장음표시 사용
261쪽
amm aEsaa ima Naia a ber es; quia i e morte damnatura ima hu uria nava et am vitiansservum suum Cana
ANNOTATIONES. Antea percutiens patrem aut matrem absque vibice,vel e sanguinis effusione aut expressione,condemnabatur, ut cicatricem, dolorem, Curationem, cessationem & ignominiam compens aret; jam vero quia vibicem excitat , ab iis
quidem absolvitur: sed ideo quia gravior poena irrostatur, puta mortis; nam capitale supplicium pecuniariam muletam delet. Capitis vero poena Ex. 2I.II. sancitur. Quae cum ali-hi, tum in libro Chinnouch dicitur fuisse Dan ulatio mortem enim illic sancitam autor in eo consistere ait, ut percutiens patrem laqueo suffocetur. Et quamvis vox in sacris uteris adhibita marem proprie concernat ; optime in eodem libro ex legissatoris mente ad foeminas extenditur quibus non minus tantum scelus interdictum Lisse docet recta ratio ; quae scopum interdicti, & utriusque rei aequalitatem expendit. Romanos severe in hujusmodi homines animadvertisse, in superioribus observatum fuit. ' Hoc loco a quinque illis, quibus tenebatur iste qui proximum vitiaret, idem absolvitur si id sabbatho faciat: quia morte tenetur authoritate sanctionis, Num. II. 3s. Verumenimvero Talmu-clistae scrupulum hic movent: siquidem Spbim, corrumpens Avitians aliquid die fabbathi apud ipsos mortis reus non habeatur; sed qui eisicit aliquid & parat sive adaptat. Respondet
262쪽
C A P. VIII. g. 6. 2II det secundum ipsorum conclusiones &placitaMaimonides, rem iis 'mi lπυ Fid rid rara a lano mund w rna disi SHio Guandoquidem conficit animi placationem pravae suae indoli, dum proximum suum vitiat; ecce habetur instar illim qui aptat, adeoqueprecatum mortale deprehenditur. ac si diceret, ille quidem potius destruit,quam ut aliquid novi faciat; tamen quia hoc essicit ut concitatus animus vindicta subsidat, & naturalis illa pravitas suavitatem quandam ex alieno malo percipiat, aliquid novi cssicere censetur. ' Denique servum Cananaeum vitians ab omni poena pecuniaria absolvitur:nimirum quod libertatem laesus acquirat; quae suffciens sit compen- o. Sed ad Num. 3. sect. 3. ostendi, haec ad servum Cananaetitia restringenda non esse; verum latissime, uti voces sonant, legislatoris verba Ex. 2I. 26. accipienda: ut omnes servos cujuscunque conditionis complectantur. Istamque Dei clementiam ab Imperatoribus simili quadam lenitate comprobatam sub finem sectionis dedi. t i
. Impingens serio ' colaphum, ei
sciam pendit. D. Iudas nomine D. L es Galilaei minam patuit. Si ei alapam impegit ucentas drach
mas Vsipendit; si id fecit inversa
manu, quadringentas drachmassivit.Si sus aures 'vulpi evulsejus capidos, creans eum consuit,palgium ei detraxi denudavit m lieris caput palam, quadringent ψdrachmaae rependit. Omnia ' pro
ipsius dignitate. D. Miba fatuit,
saetitarum pauperrimos con Gnari os essem nobiles, qui bonis
263쪽
suis excidissent: quia sunt Abrahami, Isaaci ct Iacobi tosteri. Exemplum habemus cujuseam,a quo cum mulieris caput palam denudatum fuisset, ipsa convenit D. A ibam: qui illum condemnavit ut ipsi quadringentas drachmaspenderet. Cui tigrimi doctorieoncede mihi tempus.
Itaque concesso tempore, cum ipsam astantem ostio atrii sui observaret, constegit in ejus consectu lentis
iam , cui inerat oleum ferme dimidia . me cum nudato capite ipsa manus comploderet, manusique capiti imponeret , ei reses apposuit. Deinde ad D. Alibam accedens ei dixit , mi Doctor, huicne ego quadringentas drachmas persolvam' Cui illi, nihil est quod dicis: quia seipsum vitians, quamvis id non conveniat, liber est; alii qui ipsum
vitiarunt, tenentur : praecidens
plantas suas, quamvis id indecens
Ai, liber es; alii qui θω plant,
praeciderunt, tenentur. ANNOTATIONES.
' Sequuntur jam aliarum inj uriarum species: quarum damnum quidem, si corporis vitia spectes quae in seperioribus
pendebantur, magnum non est; sed omnes in dedecore inprimis quo alius allicitur,& quodam dolore,versantur.Itaque scuti cum alterum manu quis verberat,id tribus modis
plerumque fieri contingit, vel impacto colapho, vel alapa
264쪽
C A p. VIII. g. s. 2I3 recta, vel eadem inversa; ita hoc loco singulis sua statuitur
mulcta. Incipit a colapho, cum inquit, raran, quae verba variis modis ab enarratoribus Ebraeis explicantur. Haec constitutio, ut spis pendat siclum multis locis passim in Geta maris repetitur: ut Cod. Bechoroth fol. so. p. 2. Vbi glossator, iat is man yb m , qui proximum suum ad aurem verberat: quam sui praeceptoris sententiam esset dicit; additque aliam, vnn xpro num xpir, clangens proprie, qui ore seuo in alterius auribus clanxit. quasi dicat, ut alibi tuba clangere illa voce exprimitur; sic in hac constitutione maledicere significat: ubi quis palam maledictis veluti alterius aures ferit, cui scilicet maledicit. Eadem pene glossa in 3omp f ii. p. z. &in Baba prima f.37. p. i. sub initium. Denique glossator ad hanc nostram Mimam. Maimonides Codice jam saepius citato
c. 3. sedi. 8. quum ait ima raran yβxps, percusserit proximum hum vola sua, priorem explicationem approbat: non enim in genere hujusinodi verbera designat; sed quae circa aurem insiguntur. qua de causa hanc Misitam explicans inquit,
12 via, ad cervicem ejus. Attamen in hac Misita explicanda cum Obadia de Bartenora,si no omnino,saltem aliquatenus facere videtur. Haec sunt ipsius verba, dam; )n suo raran, a pis1 a 'itan m) m in an,qui cadit proximumsuum, est, qui percutit proximi cervicem carpo manus clauseo. vel, palma clausa. Obadia de Bartenora, afti Gni 'ν ora 1 inars anno, qui digia rossos in manu uae carpum vel, in volam, contrahit, ostrium proximum pugno caedit. Docti expositores, cum hoc capite
praecipuae in)uriae corporibus illatae mulctarentur, illam praetermissam non fuissse, qua colaphus proximo impingeretur, animadverterunt. Itaque quod alibi, puta fol. 27. Babae postremae p. 2. mpud quorundamjudicio vocatur, id hoc loco designari autumarunt; nisi hanc differentiam addas, s p latius ab iis exponi qui colaphv fgnificari volunt: nam cum Maimonides colaphum circa aures & cervicem impactum
265쪽
ri CODICIS PRIMI illa voce notari velit; hac quemvis designant. Verumtamen
in voce r pira exponenda Omnes non conveniunt. locus ita
habet, erim obo sopiis nun dourabi obo rara ue, Si quis genu trudat alium, tres sicli solvendisquis calcitret, quinquestolaphizectrederim. Hic Rabbi Nathan in Aruch, secundo exponit, id rny qmam es o, percusso pugno facta loco manus. Tamen
prius aliam expositionem proporuerat: iura idad I)d ram , obversa manu percussi aciem Vs N. Verum qui observationes marginales in Maimonidem conscripsit, nec colaphum, nec posteriorem hunc percutiendi modum significari per 3 pu arbitratur; sed quod ibi Maimonides innuit, cum ita loquitur,t a mon r6 xpis,caditproximumsuum vola sua. ubi ex aliis verbis quibus alias species recenset, ita eum de cava manu agere liquet, ut nec alapa, nec colaphus, sed medium quid designetur.Deniq; Sal I.ads pno hanc notam subjungit, Rifimran r6 ia eido innueo, asinariarum cliteliarum pars anterioriqua
proximum suum caedit. Variae cum sint vocis s pira expositiones, prima qua cum colapho confunditur, forte minus probabitur': siquidem istius mulcta tredecim fel im, disio ; col phi vero, uno a In definitur.Nisi velis unum se a pro ignominia exigi sui nonnulli existimant) tredecim vero pro ignominia, dolore &c. Quicquid sit, colaphum tam indignum visum fuisse Iudaeis videmus, ut ignominiam, dolorem, ali que incommoda inde orta compensari certa lege praeceperint. Et inprimis dedecoris notam hac ratione inustam I daeorum plerique hic considerant: unde liquet qua potissimum de causa Iudaei Servatorem nostrum colaphis peti rint. Hoc enim factum fuisse postquam a Syncesto condemnatus fuisset, testatur Mar. Iq.6s. Carperunt quidam inspu re in eum, se obtegere faciem ejus, cor colaphos ei infigere, o drirere et Vaticinare.ubi circumstantiae edocent ad ignominiam& dedecus collimasse Iudaeos. Eadem annotat Mari. 26.67. ubi Ebraica versio quo magis actionemjam descriptam ex
266쪽
C A p. VIII. g. s. 2IyEbraeorum scriptis,denotari scias)-idiau, opercusserunt eum pugnis, scilicet judices Iudaei, de quibus locutus Mat
thaeus tuerat. ' Quum pro colapho ibo decreverint, quid eo nomine venia expendendum Venit.E textu Ebraeo & Chaladaeo inter se collatis satis liquet, Spo siclum &-, unum &idem esse: ut siclus sacer & communis dicatur a Io: licet Elias quatuor denarios singulis rubo attribuat, quod de sacro accipiendum constat. Verumenimvero e multis Gemaris, xlio duo inter se valore admodum distantia significare docemur: ut jam illam differentiam praeteream, quambo Iudaicus duplum Galilaei valebat, ut est in Cethouboth f. 6 .) duplex enim statuitur xlid , unus mir, Tyrim; alter m bo, provincialis. Ille si sacer valebat drachmis quatuor; hic vero dimidia drachma. itaque hic erat illius pars octava. Singula,quia non satis perspecta, ex illorum Talinudistarum scriptis confirmabo. In Bechoroth f. so. stiri bis fisi ,111-xue: fmyn o Ribna,S ,n is 6 171, Ne dicas sin negotio nostro) solum essequatuor denariorum: sed dimidium Gnaris: nam homines fletum meant dimidium denarii. & paulo ante, Nn - odi uermon udi odi an Sol mir cid , Omnis moneta argentea, quae determinatur ct proponitur in lege, est moneta Tyria; at quae in illarum magi orum verbis determinatur eis moneta provincialis. Et quidem eo epitheto nuncupatur; quia, ut inquit Maimonides, eo tempore in Chanaan usitata erat. Hinc Glossa ad verba Gemarae f. II. Κiddouschin, fid sum fula mira Ιο ,m ' rueo damni So, scius quatuor denariorum es siclus Tyrius; dimidium denarii es scius provincialis. Forte dictus tamen scius, quia quatuor ferme denarios aeneos continebat, ut alter ille a genteos: quemadmodum annotant. Addit Glossaistum rue: esse morue ad uino, octavam sicli Tyrii partem. Itaque non aberraret , qui Matth. s. s. 26. Syriacum i o α , octam rem cum hoc abo provinciali eundem faceret: quum hunc
267쪽
videamus octavam sacri sicli partem fuisse, puta dimidium
denarium. Atque idcirco Matthaeus GoάPE , quadrantem vocat; quia sicli communis pars quarta erat, licet octava sicli sacri. Quam bene Graecus & Syrus in Matthaei loco se cundum hanc sententiam conveniunt ρ ubi alias operose conciliationem quaerunt etiam doctissimi. At dicat quis,nonne Marc. I 2. 2. duo opta, λετρα, quadrantem constituere dicuntur Z atqui M ίον quinque chalcos esse docui Midd. p. so. & c cap.I. Schehalim sub finem confirmatur. ergo quadrans est tantum unus obolus. Verum hoc expendi velim,omnes quadrantes aequales non esse; sed diversos, prout ad totum quid referuntur.Quadrans sicli communis est siesus provincialis: id jam ostendi; nec aequus lector, uti spero, obnitetur. Quadrans vero sim, damae, sive dramae tantus non est; sed obolus unicus, sive duo λιάα, ut Servator noster apud Mamcum loquitur. De drama ita se rem habere, ut credas, Consisse commentaria in Maimonidem Cod. Κcle Hammthdas. C. 2. Praeterea id attente considerandum est, quod in Gem
homines vocant, dimidium denarii, Ipiram. eadem ferme in Cethouboth f 6 . p. i. Fino duis miros ora,quanti valet Apira ' dimidio denario. ubi Glossa, cindi fin do fido rara m , denario scilicet Tyrio , qui sex argenteos tresses continet. Hinc jam liquet, σάργον cujus Mait. C. Io. &ILuc. I 2. mentio fit, non recte cum intra vel istira conferri,quasi eadem esici monetae
quod tamen facit vir Doctissimus D. Tremellius ad C. Ir. Marci. id moneo ne viri autoritas, utpote Iudaei ideoque in istis versatissimi, quemquam seducat. Astir sive astua, ut ne minem, qui locac Talnaude producta expendit, latere potest, valet tribus tressibus, sive dimidio denarii, qui denarius duplicatus siclum communem reddit. Ergo astir est imperialis pars circiter decimasexta, si meχυ ερως nuinos aestim mus, in priori templo ; scdὶ decimasexta coronati decem drachmis
268쪽
drachmis AEginaeis aestimati, tempore impli secundi, cum Servator in terris degeret. quo pretio duos passeres in Iudaea vaeniisse non est verisimile; sed multo minore. Vcrum alius nummus erat Iudaeis usitatissimus, adeo ut eo in legum decisionibus veluti notissimo uterentiu : uti in Baba Melsia C. q. sect. S. Nomen non adeo dissimile, quod fortasse Tr mellium aliosque fefellit: diccbatur & nos, sive ut loquitur Matth. & Lucas, αμαυον. valebat, teste Glossatore in iulum Bab. M. paragraphum, partem tressis quartam: quod cum Misitae & Gemarae verbis fol. 2. Cod. romp apprime
nutum ' octava pars issari Italici. Ad quem Misinae paragraphum consulendus est Maimonides, qui assarum si eum e pendamus subducto calculo P quadragesimam octavam sicli
communis parte esse docet. ergo inarus non λ ίον, sed ipsius dimidium: nam λεπρον quinque chalcis sive deutis Hollandicis aestimandum jam antea docui. Vnde corrigendus Hesychius, si verum sit, quod nonnulli testantur ipse nondum
inveni in eum alicubi scripsisse , -- Motti, b. m. Ita irer occasionem quaedam N. Testamenti numisnata sito va ore aestimavimus: neque aliunde id fieri melius posse quam
ex Ebraeorum scriptis, qui suam monetam noverant; mihi persuadere polium. quadrantes, octantes aliosque nummos ad nostratem potius,quam Iudaeorum monetam examinare, atque inquirere quis nummus apud nos quatuor vel octo partes contineat; id vero ab omni ratione alienum existimo: nomina enim illa a suis nummis,quorum partes erant,Iudaei
desumserunt. Redeamus ad Misitam, quae ad alapam pergit, eumque qui ipsam infringit ducentis drachmis mulctat: etenim multo indignius & cum longe majori dedecore conjunctum censent Iudaei, ubi quis alapam, quam si colaphum impingat. Alapam autem designari, interpretes docent,quorum unus mdo inquiti bat n) pza, vola uae manus ipsius f
269쪽
m 8 Coo Icrs P π IMI ei im ingendo. Hanc injuriam quam adeo exaggerant I daei, ab ipsis Servator passus fuit, quum jam mortis damn
tus esset, Mati. 26. ἐρράπι-: quae Verba Ebraeus interpres bene reddidit, nis ues o mis tam 3 , Hu autem manus
impegerunt in faciem ipsius. alii, scilicet ut Mar. I . obseravaa, oi iam in , ministri praecedentium Iudicum. Imo in syn-edrio , cum ipses ob voluntariam ignorantiam carperet, unus ministrorum-ωM ραπισμα τῶ Iησῶ, alapam impegit ipsi Iesu. Verbum .α , cum conjugatis hanc ignominiae significationem habere, Hesychius non ignoravit: qui non tantum per πλῆξα , bacilla verberare, quem sensum Cl. B Za sequitur 1 sed etiam per m- ῶ ν, irridere proprie cavillis, - ω, istudere, & generaliter percutere reddidit: pe cutit autem etiam ille qui alapo impingit, maximeque illudit & ignominia afficit. quam sententiam urbis nostrae doeus D. de Dicu in notis ad Matthaeum ex interpretatione
Syra defendit. Vir Amplissimus de Nobilissimus eorum qui scientiam quaerunt Coryphaeus , Daniel Helesius, quid sibi angelistae voluerint praeclare nobis in Aristarcho tuo aperuit: ubi pag. 9s. in Esaiae quodam dicto cum Euangelica
historia conciliando occupatur. de quo haec mea est sententia. Esa. c.so. ys. 6. Corpus meum exponopercussoribus,o malas meas depilantibus postrema vox inEbraeo est )o m. de qua QuD
significatio, quum pili decidunt aut cinis i ius carnis, vel cum aves, tur. Vtrumq; proprie in Servatore nostro praestitum contendo: nam de cute nullum est dubium; quum ita flagellatus fuerit, ut solo intuitu Pilatus populum ad misericordiam commotum iri speraret. Genis vero pilos detractos fuisse satis innuunt Euangelistie: Lucas quum c. 22. m. de viris Iesum in domo silmmi sacerdotis servantibus , donec judices causam ipsius tractarent, cris θν --.δ λι, Illud
bant usicae orta.exponit qua ratione ipsuda iudibrio habue
270쪽
C A P. VIII. g. α 2I9rint, nimirum non tam verbis, quam manibus ipsum impetatendo: inter ludibria autem quae in ipso facto consistunt non minimum est, barbam vellere pilosque detrahere. Quapropter Euangelista δερ , voce aptissima usus est; utpote quae cutem ipsam nedum pilos avellere significet. Matthaeus &Marcus idem innuerunt, Cum Colaphis S alapis ab hostibus inhumanis caesum narrarunt: ea enim magna ferocia praestiterunt, ut illud subsecurum fuerit. Adde utrumque Euangelistam spineam coronam calamo capiti infixam, distincte enarrasse; adeo ut cruentatis temporibus corona illa sine ad haerentibus pilis detracta non fucrit. tempora autem malarum superiores partes constituunt.Quocirca ubi Esaiae pro phetia impleta narretur, satis constare autumo: adeoq; simplicem sensum servari poste, non cst quod negemus. ' Quae deinde in Mima sequitur dictio e Mest dubiari ignificationis:
nam invenias qui exponunt 'sem trahere sunt etiam qui dat, incisionem quandam facere. idque cum duplici modo fiat, o si fa, vulpi aurem, oponitur zom 1atam iam , compressi eam scilicet unguibus J in eaque cicatricem impressit; vel uis uero tavi, torsit aurem puπ, eumque dolore asserit veluti evulpone quadam. Ideo intcr alia R. Nathan turn incidit. Tria igitur sunt interpretamenta, trahere, unguibus cicatricem imprimere, denique ita vellere or sorquere ut aliquatenus a capite Iaceretar. Postremam interpretationem facile admitto, quia Cod. de sacrificiis fol. 2 s. p. 2. in Gemara, invenio, Psora et Si D in 'a' quis velut aurem vituli, posteaque famguinem ejus excipiat, rejectaneus es vitulus. Hinc omnino Constat grave vulnus ista ratione infligi: utpote cum vitulus istiusmodi rejiciatur,cui auris ita vitiata st; quum vim,vitium idcirco in illo accidisse censeatur. Nam non solum cum m
ctatur; sed etiam quum sanguis Mus ad spargendum excipiatur, vitio omni carere debet. In eadem hac Misna Iudari inter gravissima opprobria de dedecora quae in his imprimis E e a attendi