장음표시 사용
231쪽
I8o CODICrs PRIMr 'Dei benignitatem contempsisse: nam ut Ezr. I. s. ex Iudaeis, Benjamitis & Levitis ii tantum rediisse dicuntur , quorum Deus excitaverat spiritum ; ita in reliquis tribubus factum fuit, ubi hanc Dei gratiam rariorem fuisse agnosco.Ex iis tamen multos rediisse docetur I Chr. 9. 3. ubi etiam Ierosollamam quidam Ephra)imitariim&Monassensium incoluisse narrantur. Quid ergo dicendum ad comma 6. cap. I. Hos eae, Non pergam amplius misereri domus Israelis ' Hujusmodi de maxima eorum parte sunt intelligenda. Quomodo etiam accipio Iosephi verba Antiq. l. ii. c. s. - δεκα εἰσὶν Eυς,του ia ς δεῆρο, Decem tribus, ultra Euphratem degunt hactenus. Nec quisquam credo negabit, multa de gente dici quae singulis hominibus in ista gente non competunt. Si quis tam bardus ut neget, vel a puero refelletur. Itaque hinc factum ut istis locis, ubi docuit Servator noster, passim Israelitas offenderit: licet quamplurimi diversis locis alienigenae habitaverint. adeo ut Mati. c. Io. ps s. duodecim discipulis dixerit Christus, In urbem Samaritanorum ne ingrediamini. Sed alienigenae inprimis transjordanenses regiones incole bant: ubi inter alios Gadarem,& Gergeseni, qui porcos pascebant, quorum mentio Mati. 8. Quapropter nihil mitii, si contra Iudaeorum ac Isiactitarum statuta sues habuerint: nam GeZara & Gadara a lacu Genezareth remotiorcs; loca ubi Christus ultra lacum inter suos docebat & miracula ed bat, Capernatimo & lacui viciniora erant, ut Chorazin &Dalmanutha. Licet Gadarent ad lacus australiorem partem porcorum pastores dimitterent: qui tamen ,procul Christo ejusque discipulis aberant. Ista loca remotiora ultra
Iordane & lacum a multis Iudatis vel Istaelitis habitata fuisse non videntur ; sed nonnulli tamen ut alibi, sic istis locis inter istos commorabantur gentiles, qui magistrorum placitis se
astringi passi non sunt. Clarissimus Beza Iosephi quendam
paragraphum citat, quo illa loca alienigenarum fuisse con- . stat.
232쪽
C A P. VII. g. 7. I 8Istat. Libro L. de bello c. 33. secundum Lat. I9. quum Iudaeorum in Syros excursiones deseribit, haec inter alia habet. μδαροις ε -αν τν γαυλο--λ προαπεάνὶες, In Gadaram, Hippon or Gaulanitidem irruentes, &c. Adeo ut Gadarent plerique Syri,non Israelitae fuerint; ideoque horum de porcis interdictum Gadarenos non constrinxerit; Iudaeique inter ipsos commorantes id ferre debuerint. Inter quos, illos daemoniacos per Christum liberatos,fuisse ex historia ab Euan a, gelistis descripta liquet. Nec enim Israclitas ab alienigenam urbibus abstinuisse, Iosephus indicat; quum A'λώσ. l. 2. C. 34. inter eos qui Iudaeos in sua urbe degentes duriter traliabant, Gadarenses collocat, i - οἰm-γιδαρῶς οροίως, ωσι , Θ σύερους α*mma ο - , G. 3 φούερους φυλακῶν ειχον, Hippeni quoque se Gadarenses similiter,audaciores quidem e m diose ulerunt formidandos autem earcere detinebant. Atque sic per occasionem Euangelica historia ea ratione illustrata fuit, ut ea Mimam, quam tractamus, non everti, simul ostensum sit. Caeterum illud de porcis interdictum Maimonides annotationibus ad hanc Misnam ulterius extendit. 'H, i, d Ho
ris es in reliquis rebus inter diaris quoad Uῖm : sed loquitur de suibus, quia notissimum est, eas educariposse. Quod judicium
si sequamur, alia animalia,quorum carne vesti non licci,nisi ad opera & onera subeunda alantur, habere non licet. H jus vero speciei mentio injecta , quia inquit Maimonides omnibus notum est, istam bestiam educari posse: nam aliae etiam interdictae quarum natura & feritas hoc non permittit; ideoque si in exemplum propositae fuissent, frustra de iis scepta cura videretur. ' Sed quare canem etiam specialiter hic considerat author 3 Quia cum ejus usus extra cibummqnus sit, ipsoque carere commode non possimus, promi-stue tamen admittendus non sit; sed circumspectu conditiones quaedam sint considerandae. Itaque Misaa hanc coim
233쪽
ditionem exigit, ut Catenis ligetur..R. Ioseph Κaro se in ex emplari correcto haec addita invenisse testatur, bim is, ipsim ferri, id est, catenis ferreis: ideoque R. Iacob cum hane in Choschen Misclipat constitutione repetit, pro ala, cane, habet ara ala, canem malignum; quia vulgares Canes ferreis catenis non cocrcentur. Verum ubi rationes expendum siquae in
subjuncta Gemara occurrunt;α si canem catenis licet ferreis ligent,non sufficere apparebit. Duae rationes proponuntur: una quod canis mordeat; altera quod latret, & latrando mulieres gravidas ita consternet, ut abortiendi periculum immineat.Priori quidem rationi illa cautione saxiffit; sed posterior remanet. Itaque hac de causa magnus R. Eliezer dixisse videretur, oriun Daxo mala educat canes es illipanqui educat sese ut sicuti hoc omnino prohibetur; pariter & illud. sed sit uncta verba, aliam illius fuisse montem edocenticum haec adduntur : Uta diis op)v pra , 'uo inde persitire id est, quid ex illa comparatione disciturξ) Ad ae erediendum ipsum cum maledicto. sensus est, ut quemadmodum antea maledictio stringebatur in eum qui porcos aleret; sic etiam maledictioni su iciatur is qui canes alit: nisi illa con ditione, quam Misina postulat. Deinde, in exoticis, ut vobcant, traditionibus , aliam hac in re cautioncm adhibent: due,la otia , dipmm, o indo Dan, Homo canem alit in civitate littorisve confinio vicina e ubi eum ligat interdiu ι seno sisit. Quamvis alibi solutos canes habere non liceat, tamen ad limites regionum licet : ut finitima & extrema lo ca per ipsos a praecionibus tutiora esse queant. Atque hoc jus in Babylonia etiam obtinuisse nonnulli existimant: cum
multi Iudaei illic degerent. Vnde in Gcm. Da rnaxi
Babel ut civitas quae limiti alacet esse videtur.in eaque designari dixit suidelicet M. Ioseph, qui Ninmanis sententiam resert)Nehardeam. Quia in Babylonia multi erant Iudaei, & ad tempus
234쪽
C A P. VII. 7. I 83pus illic fixam veluti sedem habuerunt; ipsam hac in parte
R. Nahman terrae Canaan aequavit, ut eo modo in portubus& regionis limitibus nam 'eo late accipiunt Talmudistae
cines alere &noctu selutos habere liceret: quemadmodum in terra sancta. Babel autem regionis & civitatis nomen esse constat: sed cum Nahman Babyloniae meminit, aliam civitatem in Babylonica regione designare voluit, puta Nelia deam: quae ut inquit Glossa, in confinio erat ideoque illo gaudebat privilegio: Etenim ad Euphratem conditam ferunt ut Iosephus aliique observarunt in ubi Babylonicae regionis
terminus ac limes. 7 Denique, ne columbar Israclitarum caperentur, legibus cautum fuit: adeoque retia nonnisi triginta stadiis a a n), loco habitato tendere permittitur. Vbi per locum habitatum designant urbem. Neque tamen permis sio haec, qua ultra stadia triginta permittunt ut tendantur retia, adeo generalis est, ut exceptiones non admittat. Duobus enim locis id prohibetur,licet stadia illa intercurrant. Si vineta vel ad centum militaria Circum urbem, vel ab uno ejus latcre extendantur, ibi reti columbas capere interdictum: quod columbae de vineto ad vinctum transvolent; a
que sic quam longissime a civitate, quam Israelitae incolunt, recedant. Praeterea si columbaria non ita procul a se invicem disposita per centum milliaria extendantur, ibi retia expandere vetitum: quia similiter columbae etiam Istaelit rum per diversa columbaria tandem lon issime avolant. Ieseoque in Gemara de utroque succincte veterem traditi
Etiamsi centum milliaria intercedant,non expandet; Magister Ioseph inquit, in loco vitibus consito id ervari; Rabba addit, etiam in loco columbariis occupato. Sed excipies sive non existimabis)id propter columbaria ipsa dici. Prioribus verbis utrumq; prohiberi; non vero diversas tantum recenseri sententias osten-- dunt
235쪽
18 CODICIs PRIMI dunt cum Choschen Mispat, tum Iad Chazaha, ubi idem interdictum repetitur. Posteriora verba hoc sibi volunt,non quidem ipsa columbaria hoc impedire , quasi contra jus
ipsum veniret qui inter columbaria sua nam & eo interdi erum extendunti retia tenderet; dibo v v )αν', ut pacis servandae modis arentur, id interdixisse Iudaeos. Verum obuectio solvenda, quae ex inspecta M:sha oboritur: nam triginta stadiorum distantiam exigit, ut rete tendatur; cum t men quinquaginta tantum cubitis a columbariis suis disce dere censeantur columbae, Cod. Bab. Bathr. C. 2. scct. s. C lumbarium a civitate F o cubitis arcent: hunc nempe in finem, ne istic terrae proventum laedant. Cur ergo triginta stadia exigit sisitaZVerum inGemara brevibus hcc difficultas tollitur:
Abaeus enim respondet, Huen pus d)nnna Gio 3 a coins, mi do 3 mini, Vagando vagantur admodum , d ingluvies erirum intra quinquaginta cubitos expletur et vagatio autem trigimtasadiisprocedit, non ulteriin. Ac si dixisset, columbas quidem quinquaginta tantum cubitis a columbariis ad pastum discedere, atque illo spatio quod sibi lassicit invenire: ulterius tamen volitare, ad Ionge remotiora loca; ideoque quod capturam attinet, extra stadia triginta eam demum licitam esse, ne fiatrum suorum columbas capiant, quae eo usque nonnunquam avolare solent. Romanis etiam legibus,sicuti praecedentibus constitutionibus licet diverso modo nociva animalia prohibita fuere: cujus rei exemplum habemus,lib.
2I. dig. tit. I. leg. II. I 2. & I3. Nequis canem, verrem, vel minorem aprum lupum, ursum,pantheram, leonem, aliudve quod noceret animal vesoluta sint , e alligata, ut contineri vinculis quominus damnum inferant, non po sint, qua vulgo iterfiet, ita habuisse velit, ut cuiquam nocere,damnumve dare possit. Hac lege vel expresse praecedentia Misaae membra; vel deducendo aliud ex alio κατ άUMAM probari possent, quatenus in iis aequitas quaedam invenitur: longius enim in iis Iudaeos progredi,
236쪽
progredi, quam recta ratio suadet, saniores lectores judicabunt. Postremum membrum de columbis illustratur lege Naturalem, β.cervos, T De acquirendo rerum dominio. Vbi hujusinodi animalia semper occupantium non fieri docetur: unde sequitur co casu occupantem furtum committere, adeoque id ne faciat prohiberi. In his animalibus quae consuetu dine abire es redire solent, talis regula comprobata est, ut eo que nostra seintelligantur,donec revertendi animum habeant: quod se deserini revertendi animum habere, desinant nostra esse, se fiant occupantium. Ergo quandiu columbae ad columbaria redire solent, non fiunt occupantium; ideoque interea eas aucupare non licet.
C Ap. VIII. g. I. uiproximum laedit,ineo multis, ides, quinque nominibus' i netur e damni nomine, doloris, c
rationis, eustionis, ct ignominiae. In damno, quomodo Z Si illius ocu
vit, pede egit eum considerant,aesi serum esset in foro vendendus:
atque aestimant quanti antea vat bat ; ' or quanti jam valet. In δε-lore vero ita fit: exempli gratia, hominem ad perit quis veru aut clavo, etiam in ejus ungue, ubi non fit vibemtum expendunt,quantum homo ' sius conditionis reportare vellit, ut tanto dolore assiceretur. Δuod curatiorem attinet; si alium percussis, ad curationem tenetur.
237쪽
ex inficta plaga id t, tenetur ; si non ex insim plaga, ober est. Si subindeplaga sanetur se recrud
sat, ille ad curationem ejus tens
amplius tenetur ad Vin curatio
nem. Puoad cessationem, ' eum considerant ac si cucumeres custodiaret: nam antea ipse dedit pretium manus pretiumque edis i us. In ignominia compensanda, omnia pro conditione ' pus qui eam inurit, o patitur. Vui ignominia asscit na-
dum, aut ' caecum,aut dormientem,
tenetur; dormiens qui ignominia est, liber es. '' Si de tecto deridens Ddat se ignominia assciat Onetur damni nomine;or in ignominia liber es: quia dicitur Deut. 2 s.
apprehendat pudenda ejus. Non tenetur de ignominia , donec annmum eo intendat. ANNOTATIONE S,
' Si quis alium laeserit, quinque praestare tenetur,ut alteri satisfaciat. Puta si corpus alicujus laeserit; ut vulnus inflixerit,uel membrum aliquod fregerit,uel amputaverit, vel simile secerit. Atque singula illa quinque sacrarum literarum autoritate probare nituntur. Exempli gratia, omnium priamo, ut damnum ac laesio ipsa compensetur, exigunt ; idque autoritate legis Ex. 2I. 23. &seq. Sin autem exitiumst, tum reddes
238쪽
reddes vitam pro vita.Oculumstro oculo c. item Levit. 2 q. 2 o. Fractura esto pro factura, oculus pro oculo,dens pro dente prout intulerit eo oris vitium homini, ita infertor ei. Haec verba ubi
secundum simplicem sensum accipiuntur, simile vitium laedentis corpori infligi postulant: nimirum ubi quis alterius Iacertum fregit, laedentis similiter lacertum frangi; ubi manum vulneravit, vulnerantis manum simili vulnere de Gmari; atque eodem modo ac ratione in reliquis vitiis alterius corpori illatis.Exemplum Deut. I9. I9. simplicem etiam sensum suadet: haec enim verba , Si ecce test usus es resis Age, falsum testatus es contra fratremfumi omnino facietis ecquem admodum molitu uerat faceres trisuo: haec inquam Iudaeorum magistri in eum sensum accipiunt, ut falsus ille testiscam poenam luat; quam alteri non ipso facto, sed conamine
molitus fuerat. Atqui Lev. et q. dc Ex. 2I. etiam similitudo, sive potius aequalitas in poena exigitur: ut quod vitium quis alteri intulerit, idem reum mancat. Cur hic a simplici sensu abeunt Illic Deut. I9. Conatus nocendi, eandem pio nam meretur: hic Ex. M. ipsum factum & vitium corpori illatum diversam & minorem miseriam mereri dicemus; cum utro
bique aequalitas praecipiaturi Nihilominus Iudaeorum masti stris secus placuit. Multorum instar est Maimonides,qui c. 1. Codicis Chobet Oumassili Iudaeorum mentem non tantum expressit; sed etiam defendere conatus fuit: Primum inditacium , quare istis verbis, oculum pro oculo, mulcta pecuniaria intelligenda sit, in voceres, pro, constituitur: mn, in vo wπfm lmn obo, rny fad dio, Traditione acceperunt, Hror, pro vesvice,quod hi cribitur, ad rependendam pecuniamblectare. Atqui in praecedentibus, quum dicitur, Reddes vitam pro vita, eadem vox Pny, pro Vel vice, occurrit: quum tamen homicidam morte; non pretio quodam mulctandum censeant omnes. Postea o cctionem diluere conatus, ad verba Levit. 24. 2 o. prout intulerit corporis vitium homini, ita infertor ei
239쪽
188 CODICIs PRIMI sensum esse respondet, Noe 'dis 1a Sian, 16 'ab radnue ηM Fido 1pia obon vetiti, ipsum dignum esse ut ei membrum auferatur, aut
eo corporis vitio a latur, quo asserit alium: ideoque compensandum damnum. Nihil hic regero: nam haec expositio cum teX-
tu pugnat manifeste. Aliam deinde rationem subjicit, quia Num. 3I. legimus, Ne accipitote redemptionis pretium pro ullo occisore. subqicit ergo, imon, D: 1a pso fid rati narib
in ta n rilant, is omas, Pro occisore tantum interdicitur redem .ptionis pretium iis propter membrum desectum, aut corporis m-tia pretium accipere licet. Quasi vero quod Deus propter homicidii atrocitatem magis inculcat, id in aliis contra leges suas praeteriri dc negligi permittat.Non est insolens,ut quod multis commune est, in specie quadam expressius urgeatur, si id in ipsa omnium maxime attendi debeat. Quin etiam in
vitio corporibus illato idem expresse repetitur Deut. I9.2I. Ne igitur parcito oculus tume vita pro vita, oculin pro oculo,dens
pro dente, manuε pro manu, pes pro pede esto. Vti illic redemptionis pretium expresse excluditur ; ita hoc loco, quum dicitur, ne farcito oculus tuus: ubi nullum effugium admittitur; sed oculus pro oculo, dens pro dente, &c. exiguntur. Licet Maimonides sine ullo indicio textus , istud ad numorum solutionem restringat; in qua nemini a judice parci permittit. Verum ratio quam ultimo loco proferti praecipua est & speciosa: ut quum in hunc modum loquitur Deus Exod. 21. I 8.& I9. Iesum tercusserit unus alterum lapide aut pugno , ita ut mortuus non pista decumbat in lecto; urgens ambulaverit foras nixuου scipioneso, tum impunis erit percussore tantummodo cessationem ejus reddito , o plenam curationem ejin praeuato: cum hac lege conseri verba commatis 2 F. tumicempro tum, . Quasi dicat, Lex talionis illustratur exemplo tumiciS.a qui quum alter alterum percutit, ut inde decumbat, id sine tumice non fit: tamen quum quis alterum ita percutit ut decumbat, tantummodo cessationem ejus reddit, & curationem
240쪽
C A P. VIII. I. I. I 89 nem praestat φs I9. nec ulterior poena postulatur. At si quis
paulo attentius locum expendat, nonne statim animadvertet, eadem ratione pecuniariam mulctam excludi, quam an te curationis mercedem &c. exigunt magistri; quum ps is . quo totum argumentum nititur,ne quidem istius mulctae fiat
mentio 3 Nisi ergo isti doctores seipsos refellant, suamque
sententiam qua pecuniam eXigunt CVertant, verba commatis I9. secus exponant necesse est. Series ipsius contextus abunde Legislatoris mentem nobis indicat. De altercantibus agitur, qui carpe caedesburgiis immiscent: itaque quandoquidem inter altercandum acceptis vulneribus & tumicibus non raro decumbunt, iterumque eousque convalescunt ut foras prodeant; voluntatem hic suam exprimit Legislator: licet vulneratus postea moriatur, quia eousque convaluit ut prodierit in publicum,alterum morte plectendum non esse.
Atque hoc sibi inprimis hac lege Deus propositum habuit,
ut reum a morte absolveret: ideoque ait, impunis erit percussor. Sed quia absurdum videbatur, reum omnino ab omni poena ac mulcta excusari, idcirco subjicitur, P , Verum,cessarionem &c. atque aliam poenam quae aliis delictis erat communis in comma 23. & sequentia differt, ut una cademque opera omnes istas laedendi species simili poena involvat. Interea ips. 19. quod isti facto specialiter conveniebat, exprecsit, ut reus decumbentis cessationem & curationem praestaret. Nam Voculam p quod attinet, ea non solum significat tantummodo, sed etiam verum vel sene, aut similia: ut Ps32.6.
Oraturin est te ... quo tempore obvenerit malum: p , verum veῬnc in inundatione etiam aquarum multarum, ad eum non pertingent.Imo etiamsi m pro tantummodo accipias EX. 2I. I9.
tantum ista vocula mortem excludit: alioqui ipsa pecuniaria mulcta quam supra cessationem & curationem exigunt I dari excluderetur; quod sane non admittent. Denique nec hoc reticebo: non absonum fore, si Ex. 2I. 23. & seq. de isto