장음표시 사용
131쪽
ueniens tam disterentiae infimae, quae est praedicabilis de pIuribus disterentibus f solo numero , quam disserentiae subalternae, quae est etiam praedicabilis de is spi uribus disserentibus specie. Ad auctoritatem vero Porphyrii , dicendum est, quod noluerri agere exacte de praedicabilibus sic enim ipsemet in principio profitetur. Essentia disserentiae consistit
in hoe , quod si conceptus esseri tiaIis , sed formaliter inadaequatus, & importatus ad modum adiacentis; hinc praedicatur in quale, quia importatur ad In dum adiacentas alteri, quia vero est conceptus essentialis praedicatur in
quid. 3 Quodcumque praedicatum,quod est extra Metaphysicam rei egentiam , vel est accidentale proprium , vel merε
accidentale,seu accidentale commune.
Porro Proprium aliud est,quod conu nit soli alicui speciei et aeneri, sed nonumnibus contentis sub illis, & hoc modo, esse Philosephum est proprium spe
ciet humanae; aliud conuenit omni,std non soli, fic eiusdem speciei humanae est proprium esse bipedem ; aliud est , quod conuenit omni, & soli, sed non ieinper, & hoc modo canescere est proprium hominis. Aliud demum est
132쪽
proprium quarto modo, quod conuen. eomni, sob,o semper, dummodo sit extra conceptum quidditatiuum rei, hinc ex Aristotel. primo Topic. cap. . definitur quod uou indicat, quid est esse rei , soli antem inest, ct conuersim predicatur de re .
. Proptium aliud est genericua , quale est, v.g. habereifiguram, quod est proprium eorporis ; aliud specificum, quale est esse risibile, quod est propria hominis. Vtruitique autem prout pra dicabile, definitur id, quod praedicatur de pluribus in quale accidentale conuertIbiliter cum essentia, conuertibiliter inquam cum estentia generica , &specifica, cum qua proprium aequε late patet, non vero de contentis sub geno. re, stet specie, de quibus proprium praeis dicatur ,ut uniuersale , neque enim riiasbile praedicatur conuerritaliter de M. tro, v. g. vel de Paulo , sed de homine , cum quo aequε Iate patet .s Accidens commune ' seu pradicatuni accidentale commune, prout
praedicabile, definitur id , quod praedio catur de pluribus in quale more accidentale . Quare primo intentionaliter acceptum , erit id quod potest adesse , abesse praeter cibiecti corruptionem, Quod stirieet est tale, ut siue intelliga-
133쪽
tur abesse a subiecto illo,quod denominatur habere tale praedicatum accidentale, non propterea intelligitur subiecitam corruptum, sed aeque intelIigitur totus conceptus quidditatiuus talis su hiecti denominationis ; sc siue intelligatur homo habens albedinem , siue antelligatur carens albedine aeque intelligitur tota quidditas hominis. 6 Sed quia hoc totum conuenit euicumque accidenti, etiam proprio , ideo ut unum ab alio distinguatur, diacendum est: accidens proprium , licet non pertineat ad conceptum quidditatiuum, & essentiam rei, esse tamen abessentia exigitum , cum e 'contra accidens commune neque sit de essen tia
rei, neque ab essentia exigatur, ex quo fit, ut iion possit intelligi essentia rei , quin intelligatur exigentia accidentis Proprij,h contra vero intelligi possit ecsentia rei, etiam fine exigentia accidetis communis r sic risibile est accidens proprium hominis, quia non potest inia telligi homo sine rationalitate, quae est exigentia metaphysica risibilitatis, de si intelligatur homo sne exigentia riflbialitatis, intelligetur destruetus, ε contrae se album est praedicatum homini meis
ιὸ accidentale,quia tota essenua homianis
134쪽
nis habetur, dc intelligatur tam sine albed ine, quam sine exigentia albediatis; quia vero esse non potest fine exigentia alicuius coloris, ideo esse co Ioiaratum erit accidens Proprium, non tamen specificum, sed genericum : Dices sauciatio cordis, mors dce. sunt accidentia, nec tamen adsunt sine subiecti corruptione . Respondeo sauciationem eordis, & mortem dispo-fitiuam, seu accidentia disponentia ad mortem sermalem, adesse subiecto sine formali illius corruptione, ideoque illis conuenire differentiam accidentis.. Μors vero formalis, siue formalis rei destructio, &non esse , non est accidens, nec ullum habet esse, cum negationes non sint entia .
Agemus hic cum Aristotele, de Ae quivocis, Vniuocis, de Analogis, quae praedicamentorum explicationi prginittuntur, Sc recepto scholarum more de univocatione entis; sed cum hor in libro inlaphysicam Logicae statuerimus
135쪽
inserere, occasionem libenter arripimus expediendi etiam hic quidquid de ente ut sic dicendum occurret.
De Aequivocis, Vniuoris , ct Analogiis.
I R Equivoca alia sunt aequivocata, o alia aequi uocantia . Aequivoca aequivocata bene definiuntur, quorum nomen commune est, secundum nomen vero ratio fitbstantiae diueria . Aequivoca vero aequivocantia sunt ipsia is nomina communia pluribus, quorum si1bstantiae ratio secundum nomen im portata est diuersa . Sic nomen Canis prout dicitur de Terrestri, Caeselli, Jc Marino est nomen aequivocali S, seu aequivocum, ipsi vero Canes, Terrestris, anestis, & Marinus sunt a quivoca aequivocata: cum solum uomen Canis commune habeant, ratio vero substantiae, seu essentia per nomen C ir Im-
Portata, sit omnino diuersia Porro bene potauimus Aequivoca una definitione definite, quia omata aequivoca uni-uoch
136쪽
Uoch conueniunt in hoc quod omnia
sint aequivoca. 1 vi ivoca similiter alia sunt viii- uocata, alia vulvocantia . Vt uocata sunt,quorum nomen commune est, secundum nomen vero ratio substantiae
eadem; secundum nomen, inquam,ad hoc enim ut aliqua sint univoca debent habere eanaem , hoc est similem essentiam , quae specialiter importetur
per nomen commune, & vniuocans. Rursus univoca alia sunt partIcipata , hoc est, ipsae naturae communes aeque
inexistentes in inserioribus, & ab illis participatae, alia sunt participantia,hoc
est inseriora aeque participantia naturi communem . sic homo v. g. est uni vocum participatum ; Petrus vero , ScPaulus sunt univoca participantia. De inum alia sunt univoca essenti alia, alia accidentalia, prout ratio per nomen commune significata est essentialis, vel accidentalis inferioribus. . . . 3 Analoea sunt quorum nomen commune est secundum nomen vero
ratio substantiae partim eadem partim diuersia.Alia sunt analoga attributionis, alia proportionis; ratio autem huius di-Misionis est, quia cum analogia idein statine sit ac proportio, plura quae ha
137쪽
heni nomen commune habere possunt ordinem proportionis , vel quod plura dicant orii nem ad unum, vel quod v- num dicat ordinem ad aliud ; si ergo
plura dicant ordinem ad unum erunt analoga attributionis, si vero unum dicat ordinem ad aliud , erunt analoga proportionis. Desumpta est haec dici so ex Aristotele primo Etlaicor. cap. s. ubi analoga attributionis vocat ab uno seu ad υnum reliqua vero vocat ferundum proportionem . Vtitur autem ibi Artiastoteles nomine aequivocorum , quia analoga fuerunt ab ipso comprehensa sub aequivocis, cum saeph dicat aequi- uocationum alias en multum distantes alias habentes quandam similitudi
4 Analoga attributionis sunt, quae dicunt ordinem ad unum tertium, ita ut in tali ordine per commune nomen importato partim conueniant, partim differant, sic color, medicina , & animal analogich conueniunt in nomine,Dνi, eo quod haec omnia in ordine, seu habitudine quae importatur per nomen fanum partim conueniant partim di feran* conueniunt quidem quia . teris minus cuiuscunque ex his ordinibus
138쪽
tem, quia ordo medicinae ad sanitatem est ordo efficientiae, ordo coloris est o do signi, ordo animalis est ordo intrinia secae habitudinis. Ita vero in habitudine ad senitatem partim coueniunt; par tim distonueniunt, ut praeterea Ordo
coloris, & medicinae, quae in ratione, &noiuine sani sunt minus principalia analogata, sit ad unum , ad sanitatem scilicet animalis, quod propterea dicitur. analogatum magis principale. 1 Analoga proportionis sunt quo
rum nomen commune est, Ic ratio secundum illud nomen importata Pro portionaliter , ac proinde imperfecta
eadem . Alia sunt analoga proportionis propria, alia metaphorica; si enim aliqua habentia inter se proportionem
ita appellantur eodem nomine, Ut nOmen commune proprie utrique conu
niat erunt analoga proportionis propria si vero uni coueniat proprie, alteri solii Per metaphora erut analoga proportionis metaphorica,sic quia ita se habet risus ad homine, lauti viriditas ad pratu, fit ut risus metaphorich dicatur de viri ditate pratorum : ideoque nomen risur prout dictum de actu vitali hominis,&viriditate pratorum est analogum proportionis metaphoricii. Ρariter quia ita se habet substantia ad esse ens simplici-F ter
139쪽
ter dictum , sicuti se habet accidens adese entis ens, fit ut non solum substantia, sed etiam accidens fine addito appelletur ens, ideoque ens est analogum proportionis sed proprium ν quia non per metaphoram,sed proprie dicitur de accidente quod sit ens, licet cum addita . Cum hoc tamen stat, quod ens in alia aceptione possit esse univocum, ut inferius explicabimus.s Analoga non constituuntur in suo esse neque per inaequalitatem, neque per dependentiam, quia dari potest conceptus entis realis uniuOcus T
seectu substantiae, & accidentis, respectu Dei, & creaturarum,ut videbimus,& tamen ratio entis realis inaequaliter hsubstantia,& accidente, a Deo, & creaturis participatur , dc pariter accidens dependet 1 substantia, creaturae depe dent a Deo: Et sanἡ si inaequaIitas,& dependentia non importatur sormaliter per conceptum, & nomen commune, cur tollet univocationem,& persectam rationem vnmi cum de nulla pluralitate ex vi talis conceptus certificemur . Similiter non consti tuuntur ana Ioga in ratione analogorum per transcendentiam, ratione cuius superius praescindat ab inserioribus, inferiora vero non praescindant a superiori; huiusmodi enim
140쪽
transcendentia non tollit univocationem , quia per hoc quod differentiae imbibant conceptum superioris, bene stat quod coceptus superioris sit Persecto unus, cum de nulla pluralitate ceratificet. Adde non posse essentia analogo rum omni u consistere in transcendentia,quia transcendentia in analogis proportionis metaphoricis non requiritur. 7 Essentia ergo analogorum constiasset in hoc quod ex vi nominis analogi
intellectus formaliter certificetur de pluribus, partim inter se conuenientihus, partim disconuenientibus in ratione specialiter importata per Uomen ana logum . Probatur quia hoc conuenit omnibus analogis, & per hoc ab uni- uocis, & aequivocis distinguuntur. Et primo analogii proportionis metasmo
ricum habet formaliter representare plura: ex Aristotele enim tertio Rhetor. c: IO. Metaphoris maxime delectamur, quia Deiliter discere , ac intelligere nartira omnibus est suave . Per metaphoram au tem plura unico nomine, ideoque facilius discimus,ut explicat idem Aristote Ies,& costat experientia: Quis enim est qui audiens viriditatem paati appellari
risum, statim cognitione non a currat ad risum hominis, huius autem experientiae ratio est, quia cum nomen adi