장음표시 사용
261쪽
Cymast. I X. de ultimis pradicamentis. 14sinquam id valet , tum quia si illa vere sint relationes secundum esse , dc non tantum Iz-lativa secundum dici, siue sint intrinsecus ,
siue extrinsccus adueniente S vere conueniunt in Ialione relationis , quae tertium constituit
praedicamentum , ac proinde ad illud solum formaliter pertinebunt ; tum etiam quia gratis sex ilia ultima praedicamenta vocantur relationes extrinsecus aduenientes , siue non statim consequentes ad positum fundamentum determinum : ideo enim dicunt Scotistae quod hae relationes non statim consequuntur ad pO situm fundamentum dc terminum , quia P. sito verbi gratia agente dc ad pastum appro Σimato , non statim resultat actio dicens ret pectum ad agens : iam sic est quod minime exinde verificatur talem actionis respectium non resultare posito fundamento & termino ,.μ ιβ' Vcum fundamentum proximum relationis agentis ad passum sit actio dimanans ab agente, ecilla posita non possit talis non retulinIe relatio: Ergo gratis adducitur praefata distinctio de extrinsecus vel intrinsecus adueniente Ielam
Dices contra secundam partem, quod Diuus Thomas 3. physc. leci. s. ec alibi saepe vide tur docere haec ultima praedicamenta constitui solum per denominationes extrinsecas ; dc ideo I. contra gentes , capite tertio , hac ha bet sanctus Doctor : Aliquando denominatur
aliquid ab eo quod es extra iptum , ut a loco
dicitur aliquid esse alicubi . Non eigo consistunt huiusmodi praedicamenta in formis intsin secis. Res ondeo Diuum Thomam in praedictis testimoniis & aliis similibus non propterea in tendere denominationes huiusmodi sex praedicamentorum esse omnino extrinseca S , nec
262쪽
r so Liber I V. de Praedicamentis.
reale accidens in nouem diuidatur praedicamenta , dc aliunde dicat tale accidens essentialiter esse in alio , siue realem inhaeremia talin ordine ad substantiam , consequenter fit quod totum penes diuersam inhaerentiani distinguantur genera siue praedicamenta accidentis ex Diuo Thoma ; ac proinde cum de nominatio extrinseca non dicat inhaerentiam, sed solum denominationem a forma in alio inhaerente, sequitur de primo ad ultimum , quod si sex vitima dicerent solam denominationem ext Iin lecam , non constituerent ex
sancto Docto Ie specialia genera accidentis realis. Non igitur illud in praefatis testimoniis intendit Diuus Thomas , sed hoc quod intendit est , quod licet huiusmodi praedicamenta sint formae intrinlecae , 5c intrinsece subiectum
denominantes 3. desumuntur tamen ab aliquo extrinlcco , ad differentiam aliarum forma- Ium , puta albedinis verbi gratia quae quidem intrinsectis inhaeret , dc intrinsece denominat, nec tamen eius denominatio ab aliquo pendet extrinseco. Et hoc etiam , dc non amplius in tendit lanctus Doctor in testimonio adducto εχ I. contra gentes : non enim ibi intendit,. quod formaliter a loco denominetur aliquid. csse alicubi, sed causa iter ian rum s quia ipsum ubi intrinsecam , a quo aliquid dicitur esse formaliter alicubi, ab extrinseco loco desiimi tur, & a ci; cumscriptione activa loci prouenit
r. quid sint actio dc passio , dc quinearum species oc proprietate S. Ee'ondeo quan rum ad primum , quod actio est forma vel ratio per quam dc nominatur aliquid agere in materiam sibi subiectam velifacere '. passio vero est forma leu Iatio qua media passum aliquid recipit ab agente Ratio autem definitionis primi est, quia cuin actio sup yOna: pro ipsa causa luate causae agentis debet
insequenιοῖ. cile numalitas quaedam, quae sit
263쪽
guast. IX. de ultimis praedicamentis. 2. SI
actus lecundus, qui oc causa in ipsam respiciat ut ab illa , dc terminum seu effectum ut ad illum, non quidem respiciendo tantum, sed immutari. do vel producendo : ia in sic est quod forma seu ratio per quam denominatur aliquid agere in in alcI iam sibi subiectam vel facere est talis seu taliter actus secundus , eum hoc ipso quod est forma denominans aliud in ratione agentis. ipsum respiciat ut ab illo; cum agens ut tale sitia quo; bc hoc ipso quod est forma qua denominatur aliquid agere vel facere in materiam subiectam, relpiciat hoc ipso passum non quidem respiciendo tantum , sed respiciendo si in ut Ze immutando seu producendo : Ergo sum cienter explicat praefata definitio naturam actionis . lam vero quod recte etiam definiatur pallio forma siue ratio, qua media passum aliquid recipit ab agente , ex eo ostenditur quod cum passio opposito modo se habeat ad actionem debet per consequens denominare patrum, non Ut praecise est receptio in pastis; sic enim pure intrinsece denominaret , seo ut est in pallo ex illatione agentis ut producentis ex praelupposito subiecto. a Ieceptione enim formae quasi innata sicut cum recipitur in natura propria passio ) non dicitur pati subiectum , sed a receptione illata ab agente : arqui in praefata definitione passionis explicatur huiusmodi receptio, illat, scilicet ab agente, ut ex terminis definitionis pateta
Ergo & sufficienter explicat naturam pallionis praefata definitio. Quantum autem ad secundum in quaesito propositum , scilicet de speciebus actionisti passionis , dato quod actio immanens ad hoc pertimeat praedicamentum dicendum est, diuidi actionem tanquam in species subal
ternas in actionem immanentem dc transeuntem , quarum prima seu immanens in spiritualcm diuiditur di corporalem ; spiritualis in. volition m , de intellectionem ; ti corporalis
264쪽
L Liter I V. de Praedicamentis.
sensuum interiorum & exteriorum ue actio ver; transiens in diuersas diuiditur species secundum diuersitatem terminorum, ut in actionem substantialem dc accidentalem', seu producti-uam substantiae de accidentis. Item eodem Scsimili modo potest diuidi passio in diuersas
species secundum diuersuatein effectuum cuius est receptio. Dixi autem supra : dato quod actio immanens ad hoc per lineat Praedicamen.- tum i non enim verum exissimo , quod uni' uersaliter omnis actio immanens ad hoc pertineat praedicamentum ; ex eo scilicet quod actio praedicamentalis non tantum sit actus secundus per modum informantis Zc habensetis in actu , sed praeterea per modum origi nantis aliquid , ic emittentis , quod quidem
patet ex eo quod non denominatur Deus agens siue producens nisi in tempore , quamvis actio sub ratione actus secundi sit ab aeterno , ex eo scilicet quod solum in tem Pore rationem habeat originantis 3d emitten. tis effecium 3 Cum igitur actio immanens non habeat uniuersaliter rationem originan iis aliquid de emittentis , cum dentur actio nes immanentes nihil originantes vel emittentes , ut est in nobis contemplatio post formatum verbum, dc actiones immanentes viissus & ractus ; consequenter fit quod actio im, manens in quantum talis non Iroyrie Pertineat ad hoc praedicamentum. Denique quantum ad tertium, quas videlicet proprietates habeant actio dc passio , dico qua- tuor ali ignasse Gilbertum Porrecta num in tracta in quem edidit de sex praedicamen Iis , inriquo scilicet plenius eorum naturas dc proprietates explicuit , dc propter quem Lauthor sex principiorum est a Philosophis appellatus ; quatuor igitur assignauit proprietates actionis & passionis', duas scilicet proprie conuenientes actioni, dc duas pata
boni proPlia... Inuua . est quod, ubicumque:
265쪽
Suas. I x de vitimis praedicament . 213
est motus , sit etiam actio dc pastio , & ubicumque est actio & passio sit motus : cuius iatio est quia licet haec tria motus , actio, & passio suis rationibus formalibus N quiddnatiuis di singuantur quae quidem iussiciens est distincti O , ut constituant actio di passio diuersa praedicamenta , in quibus scilicet non realitas: sed formalitas seu quid ditas formalis attendo tur licet inquam haec tria suis rationibus formalibus distinguant ut vi ex dicendis constabit, inter se tamen entitatiue di realiter identificantur : eadem si quidem entitas ut progreditur ab agente & est causalitas illius dicitur te. est actio : ut vero recipitur in passo & mcdia illa in eodem passo recipitur est ectus , seu Vt st ipsa receptio effectus , est di dicitur pastio: ac denique lecundum quod est via , fluxus , &tendentia ad acquisitionem effectus est motus.
qui quidem motus, cum hoc ipso quod talis nosit completum quid, nec etiam pertinet proprie ad aliquod praedicamentum , sed est unum ex Post pra dicamentis , & reductive pertinet ad
Praedicamentum termini qui per talem motum acquiritur. Cum ergo identificentur hac tria aentitatille , verum per consequens quod ubicumque est motus. sit actio & passio,& ubicumqque est actio de passio, sit etiam motus. Secunda vero quae assignatur proprietas est,
quod passio sit effectus actionis, ad hunc scilice dsensum, quod omnis receptio effectus in passo, in quo formaliter consistit passio di manet ab
agente , & prius intelligatur conceptus actionis quam passionis. Tertia autem propItera S, quam primam assignat Aristoteles , cst quod actio de passio habeant contrarium , quod viique Iatio isne termini ad quem illis competit, adeo ut ca-Iefactio contrarietur frigefactioni , quia frigus contrariat ut calori Quarta denique proprietas, quam Aristoteles assignat secundam , est quod actio se passio luscipiant magis de minus, quo a.
Multici tu competit ratione Iermini ad quem . .
266쪽
L Γer I de Pradicamentis. Et liaec pro nunc de actione & passione dicia sussiciam, de quibus infra in libris rhylicorum & lusius dilrutabimus. Luaeres 3 quid sint reliqua quatuor praedicanaen ta ; & quas habeam l pecies & proprie
Rustondeo I. quantum ad pIaedicamentum quando , quod quamuis ad praeci camentum quando , quod quidem secundum sententiam Uilberti, de quo supra , bc D. Thomae est id quod ex adiacentia temporis relinqvrtur, ut ese id hoc vel illo tempore. requiratur ipsum subiectum quod sit in tempore,& eius duratio,
Ec re qui Iatur tylum tempus non tamen consistit ly quando , vel in re quae est in tempore, vel in illius duratione, nec in ipso temPore, ted in quodam accidente, quod scilicet ex eo quod aliquid sit in aliquo tempore illi resultat; sicut
ut flatim explic bimus) ad hoc quod sit ini,
Iequiritur res , quae sit in loco & eius quantitas , Iatione cuius est in loco, dc ipse locus ; in nullo tamen istorum consistit xbi,sed in quodaaccideli intrinseco quod rei locarae, ex eo quod sit in loco, resultat. Ha ergo sinii liter de quando dicendum est quod quidem insinuat Arist teles, dum ait in hoc capirc. quando quidem est esse heri vel superiori anno. Porro species huius praedicamenti desumuntur penes diuersum ordinem existendi in tem pore ad diuersas tempori paltes: Vnde specie RGnr esse in tempore praesenti, pr terito Vel faturo ue & cum tempus praesens sit in diuisibile, esse in tempote praetcnri est species atoma, aliae vero duae sunt subaticinae , adeo ut esse in Lem Porc futuro dc idem propo itionabiliter diccndum de praeterito diuida tui in ly esse hola se-
qitcnti,anno die, vi I mense sequenti. Hoc autem Frad; cam nimii tros habet proprietates, duallipsis di reliquis tribus praedicamqntis commu-ncS ; alteram vero eidem propriam Duae prio
s*mmunco sunt, quod nec habeat contra
267쪽
xiv. nec suscipiat magis Sc minus: esse enim heri, non contrariatur huic, quod dicitur esse hodie, licet sint simul incompatibilia propicet successionem temporis , nec aliquid est hodie, aut magis heri quam alterum Icrtia vcro proprietas quae specialiter conuenit huic praedicamento est, quod totum ea quae incipiunt di desinunt esse sint in hoc praedica inento ; quia cum ill ad sit, quod ex adiacentia temporis relinquitur, re aeterna non sint in tempore , sed ea solum qua: incipiunt, solum etiam illis ex adiacentia te misy oris potest aliquid relinqui. Resipondeo a. quantum ad aliud praedicam gn- tum , quod dicitur ubi, quod ubi secundum, Gilbertum Porrecta num est circurnsicriptio palmνιa corporis a circes criptione actu A loci pro-Beniens . cum enim ut corpus circumscribatur at Deo concurrat ipsum corpus, & eius quantitas, media qua Iedditus. capaκ existendi in loco, di concurrat locus extrinsecus ipsum cII cumscribcns corpus, nec tamen in aliquo illorum consistat ubi; alias non darentur nouem praedi Camenta praedianent alaaer distincta, ut ostensum
fuit supra in responsione ad quaesitum primum, dicendum est per consequens, quod ubi in quodam accidente intrinseco consistit, quod a. circumscriptione activa loci in corpus ipsum locatum resultat: quod tamen accidens cum desumatur a loco extrinseco , non potest intelligi sine respectu aliquo transcendentali ad apsu locum ; dc ideo motum localem per quem mO-hile acquirit ubi, aliquando Philosophus &D. Thomas dicunt esse ad locum , aliquando vero esse ad ubi , quia ad locum est vi ad tera.
minum extrinsecum motus 3 ad ubi vero tanquam ad , terminum illius intrinsecum. Porro
species huius praedicamenti ut ex Aristotele s. physic. textu s. colligituro sunt esse sui sum
deorsum ; ante dc retro ; dextrorsam & sinistrorsum. Proprietas autem huius praedicamen Ii , praeter duas communca illi & aliis.
268쪽
1 G I ber I V. de praedicamentis,
tribus praedicamentis , quas in praecedenti a M. gnauimus , eli quod ubi solum competat corporibus quantis , quia ubi, quod hoc consti- . tuit praedicamentum , solum eis, quod prouenit ex circumscriptione activa loci , quae quidem circumscriptio inlis conuenit quantis , cum sint alia solum definitiue in loco. Respondeo 3 pio pr dicament situs, quod cum distinguatur hoc praedicamentum ab ubi per hoc quod ubi solum dicit existentiam corporis in loco , cum tamen situs superaddat dispositionem partium corporis locati in ordine ad locum, ita quod in ordine ad locum pars una corporis locati sit prior altera , ideo
bene describitur situs , dispositio partium in ordine ad locum , di dicitur dispositio partium
in ordine ad locum , quia dii positio partium in ordine ad se spectat ad praedicamentum quantitatis , species huius praedicamenti sunt dispositio naturalis in ordine ad locum, illa videlicet dispositio, quam natura cuilibet corpori pra fixit: homini cnim praefixit natura,vi ha heat caput sursum , arbori quod habeat caput scilicet radicem deorsum ; bc brutis quod habeant caput inclinatum ad terram , non tamen ira deorsum sicut arbores , altera vero species est praeterna luralis, dc est illa quae conuenit ex
appetitu animalis , quae quidem in varias diuiditur species , ut sunt sedere, iacere , & stare. Huius vero praedicamenti proprietas , potest assignari simi liter in eo quod solis corporibus quantis hoc competat praedicamentum , cum ea solum capacia sint dispositionis partium inoidine ad locum. hespondeo vllinio pro intelligentia ultimi. Praedicamenti quod est habitus , quod cum ha bitus, ut supra diximus dum de speciebus qua initiatis , ip ea usurpetur acceptione, iuxta quam inter habens & rem habitam mediat aliquid Per modum actionis aut passionis , qua de cau
ia explicati solat per quidem :
269쪽
ς υ s. X. de Postpradicamentis. 2 s7 dieit aliquid quod non dicit ly habere seu
polii de te simpliciter vestem , ideo recte destri Ditur a Gilberto quod .siit corporum vel eoru , qua circa corpora iant adiacentia ; hoc est quod ex eo quod aliquis habeat vestem. dc non quomodocumque illam habeat , vel possideat , sed sit illa vestitus , ex tali tune veste sibi adiacente resultat in corpore adiacentia vestis , id est habere praedicto modo ucstem ; Sc id dicitur habi. tus , qui quamuis ab extrinseca veste desumatur , aliquid tamen est intrinsecum in ipso vestito corpore e diuiduntur autem ipecies huius praedicamenti lecundu in diuersa genera veitimentorum , quae toti corpori vel paci ibus pol sunt adiacete , ut habere arma , habere vestem, habere calceamentum, seu quod in idem redit, esse vestitum, armatum, vel calceatum.
post tractatum praedicamentorum agit Aristo teles de postpra dicamentis, quae cum sint quidam modi in completi qui per omnia va- , gantu pr dicamenta , propterea post praedicamenta dicuntur ; quae quidem sunt numer quinque, scilicet oppositio, prioritas, lanulias, - motus , & modus habendi pro qαorum exposiistione. Dico I. quantum ad post praedicamentum Primum, quod est oppositio, quatuor assignasse Aristotele in species oppositionis , scilicet coa tradictoriam , priuatiua in , contrariam, de relativam. Cuius quidem diuisionis ratio est quia Omnis oppositio vel est inter ens dc simplicitet non ens, dc sic est oppositio contradictoria; vel est inter ens ec non ens, in subiecto tamen arto:
270쪽
118 Liber I V. de Pradicamentis.
apto habere tale ens , dc sic est oppositio priuatiua ; vel eli inter ens & en S, qu le mutuo expellunt , & sic est oppositio contraria ue vel deinnique est inter ens & cns, quae mutuo se respiciunt , dc sic cli oppositio rei aliua ; cumque alius cxcogitari nequeat oppositionis modus, sequitur iectam ac Iufficientem esse praefatam diuisionem. Porro intcr huiusmodi oppositiones omnium maxima est contradictoria, ut pote inter cuius extrema nullum est medium. nec
aliqua inter illa est conuenientia ἱ nec ullum extremum liabet exigere subiectum quod sit . capax alterius extremi. oppositio autem priua. tiua maior est oppositione contraria dc relativa, cum illa sit inter ens de non ens , ista vero sint inter ens & ens. oppositio denique coni Iaria maior est oppositio, qua relativa. quia contrarie
opposita ab eodem se expellunt subiecto, relintiue autem opposita saltem Iespectu diuersorum in eodem Ipperiri possunt subiecto , ut idem respectu unius potest esse duplum , de respectu lalteri eus subduplum. Dico et . quantum ad post praedicamentum prioritatis, quod quinque assignauit Aristote Iesprioritatis modos, primus est prioritas teporis, ut quando duo diuerso tempore gene Iantur, unum tunc dicitur prius tempoIe alio. Secundus modus est prioritas subsistendi consequentia ; ut cum unum infertur ab alio , nec tamen. illud aliud infert; dc hoc modo unum dicitur prius duobus; quia bene valet consequentia, sunt duo. ergo est unum, non tamen valet eco uerso. Tertio modo dicitur aliquid prius ordi-nc , ut inter sedentes, qui primo loco sedet diacitur prior Ordine aliis. Quarto modo dicitur aliquid prius dignitate , ut Rex prior est Caele Iis dignitate. His aute quatuor prioritatis modis addit Aristoteles quintum, qu cm vocat mo dum prioritatis naturae , de ait id esse prius altero natura , quod cum sit simul tempore est