장음표시 사용
251쪽
Corollarium de propriet. relationis 23
patre ad plures filios unica tantum eli relatio paternitatis : in eodem magistro plures discipulos quos sub eadem instruit doctrina unica tantum relatio Μagisteri j : de in eodem domino ad plures seruos unica tantum relatio domini j ; imb Sc in eodem albo a aptara habentia albedinem in eodem gradu relatio unica similitudinis , per id solum
quod prae existens relatio ad nouos illos termi in nos, ii de nouo adueniant, tanquam in adaequa- 'tos ic partiales extendatur, tegminetur, δι refe
Dices contra uiane secundam partem, quod non minus relationes specie distinctae differunt numero , quam relationes solum numerice distinctae , cum differre specie sit differre plusquam numero , dc consequenter non solum differre numero : atqui relationes specie distinctae recipi possunt in eodem numero subiecto , nec non ic alia accidenistia specie distincta , puta albedo , dulcedo, dic. Ergo dc relationes mi merice distinctae possunt in eodem numerice subiecto recipi; adeoque non est pensanda unitas aut diuersitas numerica relationum iuxta unitatem vel diuersitatem numericam subiecto
Te pondeo , quod quamuis relationes de alia accidentia specie aistincta differant
etiam numero . Propterea quod minus inclusum reperitur in maiori , adeoque de distinctio numerica in distinctione specifica quae habet rationem maioris et quia tamen diise runt plusquam numero , ex illo propterea capite ex quo habent amplius de magis differre habent etiam de petunt recipi in subiecto se eundum diuersas illius potentialitates . ut quantitas recipi petit in subiecto vi
extensibili ; 8c albedo in eodem recipi petit sed ut dealbabili , dc sic de caeteris , ut fusius dieemus in Μetaphysica 3 ac pr. inde
252쪽
1 o Liber IV. de praedicamentis.
inde cum diuersae potentialitates arguant , imo & exigant receptionem diuersarum for marum , non mirum quod accidentia quae differunt plusquam numero , seu specie . distincta recipi possint in eodem numero subiecto : at vero duae relationes , siue duo accidentia eiusdem speciei dc solo numero diltincta , eum possint solum recipi in subiecto secundum eamdem potentialitatem , utpote quae ad eumdem ordinantur praestandum effectum, . inde fit non posse simul in eodem subiecto recipit bene tamen accidentia diuersae speciei.
De proprietatibus Θ diuisionibus re
lationum. CVm quatuor assignari soleant proprietates relativorum , quarum prima , inquiunt. est quod habeant contrarium 3 secunda quod suscipiat relatio magis dc minus 3 tertia quod dicantur relativa ad conuertentiam; quarta denique quod sint simul natura Ec co gnitione , ideo pro singularum declara
Dico primo Primam proprietatem relatiuorum , scilicet quod habeant contrarium , non assignari a Philosopho ex propria sentensia , ut ipse monet Aristoteles in hoc ca- Pire 3 nec conuenit relationi secundum se, cum contraria non possint eta simul in eodem. 1 ubiecto ; & relationes quae videntur ad inuicem contrariae ut similitudo ec dissimilitudo , aequalitas inaequalitas possint
253쪽
Corollarium de propriet. relationis. 24 in eodem subiecto , quod quidem ex eo patet, quod idem respectu diuerso tum possit esse simile de dissimile , aequale & inaequale ; alicui
tamen conuenit relationi haec proprietas Iatione fundamenti. Cum enim relationes aliquae
fundentur in qualitate, cui aliquid proprie est
contrarium , tales per consequens relatione.
possunt ratione sui fundamenti habere contrarium, & sic in hoc sensu verificari potest de relatione praefata proprietas. Dico a. secunda relationis proprietas, videlicet quod rc latio possit sulcipere magis Zc minus , nec assignatur ab Aristotele ex . propria sententia ut i pie fatetur ; nec conuenit relationi secundum se ; cum suscipere aliquid proprie loquendo magis aut minus , fiat per maiO- Iem vel minore in admixtionem sui contrari j, cuius relatio non est secundum se capax; potest tamen haec proprietas quodammodo competere relationi quae fundatur in qualitate ratione sui fundamenti, non vero relationi quae fundatur in alio a qualitate , cum nec illud possit suscipere magis aut minus ; Porro ex his dicendum est, quod nec relatio inaequalitatis nec relatio similitudinis proprie suscipiunt magis aut minus, quia ad id requireretur quod ea dcm re- Ialio modo esset maior Zc modo minor, quod non utique sic contingit, sed variato fundamento variatur etiam ipsa relatio realiter , dc diuersam dicit relationes inaequalitatis vina ad palmum ab illa. quam dicit ad idem quantum, si extendatur Sc fiat magis longum ; S si militer realiter diuersa in dicit relationem similitudinis album ut quatuor ad album ut duo, ab illa quam dicit tale album, si eius albedo remit latur usque ad albedinem ut duo. Dico 3 . Tertia proprietas relativorum, scilicet quod dicatur ad conuertentiam , hoc est quod
unum relatiuum dicatur ad conuertentiam cum altero relativo in obliquo posito omnibus com
petit relativis tam secundum esse seu praedica
254쪽
mentalibus , quam secundum dici seu trantacendentalibus , si recte assigne litur unde id
non est proprium quarto uiodo relativorum secundum esse , seu praedicamentalium : neque enim minus verificatur haec conuertentia iu, hoc exemplo et creatura est creatoris c eatura, ergo creator est creaturae creator, qua in in hoc
quod est de relativo praedicamentali : pater est fili j pater: Ergo filius est patris filius : non minus, inquam, verificatur in utroque conuertentia , cum utrumque bene & ex aequo explicetur per ordinem ad aliud in obliquo importa- . tum , seu quod in idem redit, cum utrumque non minus de se ipso praedicetur cum impii iscatione alterius , quod est dici ad conuertentiam
Dico quarto , proprium est quarto modo relatauorum secundum esse , quod sint simul natura & cognitione, quia id omnibus 8c solis xelativis secundum esse seu praedicamentalibuS, . ac semper competit. Ruio autem primae Par tis seu primae simultatis est , quia ut deducitur ex Aristotele cap. de simul. ut aliqua sint simul
natura su flicit & requiritur quod mutuo se inferant , 5: unum non sit causa alterius : Tenim mutuo se inferunt, non potest unum esse sine altero ;& si unum non est causa alterius , non potest esse prius naturru altero ; cum inter ea quae sunt simul simultate temporis, qualia sunt eae quae modo praefaro se inferunt, non sit prioritas nec posterioritas naturae , nisi sit depen dentia causalitatis unius ab altero : Iam sic est quod relatiua , cum dicantur ad conuertentiam mutuo se inferunt , dc in relativis secundum esse isti praedicamentalibus, cum unum, Vt sa-peta ostendimus respiciat alterum ut purum terminum , non est ordo causae aut effectus : Ergo debent esse simul natura. Cum autem hoc. etiam conueniat relativis praedi ea mentalibus non mutuis , ut formaliter relativa sunt, dc ut unum formaliter terminat relationem alterius;
255쪽
Corollarium de propriet. rentionis 11 sic ex alia parte hoc non conueniat aliis rebus ablolutis : inter res enim absolutas qu e mutuo 1e inferunt necessarib interuenit ordo cause aut effectus ue Nec etiam conueniat relativis secundum dici, cum non respiciant terminum Vt purum terminum, sed ut caulam vel ut esse
istum,consequenter fit quod ly esse simul natura sit proprium quarto modo relativorum secundum .esse, seu praedicamentalium: Q γd autem idem sit dicendum de 1imultate cognitioni S e X eo euidenter patet , quod cum totumelle relativi sit esse ad terminum , non potest adaequa te unum cognosci relativum, nisi illius 'cognito termino formaliter ut illius terminuς est; ac proinde idem dicendum de si inultate cognitionis, quod dictum est de simul: a te naturae. Iam vero quantum ad secundum in titulo
propositum de diuisionibus relationis , pro de
. Dico I . relationem ex prima sui diuisione dividi in relatio aem realem & relationem rationis, circa quam diuisionem, quae quidem ex terminis patet hoc unum otccurrit notandum, quod cum ea quae dicuntu et rationis, non nisi impro prie participent alia genera, proprie tamenaque ac realia entia rationem participant gemneris relativi; propterea quod hoc est peculiare generi relativo , quod ex propria ratione non explicet realitatem; cum ex propria ratione non
rit aliquid, sed Id aliquid ; atque ita quamuis
diuisio relationis in realem de rationis esse non pos Si uni uoca . cum nihil detur uni cum cnti reali dc rationis , est tamen praefata di essio iuduci membra. quae diuisum secundum propria nagationem proprie participant. Dico E. relationem realem diuidi in relationem transcendentalem siue secundum dici, te in relationem praedicamentalem siue secundu ira esse, hoc est in relationem. cuius totum este est in ordine ad aliud; Sc quae propterea appellatur Praedicamentalis, quia ex hoc extrahitur ab alii st
256쪽
praedicamentis absolutis, & unum speciale constituit praedicamentum quod est simpliciter relativum; δc in relationem, cuius relatiuum licet non habeat totum suum esse in ordine ad aliud. ad eius tamen esse consequitur aliquis ordo dc respectus ad aliud, sine quo tale esse adaequale CXplicari non potest, quaeque propterea dicitur transcendentalis, quia vagatur per omnia praedicamenta &in rebus omnibus quantumcunqpabsolutis reperitur. Dixi autem supra : Sive secundum dici ; omnis namque relatio transcen dentalis est relatio secundum dici, cum dicatur gelatio transcendentalis quia omnia transcendit genera & praedicamenta, dc consequitur ad res diuersorum praedicamentorum & generu,quod utique conuenit relationibus secundum dici. quae in omnibus praedicamentis reperiuntur;ad differentiam relationum secundum esse, quae licet possint pro materiali con notare & assicereres diuersorum praedicamentorum , formaliter tamen solum reperiuntur in genere relationis, di ad speciale praedi eamentum relationis per tinent : est ergo relatio transcendentalis conis distincta a relatione secundum esse, & cum relatione secundum dici coincidens. Dico 3 .etiam diuidi relationem in mutuam A non mutuam; mutua est cuius extrema ad se
inuicem cor referuntur,unde vocantur correlata
ut pater & filius. Ita paries A similitudinem ha het in se, unde respicit parietem B ; quo modo ex opposito paries B, habet quoque in se bc similitudinem, per quam vicissim respiciat parietem Α, e contra vero relatio non mutua est, quando in uno tantum ex extremis est rela io rsic creaturae quidem referuntur ad Deum , non
autem Deus ad creaturas ; sic similiter in do-Etrina Arist s . Metaph. c. Is potentia & habitus referuntur ad obiecta sua, ut scientia ad scibile'; non autem e contra nam scientia quidem dro endet a scibili, non autem scibile a scientia. a. ex relationibus alias diei essentiales Cuo, quomodo creatura dicitur ςssen
257쪽
Corollarium de proriet relationis. 24s
tialiter referri ad Deum, accidentia ad subiectu substans, potentiae ad obiectum, dic. aliae autem
sunt tantum accidentales, quia tantum contingenter existunt in suo subiecto, ae possunt abesse aut adesse a subiecto ablque illius subiecti
interitu : ut similitudo vel paternitas in Socrate tria autem circa hanc diuisionem occurrunt notanda. Primo quod relatio quae dieitur essentia
lis non propterea talis dicitur, quasi sit formalit et essentialis subiecto suo absoluto , illud nimirum in suo esse constiturn do, quia ex eo destrueretur esse ipsius absolutum, sinmique foretens absolutum bt no absolutum. secundo quod relatio quae dicitur essentialis dici tantum potest talis causaliter , eo scilicet sensu quod veluti emanet ab essentia subiecti, habeatque cum illo necessariam dc inseparabilem connexionem ; ut patet in exemplis allatis. Tertium denique quod Occurrit notandum Sc quod latio notari velim est, quod cum relationes essentiales sint idem, quod relationes transcendentales . ut patet ab exemplis quae afferri solent de quae adducta sue de relationibus essentialibus, quae quidem sunt eadem quae adduci solent pro exili candis relationibus transcendentalibus, hinc, inquam, notandum velim quod sicut relationes estentiales, etiamsi sint causaliter tales respectu sui subiecit hoc tamen non impedit, quo minus sint illi simul de formaliter accidentales, sint quc forma liter accidentia , quod quidem expresse docet
D Thomas de relatione creaturae ad Deum quodl. 7. art. l O. ad 4. idem consequenter dicendum est de relationibus transcendentalibus; ac proinde Ec concludendum relationes transcendentales non propterea dici transcendent ales ad modum aliorum sex transcendentium,
quasi ita intime imbibantur in rebus quas afficiunt ut sint iplam et entitas rei, cum sint accidentia consequentia , sed solum quia vagantur admodum transcendentium per Omnia praedicamenta: di haec de relatione dicta sufficiant.
258쪽
De sex ultimis Praedicamentis.
QVia breuissime egit Aristoteles de sex vitiam is praed scamentis, vel quia parum sunt in tu, ut de fac o sunt quatuor vltima, vel quia e X dictis facile eorum natura deducitur, aut etiam quia quae in iis alicatus sunt ponderis alibi tractanda relinquuntur, ut de facto contingit in praedicam emis actionis di passionis, de quibus iterum in physica reςurrit sermo in libris de generatione dc corruptione , ideo quae ad eorum expositionem dicenda sunt quaesitis aliquibus breuiter . sed tamen lassicienter Iesolvemus. nde Luares utrum sex vltima praedicamenta sint formae absolutae & intrinsecae. Resspondeo , sex viam a praedicamenta Messe absolutum quid , quod tamen explicλ-ri non potest nisi per ordinem ad aliquid,
extrinsecum, ac proinde sunt relativa secundum dici ; de esse formas intrinsecas , licet ab aliquo extrinseco desumptas. Ratio autem pri- .m partis est, quia ea quae non sunt absolutum quid , sed relativa secundum esse , talia explicant ordinem dc habitudinem ad terminum 3 adeo ut quamuis dicant inhaerentiam, illam tamen non explicant : Iam sic est quod sex vltima praedicamenta, omnia praeter actionem ex plicant inhaerentiam, ut ex singulis illorum pa- tet; fc nullum illorum explicat ordinem & ha bitudinem ad terminum, nec dicit ad ; bc actio quae specialiter aliquid explicat praeter inhae-jam non dicit esse ad , sed esse ab : Ergo Praedicta
259쪽
Εuast. IX. de ultimis praedicamen is .. 247
prT dicta sex vltima praedicamenta non sunt Ictationes secundum este, sed sunt formae quaedam absolutae, relativae tamen secundum dici ;quia cum omnia illa , ut statim videbimus, de sumantur ab aliquo extrinseco , non possunt omnino intelligi 1ine os dine saltem transcendentali in ordine ad illud extrinsecum. Quantum vero ad secundam partem, puta quod sint etiam formae quaedam intrinsecae , det
non tantum denominationes extIinsecae , ratio
est quia denominatione I extrinsecae non conis stituunt specialia genera aut praedicamenta distincta ab illis ad quae pertinent fornaae , a qui. bus tales denominationes extrinsecae desumuntur et quod quidem patet in exemplo de visione , 1iue de denominatione extrinsecalvisi : visio namque existens intrinsece in potentia visiua , & denominans extrinsece pa Iietem non constituit dupleX genus entis,
unum secundum quod intrinsece inhaeret , dc aliud secuo dum quod extrinsece denominat ;nec enim potest assignari ad quod genus cniis
realis denominatio extrinseca parietis a visione pertineat, nisi reducatur ad ipsum genus visionis , maxime cum ad nullum genu S pIO-Prie pertineat , hoc ipso quod non est aliqua forma intrinseca : Iam sic est quod sex vltima
praedicamenta vere constituunt specialia genera distincta a rebus extrinsecto, quas Ielpiciunt, ut a loco di tempore quae sunt de Pra dicamento qaantitatis : alias dari non pote runt decem genera entis primo diuerta con tra Philolophum dc communem eius interpretum sententiam : Ergo praedicta sex vl-- tiina praedicamenta non consistunt praecise
in aliqua denominatione extrinseca , sed informis intrinsecis , licet ab aliquo extrinseco delumptis. Dices contra primam partem , quod se X vltima praedicamenta dependent in suo esse ab cxistentia termini extrinseci ad quem ordina-1- - ω,
260쪽
2 8 Liaer I V. de pragicamentis.
fur : non enim datur ubi, nili sit locus clx eum scribens locatum , nec datur quando, nisi fit tempus , nec habere verbi gratia vestem, . seu esse velit tum , nisi sit vestis r atqui promprium videtur esse relationis secundum esse,
quod dependeat ab existentia sui termini : id
enim non competit relationi secundum dici, rPote quae eadem est ad terminum existen tem vel non existentem , sicut eadem est relatio transcendentalis scientiae ad scibile exi flens , ic non existens : Ergo sex vltima praedicamenta esse non possimi forinae ab stolute relativae secundum dici, sed esse debent relationes secundum csse , quae tamen non Pso Pterea confundentur cum relatione praedicamentali, sed ab ea adhue sumienter distinguentur, in quantum haec statim consequit posito fundamento & termino , & ideo dici
debet intrinsectis adueniens ἱ cum tamen aliae quae importantur per praedicta sex vltima praedicamenta, non ita statim consequuntus,& ideo
dici debent, non intrinsechs sed extrinsectis solum aduenientes.
Resipondeo negando minorem, quod scilicet proprium sit relationis secundum esse , quod dependeat ab existent a sui termini r licet enim id competere non possit relativis secundum dici ex ratione eorum communi , 'tum
de facto dentur relativa secundum dici , quae id uon habent , ut bene probat argumentum sdari tamen possunt relativa secundum dici, quibus illud conueniat , quando scilicet talia erunt & iam mini inae entitatis , ut ab aliquo extrinseco desumantur , & ab illo dependeant , ut de facio accidit in praesenti. Neque valet quod addit arguens ad differentiam horum praedicamentorum , quamuis supponantur rotativa secundum esse , ab ipso praedicamento relationis , puta quod praedicta sex vltima praedicamenta non sunt relationes in--in: ecus aduenientes, sed e Strinsecus, dic non