Summa philosophiae quadripartita, de rebus dialecticis, moralibus, physicis, & metaphisicis, authore fr. Eustachio à Sancto Paulo, ... Tomus prior. Duas priores partes hujus summae continens. Cum duplici indice locupletissimo. ..

41쪽

νώ. Quod igitur spectat ad priorem dissicultatem. Vni ruti uoeus terminus est qui significat rem multis aequaliter si eodem inodoconueniemem: ut honi ui significat --m iam naturam, quam omnes homines aequo iure paras .iι si icipant: Eaniuoeus vero dicitur, qui sisti eat remi- ram multis diaetio pla E modo conuenientem, aut potius

res sanEdiueris si Mati H vocabulum istud auriti,

Matenus non tam , taurum animal,sed etiam Nautum montem, & Taurum sidus significae, quae res sunt omnis, nodiuersae. Denique analogus definitur, qui rem uia. , -- tis inaequaliter id est partim eodem, partim diuerso mo. do eonuenientem signifieat, cuiusinodi est haee dicti sanum quo sanitas significatur, quae homini, potioni, rinae & eaeteris quae sana dicuntur , verEconuenit, sed non eodem plano modo: nam homini propriὸ ut subim inouo inest,i,otioni verisve effieienti causae,&vri

aeri .noeonuenit. Porro Aristoteles in An 'raedia

nuntis non tam hos terminos, quam res quarenus K:

'ermissis ex primun- consideram, paulo alixe tum θω onyma, seu νniuoca, eam homonyma, seu aequiuo Dis,m . describit synonymi inquid die tui ea, quorumviri

via ita men commune est,& secundum nomen ratio substantiae, γ' -- ei definitio natura eadem. Quo loeo' nota ea tantum ab Aristotele proprie appellari synonyma, quorum sub- tialis seu essentialis in non aecidentalis modo ratio eadem , sic homo vi brutum, quatenus in nomine de nitione Munialis conueniunt, Aristoteli dieuntur synonyma, quia rario animalis est illis Gentialis At Vero1-- , ibis, eruntis, nix, μα qua binus In vo ac ra--- illinillili, μ' iiiiiiii m gener tum omnia quae in uno ali pio alia in eo estuviii ι -

ua appellationem accidentariam , non dicuntur ab Ati stotele synonyma neque etiam propriE homonynia, veI analoga, sed paronyma Nota etiam hie ab Aristoteletum synonyma, cum homonyma accipi non pro iis uni- uersalibus quae synonymas vel homonymῶs praedicant uet quomodo etiam propri'aecipi possunt,4 a nobis usurpantur sed pro illorum sebiectis seu inserioribus, de 'ibita praedicantur: ita quoque in similiaeceptione, monyma describit et morum nomen solum commune

42쪽

hduis Aristoteli iucuntur homonyma, illis x tauri nonien omni ine est, sed ratio hoe illis hiulii'-- liuersa. Quoi oetian synonyma, quo in thalogaHie quoque positit lis , letamonyma , Qvet E iuxta Aristotelis mentem sub homonyrrus continentur, appellanti tque homonyma seeu 'θ dum analogiam,quae quidem propius accedunt ad ratio.

nem synonymorum, utpote quorum nomen commune

est in ratio quidem ita diuersa, vi aliqua ratione in s eundum analogiam eadem sit, sic homo sanus, potiis na, urinasina alliquomqdo conueniunt in rationesani,

R M' -- diis tant: eonventu quidem in eo quod aliquem dinem seu resp.ctum habeant ad ianitate nih 'eris quod V modo ad illam ordinetor. Horio milin ad sanitatem dicit ordineri sibin uid a ridensi potiq.eausead Gebitii urina signi ad signifieatum,similiter inima pars hominis , montis,4 seamni analogicE,id est,partim eodem,partim diuerso modo con . ueniunt in ratione pedis. Ex his igitur intelligi quid sit terminus synonymus sev vniuoeus inomonymus seu ae-ouiuocus in analogus itemque quaenam fini apud Ari-Mot synonyma, homonyma,& analoga illud autem non

detur hoc loco praetermittendum praeter Homonyma,

quotitin nomen idem est, ratio vero diu se Synony mi, ana, quorum nomen ieratio sint eadem, adivini quoqui polyonym acheter Ima: 3 qui ei polyonylariclivisum nomini sunt ri ,ερ-i eadem, , te Boiadius,franio interonyma eo quotim e nomii, Et ratio diuersa sunt,ut homo,bm,&e. De p*rqnymica tem alius erit dicendi loeus Iam vero de horum termiporum diuisione, quae erat amyis' posterior difficultas explicanda,paueis dieendum est. E 44 quidem quod spectat ad terminum uniuersalem unium zzz eum vulgo diuiditur in quinque niuersalia Porphysi omium n quae sunt,genus i cies,dinerenti proprium,& acci .dens: De quimus quia pς Miatis uinatu, instille limine loco diremus.

tuta eontigit ut nomen Ta urus, quod animal significax, V sis'.

43쪽

Pxi MAL PAR T. DIALE cro aliquam causam pluribus rebus signifieandis est imposi

tus, victim nomen hominis non antlim vero homini,

sed etiam picturae , aut cuiuis imagini quae refert hominem tribuitur vel clim nomen canis nolitas tum cubdam animali, sed etiam coelesti cuidam signo ob aliquas causas, ab Amplosis impolitum est. s. o 'φνης mn us duplea est, alter feeunddin attri . -ν uti eui alie 'cund in proportionalitatem vel 3. . o G m Muesur, Ille dicitur, qui multa analogice significat, ursi , - quorum unum est y arcipuum significatum ad quod cae, ter reseruntur, ut sanum, quod multa sana signincat sed

praecipue hominem id quem et atera quae dicuntur sana, referuntur hic vero licitur, qui multa analogi cc signi si, it secundiim aliqua iri proportio nui rationem , verbia ιες- oratiari es, ionificat Ditimam partem hominis, monti S,

ziuia is licuo liabet infima pars hominis ad rea. - liquum corpus fulciendum, sic insima pars montis adro liquam ipsius molent dii ima pars scamni ad reliquunt scamnum. . , ceterum cum analoga dicantur ea qμα per 'alogism terminum intelli untur, vi homo sanus, potio oria, S c. suae nomine sani intelliguntur,sactu intelligere est qu aestat analoga secundum attributionem, 'va sint ana toga secundum proportio italitatem essent enim ea, quae per eiusmodi tetani nosci litelligui Hur. iasistitu planuis intelligas quid sit si seri minis in te a α-et . . at Ogum terminum, S analoga,nota aliud eis analogum uarium analogans 4 aliud analogum analogatum apud Logi-ςos i ta nim est niuersale immediatum significatum termini analogi , hoc vero speciale remotius si- nificati . exempli gratia, id quod habet sanitatem,est id quod uniuersetitet,in immediate significatur nomine

sani: At homo sanus, est speciali remosius fgnificatum eiusdem seu potio sana , . ode illud licitui:

Priis mi analogum analogans liaee vero analosa analogata. T G. i in minus igitur analogus est quo exprimitur analogum

A... natos aris, Vnde etiam rerminus cnalogus, analogans dicitur a veIo per analoga in plurali intelliguntur vi plurimum , analoo analogata. Caeterum inter analo acinalogata secundum attributionem, est semper unum ali quod praecipuum significatum , quod aeterorum causa.

.st in aliquosqu*x causae, uter aquae dicuntur sana

homo

44쪽

ΤRACT. . D TERMINI s. ii ho oomis est praecipuum significatum Linter ea quae Tr/c u dicuntii entia, substantia; mmedi eus inter ea quae di ' euntur medicatiua; unde ab Aristi te epinantur i, quaead unum, et uno escuntur. , CAtegoricus terminus generatim dici potest, qui ali Tι--u

cuius categoriae ambitu cor tinetur: specialius autem Mustri accipitur pro supremora nere cuiusque categoriae. Est autem categoria series, siue coordinatio multarum re .

rum sub uno ac supretii. genere Com igitur decem tat catςν riae in oludEque Moem suprema gene ,ad quae molaemium re lim genera reuocantur:Hi ne in genere in strii 4 decem termini e resorici iconstituesitur, nempe Abstan em oriri.

tia, ou uilitas,relatio riualita inctio passio. bi, quando, 'ν - ntumesse, tabe eide sebus quia specialis tractatus instituetur,nihilneresse villic elaeo dicere: hinatim 'rot sunt categorici termini quot sunt rerum genera quae, sub illis supremis generibus continentur Terminus vero transcendens, sic dictus, quod catego ro' riarum cancellos transcendere videatur longe uniuersa I BOI est categorico, utoote qui de omni ente vero jeali dici potest. Sunt autem eiusmodi termini lex,qu hoc ar ris vocabulo M a xv expximuntur, nempe et , ea . V nun biium,aliquidomum. Supertranscendens autem, qui transcendenti adhue, Terminus

niuersaliorestaruntantiis, de olim quid reaii,sed exi me de eiste fictilio, imaginatiuc rere, dieatur,ret gurabit inpinabile,cogitabile, ressi tui sint aliseiusmodi

termini. Sed haec de terminis vἡiuersalibus, atque a deqde terminis ex parte rei significatae satis

45쪽

aliquid lignificat, ut homo equus,&e. Alter Syncaleg - rematieus, qui per se solus nihil eerti significat, alteri tamen adiunaus signifieatione in modi licat , cuiusmod τε r et sunt hi tres termitti,omnis, nullus, aliquis Categorem te duplex est,absua bis alter alter eoncretus:Nam res

duo luscemodis nisi totideri potest eo ipi. Si enim res aliqua eqnsideretur er modii formae simplicis a suo siue supposito, siue sub- licto auulta tum nomine Masso signifieisinu lina inodo spcistata natura hol linis, initie uisianitaris,qui terminus abstractus est, exprimitur; si res eaM eum

suo supposito, vel subiecto eonsideretur, quatenus num sum eo eompositum seu concretum constituit, tum eonincreto voeabulo exprimetur, ut si eadem natura human

eonside tu quatenus subsistit eum suo supposito tunc: expi unetur nomine conereto hominis Rursus terminus concretus duplex est alter abs'l'tus,alter eonnotativus:

menti piae alter ati eri 3 ei ipso unum quid ς cretum, seu mi 'um eonistituit, duohus modi ἐ. oncipi potin nempe per ἡodum Misistentis , vel pet ni Mum inhaerentis si priori ni , ei incipiatur,nii , in Goabsellito significabitur,n, o natura inmana; nisi tu , t si bsistensu eun sto supposito. Si vero posteriori modo spectetur, nomini

concreto connotativo exprimetur, ut si naturam huma-

nam per modum inhaerentis in subiecto velis exprimere, possis vii hoe nomine concreto connotativo,bumanum. irino F loco aduerte duo esse genera terminorum conno- -- -- latiuorum, alterum eorum qui remalioqui ver subsi---οt u stentem pertiindu inhaerentis, seu acri latuis significanti

in modum inluti emis iacestantis,in concretoisilia Matur; alterim eorum ii rem verE in rent permo, dum inli ricti, acaceidentis exprimulitiemu mnes termini quibus aeotias in eo reto .ificatur, ut eandidum,ealidum,frigidum Appellantur autem eε- notatiui termini , quia ita Arma signifieant, ut simul subie istum in quo inest,eonnotent, 'seu adsignifieent, imo pro ipsis subiecto supppnunt, Put loqui ntur Dialectiei lieet ipsam subiacti Armani clarius exprimant. Exempli causa, vo abulum istud,ealidum, supponit, seu accipiem'

46쪽

sint elarius hoc modo definiri: Quorum nomina ab e dem derivata,easu seu terminatione differunt. Caeterum iuxta has descriptiones omnia cuiusvis generis derivati a diei poterunt Parό ma, praesertim concreta plera- absoluta,x omnia eonnotativa. Non est autem hie praetereundum diserimen interier inos abstractoridi reto praesertim eonnotativost

morsupponi piseomod habet naturam humanam 4-ρsam vero humanam naturam expressEae sormaliter fi-gnifieat. Sed hoe elarius patet in conereto eonnotativo,

ut ast eandidum 'uod supponit pro eo quod habet can-Drem quod dieitur materiale signifieatum, ipsum vero eandorem expressesae formaliter signifieat , quod proinde dieitur ipsius formale signifieatum. Ex quointelligis illud esse suppositionem ineuius termini eonusti,altiplm is e messis acisti leni eius migrationem: lieo nonsit mandum, terniinum eo remn signifieans et milhisvro quo suppimili astum non optine&sa

47쪽

partis.

ηON Isi ad Metaphysicum spectet tum de niuem

--- ,ria'. talibus , tum de categoriis, seu decem summi ιιι ara generibus , sic utri de caeteris causis ae princitii. . Grat , piis rerum venerali quia tamen tum qiunque uniuersialium , tum decer

categoriarum nomia in omni Philosophiaep xxene L saria est,ae praesertim in Dialectica,sicut in generali ροα- fatione huius primae partis ob finem adnotauimus id o. eoque Phili se aecandidatis injso Dialecticae limi praelegi seleat, tum institutio pqrphyriana de quinque vocibus seu niuersalibus , tum libellus Aristotelis dederem categoriis, idcirco de iis duo secluentes tractatus instituemur. Caeterum si cui libeat hos duos tractatus hic praeteruolare poterit quartum,qui de definitione est, statim aggredi, di istos ad eam Metaphysicae partem remittere: in qua de diuisione entis in partibus eius subiectivis disseritur. Erunt autem de uniuersalibus du*'gens

rates disputationes,prior quidem de uniuersalibus en , ratim. Posterior de iisdem speciatim, nempe dei ere, specte,disterentis,proprio M idente. . .

MVlta hic de uniuersalibus quaeri solent, verbi causa, an sint sorave quaedalirierarat siue ideae qu dam Platonia

48쪽

i para tae:Quae ominia si quentibus conclusiqnibus expli cabuntur, ii pri' constet quo degenere uniue salium sermos , ne vocis ambiguitate laboretur. Eu Amem in V, - , geliere aliud mi' risei complexum , aliud in piple-- - - xum. Complexum nihil aliud est quam niuersali: pr. spositio , Incomplexum vero unico simplici termino ex 'primitur: cuius quatuor bunt genera nempe iuueriale vivo His in causando, quod multarum rerum causa elle potest , ut ineοm ι- Deus Coelum, Sol, artifex quilibet intueriale in reprae Xum. sentando, quod multa repraesentat , ut est similitudo lici 'minis in mente pictoris expresia intueriale in significando quod plura potest significare ut sunt termini ho-m'nymiri ambigui denique uiuersale in praedicando, sed de multis diei potest , cuiusmodi proprie unis. uersale incomplexuma niuocum .ie quide de hoe ni 1ersili in hoc toto tractatu agetur. sit situ prima conclusio, Vniuersilia non sunt ideae nc. Hi si Platonicae , leu forma quaedam real a rebus particul ribus separatae quas Plato bi tauit nullis enim sui ite ...iusmodi formae separatae,cum nihil in rerum natura existat, quod non sit particulares: Adde quod uniuersaliae' pleraque praecli cantur essentialiter de suis inferioribus, 'proindεque ad illorum essentiam pertinent: at vero quod ad alicuius rei essentiam pertinet , non potest concipi ab ea separa usiciliusnodi suas ideasi maginamur Platonici. . - Caeterum duabus prς sertim rationibus, eas idaeas ad Itiari mitteret,adductum fuiste Platonem scribit Aristoteles . admur MI seraph, p.6.3 et Ethi. cap .Altera ut rerum scientiam i. . instrueret , quae cum de rebus singulis pnytereuntibus &; caducisci heri non possis,ideo sermas illas a testu, particularibus auulsas incorruptibiles,dc sempiternas,de qui . bus haberetur scientia, neceffario admittendas esse arbitrabatur : Ahera ut quorundam animalium generationem explicarer:cum enita animas lueIti sic Ianas mutes,

muscas , t alia impersecta animalia ex putri matella, non ab alio simili an in tali procreari ideo ne cellario elle aiebat quoddam animal cuiusque speciei a singulis ab

stractum, quod vi sua eiusmodi animalia, ubi causi: p ..ulares deessent exi.

49쪽

φKtani Vetum, neutra ratio conuincit. Nun quidem pri ναλ Guia satis ait ad rerum seientias compar das, si res illae qi s instituun scientiae , rationem cogitation sessuri. . Hii in sino, utem reipsa a singulis abstra titur. - etiam posterior eis ad eiusmodi animi m procre

rionem satis si materiae dispositio ire i

mmit ri malitatum temperies, aetero a sydemn influxus in . . Meunila conelusio. Vniuersalia non sunt tintina eon ceptus animi,voces aut extertiae rerum denominatione ν' - - ut sibi petsuadent Nominales quorum princeps est O- chamus; tiim quia multa vetesdicuntur de uniuersalibus, quae non possunt in ipsos meros coneeptus animi, et voces, seu denominaitiones externas cadere, ut quod uni-

uersalia dicum Hab Aristotele perpetua, & ubique sin- gularibus notiora, a sensibus remotissimi tum quia P scientiae tare M& non de voeibos, ain conceptibus tria stituuntur: oui non liabetur Ventia de particulari univer ibus,ris edoeet Aristoteles v rediissimi s. non voses. otia eonclusio. Vniuersalia sunt naturae quaeam

reales,seu vera entia multis eommunia, quibus non re- ipsa, sed ratione duntaxat distinguuntur. Prior pars conclusionis, nempe esse entia realia multis eommunia est aduersus Nominales: fatis probata videtur ex refuta-J

zret ione illius opinionis, Posterior nempe raxione dunta

s,it -- - rctus singulis thingui inaduersus Platonieos, Seex illorum sententiis refinatione satis supesque videtur confirmata. Vtraque ver pars Me praesertim funda- mei in nititur. Quod nulla siteterum ereararum, se sientialiterauite vel ista hoe enim soli Deo mi petitu namque eonditiones indiuiduantes sunt exi

m avita rerum essentias. Qub fit ut naturas rerum se Muinis v mvira absque eonditionibus indiuiduantibus considerare pon----. s. tune erunt uniuersales iam vero quia existentia vltimus rerum actus est,tiine fit ut nihil nisi eum suis indiuiduantibus conditionibus, quae sunt actus quidam rerum possit existere in rerum natura Ex quo sequitutu voluersalia non existant separat, a suis inferioribus, que abes reipsa minim seinentur. Itaque litat res non nisi particulares existant, uniuersales tamen eΟ-

50쪽

ri Er. r. Da Vis Ivllis A L. esse res in&mon fictilias clam en quia Mim uniuersilitate , a qua res ipsi ver denominaxit cisi in Q merito posset addubitare' sit aliquidve &rvimin

- liquid quod rebus ipsis emnitur in ii uri

ti secuti sunt, sententia, mim,inlusi intellectus minii Ο Σ' Ita pera esse uniuersale nee rem ullam in aut diri posse, niuersalem, nisi mi illain a seis emi hi is Musii' peros monem- verum ipsi uniuersilium rationem non tam ex ipsa Pro auro natum,quam ex nostro eognoscendi modo Dials Uri

meorum more metiebantur ciuia nempe non aliter eo-gnosci possunt uniuersalia, nisi per operationem intellis ctus a suis inserioribus abstrahantor At vero qui rem aecuratius, Wiuxta Meraphysicae prinei pia perpendo runt, rerum naturas essentias verE, Droprie esse unia uerales citraoni in operationem imis lectus asseverae

Sed ut hare sentensui larius expliceim, simulque -- αι - δε - um dissicultatum nodi soluantiar, nonnullaailioenter Ο -- praenistanda sunt Primo tangum est in viiiiiniali ma- -- considerari posi, nempe rem ipsim seu naturam ouae dieitur,nivrsali , deinde ipsiun uniuersalitatem, deni ue habitudinem sevi lationem rei uniuersalis ad sua. inferiora quae ex ipsa uniuersalitate oritur. Seςundo , duas conditiones praecipuas desiderari, ut Iiquid dieatur uniuersale,nempe, o quid unum,&pre Meterea ut sit aptum esse in multis, dea uniuersalitatem. -- duo ista considerari solent,ne in unitas praecisionis 5 - εν aptitudo effendiinmulti qu a M

Testio cire unitatem praecisionis in induin est VH a m

e uem ingenere triplicem assignari, nummatem, Arma. 3. Iem,&praecisionis. Et quidε numeralem seu nimietieam 4 iniet selisindiuiduis, formabinnaturis seu essentiis rerum,ρ-