장음표시 사용
31쪽
nil illis diiusioniblis, ea iii primis arri4 se tua Thouras initio libri de Interpret tim se, ubi t.' o uersun sane sestram Logi eam docentem partitur iuxta et 'triplicem mentis operationem quam ex officio dirigit;
adeo ut prima parsit de prima mentis operatione Vide licet simplici menths apprehensiones alier a de secunda, videlieet iudicio seu enuneiationes: tertia de tertia meta- tu tis operatione, videlicet discursu seu ratiocinatione. Neqρ' -- longe abest ab hac diuisione tripartita quoque Dialecti-- eae diuisio iuxta tria praeeipua disserendi instrumenta, nempe definitionem, diuisionem, , argumentationem cum desetitio ad primam qntis operationem, diui ad secundam, argumentatio ad tertiam pertineat. Ea autem hare nostra Dialecticae in tres panes distributi legitima,quia nempe est ad naturam subiost propri,accommodatissima, utpote quae in tot partes fiat quot sunt Praecipuae mentis operationes , circa quas tanquam circa proprium subiectum, versatur. Et quidem de ipsa Diale
34쪽
V uniuersam hane disserendi artem intres praecipuas partes, iuxta tres mentis operationes diuiserinius, dominax ratio postulat, ut antequam ad singulas aecia
mus, claridis ac de disserendi instrivuento siquid reneratim praesitioius loco ρο - . Constat igitur mentis operationem in genere esse eo adii μ' gnitiones Elieita. ab intellectuliam vela humanus a
nimus triplici cognitionis gradu in perseelamistum, 'titiam eonsurgit. Nam in primis res sibi obiectas simpli cie A. et quodam viui intuetur absque ullo assensu aut dissen .. su post haec easdem inter se confert ac diiudicat, Isque triplicam. vel tantitur affirmando , aut ab eis dissentie negando: ndem ex multis rebus ii ter se collatis diuersum quidat eis ratiocinando seu gumentando collisit. Ex histribus mentis operati nibus prima dicitur simplexari prehenso, secunda ero iudicium seu enunciato, terti, 'discursis siue argumentatio. Quod ad methodum alti net,aut non est inhio mentis, sed tantam series siue ordo reruni tractinilarum; es si dicatur acti. mlim tota sit
.vitieii, ad secundam mentis operationem pertinebit , iis eut Lipta diuisio seu partitio quae est primum diiseiendi instrumentum. Notandum est autem inter illas men Notori qtis operationes primam esse fimplicistimam Lutpotὰ quae Ussit unieo vocabulo, aut plμribus sine copula exprimit
35쪽
nisi pluribus serminis seu vocabulis ac copula exprim
tur tertiam denique valde compositam , utpote quae non nisi ex pluribus enunciationibus constet. Quae omnia ia is,si, hoc exemplo facili declarantur verbi causa,auda notamine hominis,esformamus conceptum quendam simplicem in animo sic audito nomine animalis conceptumqu4que simplicem animali consormem effingimus quot prima operationis munus est Prum apprehensa hominis , animalis natura quandam esse intes illas conuenientiat, animaduertimus quare animal homini attribub
Hii affrinan o siethoinci est a linitio similiter cognita
animalis es viventis natura dam agnoscimus intia illa naturae eonformitatem , quam asermana cc expria
mimus, Animal vivit sicque per secundam mentis operationem duae istae propositiones habentur,nempe: Horret es anima LEx quibus per tertiam mentis operationem tertia haec propositio elicitur homo vivit ad hunc modum, Anima vivit
Nom est in ima ri; A caetersini ad his tres mentis operationes reseruntue i. tria institimerita disserendi,nempe diuisio, definitio, ar- - gumenestio quae nihil aliud senes tuam i ecies quaedam operationum inentis :appellantur autem instrumenta dic serendi quatenus per illas ex quibusdam pr cognitispe
uenitur ad notitiam earum rerum quae antea ignorabantur. Sic enim per diuisionem , quae ad secundam mentis operationem pertinet ex praecognitione confusa totius. deuenitur ad notitiam partium ter definitionem Vero,
quae ad primam mefitis operationem spectat ex praecognitione partium essentialium totius natura declaratu Denique per a mentationem suae tertia mentis operatio est ex praecognita causi effectus colligitur. Vbi ad uorte diuisionem.quatenus est ipstrurientum ci oscei di,praecisere definitionem, quia ritis neeesse en'iuid re genus in sua differentias quilin ex genere dc differe tia definit nem rei reprimere se etiam definitio a g
mentatibilem & maxillae nobilissimam argumentationis speciem,nempe demonstrationem antecedit, cum in demonstratione definitio adlubeatur Vbi aduerte omnem
36쪽
quidem argumentarionem posse diei instrumentum dis Mia dis da serendi& cognoscendi, non tamen instrumentum scien Hratio nidi proprie sed solani demonstrationem quia per illam scientia proprie dicta comparatur. Et quia ad elusinodi scientiam costipatandam Mutinediocriter conserunt diuisio, definitio line sit ut etiam instrumenta sciendi possint appell* i,siculo ipsa dς nonstratio. Sed haec satis
de actionibus mentisae a dinrendi instruimentis in sessiere. Superest una difficultas explicanisa deprima leusimplici mentis operationαquam in hac prim a parte ag--ρ agredimuri, nempe cauomodo dirigi possit a Logico haec is .ini,
operatio, cum nulli errori videatur obnoxia, utpote quae 'u' q. st veritati sis falsitatis expers ex capite primo lib. de In. terpretatione. Cui respondetur primum quidem multum
iuuari simplicem hanc apprehensionem rerum ab ipsa prima parte Dielecticae ratione ipsarum rerum obim: rum,quarum naultitudo,permis toxobscuritas non mediocrem illi difficultatem parit: Rerum emi multitu lipem universalia , permistionem categoriarum series se obscuritatem definitio tollit in hac autem prima pine agitur de uniuersalibus, categoriis,ac definitione.Dein κη - ροι- delicet prima mentis operatio si expers veritatis si fal. ' mistatis complexae , quae in solo iudieio, nempe assensu
aut dissensu propriὸ reperitur , est tamen eapax veritatis 'aut falsitatis incomplexae si enim simplex notitia sit consormis obiecto apprehensi, erit verari si secus, falsa: ut autem fiat eonformis rei obiectae multum iuuat eX plicatio terminorum quaeaniti*huius prime partis tr
ditur. Itaque huius primae artis Dialecticae quatuor eruntvaci atus Primus de terminis Dialecticis. Se ii dus de uniuersalibus, Tertiua de eategoriis , Quartus de definitione: a
Partis, De terminis Dialecticis Dissumis unica.
SImple mistis apprehensio duplex est,estere eonfusa π - altera distincta illa dieitiit, eum quid, abulum si x o et Oisceridum a Mestigitur uerum vero cum no tam a m
37쪽
vox significet,sed etiam quid sit res signiseata claro
distinera concipiturrilia termini seu vocis, haec naturae Ec essentiae apprehensio dicitur. Illa omnibus qui voces norunt ut plebeis S rusticis comiti unis est,haee in sapientibus dimtaxat qui exploratas rerum naturas habent, re retitiir. Et quidem ad confusam mentis apprehensionestet pertinet liae terminor utri Dialecticorii: ii expositio ad quam etiam reuoeari postlint tractatus de niuersalibus
ν π έ Vas Grammatici voees, dictiones, atque oratimii Melementa, Dialestici terminos vocant, quoniam iis
2 quati su mini .mnis propositio solet circunscribi. Est enim terminus in enunciatione, si biectum vel attribu tum, quibus quasi extremis ipsa enunciatio constat, in hac propositione homo est animal homo est subisctam, animal ox attributum, quae sunt duo extrema siue termini quibus haret propositio constat. Cum autem proposivi loto animo possit concipi, hinc sit ut Logicus terminos non tantum in Oee vel scripto ut sua vocabula Grammatici sed etiam in mente confideret. Et licet non tantum mentales, sed etiam vocales.scriptos terminosςoasideret Dialecticus,non tamen eo fine, neceu nrioa quam Grammaticus. Eo enim fine illos e si derat, sic primae mentis operationi opituletur, nec ad-la e in articulari, sed in uniuersum sub iis rationibus seeundum quas ad Philosophicum usum sunt aptiores. Aliu/s Horuin terminbrumnon una est eademque partitio, sea I pue, varia prodiiuersa considerationeraliter enim ratione in
Hai. i. . teri de seu rei significantis, aliter ratione formae seu significationis: Si quidem aliter habita ratione rei sio nificat et, aliter habita ratione modi significandi solent clistingui. Quod ut intelligas, nota in unoquoque termino duo posse considerari, num instar materiae Mempe rem imsua inest vis significandi tinna , Vox, seu sonus arq. liculatus, s scriptura Lalterum instar formae , quae est i-
s. Vis istisiuandi, siue lanificatio. Rursus in ipsa
38쪽
eae de iis usi h Hin igitur altantii Variae diuisiones, de ira, sequentibu uuaesii
REs in qua significandi vis ali in reperitur, triplex, M.
Qirare Dialectiei non tinnieriinterminiam, vivitem -- feriae istinguunt in mentuum, ora in 'Mene his est, qui animo duiutiuini concipitur beatis,qui
dice expr) idq; striptus,qui striptura pingitur Et quis
rin. nic. -quatenus voce exprimitura potius dii vocali, quarenus mentalis termini, simul-ήue te animo conceptae signum est,agitur: nam deserupto nihil necesse est hie dicere.Vt vero intelligas quaa tione vocales perminisne signa, seiendum est signifieare. - auhil aliud esse quam facultati cognostendi quidpiam qui se diuersum repraesentare. 4.vero quod vim sitnifieandi εα
habet;signum mi aetnii formalia dicuntur, quae quidem in Utanees tate cognoscente permodiimser insidelit,nee tame bipsi faetilia di intenti ' AM' - - ii uirin organi reeeptae, licet ignotae,ae ridentia terimi etiam distantium sensibus reserunt Latia ' uero hstruisentalia, quae ab ipsis sensibus dissita, priua se ingerunt in cognitionem sensuum quam in alterius re notitiam nos inducant. At quidς prioris generis te 'mentales termini, cum sint expressae in antino rerum
militudines:postelioris veris Uxes Ierimis uim illae audiuntur, haee visuris rum sunt sit na, intestimini ' apiid mea nunciuani est hominum instituanatura, rem, otiusest imago, eodem modo recmesentat Aeripta autem nunquam nisi ex hominum in stituto signifieant , cum varia linguarum idiomata imi- flentur. At vero voces quaedam a natura signifieant, ut
39쪽
di Et quidem ex parte iei significatae, prima diuisio te Usi j Aini esse potest in terni num priniae intentioriis acri ρ t evngae intentionis illum appellant Dialectici qui rem
- ... i. significat secunditin ea quae sibi a natura sua realiter con--Mnim, ueniunt, cuiusmodi et Omnis terminus quo aliquid ve- rumin reale significatur, ut homo, animal, dcc hunc, iis esse definiunt , uno aliquid significatur secunduna ea quae ipsi ratione nostra cogntat ouis competunt, MeiuC. modi sunt hare vocabula iubiectum, praedicatum, anti .
cedens , consequens, 3bsimiIta quae nequenter usurpantur a Dialecticis. Prioris autem generis termini dicun
tur primae intentibitis,quia id significant, in quod potest intellectus rimaria de directa cognitione seni sorte dere. posterioris veris generis secundae, quia id Disc eant in quod non potest intellectus nisi secundanaaci
Secunda diuisio esse potest termini primae intentionis ac, is in positiuum, Sc negati uilin: Ille est qui rem politivam, de ..... in resum natura cora aerentem significat, ut homo , lapis, .u c. hic verbilicitur qui neg tionem rei cuiuspiam signi-τ ηt fiear,ut,non homo,non cc ubi pota quod, inini
40쪽
eularis significata, aut est multiplex , aut unica, si multiplex, aut disiunctille lumitur , aut colle niues unde alius terminus particularis dicitur disiun tiuus ut aliquis homo, aliquod corpus in si inites. Nam hic terminus ali. quis homo , sigiυ fi a multos particulares homilies
iunctive sumptos cita ut si dicas aliquem hominem esse iustum sensus sit, hunc vel illum, vel istum esse iustum Alias vero terminus particularis dicitur collectivus, να Decemviri , Triumviri, nam illa vcscabula significari multos particulares homines, simul , & collecti in sim /ptos ut si dica, decemvim. aministrasse Dinam publieam selisiis sit hun e, istum de illum simul eum
Itis senip. stomaria in gubernasse. Si vero res significat sit uni ex tunc terminusqti illam siguificat dicetur singularis, est lite eiusmodi terminus sint:ularis triplex; pri inus dicitat sine utaris ex significatione , qui impositus h ad terri aliquam singularem significandam , ut Petruri ' Paulus, ve Alter dicitur singularis ex demonstiatione. qui ob adiunctam rarticulam demonstrativam, remita gularem signifieat vi hic homo iste lapis, die Tertius ,
dieitur singularis ex suppositione, qui rem singularent i, piissuppsita con stione QKifieat ri quia suppo hisint, . quόd e trium est, eat in Virginem via eum Christum peperisse, cui uincimus Mariae filium, statinxchristum concipimus. ' i. Quinta diuisio est tetmini uniuersalis in univocum, ais, M.
Sexta diuisio est eiusdem termini uniuersalis sub alia eonsideratione in categoricam , transcendentem, si et pertranscendentem Verum de duabus posterioribus . . ., .iis stis diuisionibus aulo fusius seque tibus 4uaestiossibus miniην