장음표시 사용
161쪽
intellectu r sed numerus etiam quantitatiuus non habet determinatam formam : Ergo nec esse potest ens per se. aior per se patet. Probatur Minor , ultima unitas , ut pluries te- . - statur Diuus Thomas , est forma numeri ; sed quod sit ultima , habet ab intellectu accipiente illam ut ultimam ; ut per se patet et Ergo non
habet numerus a parte rei determinatam for-- mam , sed illam tantum , quae ei pro libito tribuitur ab intellectu. Resspondeo distinguendo Maiorem : omne ens per se petit determinatam formam a par- . te rei , loquendo de forma formaliter sumpta , siue Ab ratione de ossicio formae Concedo : loquendo de forma materialiter sumpta , siue sub ratione materialiter dc per accidens se habente ad ossicium formae, dc ad Nola. sormalem effectum. Nego ; dc sub eadem distinctione Μinoris nego consequentiam. Proculus intelligentia notandum est , 8c quidem serio de diligenter, quod forma numeri quae est& supponitur esse unitas ultima sumi potest dupliciter , de formaliter siue sub ratione de ossicio formae, de materialiter, siue sub Ia . tione materi alii hi se habente ad rationem dc
officium formae, nec conducente ad forma lem effcctum t dicitur autem forma numeri seu unitas ultima sumi formaliter de sub ossi- et O formae, quando lcilicet sumitur sub ratio in ne ultimantis Sc terminantis : lumitur vero materialiter, Sc sub ratione materialiter se habente ad ossicium forma: dc ad formalem effectum , quando sumiitur pro eo cui competit ratio haec ultimantis 3c terminantis numerum et cum enim semper sit constitutus formaliter numerus, modo sit ultimatus Sc terminatus, subindeque de motio sit ratio ultimans Et terminans ; consequenter fit quod siue huic siue alteri untia i competat esse ultimans Sc termi nans , hoc se habeat materialiter ad formam
numeri sub ossicio formae, nec conducat hoc. ad
162쪽
ad effectum formalem tribuendum ; ac pro- inde modo sit forma numeri sive vilitas viti- lma determinata dc a parte rei quantum ad rationem ultimantis ic terminantis , sit sussicienter determinata ad constituendum numerum unum per te , quamvis quantum ad id , sue ad unitatem hane cui competere debct lyultimans ec terminans non sit a parte rei deo
terminata , sed designari debeat ab intellectu. ' - ,
Iam sic est , quod de facto res sic se habet ;datur enim in re ultima vilitas quantum ad rationem ultimandi 5c terminandi unitates ; nec enim quaternarius transit ultra quatuor unita
tes a parte rei ; unde sicut in circulo, verbi minigratia qui est finitae & dcterminatae quantitatis necessario datur a parte rei ratio principii, me dij , ic finis determinata, alias non esset quantitas a parte rei finita dc determinata , quamvis ex parte eius cui competit huiuimodi ratio principii, medii dc finis , non sit a parte rei bc ex natura rei designatum δc determinatum , sed in qualibet parte rei de lignari potast ; ita similiter dicendum dc philosophandum in praesenti , dicendo scilicet . quod
quamvis ex parte eius unitatis, cui competit ratio ultimantis Zc terminantis, non sit hoc
a parte rei determinatum Sc designatum , cum in qualibet parto leu unitate designari pollit ;cum hoc tamen stat quod ipsa ratio ultimans de terminans de facto detur a parte rei : ac proinde sicut datur unitas fluuii in re , licet materialiter aqua non sit eadem . sed modo ista , modo illa , ex eo scilicet quod adhuc fluat sub eadem habitudine dc successione ad alueum , sic similiter ic datur unus in re numerus , quia quamvis diuersae unitates pota sint succedere per designationem intellectus in ea dein ratione ultimae , & sic variari materialiter 3 semper tamen seruatur eadem Iatio ultimans di terminans , cum semper '
163쪽
1so Liber IV. de predicamentis,
habeatur quod non transit quaternarius numerus vlt Ia quartam unitatem , & sic manet semper eadem forma formaliter in uariata sublatione & ossicio forma: .manam fuerit mens D. Thoma circa agi tatam difficultatem. REJondeo sauere omnino Doctorem sancium prae satae sententiae 3 quod quidem ex tribus praecipue locis euidenter colligo ,
Primus eii in septim. Metaphysic. te t. ltima super textum sexagεsimhm , ubi Ieddens rationem distinguendi inter compositionem ex multis quae facit unum simpliciter,& quae iacit unum secundum quid haec habet et Huius , inquit, dixersitatu ratio est,
quia compositum quandoquis sortitur specum ab aliquo 'no, quod est mma, mi patet in
corpore mixto r, vel compositio ut patet in domo ; mel ordo τι paret in sillaba numcro.
tunc oportet quod totum compositum sit et num simpliciter. Euandoque vero composi-rum speciεm sortitur ab ipsa multitudine partium collestiarum ut pas/t in aceruo is populo aliis huiusimoni, in talibin totum compositum non es unum simpliciter, sed secundum quid. Haec D. Thomas , ea quibus siearguere licct. Quod est unum simpliciter ad disserentiam Vnius tantum secundum quid, est unum per se , cum esse non possit ut tale ens per accidens , utpote quod est unum tantum secundum quid : sed quod speciem sortitur ab uno. quod est vel forma , vel compositio, vel Ordo est ex. Diuo Thoma unum simpliciter , ad differentiam unius solum secundum quid τErso ex Diuo Thoma quod speciem sortitur
ab uno quod est vel forma, vel compositio,
164쪽
sus se V. Utrum numeru3 sit v m per sic is Ivel ordo est vhum per se : Ia i sic est quod
ex eodem Diuti Thoma sortitur numerus speciem ab uno quod est ordo : Ergo numerus est ex Diuo Ilioena unum per se : sed non potest de aIlo numero a quantitatiuo illud veris ari, ut supra dess,onstrauimus : Ergo
quantitatiuus numerus est unum ens per se ex L . Thoma.
Secundo vero hoc idem colligo ex septim. Mefaphysica lact. i 3. ubi haec habet sanctus Dochor: Dualitas non est dua unitates , sedaturuid ex duabus unitatibin compo situm ;aliter numerim non esset ens per se vere, sed per accidens ; sicut quae coacerAantur :Haec ille : ex quibus non licet arguere , cum nihil clarius in fauorem praefatae sententiae af
Tertio tandem hoc colligo ex his quae habet san tus Doctor.8. OIetapis . lecy. 3. ubi
sic loquitur : unum per se numerres, inq; autum ultima uniisti dat numero jeciem unitatem , sicut etiam in rebin comρψω tis ex materia γ forma , per formam es no i
quid unum , is unitatem stet em sorti
tur. Haec ille , quibus similiter nihil euidentius afferri potest, cum dc expresse dicat, esse numerum unum per se , dc rationen assignet unde sit
Dices contra praefata testimonia , quod illa proferuntur de omni numero, siue de numero absolute Sc generaliter sumpto , nsen autem tantum de numero quantitativo, ut patet ex vel bis citatis : Ergo si colligeretur ex iiς unitas Sc perseitas de qua procedit quaestio, colligeretur etiam pro omni numero , dc non tantum pro numero quantItatiuo : atqui non licet ex iis colligere pro omni numero unita tem dc perseitatem de qua in praesenti quae situm est : Ergo neque ex iis colligere licet praefatam unitatem & perseitatem pro numeI. quantitativo.
165쪽
31 Liber I m de pridieanentis.
Respondeo negando antecedens, cuius quidem negati ratio est quia quoties sermonem liab et Diuus Thomas de numero simpliciterdicto , non nisi de numero quantitatiuo intelligendus venit. Quod autem res ita sit ex duobus aut tribus colligo ego ; primo quidem ex eo quod in omnibus fere locis . ubi asserit Diuus Thomas esse numerum Vnum Per , asserit. etiam esse speciem quantita-
stione prirna , articulo tertio, oec. Iam se est quod si per numerum ita simpliciter dictum,
alium intelligeret quam quantitatiuum non posset de numero quem asterit unum per se,
aitererc quod esset spiecies quantitatis et Ergo Verum quod supra ; secundo id colligo ex his quae habet auodlibeto decimo, artιculo primi, ubi habet quod unum quod est principium numeri , superaddit enti aliquid de genere mensurae : re similiter numerus cuias est principium non inuenitur nisi in rebus habentibus dimensionem seu quantitatem, quia inquit talis numerus causatur ex diui Iione continui : Iam sic est quod numerus qui
est unum pep se , non alius est , quam ille
qui induit rationem mensurae , imo & adeo est unum pet i e quia induit rationem menturae Ergo dum dicit Diuus Thomas esse nil merum unum per se , non nisi de quantit atruo numero intelligendus venit ; ex quibus ulterius sequitur , quod quando dicit sanctus Doctor , I. part quast, 3 o. art. 3. quod numerus abstractus & absolutus non est nili in intellectu , non nisi denumero numerante loqui potest, qui extra omne subiectum accipitur ; tandem hoc idem colligi potest ex his quae supra diximus , ubi scilicet dictum & ostensum fuit,omnem alium numerum P aeter quantitati m non tam esse numerum
166쪽
Quas. V. Vtrum numerus sit unum per se, is 3
quam multitudinem, siue esse tantum multitudinem , simpliciter loquendo & a parte rei, nec esse numerum nisi beneficio intel- Iectus eorum ordinantis 3c comparantis unitates sub una ultima ; ac proinde dum de numero simpliciter dicto loquutus est D.Thomas in praefatis testimoniis , non nisi de numero quantitatiuo intelligendus venit.
Vtrum proprietates quantitatis recte a Philosopho assignentur.
EJondeo assirmatiue , adeo ut verum sit A dicere quod proprietas est quantitatis , quod quantitati nihil sit contrarium : Item quod proprietas sit quantitatis , quod non suscipiat magis is minus ; Tertio denique quod proprietas sit quanticatis , & quidem quarto modo , omni scilicet, semper & soli quantitati competens , quod secundum quantitatem aliquid dicatur aquale vel inaquale eruas quidem tres quantitatis proprietates a gnauit Philolophus in secunda parte huius capitis de quantitate. Quia vero veritas huius resolutoriae responsionis abunde , nec aliter melius , quam eas proprietates aliquibus obiectionibus examinando comprobabitur, ideo Dices primo . aduersus primam assignatam Proprietatem , quod aduersus illam sibimet obiicit Philosophus , quod magnum' Paruum videntur esse species quantitatis'; adiqui magnum contrariarur paruo λ: Ergo non
167쪽
164 Liber IV. de Pradicamentis.
recte dicitur quod quantitati nihil sit contrarium. Probatur Minor , motu S augmentationis Sc diminutionis dicuntur motus con trari j : Ergo ad contrarios terminos terminantur : ted augmentatio terminatur ad magnitudinem , & diminutio ad paruitatem rErgo magnum de paruum sibi ad inuicem con .
Ee pondeo ex eodem Philosopho in eodem
capite negando quod magnum 5c paruum sint species quantitatis : cum enim de formali significent excessum unius ad alterum , PO-tius formaliter pertinent ad relationem , quam ad quantitatem ; vel secundo respondeo ex
eodem Philosopho ibidem , quod quidquid
sit an magnum & paruum formaliter sint ire cies quantitatis , proprie tamen magnum dc Paruum ad inuicem non contra Itantur, quia contraria ab eodem subiecto se mutuo ex Pellunt ; magnum autem N paruum in eodem compatiuntur subiecto ; cum hoc idem quod est magnum respcchii unius possit esse paruum simul respectu alterius e non ergo magnum di paruum proprie contrariantur , alias idem circi sibi contrarium , cum idem possit est e simul rei pectu diuersorum magnum Sc paruum 3Vnde ad probationem dico augmentationem di diminutione in dici motus contrario S contrarietate late sumpta , prout sunt positidi incompossibiles ; eodemque modo non Rutem proprie possunt eorum termini dici contrari j. Dices secundo , contra eandem a philoso-Pho assignatam proprietatem , quod etiam sibi contra illam obiicit Aristoteles , quod 3ocus cli species quantitatis : scd loco verbi gratia sursu in aliquid est contrarium puta de-- suin : Elgo iam quantitati aliquid est contrarium , contra praefatam proprietatem Prob.ri r Minor, contrIuia iunt quae maxime di -
168쪽
O s. de ρνοφHetatibus quam itatis. Iss
siam, & ex quorum compaIatione per maiorem vel minorem accessum ad illa , alia opponuntur : sed sursum di deorsum , Ut convexum primi coeli dc centrum terrae maximo distant , ic alia dicuntur esse sursum vel deorsum , quatenus magis accedunt ad centrum terrae vel ad convexum primi coeli : Ergo sursum dc deorsum in praedictis locis ad inuicem
Respondeo negando minorem sumptam scilicet ut sumi debet, adeo ut loco prout est species quantitatis aliquid sit contrarium ; locus enim provε ad quantitatem pertinet dicit . solum esse superficiem continentem Iocatum, sub qua ratione nihil est ei contrarium : quod autem habeat locus distantiam determinatam ad polos mundi dc ut sic ei competat esse sursum , vel deorsum , hoc non habet locus prout ad quantitatem pertinet, sed prout reducitur ad ubi ; unde quamvis sursum di deorsum contrarientur , non propterea sequitur 'loco prout ad quantitatem pertinet contrariari aliqad , bene quidem ut Pertinet ad praedica
Dices tertio, aduersus secundam proprietatem , quod per rarefactionem eadem quantitas fit maior: Ergo non recte fuit assignata secunda illa proprietas quod scilicet non luscipiat quantitas magis de minus. Upondeo negando consequentiam ut enim aliquod accidens suscipiat magis dc minus , debet suscipere per id , quod in eadem par- Ite subiecti magis aut minus radicetur , ac per maiorem vel minorem expulsionem contrari j : Quantitas autem in rarefachione fit maior Zc magis longa, non per id quod imagis radicetur in eadem parte . subrecti aut magis expellat suum contrarium , cum nuI Ium habeat , sed per hoc solum quod exten
169쪽
dem non sufficit ut proprie dicatur suscipere magis & minus. Vnde ad id quod afferri solet in contrarium ex Diuo Thomas prima
secunda quaestione quinquagesima secunda, articulo secundo , ad primum , ubi dicit, quod .
quantitas habet augmentum, sicut aliae formae accidentales per modum intensionis eius
in subiecto ; non propterea intendit Diuus Thomas habere quantitatem proprie intensionis augmentum 3 cum ex eodem intensio sit solum pet maiorem radicationem in subiecto, quod quidem quantitati non competit , ut diximus in rarefactione ; sed solum. intendit sanctus Doctor assimilari augmentum quantitatis in rarefactione , assimilari , inquam , augmento intensionis in eo quod fit Mne additione nouae quanticatis, sicut intentio sit sine additione nouae qualitatis. Dices quarto , aduertas tertiam proprie talem quod alia praeter quantitatem dicuntur aequalia vel inaequalia ut differentiae substantiales dicuntur inaequales in PeIfectione, .& duae qualitates inaequaliter intensae , viduae albedines dicuntur quidem similes , non tamen aequales. sed inaequales nisi. habeant. eos de in . intensionis gradus r Ergo non est proprium quarto modo quantitati , quod secundum illam aliqua dicantur aequalia vel in aequalia ; addes quod aequale de inaequale pertinent ad relationem et nihil enim dicitur aequale aut inaequale nisi per respectum ad alterum ; proindeque aequalitas vel inaequalitas dici non potest. PIoprietas.
Resipondeo quod cum aequale vel inaequale
proprie non dicatur de aliquo , nisi quatenus. aequali vcPetnaequali mensura mensuratur ; M. mensura proprie solum reperiatur in quanti- rate, in illa solum reperitur proprie aequa Ie
. inaequale: in aliis autem 1olvin improprie de
170쪽
ast de ρroprietati us quantitatis. I s
per similitudincm ad quanti: atem , quo qui dem in conueniens non est ; cum totum sinproprium quantitatis , quod secundum illam aliquid dicatur proprie aequale vel inaequale ad id aute in quod additur dico, quod licet aequale& inaequale formaliter sint relativa, fundamentum tamen proximum talis respectus est quantitas, bc sic proprium est quantitatis quod sit fundamentum relationis aequalitatis vel inaequalitatis propriae. Vnde, una sola de quaelibet quantitas quantum est ex se habet talem rationem fundamenti , licet ut de facto talis detur respectus aequalitatis vel inaequalitatis, dari debeant duae quantitates , quae dicantur aequales vel inaequales.
Coordinatio Pradicamenti quantitatis.
Ita coordinatur Praedicamentum quantitatis,
Ut scilicet supremum genus sit quantitas , quae in duas diuiditur species , puta continuam, dc
discretam 1 diuiditur autem quantitas continua in mensurantem intrin 1 cece , 8c mensurantem cxtrinsece: intrinsece mensurans est il-ι , quae positionem habet in continuo, dc diuiditur haec in tres species , lineam scilicet , superficiem, di corpus ; quarum quaelibet est spe-gieS infima r extrinsece vero mensurans diuiditur in permanentem, ut est locus, Sc luccessivam ut tempus. Discreta vero quantitas iuxta modum Aristotelis in logica diuiditur innumerum de orationem vocalem : diuiditur autem numerus per omnes species numerorum I qum.
libet enim unitas alteri addita facit diuersanti. speciem numeri, ut binarius , ternariuS , dcc. oratio vero in varias species Sc combinationes metri di harmoniae secundum longitudinem .dc breuitatem prolationis diuiditur, quae tamen sunt magis artificiosae quantitates quam natu Iales. Notandum tamen est quod oratio consi. R. a