장음표시 사용
281쪽
Σ3o CODICIS PRIMI sed tropice. Nam ut numisma in partes discistum pro ii mo non admittitur; ita etiam cum regio diplomate nuntiexauctorantur,non amplius recipiuntur. Idcirco ait R.Iudas, pr a marito is, , s eum improbaverit regnum, tum etiam
pro p discisse habetur. quasi dicat, ii rex cujus lacillimum sit
dominium, improbatum numum promulget ; tum etiam ad mm rcfertur: quia ut numisma dissectum non amplius commerciale dc rcceptum est ; pariter nec illud quod monarcha vel rex latissimc dominans, universim improbaverit. Eodem modo quum fructus recenset putrescentes , omnes & universim putrescentes intelligit: nam si partim putruerunt, ipse fructus redditur. Hisce convenienter in sequentibus
S m ipsi non est qua vis improbata pecunia: sed quae improbatur in hac provincia; in alia probatur. Vcrum M. Ho na tam nonnis de numisinate secto accipit; & bona, improbatum a rege vel monarcha esse asserit, quod in toto regno, non tantum civitate quadam vel provincia rejicitur. Istius
Hounae sententia rejecta; illius Iudae vulgo recepta est. Quianuinorum mentio injecta est, quod Gemara de Ierosolymitano observat, negligendum non videtur; quo istos numos dignoscere queamus. vlamu ns ueni 'in duenm Io vado 1 1,6
t, po vn ut habct glossa fi m . uodnam es numisma Ire lymitanum' Vbi nomina David se Salomon expressa ab uno latore; ab altero latere exaratum Ierusalem, civitas Sancta. ita haec Glossator enarrat.' Postea nonnulla inter quae etiam oblatiorems, quae hic strictius accepta,ut sequentia docent,oblationem pentecostcs sesto sacerdotibus offeredant,vel etiam decimas a Levitis sacerdotibus pro more conferedas designat nonnulla inquam, quibus uti &frui ob contractum vitium non licet, restituenda Iudicantur : quod Iudicium iniquum videtur. Nam si meam rem tam diu retinuisti, ut ob legem quandam ceremonialem &c. tractu temporis inepta S inutilis vel minus utilis mihi iacta sit; potius pro raptus tempore ut
282쪽
C A P. IX. g. 3. 3 23 i ut in aliis loquitur Missia id est quanti erat cum illam rape
res,rependendam aequitas decernit: ut pretium potius,quam rem inutilem recipiam. Verum magistri in furto & rapina compensanda hoc etiam eXpendunt, an fur aut raptor utilitatem quandam inde percipiat: cujus utilitatis nomine pretium 1blvere teneatur. atqui illae res raptori etiam inutiles redduntur. Tamen in Gemara distinctio quaedam adhibetur: qua a bove de quo agitur ad alias res extensa,proprietarii commodum attenderetur. 6, 1 naanv p6 Uo 'naa f. r. antequam res plane udicatast, affirmatur scilicet restituendam rem;) posequam plane Iudicata est, negatur. Ita proprietario consuli videtur: ut si causa decisa nondum sit,adeoque res judicio nondum improbetur , ejusq; conditio talis nondum judicetur, quod vitio laboret ι ex ipsa utilitatem percipiat: sin vero judicio rejectanea facta sit; pro ea a raptore pretium recipiat proprietarius. Qui hoc in fermento reservato locum habeat non videmus: quandoquidem sine ullo judicio, ex elapso paschate fermentum rejectaneum faetiim constat. Qui raptum ex legibus Romanis compensetur, ad praecedentem Misnam satis prolixe annotatum fuit.
. , . , pensare tenetur. Architectas qui cu
nian nes rano, v I rapia inse recepit parietem de uere, la
283쪽
ipsi in hoc & sequenti dicto occurrit; sed significatione& sensu diverso. Verbum ipsum duo sgnificat, quidpiam
certa mensura rectaque dispositione perficere; vel quod depravatum & corruptum est ad pristinam rcctamque formam revocare. Prius, inquiunt Talnaudistae, in primo membro locum habet, quum dicitur , Si ubi quis fabris aliquid ad parandum dedit, hi corrumpant, compensare tenentur. Etenim si hic de reparatione ageretur, sequens dictum ess)t superfluum: namque ubi in genere aliquid dicitur, id susticit, nec species addere necesse est; nisi specialis quaedam dubitandi ratio subsit. itaque si faber prima sententia, in reparando ad compensationem damnatur, quorsum de pilento, arca, alveario, seorsum praeciperetur,cum teneri si haec corrumpati Quapropter legitur in Gemara hujus Misinae, dira tam Suedioeli S a,in , conclusio es,prima sententia de ligno v atque tum etiam ad compensandum teneri. Quasi dicas, Secundo diacto exigitur, ut taber lignarius arcam & alvearium aliave ad reficiendum accepta rependat, si ista inter reparandum cor ruperit vel fregerit: ergo initio Misinae de vasis Jam confectis sermo non est; sed de ligno: quod ubi fabro lignario tradi tum est ut inde pilentum aliave conficiat; si pilentum, cxempli gratia, casu quodam stangat, faber pilenti pretium dare tenetur. Nam de laboris mercede pactus erat: itaque pactum servans, pilentum acceptis lignis aliisque necessariis praestare debet: nisi faciat, pretium pilenti ob praecedens
pactum exigitur. Hinc Maimonides codicerm ad C. Io .scct. . pro 'n' olion 1 ad nos i adai da)p p p lm rs iue iranada p iviso Pso Dam das, Dederimabro ligna ut ex iis pia lentum , arcam, aut aviarium paret, hinde stans contingat,
posequam illa confecta fuissent; illi qui materiam suppeditaverat) pretium pilentis arca, or aviarii rependet; quia faber pervasit
284쪽
C A p. IX. g. 3. vasis praestantiam nihil acquirit. Ultimorum verborum haec
mens: per rei immutationem, saepe transire ipsam suti in superioribus intelleximus in possidentis dominium, ut solo pretio rei refundendo, quanti scilicet res esset cum illam in
manus suas acciperet, absolveretur; verum artificem licet
lignum in pilentum &c. immulct, ipsorum non fieri dominum; sed cum de mercede pactus est, ipsiim pilentum dandum, ejusve pretium solvendum esse.' Frequenter inTalmu- dicis constitutionibus haec dictio occurrit: quam aviarium reddidi; licet turrim significet. Quia aviaria oblonga
erant quemadmodum multae olim turres, ex ligno. idcir-Co cavea qua aves servabantur ac alebantur dicta Talmudistis Dan. Locus minime dubius occurrit in Gemara Codicis fol. 24. p. I. a D rQbri, Pauli Ner ad, dpui venando avem in aviarium se capreolum in domu agit, tenetur. Vbi bran aviarium
notat; uti & R. Nathan in Aruch observat,& Glossa S. I. attestatur: licet etiam alvearium denotet. Tandem in Mima excusatur, qui destruit parietem, si paries ab altero latere concidat; quia ipse id prohibere non potest, si vetustate ruinosus paries decidat. Illum tame architectum condemnant, si ictu ipsius paries , quem demoliendum sumserat, ab alio latere cadat & hoc modo lapides frangantur, aut laedatur aliquis. Maimonides Cod. puni hin c. 6. sect. II. hanc subjungit rationem, rim dio, cima es veluti quis-gittam)acit, taque damnum infert. Cavendum erat ne tantopere ictum vibraret, ut altera &aversa parietis pars inde
labefactaretur : alioqui sicuti sagitta alium petens & jaculans, si laedat, culpam luere debet; pariter qui nimio impetu parietem tractans vel lapides in alia parte cadentes frangit, vel etiam praetereuntes laedit, satisfacere tenetur. Tota hac Misita locatori consulitur, ut damnum datum sit conductoris qui opus faciendum conduxit. Similiter lex Rom. loca- toti favet, ff. l. I9. t. a. leg. II. I. I. Locavi opus faciendum ita,
285쪽
234 CODICIS PRIMI ut pro opere redemptori certam mercedem in dies gulos darem. opus vitiosum sectum es. an ex locato agere possum ' Resondit situ opus locoti, ut bonitas ejus tibi a conductore adprobaretur: tametsi convenit ut insingulas operas certa pecunia daretur,e stari tamen tibi a conductore debus id opus vitiosum factam est. Non enim quicquam interest, utrum uno pretio opus, an insi gulas operas collocatur, si modo universitas consummationis ad conductorem pertinuit. id est, si univcrsum opus perficere debuit. Sed quemadmodum hic excusatur architectus , cujus culpa parietis ab altera parte ruentis lapides franguntur; similiter Gajus, uti extat is eod. leg. 2 s. g. 7. raui columnam transonandam conduxit, s ea dum tollitur , aut portatur, aut reponitur actast; ita id periculum praestatin qua 1 us,eorumque quorum opera uterrarer, culpa acciririt. Culpa autem abessomnia facta sunt quae diligentissimus qui ue observaturus fuisses. Idem scilicet intelligemm ess dolia , etes lignum tris somtandum aliquis conduxerit: idemque etiam ad caeteras res trans
didit, eam adurat' cortina, infe-
cur ipsisuae lanae pretium persolvit. uum eam 'fusco, sec. colore fas davit, spretii auctaraum sive exuperantia' excedat sumptu illa huic sumptu reddit semptus ex
perantiam excedant,exuperantiam
compensat. Si eum ad inficiendum rubedine tradidit , iste nigredine infecit; ad inficiendum nigredine, infecit rubedine r D. Meir alteri' pretium lanae solvi jubet. Docur Iudas
286쪽
Iudas ita flatuit , Si exuperantia sumptus excedat sumptus ese resiluendos; sumptus excedat ex perantiam, pretii auctarium, flueexuperantiam compensandam esse.
trii, hoc loco est vas tinctorium, quod igni subjecto calefit, ut in ipsum conjectus pannus vel lana colorem infecti liquoris,calore omnino imbibat. id Latini cortinam nuncupant. Hac fervefacta praeter modum lana saepe aduritur, inutilisque redditur: quod cum infector praecavere debuerit, fit ut ex hypothesi in stiperioribus aliquoties admissa, proprietario suae lanae pretium rependat. Quippe cum res deterior facta sit, nihil restat aliud, quam ut temporis istius habita ratione, quo lanam acceperit, quanti tunc fiebat, restituatur. φ At si eam o casu distinctio adhibenda. Distinguenda autem prius duplex vocis ita significatio, quam
diversa Doctorum opinio ipsi attribuit. Quidam idem esse cum 'ura foedo , sive deformi judicant, adeoque inprimis
quendam colorem fuscum denotare, qui ad eum reduci nequeat , quem proprietarius desiderat. nec fuscum tantum, sed fuscum & foedum eo nomine venire; saltem foedum qui ad alium converti non possit, autumant. Eapropter totum membrum reddidi I usuum eam fusco colore fardavit. Attamen ubi Gemaram expendo, alia notio se offert, quae fortassis convenientior ac magis idonea judicabitur. Haec sunt Gem. verba, dan 'ns diaba d=aued Nn 'I na dan 'ns rna an 'nb nim, in foro uestino uid es foedum' quo explicatur nita.) resondit M.Nahman ex sententia R.s Bar Annae, Eluvies. uid es Eluvies' resondit Rabba filius Samuelis, Proluυies cortinae. Hoc sibi volunt,esse reliquias tinctutae quibus tinctoria vasa eluuntur & purgantur. Itaque B positum fuerit pro 'ima, & ve Gg a tendum
287쪽
tendum NMI 1υλ uum eam tincturae reliquiis infecerit. Fieri etiam potest, ut diala & 'o sua in istis Gemarae verbis pro penicillo tinctorio ponantur, quo cortina intus abstergi solet, cujusmodi penicillus diversis coloribus imbutus apparet. Qua signincatione admissa, Irsa mar vertendum fuerit, ac si pro 'ita scriberetur βοο,2 uum eam infecerit instar mantilis tincurii ejusique versicoloris. Quomodocunque reddatur, vitium exprimitur, quo lana isto eleganti colore privatur,
quem desiderabat, qui tingendam dederat. Id si eveniat, infectoris conditio semper est deterior, quod Talniudici dicunt, is i , manus i us es loco infimo. Namque si nan. exuperantia sive praestantia ac eminentia sive pretii lanae auctarium deprehendatur, quod ipsos tincturae sumptus superet, id est, si valor quo tincta lana puram excedit, major sit quam sumptus 'uos in inficiendo tinctor fecit;huic sumptus
solummodo refundentur, atque istud lucrum proprietario accrescet. quia hic cum illo pactus erat, ut lanam eleganti colore inficeret; quod tamen neglexerat, imo lanam foed verat. Sin vero sumptus excedant, majorisque sint valoris, quam augmentum quo lana tincta puram omnique colore
destitutam superat non enim foedus ille color ita accipitur, quasi eo lana depretietur; sed qui proprietario ingratus est,& minus elegans,& alterius coloris respectu deformis, denotatur:) tum inquam ex eodem fundamento tinctor illud solum augmentum accipit. ut tinctor id amittat quo sumptus augmentum excedit, augmentum scilicet valoris inter lanam tinctam dc puram diversi, cum tinctura valorem augeat. Haec est Maimonidae expositio: sed in Choschen Mis
pat alia sententia exprimitur,quae inepta mihi videtur.' Caeterum nonnunquam fit, ut infector alterius mente non satis percepta, colorem diversum licet oculis gratum adhibeat.
Quid hoc casu agendum est Meir alteri, nimirum pro prictario, qui lanam tradiderat, ejus pretium reddendum
288쪽
C A P. IX. g. q. 237eenset: quandoquidem infector sui ipse quidem arbitratur Sp, acqui it lanam suamque fecit, dum alium quam altervolebat colorem induit.de qua rationejam aliquoties actum. At D. Iudae sententia obtinet, qui potius da)o' nup, minui eum, quia mutavit colorem e unde eodem modo hic agendum censet, atq; in praecedenti facto, ubi foedum colorem induentis conditio deterior semper censebatur. Quare si expensae, quas fecit tinctor, majores sint, quam praestantia aestimatur, qua lanam nullo colore imbutam excedit ataque exuperat lana colore isto tincta; ne quidem suas expensas omnes recipiet: sed istius inter utramque lanam disse rentiae valorem refundet qui lanam tradiderat. Porro Mai monides addit in pravo C. Io. sedi. q. Vna m aue es, nana Nip iue rinum ps abi, Si dicat artifex, Ecce pretium tinae tuae, abi; non parent Vset quia artifex ex eo quod
res praestantior factast, eam non facit suam. Licet lana grato
colore tincta reddatur praestantior, re immutetur, immutatio autem alibi rem alienet;hic Ob pactum praecedens lanam restituere debet tinctam, nec eam certo pretio retinere in sectori licet. Hac Iudaeorum constitutione exigitur, ut Coi
ductor locatori praestet de quo inter ipsos convenit. Si liter ff. Loc.conducti,Paulus i. 2 q. init. in lege locationis comprehensum sit, ut arbitratu domini opus adprobetur Uerinde habetur aes viri boni arbitrium comprehensum fulset. Idemque servatur si alterim cujuslbet arbitrium comprehensum sit. Nam fides lana exigit, ut arbitrium tale praestetur, quale viro bono convenit: idque arbitrium ad qualitatem operis, non ad pror gandum tempus quod lege finitumst, flertinet. lege, id est,p cito. Confer. ff. Pro socio. l. 77 Ita. l. 3. Inst. t. 2s. I. I. Conductor autem omnia secundum legem conductionis facere debet: ses quid in lege praetermissum fuerit, id ex bono Graequo praestare.
Per legem iterum pactum intelligit. ι-
289쪽
Rui surripuit proximo valorem minuti , eique' pejeravit; illam ad eum deferet etiam in Mediam. non dabit ejus filio, nee ejus instito- νι ' vel parario ; sed curiae recuperatori ' sisie moriatur, i in haeredibus resiluet.
In textu originali est domn. minutum vel minutia reddi potest, quia est minimus Ebraeorum numus. Ad C. 8. scct. s. Num. Σ. de hoc numismate jam achium fuit: ubi octavam. άμαργου sive a)6 Partem fuisse,testimonium illic productum evincit. π=fi autem ibidem, S. Iarchi teste, quartam tressis partem, sive duos chalcos cum dimidio, id est, λεαρὰ dimi dium continebat: unde exigui valoris fuisse constat. R Nihil ominus si quis istumnumulum rapiat, & post rapinam, non rapuissejuratus, culpam agnoscat; istam minutiam propri tario licet in remoto loco habitanti deferre tenetur. Quod Iudas se ex hoc commate J.cap. 6.Levit. probarc autumant, Aut de quocunque juraverit mendaciter, inter varias species,com. praecedenti rapinam recensuerat, rependat illud quanti
fuerit, o quintam ejus superaddito ei: ei cujus es dato istud, quo
die reatum agnoverit. Adeo ut ultimam Vocem prepf,reatu a gumento Com. q. ubi αβ est reatum agnovit,pro matus agnutione accipiant: ut qui utrobique idem designari obsere verint. Et quia , ei cujus est dato, istic legitur, ipsi propriet rio reddi praecipiunt, nec alium admittunt qui proprietarii nomine raptum recipiat. etiam in Muna esse pejeravit ConteXtus edocet: quandoquidem exprimere voluit author illa verba comm. 3. D-juraverit de mendacio, id est,
290쪽
juramento mendacium suum confirmare voluerit; item .com. S. IPdue . z' , juraverit de eo mendaciter. Sic ellipsis in Misinico textu agnoscitur, ut vada,Jur it, sit pdb- ,jura-mit mendaciter, sive pleraVit. Hoc Comma quintum cum paucis praecedentibus gravia dc horrcnda delicta continet: nihilominus sequentia duo commata expiationem ariete peragi edocent. Adeo ut Socinianorum error de levioribus tantum peccatis Per sacrificia expiatis hic Corruat. nonne enim haec gravia sunt flagitia, rem apud se depositam negare, quidpiam rapere raptumque negare,rem ab alio amissam
detinere, omniaque haeic peccata ac similia falso juramento occultare velle Sed quod ad rem praesentem facit, ex illo testimonio nequidem raptum ei qui ab ilis proprietario missus eis reddi posse contendunt. Magistrorum mens
non est, eum qui minutiam abreptam recepturus est quendam ablegare, qui numesi valorem recepturus sit. licet id in rebus majoris momenti,ut si ingens pecuniae silmma, aliaque recipienda sint,locum habeat: nam eo casu uera: istino niueondo recuperator quem is constituit adhibitis testibus cui res ereptafuit,habetur pro recuperatore i ut in G emara LI o .do
cetur. ideoque huic rem ereptam reddi posse statuunt Maimonides & R. Iacob. hic tamen de hujusmodi delegato non agitur.) sed niueo vocatur,quem Latini pararium dicunt,cujus
opera inter venditorem & emptorem intervenit; cujusque interventu Commercia habentur. vel etiam institor non male
redditur, qui negotiationi quaestuariae a mercatoribus praeponi soler, ut in tabernis, vel alibi merccs vendat. Ne quidem raptori permittunt, ut si mercator peregre profectus in longinqua loca pararium vel institorem reliquerit, ei ablatum numulum reddat. quo mordicus legis vocabulis adhaereant: quum tamen initio sequentis Milnae ab ista longa profectione raptorem excusent, qui sortem solvit nec quintam addidit; licet quinta ista saepe multo ma)or sit illa minu-