De legibus Ebraeorum forensibus liber singularis. Ex Ebraeorum pandectis versus & commentariis illustratus per Constantinum L'Empereur ab Opwick

191쪽

fecisse negari nonpotest. Distinctio quidem mulctae convenit ;sed applicatio diversa: uti conferenti liquet.' Quod de ture

se ungitur, qui ab alio fure furatur, plenius a MaImon. C. I. scct. II. Codicis de furto enarratur: ubi rationem his verbis apponit, )nHει, - uis di an a ais omo νη rido oban iris, fi aia is , miri, obon naz ων An , in di ' ψ, o olion 1is, o laesi arae, desp Mi diis a 'victis in D cara, furatur afure alio, licet proprietarii recuperam di oem abjecerint,non rependit dupluminec si mactavit aut me didit , quadruplum aut quintuplum rependit: furi enim priori

non rependit,quia jus se conditio istius bestia est,ut ea ipsa adpro-- praetarios redeat, nere acquisivit; proprietanu autem nec

duplum, nec quadruplum aut quintuplum rependit, quia ex porum potestate non surripuit. Ratio duobus membris conitat. vel furi, vel proprietario debitum solvendum, id est, poena furti subeunda: non illud, quia furi nullum jus in illam h stiam competebat, siquidem ipsius possessio Jure ad proprietarium' redibat:non alterum,quia mulcta ista lege divinaei in)ungitur, qui proprietario propriam bestiam eripuit, Moui furfuri eripuerat. Cogitur tamen bestiam Vel pretium restituere. Ita quidem Iudaeorum magistri, f. 68. bab. Nam. Caeterum quod Maimonides dicat, Lice em non abyecerint; eorum sententiam resipicit, qui iurem priorem rei ereptae

possessionem sibi acquisivisse statuunt, o M nμ , post deθι tionem, silve quum jam proprietarius recuperandi sipem abjecit ; ideoque posteriorem serem priori viniti propri ari

rem auferre. Id ergo negat Maimonides. hunc casum non definit , Iudaeorum tamen magistri a graviori ista mulcta secundum tarem eximunt,autoritate Ex αχχ.7. Licet enim aliud is umquam I. consideret Maa

tamen simile est, illius multam ex h*us condivom Gra

dam censent. Ideoque haec verba expendentes, Mi domablatum f-erit e Gmo viri irius scilicet apud quem deposim

192쪽

C A p. VII. g. 2. I Itum eran ad furtum in genere hoc modo applicant: quum non dicatur e domo furis, sed e domo illius viri; poena etiam furti eum spectat,qui e domo illius depositarii &c. non vero e domo furis abstulit. Denique Maimonides capite citato par. ultimo, casum proponit, quo fur secundus priori, cui . rem furto ablatam vicissim abstulerat, satisficere teneatur: puta si aliquo modo ut in . existimatin rem acquisiverit. Simile quid legere est L 6. Pand. t. a. seb finem: uti quidem

censet Iurisconsultorum nonnemo, cujus haec sunt verba, Praedo etiam restituendus e uri hoc tamen intelligendum,quam dostoliatus es ab alio quam a domino, a quo subtracta res est ι ememplo publiciana actionis l. penuit. & fin. de pubi. in rem actione. Sed Publiciana actio bonam fidem requirit, quae in fure non deprehenditur. i ian uia 'sa bu M.ta aci)ρ mis

'ui furatin coram duobus testiabus mammis' aut vendidit coram iisdem iesibus , vel duobus alii rependit quadruplum, aut quint plum. Furatus vendidit ' ins iabatho; furatus vendidit' ad idololatriam ; furatus mactavit aut mendidit' die expiationis; furatina patres o mactavit aut vendidit, ita ut pater postea demum moriatur; furatus mactavit, poseaque sanctificamit hi singuli rependunt quadruplum aut quintuplum. Furratus mactavit ad medicinam, aut

' canibus; velf0squam mactavit deprehendatur ' Hscerptum quique profana ' in atrio mactavit, S 3 rere

193쪽

i 2 CODICIS PRIMI

duceti 'a' fCnm mans rependit quadruplum aut quintu i i s uda, pism, D. Simeon in his duobus ab solvit.

' In his & similibus copulativa particula 1 pro disjunctiva, accipitur; ut EX. 22. I S. Percutiens patrem se matrem omnino moraatur, id est, latrem aut matrem: non enim tum demum

mortis reus cst, u ambos percusserit; sed etiamsi patrem tantum, aut solam matrem verberaverit. Similiter non ille solum tenetur, qui mactavit & vendidit; sed etiam qui tantum mactavit, vel tantum vendidit ablatam pecudem. ' Attendendum, hic non dici mactavit s, sed vendidit: nam qui mactavit in tabbatho, mortis poenam incurrit; qui vero morte mulctatur,a quadrupli compensetione absolvitur. Idque secundum generalem regulam, pun m ma op ,sub biit sibi in maximo sui peccati. sic enim hoc pronunciatum etiam reddi potest. cuius sensus, Si in uno secto duo peccata, quae poenam diversam requirunt, concurrant; reo susscit si mari 'mum luat: ut in hoc exemplo, Sabbatho operans lapidandus ex lege Num. I F. 36. at qui mactat, opus servile Acit: ideoque lapidandus. Idcm tamen si alienum pecus mactet,

quadrupli tenetur. Quid ergo hic seciendum Z Quandoquidem Sabbathi violatio furto atrocior est; idcirco illud peccatum morte punitur; hoc Vero negligitur, ejusque poena magistrorum audicio in illa morte contineri censetur.' Sic aliena pecora vendens idolis,sive ad idololatriam: furti gravioris tenetur, adeoque quadruplum &quintuplum rependere debet: sed Misina non addit mactavit. Nam ut priori casu ι sic hoc sequenti, venditionis poenain idololatriae poena absorberetur: siquidem gravior idololatriar quae mactando exercetur poena incumbit, secundum legem EX. 22. i Sui sacrificat diis aliis, ut anathema perditor. ' Quis sit expiationis

194쪽

C A P. VII. g. 2. I 3tionis dies, e Levit. c. I 6. ρs 29. satis liquet, cum inquit Deus, Mense eptimo, die decimo illius mensis a spetitore animas vestras ... 3o, quia isto die expiationem faciet, &c. Iam expen damus , quare fur cum die sabbathdco mactans pecudem, quadruplum non rependat, sed moriatur; hoc die mactans

rependat, nec morte assiciatur. Gemara manifeste in illo ratationem reddit, quae supra fuit annotata; in hoc vero posteriori casu distinguendum putant, nec semper cum qui die expiationis mactat pecudem quam furatus sit, ad quadruplum teneri. Verum non praemonitus id fecerit: vel ut alii putant) per alium id peregerit; ad compensationem istam obligabitur: si per se, sive suis manibus mactavit, aut praemo nitus non destiterit; vapulabit, nec quadruplum reddet.

Nam ut ait Maimonides de furto C. 3. ea a )m an eraravebon u=fi opi, o Sori supuen, 'ui legem transgressus, ideo verborum se restitutionis reus est; vapulat, nec rependit. Quandoquidem major poena scasibus quibusdam exceptis in minorem absorbet; ad quadrupli restitutioncm non tenentur,qui plagis luunt. Haec est Maimonidae in isto dicto mens ac sententia. confer ibidem finem sectionis secundae, ubi Maim. regulam applicat. ε Qui furatus pecudem nec mactavit,nec vendidit, ad duplum tantum tenetur Ex. 22. . Quid ergo, si filius patri pecudem auferat, nec mactet, aut Vendat; nisi patre jam vita functo Z Patre mortuo pecus filio cedit: itaque cum antea furatus. post patris mortem mactat, suam pecudem mactat: quocirca lege Exod. 22. I. non tenetur. Haec

est causa, quare Mimae author ita factum circumscribat, ut nonnisi patre vivo filium bovem vel ovem &c. mactantem aut vendentem ad quadruplum vel quintuplum obliget. Si fur pecudem furto ablatam mactet,posteaque Deo consecret, nihilominus ad quadruplum obligatur: si vero antequam furtivam pecudem mactavit, aut vendidit,eam consecraverit, rependet duplum ; non quadruplum aut quintu-

195쪽

I CODICIs PRIMI plum: uti quidem cxpresse cum aliis Maimonides e.1. de furato, sect. sexta. Etenim rei sanctificatio post commissum peccatum,non minuit culpam: sed antequam quod in furto gravius est, puta vendere aut mactare rem furtivam, peractum. sit, rei consecrationem sive sanctificationem poenam minuere Ebraei statuunt. Idque hac ratione. Vt simplex furtum. duplo luitur,& si pecus furtiva vendatur,aut occidatur,quadruplo; ita si pecus furtiva sit sacra,tantum rependi volunt;si vero eadem deinde vendita aut mactata fuerit, duplum exigunt. Quae ex eo dependent, quod in rei consecratae furtum leviori mulcta animadvertant, quam si profana privata fuerit. Idque Maimonides Talnaudicos secutus,e p. 2 2. Ex. 's'. itari, o oueo rependito duplum proximoso. ita b inquit Maim. proximoso; n'no pdue,sanctiscato. Qina isto commate de furto agitur, ideo priores leges de furto ita accipiunt ut quadrupli restitutio & quintupli,ad proximi quidem bona referantur; non vero ad rem consecratam. Atqui

considerandum erat, sub proximo quemvis contineri, cui bona eriperentur; ideoque legem de quadruplo &c. in s

cris etiam locum habere, ut eis restituantur & compensentur, quibus Deus res consecratas cedere voluit: de quibus c. I 8. Num. & c. s. i s9. Non enim consentaneum est,cum

minori periculo & damno sacra, quam privata bona furto auferri. Legimus quidem Lev. s. I s. Iuod peccavit minuens e re sacra,rependito,er quintam partem Πι serperaddito et,quam det Sacerdotio verum non magis hinc mulctam istius furti minuent; quam cujuscunque & omnis injustitiae,e cap.ejusdem libri 6. 'sa. εἴ seq. item Num. F.7. ubi eadem mulctae quantitas; licet de aliis furtis & injuriis ibi agatur. Itaque istis locis observandum quod jam antea monui, mulctam illius definiri qui poenitentia ductus sua sponte rem furtivam resti tuit: uti e circumstantiis demonstravi. Qua in re ipsum Maimonidem non admodum reluctantem habeo , si verba

196쪽

C A P. VII. g. 2. I S

'ion Ra erimposuz pd Sob l) d fidi ouo, fur qui sua doni unum fusetur , solam sortem resiluit, se liber es a dupli restitutione

quia dicitur Exod. 22.9. Quem condemnabunt magistratus, rependito duplum proximo seo; non vero dicitur, qui condemnat seipsum, rependit duplum. idem jus in omnibus civilibus injuriis, ut qui eru confitetur, illo modo evadat. Quapropter, male ex illa lege, qua in consecratis sola quinta pars serti superadditur, concluderetur, nihil a quoquam in sacris amplius csse exigendum : vidimus enim eam esse omnium filiarum conditionem Communem, ut selam ferme rem furtivam restituant; quod tamen simpliciter nemo admittet. Qui ergo Si poenitentia ductus sponte restituat quod abstulit.Ita ergo in rebus Consecratis, qui sponte sua rem restituit,quintam partem selummodo superaddit; alii vero dupli, quadrupli, quintupli poena tenentur, pro Circumstantiarum dive sitate. ' Quod de canibus & medicina additur,magistrorum sententiam respicit, qui in furto lucri SI commodi rationem spectant: ideoque cum alimento canum parum tari accedere videretur , nec medicina alat, de isto cassi dubitari poterat. idcirco quadruplum & quintuplum hic cliam exigunt. ' Hac eadem de causa discerptum hic considerant: quum enim iar hinc nullum emolumentum rite percipere queat, ut quod edere ipsi non liceat; nec serti poena ipsum manere Videtur. idcoque ne quis dubitet, poena sancitur: nec R. Simeonis, qui secus statuit, sententia admittitur. Vt' occasio legis, adeoque ipsa lex intelligatur plenius, expendenda veniunt Dei verba, quae Ex. 22. 's ultimo leguntur, Carnem in agro discerptam ne comeditote. Pro discerpta in originali est, domo: quam vocem bene explicat Moses Mikho-

ren se, Quam discerpsit vel laceravit aliquatenus fera,qua

197쪽

1 6 CODICIs PRIMI contrivit, ut ad mortem quidem vergat, nondum Myren mortuast. Si enim mortua sit, vocatur duem, morticina: siquidem nonsbium obaa, morticina dicitur, si per se moriatur; sed etiam

mn risi e ad 16 dymdi v)na psis dari s quis eam telo impetens confodiat, aut leo laniando occidat. Quemadmodum etiam me, lacerata sive discerpta habetur, non solum quam laniavit fera; sed etiam quae alio modo male astecta morti vicina est. t rugitam mandat aad Z Amo ra, Sive cum e tecto decidit pleraeque costast angantur ir P a)6 an po sui obtan ira, sive cum deciadit , pleraque membra conterantur; πfra is dab νγ π mri; ira,

e emissa sagitta i us cor aut pulmo imperatur; Hin τι bao i,a

fra is da, aput ovax rvo'sive morbus eam exste invadat, quo cor

ipsius,aut pulmo graviuW a latur.Modo ex ejusinodi infortunio mors sequutura demii sit, reno ab Ebraeis nuncupatur. Si quis interroget, quodnam sit temporis spatium, intra quod bestia ex hujusinodi casii mori censeatur : quidam contra ctum tempus annotant; sed magistrorum aliquot annuum tempus allignant. Fieri ergo saepe potest, ut quis pecora mactet, quae discerpta esse , vel aliqua ratione Ietnaliter laesa ignoraverit. Atque huc respicit Mima, quam explicamus. Qiyy tandem de profanis in atrio mactatis subjiciuntur,interdictum spectant, quod occurrit in Gemara Cod. Κiddou- schin s. p. a. edit. Sabionetensis. ubi Deus in haec verba loquens introducitur, 'upsi )bda of queda mon, ciuemadmodum meum in tuo fundo mactatum, es interdictum; ita etiam tuum in meo fundo mactatum, interdictum est. Hoc sibi volebat R. Meir : quemadmodum edere non licet pecudis camnem, quae Deo consecrata extra locum sanctum mactaturi' ita edere carnem profanam pecudis in loco sancto mactatae, nemini licere: imo nec emolumentum aliud inde percipere. Itaque quum, uti antea dictum sitit, illi in furto emolumentum Considerent; an fur ob tale furtum ad quadruplum& quintuplum teneretur, dubitari poterat: quandoquidem

198쪽

C A P. VII. g. 2. I pista caro enet d ad Nns , interdicta quoad utilita=em quae inde perciperetur. Nihilominus, quia ob istam illicitam macta tioncm,ex interdicto sapientum de percipienda utilitate fur

ad tantam poenam non tenebatur, quae Iurti poenam absorberet, a consueta mulcta non liberabatur: quicquid R. Simeon statuerit. Caeterum illud atrium, erim, in quo profana mactari prohibebantur, synecdochice forte accipiunt pro illo etiam loco,ubi ante templum coram altari victimario ista saltem pecora mactari solebant, quae usui sanctiori destinata erant, dicebanturque o)d p in planctitate an titatum. Cu-jusnodi erant holocausta, victimae pro reatu & peccato, neCnon eucharistica totius coetus. De isto loco inTalmude Cod. Middoth c. 3. scct. s. nainbo Uim, i)d ru ad=, annuti erant ad Septentrionem altaris; & paulo post, o di d yb d cnid id)livo, ad quos mactabant victimas. Diversa quidem ante aedem sacram erant spatia quae isto nomine e in veniebant,quemadmodum ostendi ad Cod. Middoth p. 173. ac alibi: sed rationem non video quare his locis suas pecudes mactare vellent; at illum annulorum locum non sine causa ad privatam etiam mactationem quaerere potuerunt. Nam qui vocantur annuli,erant dimidiata annulorum segmenta,quorum una extremitas pavimento assixa erat; altera, immisib jam animalis collo, pavimento jungebatur. Hinc tanta commoditas ut vel unus mactationi par esset. Quod leges Romanas concernit, jam supra ad sectionem secundam ostendibilis etiamPoenam quadrupli sancitam fuisse; quemadmodum Iudaei hac praesenti Misna quadruplum & quintuplum stabiliunt. Verum diversa respiciunt: nam Iudaei ex lege Ex. 22. I. illam poenam tan- 'tummodo exigunt, si stir parvam pecudem vel bovem mactaverit, vel vendiderit; alibi duplo contenti: Romani ad res quasvis in genere extendunt, coque oculos intendunt, an

turmanisestus sit; an minus : ibi quadruplum ; hic duplum . exigentes. Vnde subinde contingit, ut qui lege Dei ad du- '

199쪽

1 8 CODICIs PRIMI pium, lege Roqiana ad quadruplum teneatur. Exempli gratia Exodi ΣΣ. 4. si bos in furis manibus deprehendatur, d pli tenetur; at quicunque in faciendo deprehensem es, se intra terminos ejus loci unde furatus est, comprehensus, lege Romana quadruplum debet: utpote fur manifestus. Inst. l. . tit. I.

si eum furatus eoram duobus mactavit se vendidit raram iisdem, deprehendantur incongrui; omnia rependunt: se eum furatus coram duobus mactavit se mendiadit coram duobus aliis, tam hi quam illi incongrui deprehendatur; priores rependunt' duplum, pseriores triplum. Si poseriores incongruideprehendantur pse' rependit δε- plum; illi vero triplum rependunt. Si poctenorum alter incongrum si, irritum sit secundum testimonium: Apriorum alter incongruus sit,totum resimonium irritum redditur.etenim ni urtumsit,non es M mactatio aut venditio.

Videndum quinam dicantur em ii, incongrui: hi enim non siint , fasiatis convicti, ut putatur 1 sed ab iis reipsa distinguuntur, licet personae eaedem ad utrumque ordinem subinde pertincant, quia duo crimina in eundem cadere possunt. Itaque o, incongrui censentur, qui sive ve-

. rum quoad causam principalem, sive falsum dicant, idonei . testes

200쪽

C A P. VII. g. 3. IAM testes non sunt: quia ubi quod testantur factum fuit, pCesto non erant; sed alibi fuisse convincuntur. Quam descripti

nem vocis usus Comprobat, & verba Gemarae Cod. Maccoth, f. s. p. I. quae ita habent , si v bo orta Moro iantad Deut. I9.16. Ad testandum contra eum aversionem, acciapiendum quasi dicas,Donec diverso ac alio loco fuerit corpus te pium,scilicet non censentur testes incongrui. Male quidemerio pro radice ponitur;tamen haec est Tasnudistarum mens, quam expressit S.I.cum annotaret,zzum inde remoti sunt. Hinc apparet testes o)nvit eos dici,quos ambos aliorum testimonio constat, ab illo loco remotos fuisse, ubi factum quod investigatur, contigit. Dico ambos quia si unus tantum

ibi non fuisse deprehendatur, dicitur 6 pram, convictu alsi Non dubito quin is, cui Misitae & Maimonidae quoddam dictum alio sensu prolatum videbatur, omnibus cxpensis sententiam meam approbaturus sit. Testes vero simpliciter mendaces dicuntur d)d m,floria sivessitatis convicti. V de Nathan in Aruch,Si testes posteriores Contra priores testentur, occisorem vel occisum eo tempore secum fuisse; priores non crunt omnii, sed o)zn iv. Vnde jam liquet,quamvis iidem possint esse falsarii & ob absentiam incongrui, diversam rationem & modum istis duabus vocibus significari: nam utrique quidem mentiuntur;sed in rebus diversis. d)nvir, incommi in eo mentiri deprehenduntur, quod se suis oculis rem vidisse vel auribus audivisse asserant; o)domu, quod ci ca idem factum aliis modis a veritate abierint, in quibus falsi arguuntur. ' Quae in sequentibus de istis incongruis testibus sanciuntur, ad quosvis mendaces testes pro circumstantiarum differentiis applicanda & extendenda esse,rationi congruit. Itaque sequentia expendamus: ubi varietas magna deprehenditur. Sed quo omnia dextro accipiantur, unum inprimis attendendum: in tota hac Misna illud inc

sibus proponendis spectari furtum, quod in bove committi-T 3 tuta