장음표시 사용
171쪽
id quodvis jumentum concernere censetur. Itaque disere per bovem e Sabbatho, idem est ac discere ex iterata bovis vo ce, quae in praecepto sabbathi cum jumento condungitur,at que alibi iteratur. Ad hunc modum similes phrases exponendae. in Sequitur in textu heterogenea: ae quibus L .
I9. I9. Iumentorum tuorum ne sinito coire duo genera &c. Sed interpretes Heterogeneorum Comunctionem aliam etiam spectant: nimirum quae interdicitur Deut. 22. Io. Ne aratobose es asinosmul. Licet vero interdicto hoc nonnisi con 3 unctionem bestiae mundae & immundae in arando vetari as serant ; ulterius tamen a Sapientibus suis ad majorem cautationem ita interdictum extendi tradunt, ut sive mundae sive immundae sint bestiae, hu)usinodi con ritum illicitum ha beatur. ' Quod de sabbatho subfficitur, c Deut. F. ΙΑ. lucem mutuatur: ubi cmusvis jumenti usus interdicitur,ne quis illis sabbatho utatur. 7 Denique feras reliquis aequiparant; quia
sub eas comprehendunt: mes etiam Caeteris annumerant, quia notas quibus sententia extenditur, aves respicere volunt, quo istae una intelligantur. ut quod de reda dicitatur, ad aves & feras spectare in propositis casibus censeatur. Quod autem in legibus ac interdictis saepistime bovis & asiani mentio fiat, causam hujus rei exprimit Misina ; quia 'a duda a rad, Scriptura loquitur depraesenti: ubi pud non tam exi flens &praesens designat, ut alibi saepe; quam, ut Glossa explicat, due uela d 'a', rem quae consuevit esse. Sensus est, in ferena dis legibus, eorum synecdochice fieri mentionem, quae uia plurimum usu veniunt; quamvis alia non minus indigitentur. Voces juris Romani huc quadrant, Titius, SQ , &c. nam multi passim casus injure sub illis nominibus exprimuntur, qui tamen ad quosvis pari conditione praeditos promiscue spectant. Atque ut bovis &asini voces in lege Mosis extendendae; sic tit.de verborum significatione, multa vocabula latius accipienda docetur; ut quum numero I9y. Iegimus,
172쪽
C,Α P. VI. g. I. I 2IPronuntiati ermonui xu masculino ad utrumque umpi rumque porrigitur: aliaque plurima. Sed ne specialibus dictis inhaereamus , generalem Iuliani sententiam habemus I. m. ff. De legibus: qua ut in hac Mima speciales de quibus. dam pecoribus leges ad alias bestias, etiam feras & aves dilatantur sic ubique ad similia procedere jubemur: ubi &hujus rei causa ac ratio praemittitur. Non possunt omnes articuli singulatim aut legibus, aut senatusconsultis comprehendi: sed cum in aliqua causa sententia eorum manifesta est, is qui juriuictioni praees, adsimilia procedere, atque ita jus dicere debet. Hujusmodi extensionis exemplum legitur in verbis Vlpiani D.De)urisdictione l. 7. g. a. ubi cum esset sancita mulcta in eos qui jam antea in albo &c. proposita corrupissent, alius casus additur ad quem edictum praecedens porrigitur. 'uod si dum proponitur, vel antepropositionem quis c/rruperit, edicti quidem verba cessabunt. Pomponius autem ait sententiam edi i porrigendam ess ad Lec.Verumtamen si quid singulari ratione ce
tis tantum in personis contra rationem juris communis re
ceptum sit,hoc jus ad similia produci leges vetant. E. De legibus L i . & seq. Iuod vero contra rationem juris receptumes, non es producendum ad consequentias. I F. In his quae contra ratione uris constituta sunt, non possumumqui regulam juris. In aliis vero servanda lex praecedens I3. quae cum Mima n stra optime convenit. uoties lege aliquid unum vel a terum introductum es, bona occasio est, eaetera quae tendunt ad eandem utilitatem vel interpretatione, vel certe Jurisdictionesuppleri. iir CAP. VI. g. I. Si ubi quis pecudem in caulam im
traduxit, eamque conclusit ' uti com
173쪽
n I avn pnna si uti convenit, egressa damnum rasa iuni, ni ad res in Morit, tenetur. Si noctu Vis' paries e actus fueris , aut eum a Saan pyd3 3 latrones regerint , ita ut ista im)a in nriaci, n) n, egressa damnum intulerit, uti l
ber eis. Si eam ' eduxerint latrones, latrones tenentur. ANNOTATIONES. . Qui pecus satis conclusa censeatur. in Gemara docetur: um2 1di dum ni a mnx, duemio sue usem fue xionfii ,1 - 1di ,,m suen ididum ni a 'inn, Smi λ, .Quid hoc, Ini convenit' orquid etiam, Non uti convenit' Si sit janua, quae consi repossit
contra ventum ordinarium, tum uti convenit,concluditur; syanua, quae ventum ordinarium fustinere nequeat,tum non conci
ditur pecus ut oportet. ' Quod de effractura additur, diversi quid continet: nam prioribus verbis de janua egerat, quam ventus vel pecus aperueratuam vero ulterius quaeritur, quid juris sit, laiad duexndi ondat, mrno, quum odiendo, pecus dejicit parietem: vel simili ratione paries effractus noctu fuit. Hic etiam excusatur qui eam concluserat; nisi paries ruinosus fuerit. Porro sic Mimae verba accipienda este, quemadmodum explicamus, docent Maimonidae verba Cod. de dam. pec. c. q. g. I. ubi ad m, caulam subintelligit in Misita nostra. Ideo inquit, 'odi, dimn 16 Ma dr nai dina dro dr)ris maceria sive paries firmus fuerit, ct efingatur nocta, aut
eum effingant latrones. In rimis, Aditiombin, additur ratio , quare haeC verba , aut eum latrones regerunt, subjiciantur : diserto 6Sod i e ozbo remus, 'mors, necesse erat hoc proponere; quia etiam latrones absolvuntur, quum pseudem non eduxerunt. tenentur quidem alio nomine ubi caulam effringunt , sed ob pecudem quae egressa damnum dederit nihil debere hic statuuntur,donec eduxerint armenta.' Educere autem quid hoc loco significet, docetur his Ge-
174쪽
C A P. VI. g. 2. 123 marae verbis, tris ob , ,sunt i in constem ejus. Sensus est, non esse dubium, latro s si pecudes eduxerint, de damno
per eas dato teneri; sed etiam ejusdem criminis reos esse, si ita coram pecude steterint, ut ab ullo latere evadere ne queat, ideoque se proripiat c caula, posteaque damnum in ferat. Romanae leges convenienter huic Mimae, occasionem damni reatum incrre censent: nam ut hic Condemnatur, cujus negligentia vel facto occasio praebetur, qua pecus datamnum infert; similiter sub finem sect. 6. cap. s. hanc senten tiam ex jure Rom. percepimus, 'ui occasionempraest, δε- mnum fecisse videtur.
Ardoris impatiens pecus nonnunquam crumpit & aliis
175쪽
04 CODICis . POMI nocet: quod ubi fit,licet caulam clauserit pastor; nihilominus teneri eum arbitratur Glossator, quintinam extendit. ' Primarius pastor, quia plerumque inferioribus pecoris Curam committere solet, absolvitur; atque idcirco ae damno inferiorem pastorem teneri statuunt. Et licet custos custodi rem
commendans teneatur; hic secus se res habet: em in ton is
Izmes, quIa consuetudo pastoris est, ut tradat gregem dis puloso, id est, vicario pastori qui suo imperio paret.' Duobus autem modis fieri contingit, ut pecus in alterius horto fructus edat: vel enim ligabitur, quod in hunc modum S. Iarchi enarrat, Nudo isi mran sua, ainoo Mn orisci da ab dueta In diaa ora o-, incidit in hortum per vim e tecto δε-
mini si quod contiguum es horto proximi ejus aut e loco publico qui altior sit ipso horto delabitur. Maimonides vero hoc pa
psim attinet, itas habet, ut cum in lapidem aut lignum impingens procidit. Si ca occasione fructus decerpat,quicquid cino- lumenti ex ista depastione percipit, tantundem proprietarius rependere tenetur. ' Alter modus est, quum in hortum do m emi, descendit moreso, id est, quum non coacta in consitum locum progreditur; quemadmodum alias sua sponte incedere solet. Tum major mulcta manet: quia vis nulla vel casus fortuitus obtendi potest. Itaque non percepti emolumenti ; sed dati damni quantitas spectabitur, ut totum damnum restituatur: quo pacto plus rependetur, quam si utilitas quam pecus percepit solummodo in compensatione eXaminaretur. Etenim pecus semper fere alienum agrum Vel consitum hortum depascens, plus damni infert, quam utilitatis inde percipit; multapessibus atterit, dentibus arrodit,
corpore cVertit, aliave ratione corrumpit; cum pauciora Ore decerpens in alimentum convertat. Verum ratio ac modus expendendus, quo damnum aestimatur. Τ Si comederit exempli gratia areolae unius legumina, rationem ineunt, quanti
176쪽
C A P. VI. g. 3. 12 Fquanti hortus sexaginta areolarum semper enim hac in re hanc multiplicationem servant aestimaretur; deinde quanti post depastam sexagesimam partem valeat: differentiae autem summam , mulctae loco pecudis possessori imponunt. Qua ratione ipsi reo se consulere testantur: quandoquidem si areola per se aestimaretur, pluris fieret quam cst differen
tia commemorata: quum totum agrum emens, tanti sexa
gesimam partem in toto agro simul sumto non faciat; quam . quidem ille, cui illam solam portionem emere animus esset. Itaque partem seorsim non considerant; sed quicunque fructus comestus sit, quantum depastum est per sexaginta multiplicantes,dictam rationem observant. De qua re distincte Maimonides Cod. NiZke Mammon C. q. g. I3.I4. Et haec quidem in fructibus & segetibus nondum maturitatem adeptis : at in maturis secus se rem habere D. Simeon existimavit; cujus sententia obtinet. Nam cum maturae fruges ipso agro amplius non egeant,per se ac si jam messae aut decerptae essent, considerantur: ideoque eadem ratio, quae in demes.sis frugibus, hic etiam observanda videtur. Quoniam hac Mima depastio agrorum vel hortorum interdicitur, jure cum ea conferri potest C. De lege Aqu. l. ulta e his quae perinjuriam depasta contendis, ex sententia igis Aquilia agere minime prohiberis. 'a anm: a m Uriadn
a reum iuram mmi m Guum sine venia metam quis colligit' in agro proximi sui, quam comedat pecus domini i in agro his liber est: sper iliam laedatur',
metae dominus unetur: quods --
petrata venia metam mitigat',agri dominus tenetur.
177쪽
3 CODICIS PRIMI ANNOTATIONES.' Quo haec plenius percipiantur, attendendum est,moris olim fuisse inter IsraelitaF, ut cum plurium segetes in valle quadam crescerent, singuli areas non haberent, quo segetes litas in metas colligerent : itaque in' unius alicujus aream conveniebant, delecto saepius communi custode, qui metas ab injuria bestiarum defenderet & custodiret. Vbi ergo . segetum meta ibi conficeretur sine expressa proprietarii v nia, hic de damno non tenebatur. ' Sed contra, si proprietarii pecus vel gallinae &c.inde laederentur,alter cujus essent segetes ad restitutionem obligabaturipula si forte meta everiasa gallinam oppressisset, aliove modo nocuisset. Verum . quia ultima pars de proprietario accepta cum Misna 3. Cap. s. pugnare censetur, ubi ne quidem concessa Venia, areae dominus damnum rependere dicitur, antequam in se cautio nem receperit ; ideo Gemara ultimo saltem hujus Mimae membro de communi illo custode verba fieri censet. Haec enim in explicatione: n a1 - diue ' us' i r P)pnv mra 'ma fodfid ab 'o 61 - , Hic de custode arearum agimus,quodposteaquam
dixit alteri, Ingredere o metam confice, idemst acs dixisset,
Ingredere, se tibi eustos ero. Quum veniam dat custos,idem este censetur, ac si cautionem in se reciperet: ideoq; quemadmodum proprietarius cautione recepta tenetur; pariter& custos concessa veniae siquidem hic venia data pro recepta cautione reputatur. Quia de eo agitur quod in alterius possessione damnum patitur, conferatur D. De praescriptis verbis l. I . g. 3. Si glans ex arbore tua in meum fundum codat, eamque ego immisso pecore depasicam, Aristo scribit non sibi
occurrere legitimam actionem, qua experirapos . nam neque ex lege duodecim tabularum de pastu pecoris, quia non in tuo pascitur: neque de pauperie, neque damni injuriae agi posse. m factum itaque erit agendum.
178쪽
uria avn IN a tenetur udicio caelestes immittit
, . tus ignem si citet, illi omnos tiberia in tra an na nN Na sistit. tapisi ita immittit incendium imitas ena m n ranari ui absumat ligna, aut lapides, aut ' si mran mes iniUn 'pulverem s tenetur: quia legituram Izz s mau N inata Qum egressus ignis
invenit spinas, absumiturq; me
dicio non tenetur; at tenetur judicio coeuli. si sunt: qui e ivita sepem
179쪽
i18 CODICIs PRIMI sepem in co pecta pecoris proximi sui, puta ut ita pecus ausi gere contingat; qui incurvat metam proximi sui apud incendium, nimirum si comburatur;qui mercede conducit te Ualsos
ad testandum, scilicet pro alio, nam qui sibi conducit, hum no Judicio tenetur ι qui solus denique testimonium novit pro proximo suo, nec ipsi tamen testimonium perhibet. Hic autem praecedentibus aviungitur qui incendium innocentium opera facit: cujusmodi surdus, stultus, pupillus. Itaque praec dentia Rabbi Iosuee ipsi enim accepta feruntur Verba eo modo intelligenda non sunt, quasi ista tantum quatuor pec
euntur Z Quum tradidit Vsis carbonem, qui candesit: quia haeces carbonis indoles, uistonte extinguatur pri quam progressu incendium faciat. Verumst vflammam tradat s tenetur: quandoquidem ejus opera in causa sunt. Illud, qui candesit, non legitur in viri nobilissimi ac doctissimi Luciovici Gerardia Re-nesse antiquissimo exemplari, Maimonidae coaevo: neque admodum requiri videtur; utpote quum legis verba id satis contineant. 8 nps aliquoties in Talna. constitutionibus opponitur serdo, fatuo, & pupillo; quanquam proprie sit videns: sed ut providus a videndo dictus etiam aptam mentis constitutionem respicit, sic o stulto ac fatuo & puero ii perito opponitur: & sicuti videre voces Exodi 2 o. I 8. pro
audire; eadem ratione n , videns, auditu praeditum cor
prehendit. Vnde Es. 42. 2 o. dus pira, aperire aures, de iis qui corporeis auribus audiunt; licet alioquin surdos se in spiritualibus praebeant. Ergo in Missia nostra n est qui audit, sapit, & adolevit. Cum plures causis ad incendium quandoque concurrant, postrema reatum inducit; si huic comstitutioni adhaereamus. Vt cum lignum prius inertur,postea
180쪽
C A P. VI. g. q. I 29 vero ignis; vel prius ignis, postea lignum; vel denique post allatum lignum & ignem, hic ab alio suscitatur: illic ignem ferens; istic lignum gestans ι hic denique ignem suscitans
condemnatur. Ideoque si ventus ignem suscitet, priores absolvuntur. Haec est autoris mens: quapropter in textu particulas deinde & postea inserui; cum alioquin sententia sibi non constaret. ' Quod de lapidibus & pulvere sancitur, e cap. Q. Exod. ps G. colligunt. quo modo, vel e qua voce, explicatur inGcmara,i ras a mni muranue vir , lia n, ο, 'uare mihi ager nominatur'ad includendum quum lambitur ejus novale, se lapides aduruntur. Deus spinarum, metae, & segetis distinctam mentionem faciens , tandem agrum etiam com memorat: quia is non solum reus peragitur, qui priora incendit; sed etiam qui ignem excitat,quo lambente ipse ager licet segetibus vacuus quem vocant 'u, id est, teste Gloslatore ran fibo duran,vervactum nondum consitum leviter ustulatur ac corrumpitur: cui hac in parte lapides exaequant; quos etiam ab igne tutos esse volunt. Vlterius observa e Maimonida de damnis pecuniariis c. I . sect. ultima, quod deitne depascente statuitur, ad similia extendendum esse. Dro1 raa d ira fon 16 leto is lis n= d 'ret vfo P mo n. f. ymbis SaP dxrad i 'at an obo pia obnue ann enim nina, Omnes ignis propagines itas habent ut ignis . Guomodost Si. quis lapidem, aut cultrum, aut sarcinam in summouo tecto roliquerat, eaque ordinario vento decidentia damnum dederint; totatum damnum rependere tenetur : quia ista omnia ac similia, incendii consequentia sunt. sve, horum jura ex eo definiuntur, quod lex Mosis de igne constituit. Similiter in objecto non tantum ager quaeque in eo sunt segetes; sed etiam homo spectandus. unde Maimon. ibidem scist. II. dravd tib
wQ-S,D ,signis urat s iadat hominem, eumque vitiet; ecce incendens tenetur damni, o de cessatione il&us, curatione,dolore,