장음표시 사용
301쪽
rso C o D I Ci s PRIMI fateretur, hisce non defungebatur; sed poenam serti saltem lucbat, nisi etiam graviorem. rapina enim sub furto comprehenditur , & magis congrue reliquae istae injustitiae species eodem reducuntur. Hoc sensu Maimonides recte scripserit
donte ultro fateatur e sed si accedentibus testibus ipse in negando
persi at ortemsolam refundit ex ore testium; quintam vero non seper addit. siquidem quinta cum oblatione ad expiationem pertineate itas ista non nisisecundum ultroneam confessionem uam assen. Verum si haec in eum sensum acciperentur, quasi minoris teneretur penurus & injurius pertinacia crimen aggravans , quam ille cujus poenitentia tacto probatur; merito
istius magistri sententia rejicerctur auctoritate legis divinar Ex. 22.9. y Atqui e subjunctis Misnae verbis male etiam sensisse Maimonides videtur. Procedendi modus duobus casibus iisque duplicibus exhibetur: ubi personae colloquentes introducuntur, licet id ubique non exprimatur, cujus Pem senae verba sint, quae proponuntur. Qui loquendi & scribendi modus in Prophetarum scriptis ac orationibus saepe occurrit: ut cum Dei & Prophetae verba esse constet, tamen nonnisi e sensu & circumstantiis liqueat, a quo hic vel ille sermo habeatur. Exemplo nobis sit canticum a Mose exhibitum Deut. 32. Vbi Deus proxime loquutus fuisset, Moses sermonem habet ρί. 29, 3o, 3I, 32, 33. Iterum vero Deus loquitur qs. 34. N 3 s. In Cant. Cantic. quam crebro personae variant i puta in sponsae & sponsi colloquio. Non ideo ad nutum personae loquentes sunt inducendae: sed cum de diver . sis loquentibus constat, non semper diserte quis loquatur exprimi dico: quia hoc emphasin sermonum tam arcte conjunctorum vitiaret ; & crebra illa repetitio nec non super
302쪽
C A p. IX. g. p. asi . vacanea, ingrata esset auribus. Illam icribendi formulam
Gemarici authores adeo inconcinne affectarunt, ut magnae obscuritatis quae in Gemara occurrit causa sit ac origo. Similiter in hac & seq.Misina, personarum loquentium indicium& nota quandoque praetermissa filii: ideoque ubi oratio obscurior reddebatur, illas inserui. Prior casus est duplex: cum convincitur; vel ubi ultro culpam fatetur. Et quia a convicto sola sors sive summa principalis postulatur, sequenti vero Misita in altero casu a convicto iure sive depositario duplum saltem exigitur; ex illa collatione casuum, quibus totum non explicant, liquet, Iudaeos in consumpto deposito dc reliquis enumeratis injustitiae speciebus, excepto furto, minorem mulctam, imo solam saepe sortis restitutioncm exigere. quod ni alia poena corrigatur, iniquum est. In hac Misina depositi & quintae restitutio urgetur: ita Digest. l. I 6. t. 3. g. I. lex in depositarium animadvertit, sed diversimode. Praetor ait, suod neque tumultus, neque incendii, neque ruinae, neque naufragii causa depositium sit, in plum rex earum
autem rerum, quae supra comprehensae sunt, in ipsum, in duplum in haeredem e us, quod dolo malo ejus factum esse dicetur, qui mori tuus sit, in simplum: quod i tu in duplum, udicium dabo. Similiter de rapto,si haeres domum fateatur patris &c. peccatum
tuusque fit; haeres cum fatetur culpam sortemsolam rependit oeum hoc, tum illo casu quum pater ante mortem fatetur culpam ) haeres a reatu oferendo absolvitur. Rapti autem dc depositi rationem eandem esse tradunt Mimici. In mutuo hoc considerandum, sub dfibo una cum mutuo comprehendi commodatum: itaque si alterutrum contra aequitatem &justitiam detineatur, candem mulctam hoc casu in praecedentibus descripto magistri exigunt. Lex tamen Divina inhu)usmodi communiter duplum exigit EX. 22. 9. De omni Ι i 1 negotio
303쪽
rsa CODICIS PRIMI negotio rerum amotarum de bove, de asino, &c. ipsos magias ratus venito negotium amborum : quem condemnabant magia
ratus, rependito duplum proximo suo. De mutuo ita sancitur Inst. l. q. t. s. g. 22. I implum agitur: veluti ex ipulatione, ex mutui datione, S c. De commodato detento vide Titulum 6. li. 13. E. Ait Praetor : uod quis commodasse dicetur, de eo udicium dabo. scilicet, ci qui commodavit adversus eum qui accepit. Vide multa codem tit. quae huc spectant,ut commodatum restituatur. Sequitur mercedis solutio: cujus sategisse Romanos vel unicus 3. 9. legis 2 o. Loc. conduc. edocet. Cum quidam exceptor operas suas localfiet, deinde is qui eas conduxerat decessisset. Imperator Antoninus cum divo Severorscripsis ad libesium exceptoris in haec verbae cum per te no Gnse proponas quo minur locatas operas Antonio Aquiliae sis res; se eodem anno mercedes ab alio non accepisti, fidem contra-LIus impleri aequum est. Simile occurrit paragr. Io. Denique
ab eo, qui rem perditam invenit, ipsam repeti posse, ostendit quae tum datur furti actio: unde S poena innotescit. E. de furtis l. Α3. g. q. ciui alienum quid Iacens lucri faciendi causa sustulit furti obstringiturasivescit c ussit,sive ignoravit. N hil enim ad furtum minuendum facit, quod cum sit ignoret.
Quia vero in Mima limi modi casus proponitur, quo reus pes urio peccatum tegere annititur, pes urit poenam exJure Rom. civili apponamus. Disputari quidem, an per)urus human poena puniendus sit,cum satis Deum ultorem habeat, non ignoro: nihilominus legibus ista sententia Confirmatur,
quae poenam ab hominibus inferendam, hujusmodi flagitioso homini irrogat. Dig. l. I 2. t. a. te. I3. g. s. Si quisjuraverit in re pecuniaria per genium principis Glossa, Genius dicitur Deus) dare se non oportere, o pejeraverit; vel dari sibi oporteremes intra certum tempus juraverit se soluturum,nees mite Imperator noster cum patre rescripsit, fustibus eum castigandum dimittere; ct ita ei superdici, α μη Pres , id est, 'et
304쪽
C A r. IX. g. 8. 2s tinter nejurato. Ex ultimis Verbis, perjurium puniri liquet. Aliam poenam videre est is Stellionat. te. fili. Deperjuno,ssa pignora Use quis in instrumento Iuraet erit,crimensessionatussis ct ideo ad tempus exulat. GraVior poena Irrogatur leg. .g. 2. Infames quoque fieri perjuros, collataq; beneficia adimi,ab aliis annotatum. Praeterea NoVel. quaedam Leonis &Constantini peduro abscindi linguam jubet. Consule Cmac. 7. Obs. 14. Itaque dextre eXponenda Imp. Alexandri verba
Cod. l. . t. I. non procul ab initio, Iusiurandi contempta r ligio satis Deum ultorem habet. Periculum autem corporis, vel maiestatis crimen secundum constituta divorum parentum meorum, etsi per principis venerationem quodam calore fuerit pejoratum, inferri non placet. Quia Deus peduros singulari ratione ulciscitur, non quodvis pedurium , sed subito quodam animi impetu ex magna infirmitate praestitum, gravius puniri non postulant. Vel etiam, uti ex antecedentibus colligiturdusiurandum ab adversario,alicui ad causam decidendam in judicio delatum spectatur : quo iterum ad examen revocato, decisam causam retractari noluit Imperator: ut tandem controversiae finis imponeretnr. Atque hoc ex pendendum , quamvis gravissima poena non erigatur, quae Periculo corporis se majestatis crimine describitur, nihilomi nus gravem poenam aliis legibus irrogari, non negatur. Hoc pacto istae leges conciliari queunt, ut diversae penurii causae, species denique poenae expendantur.
det, furto ablatum. Proprietariu
305쪽
Iam secundum exemplum, & quidem duplici modo
proponit, quo depositum intervertenti, quibusdam ant gressis, tandem mulcta irrogatur. Praecedenti Misina sub fianem, mulcta depositi dilapidati ac consumpti; hic vero furto ablati exhibetur. quod furtum vel ultro reus agnoscit ac fatetur; vel eo testibus adigitur. Hoc si fiat, ut alicubi clam depositum seposuisse, aliave ratione integrum a proprietarii oculis occultasse convincatur, duplum quae est communior furti poena, licet quadruplum & quintuplum alibi in quibus dam exigatur, pendere cogitur. Quamvis Maimon. si recte memini duplum non exigat, si illud depositum quidem penes se habeat; nondum tamen manum ipsi admoverit: idque e prava expositione EX. 22. 8. ' At si ultro fateatur & satissa cere velit, summam principalem, puta rem furtivam rependit, cum quinta parte quam superaddit & proprietario una tradit; oblatio vero pro reatu Deo offerenda ad sacerdotem
adducitur. Quandoquidem in alienato deposito dupli poena sancitur, quia depositarius furtum commisit, qui alioqui depositi valorem solummodo restitueret; & si furtum in de posito commissum ultro fateatur, ultra sortem sola quinta proprietario debetur: hinc liquet, furti poenam, quamvis dupli quadrupli & quintupli sit, in fatente reo & ultro resti
uere cupiente non esse ulterius extendendam, quam ut ex lege Lovit. 6. circa principium, exigitur. Hoc ctiam Magistrie comm. 9. cap. 22. EX. colligunt. Siquidem Deus ait, duuem condemnabunt magistratus, rependito duplum. Ergo,inquiunt, quum seipsum reus condemnat,duplum non rependit. Caeterum quum videamus simpliciter 'b, amen hic &in proxime praxedentibus pro toto juramento adhiberi, merito illa voce,quum a Servatore nostro etiam geminatur, legitimum Juramentum defenditur. Hic passim de Ius)urando
306쪽
C A p. IX. g. 7. 2Syrando sermonem esse voces Mn juravit & manu, adjuravit, indicio sunt: quum vero reus jurare dicitur,vocem amen ore proferens introducitur. quasi dicat, jusiurandum suum ita effert, ut amen pronunciet. Itaque amen )usiurandi nota est: cui hic quod juramento stabilitur, non subjicitur, quia epraecedentibus patet. i o
vit patri suo, ' qui postea mortuus es; ecce hic soritem cum quinta liis ' ipsius,aut ejus trabin repem dit: quodsi ' nolit, aut non habeat,
mutuatur; er creditores acceduntae debitum recipiunt.
Totius legis fundamentum in Legislatoris edicto Levit. s. q. interpretes collocant: Restituet rapinam ipsam quam rapuit. Vnde concludunt, quamvis in haereditate paterna filius raptor suam portionem habeat, adeoque quod rapuerat ut portionem quandam sibi debitam post obitum patris jure haereditatis retinere videatur; quo legislatoris edicto satisfiat, quod raptum erat, prius aliis haeredibus squia patri non potest) restituendum , ut postea demum raptor Cum illis haereditatem cernat. ubi quod sibi in rapto haereditatis jure debebatur, sibi vendicare & recipere poterit. Quam scrupulosi hic sunt Iudaei l Quasi vero legislatoris menti non satis fieret, si raptum pro portione sibi debita raptor haeres retineret; modo quod ultra sortis restitutionem patri debuerat, haeredibus in commune traderet. Sane hoc perindecst, sive quinque aureos sexempli gratia) quos antea rapuerat , pro sua portione ejusve parte retineat raptor ; sive in
307쪽
216 CODICIs PRIMI Commune conferat, posteaque in cernenda haereditate e rundem valorem recipiat. ' Porro quum dicitur reddendum esse i)nfib 16 13aab, dupliciter enarratur. Maimonides Cod. c. 8. secl. tertia, ita accipit, ac si de raptoris filiis & fratribus ageretur. ideo inquit, min o no sed ma, ibiad di Mn o pn6 i, p6 of iue 'f in Sisa, e aro ibad sed diue oua p6 ofi maue 1 3 rosv dbiadorn is, Si stat res non habeat, quod hic sim raptor deprehendatur haeres , raptum e potestat ua auferens tradit filiis sis ιs filios non habeat hic filius raptor, Mimum creditora ejus,
aut pro mutuato, aut in eleemosnam expendunt. Melius tamen
ab aliis illa verba ipsum patrem respicere judicantur. ipsius proxime facta fuit mentio; nec qui filiis suis, saepe puerulis, aliquid tradit, e potestate sua amittit; quod tamen quidam
Iudaeorum magistri exigunt, uti verba jam citata ostenduntri β Iterum sequentia, Notit, aut non habeat, &C. diversum sensum admittunt. quorum prior, Si nolit suam portionem in isto rapto reddere, aut non habeat fratres vel liberos; ne sua restituat mutuatur ab aliis , dc quia fratres &c. non habet,
creditoribus inde satisfacit. uti superioribus Maimonidae verbis docetur. posterior sensus, isque genuinus, est, Si noluportionem suam amittere, ab aliis mutuatur unde raptum restituat, auis non habeat solvendi facultatem, alios sollici tat quibus suppeditantibus debitum cxolvat: ipsi vero cre ditores ex isto rapto jam restituto portionem repetunt, quae raptori in isto rapto ex paternis bonis competebat. . Haer dibus & successoribus rapta restitui vult Mima: quod cumis Vi bon. raptorum l. 2. g. fin. convenit: ubi actio Vi bon rum raptorum,haeredibus ipsius,cui bona crepta fuere,competit. Haec actio haeredi caeteririque successeribus dabitur. Quod vero Misinae autor fratrum faciat mentionem , id suum in lege Num. 27.9. fundamentum habet: uod lia non erit ei, tunc tradetis posse onem pus tribus patris pus. Deficientibus liberis, succedebant fratres. At hoc casu filius quidem
308쪽
C A P. IX. g. Io. 2s superest; sed qui hic primo rei personam sustinet, non haeredis: quare & Creditores ac unde mutuo accepit, tum haeredes secundum utramque eXpositionem potius censentur. ii
Si qui filio suo dixit, sancia v
vi', te ex meis non esse utilitatem
percepturum; ubi obiit, ejus fit has res filius. A de vita es ' mortesua hoc dixit; ubi obiit, ejus haeres non fiftim sed ' illius filiis aut triabus haereditatem tradit. Si nihil habeat, ' mutuatur: se creditores accedentes debitum Τ recipiunt. ANNOTATIONES. .mp quare a lexicographis ita pi tereatur, vix dici potest, nisi quod hanc vocem in Aruch non repererint. Satis frequenter tamen occurrit C. I. &seq. Cod. oin D: unde ipsius notio elucescit, qua vovere & Consecrare item devovere denotat. & plerumque da P de Volo ejusmodi usurpatur, quo alicujus rei usus interdicitur, vel in genere res aliqua quibusdam denegatur. Adeo ut juramenti etiam formula d ip videri queat, quae illi usi nodi interdicto sive voto negativo praemitti soleat, ad Gusdem confirmationem. Verbum tamen, nomenque inde deductum potius agnosco. Quandoque dap cum o Gusdem significationis est, quod e Nedar. I. constat; licet passim per v etiam scribatur. unde in Codice Nedarim t. 86.rma inconsecrata sive vota. & alibi Omar, interdictum e quia uti dictum fuit, in negativis votis plerumque adhibetur. Ita hoc loco p, vovens, id est, voveo, Vel vovi,te ex meis &c. unde in quodam Codice additur pH pro, literin una transposita; ut of m p sit vovens sum, id est, voveo. vel ut
309쪽
11 8 CODICIs PRIMI sit nomen : quasi dicas, votum conceptum est , te non dcc. Quibus verbis parentum non religio, quemadmodum illi putant; sed impietas erga liberos sese prodit. Quid iniquiusquam filiis ca denegare, quibus carere nequeunt 8 cujusmodi sunt alimenta, aliaque quibus in hac vita egemus. Parentum cst liberos sustentare, eaque quoad seri potest suppeditare, quibus instructi honeste vitam traducere queant. Similis illa est inhumanitas & improbitas filiorum, quam Clarissimus Coccaeus e capite D. Cod. Nedarim depromptam , convenire ostendit cum isto facto, quod Servator Iudaeis Mat. I s. s. improperavit: puta filios, qui sua bona consecrandinegenos parentes iis privassent, a magistris absolutos fuisse; quum tamen pietatem parentibus lege etiam naturae debitam violarent. Cum hac filiorum impietate non inconcinne meo judicio conferam, quod apud Maimonidem invenio in Tal-moud Thora C. F. se l. I. ubi amorem & reverentiam patridebitam ,'reverentiae & amori praeceptoribus exhibendo postponit. Da rs Iu 1a I aza 23 D, Praeceptorem suum magis
honorare o revereri, quam patrem suum tenetur. mpaulo post, vas Sub rn ip Hlio ian s )asi nas pr)ab ini, filius s videat patris sui interitum , ct interitum praeceptoris sui, cura de praeceptorie praecedet: Vel pro interitum ponamus rem amissam. uti Judaei vulgo accipiunt. Addit, P Inf3 im PF d 2 dotan imi Dab, αβ rf, omo, filius spater se praeceptor captivitate detineantur, primpraeceptorem suum redimit sp ea demum patrem suum liaberat. An ergo mirum, si Scribae de Pharisaei docuerint, filios bono animo bona sua, parentibus suis derelictis, consecrare posse,ubi isti doctores e consecratis utilitatem percipiebant Si in illis de libertate quae ipsa vita charior) conservandis, magistros suos praetulerunt; ut in aliis bonis idem peccatum committerent, proclives fuisse mirum non cst. 'Duplici vero modo filio suis bonis interdicebat parens : vel dum ipse viveret ; vel in perpetuum, sive ut loquitur noster, de vita
310쪽
C A P. IX. g. IO. de vita dr morte, istud accipi volebat. Illo modo, post obitum patris Cum reliquis haereditatem cernebat; posteriori vero modo, haereditate excidebat. Quum filius isto O ip exhaereditatus fratribus suis vel parentis sui iuro, resiluere sive potius tradere dicitur, id Iosephus Karo commentariis in Iad Charaha sano sensu accipiendum docet. Nam ipse bona illa caeteris non tradit & largitur ; alioqui habuisset &possedisset, eaque ratione contra voluntatem patris , qui emolumentum interdixerat, venisset: scd ostendit illis paterna bona, permittitq; ut accipiant & prout libitum fuerit iis utantur ac fruantur. filiis illius autem ad filios patris, non filii referendum satis cx Maimonide liquet: qui eo casu Cod. Nedarim c. s. sin. 7. filium filii, sive patris nepotem, nonnisi avi expressa constitutione ad haereditatem admittit. ' At hoc pacto in gravem inopiam filius saepe incidit, nec quo vitae commoda sibi comtaret, assequitur. quid hoc casu faciendum 8 Ab aliis mutuo accipiat, permittunt; unde vitam sustentet. Creditoribus deinde permittitur, ut mutuum
ab aliis haeredibus repetant, quantum portio quae illi ex ha reditate obvenisht, suppeditat. Quod si objicias, hac via utilitatem magnam e paternis bonis percepturum esse s lium ; responsio duplex in promptu est. istum debita sol
hibitus est utilitatem percipere a proximo suo, hic sciam ejus expendet , e usique debitum solvet. scium dimidium intelligit,
quem singulis annis Israclitae ad oblationes totius coetus conferebant. nam iste dimidius erat integer, si de communi
siclo agas. Alia responsio in annotationibus Ioseph Κ. de quibus antea dimim : ipsum filium debita non solvere; sed ipso licet invito, creditores ipsos accedere & debita sua exugere :.atque capropter non aeci do, amis solist ipsis, sed ipsi ratia, debitum exigunt or recipiunt. unde filius se habere ibi-