장음표시 사용
311쪽
non potest assignari quid sit tempus prς-
sens, dc nunc . Respondeo nunc , de te-pus praesens esse totum hoc minimum determinatum, sed Indeterminate rem quisitum ad rationem temporiS praesentis, & nunc; quaecunque enim particula satis suisset ad constituendum tempus praesens, dc nunc
r - AM inceptio, qua destio alia est intrinseca,alia extrinst .Illa diis cutur incipere intrinsece, quae incipiunt per primu sui esse,illa extrinsece,quae iniscipiunt per ultimum sui non e ge: eodem modo, illa desinunt intrinsece, quae de snunt per ultimum sat esse, illa desinunt extrinsece, quae destiunt per vItimum sui non esse. Sic inceptio j dc desilio intrinseca in men se Ianuarij v.g.sunt prima , 6c vltima illius dies, quia ita terminant talem mensem, ut sint intcaulius extensioncm, & aliqua illius pars; N incep-
312쪽
inceptio vero, & destio extrinseca sunt vltima dies Decembris, de prima dies Februar ij, hi enim duo dies sunt teris mini, ita hinc inde Ianuarium terminantes, ut fiat quid illi extritisecum . 2 Hinc quaecunq;incipiut,& definiit habent determinata inceptione,& demtione tam intrinseca quam extrinseca , actu tamen, non potentia , in cuiusque enim rei duratione datur primum , dcvltimum minimum talis durationis, quae sunt illius inceptio, dc desitio intrinseca,& assignare praeterea possumus minimum temporis saltem imaginaruimmediate praecedens primum minimum intrinsecum illius durationis , quod respectu illius erit inceptio exintrinseca , & pariter assignare possumus primum minimum temporis extrinse-ci saltem imaginarij immediate subsequens ad ultimum minimum intrinsecum illius durationis, quod erit respectu illius desitio extrinseca . 3 QMaelibet tamen huiusinodi inceptio, & desitio est determinata aetia, non petientia , quia licet de facto primum mi imum talis durationis haheat tantam determinatam extensiolne, minor tamen, & minor extenso saltemper Diuinam potentiam fuisset fatis ,
313쪽
ideoq; nralla determinata inceptio,vel deis sitio ti extrinseca,quam intrinseca est de. terminate requifita.Sic diximus a spheratas planu in minimo determinato,sed indeterminate requisito, medietas enim inferior designabilis in vItimo minimo sphaerae, quod est vicinius plano misisset fatis ad talem contactum , imo medi ias medietatis, S medietas. medietatis medietatis in infinitum, fatis & abiande fuisset. simili orso pacto res accipit primum suum esse in hoc determinato minimo , licet medietas, & medietas medietatis &c. fuisset satis. Idem autem dicendum de minimis destionis , tam intrinsecae, quam extrinsecae . r i Quamuis autem Olmua dieI pol- incipere, & desner e tam intrinsece, quam extrinsece: proprius tamen
loquendo, res dicitur desinere extri fece per primum sui non esse, pΟ-istius quam intrinsece per ultimum sui esse. E contra vero res dicitur potius incipere intrinsece per primum sui esse unam extrinsece per ultimum fiat non
esse; & ratio est quia sicut inceptio donotat quid postiuum , & esse rei, ita desitio denotat potius quid negativum, dc non esse rei. Sed hoc est de nomine.
314쪽
l .De re est, quod praeter deternalis natam inceptionem, & desitionem intrinsecam, vel extrinsecam iuXta modum explicatum, nulla detur inceptio, vel desitio in tempore indeterminato ἐQuidquid enim actu existit determinatum est, ergo quaecunque inceptio, vel desitio detur non potest ella nisi deter
6 Dices primo, quia solum aliqua
nauis est determinace requisita a nR-tuigandum, nulla vero est necessaria determinate, datur necessitas vaga, S in determinata alicuius nauis ad nauiga-dum, ergo vere datur asiquid indeter minatum. Respondeo non gliter esse ,
admittendum, quod detur aliqua neqcessitas vaga, nisi quatenus reserit tur iualiquid existens determinatum; Quarς dari necessitatem vagam alicuius nauis ad nauigandum, Mihil erit aIiud , quam dari voluntatem liberam habente suum determinatum esse , quae ex in positione, quod velit nauigationem, tenetur , oc habeti necessitatem erigendi, vel hanc, vel illam navim, quam maluerio, ideoque habet Iibertatem, sed permixtam cum aliqua necessitate , ex
suppositione, tamen quod velit nauigationem.
315쪽
7 Dices secundo, Creabilitas mundi, eiusdem conseruatio, & destruibilitas non idceperunt nisi in tempore indeterminato. Respondeo, mundum denominari creabilem mere ab omni Potentia Dei potente creare mundum, ut vidimus aistinct. quarta. Cum ergo forma talis denominationis semia Per extiterit semper fuit mundus Creain
hilis, sed non creabilis nisi in tempore, semper tamen priori, dc priori in rufinitum, quare nunquam incepit potentia Diuina potens creare mundum , seda potentia, quae ab aeterno fuit non P tuit mundus creari nisi in tempore ,
priori tamen, de priori in infinitum C struatio mundi actu distincta a prima productione incepit post primum minimnum, pomisset tamen incipere post priamum minimum breuius,& breuius in infinitum , si Deus pro prima mundi productione elegisset minimum breuius; in illo autem primo minimo , sicuti nunquam est assignabilis ulla pars , ita prior, ut non sint in ea defignabiles duet Particulae, una prior, altera posterior, ita semper est designabilis aliqua particula prior, dc prior in infinitum , quae
dici possit prima inceptio di simili moisino dicendu est de destruibilitate, haec' N a min
316쪽
enim incepit post primum minimum actu non potentia , eo quod potuerit prius, & prius in infinitum incipere , si
Pro primo minimo durationis elegisset Deus minimum breuius, & breuius. 8 Dices tertio , si imponatur alicui praeceptum eliciendi contritionem ante finem horae, & illam non eliciat , quando incepit peceatum p R spondeo cum vires cuiuscunque agentis creati sint limitatae, adeoque nota possint operari in quacunque temporis mensura quantumuis breuiori, & hr uiori in infinitum, quando is , cui r-- positum est pjaeceptum peruenit ad la lem minimam temporis mensuram s et in minori non ponit operari, fi tunc non eliciat contritionem, tune incipiet peccator, idemque proportionalia ter dicendum in aris similibus casibus.
QV iit tis nomen accipitur prima latissime pro omni es, quod ax
317쪽
uenit alteri per modum sermae, siue substantiale, sic Arist. in praedicamento substantiae, ait secundas substantias dici in quale de primis, eo quod concipiantur esse qualitates illarum ; Similiter differentia quantumuis substantialis dicitur praedicari in quale quid. Strictius nomine qualitatis venit quodlibet accidens . Hoc enim dicitur simpliciter praedicari in quale. Sed cum omne aciscidens aliud sit modale, aliud reale, hoc subdiuiditur in quantitatem, & qualitatem ; Hinc qualitas proprijssime dicta significat accidens reale, a quantistate distinctum. ...1 Qualitas difinitur, seu describitur ab Aristotele in hoc praedicamento esse illa seeundum quam quales quidam usa di
cuntuν . Haec autem explicatio non est tanquam merus circulus rei cienda, ut
aliqui dixerunt, abstracta enim aliquatenus explicatur per nobis notiora quam abstracta. Sic huis
manitatem non male diceremus ene
illam, secundum quam quidam, homisnes dicuntur. Clarius tamen dica potest ; Qualitatem esse accidens reari non quantum, sicut enim in definitione Bruti apponimus loco differentiae
318쪽
ese animal irrationale; ita definiendo qualitatem, bene possumus loco differentiae apponere aliquid negativum , cum aliud positiuum praedicatum nobis non innotescat. 3 Quatuor ab Aristotele alligna tur species qualitatis, habitus scilicet, ae dispositio. Potentia ,& impotentia.
assio, & passibilis qualitas. Forma , c figura. Tam habitus, qui est qualitas dissicile mobilis quam disposito, quae est qualitas faciis mobilis, 3c veluti
habitus in pueritia, communi nomine vocatur habitus, dc constituit primam speciem qualitatis. Sic etiam tam potentia, quae est qualitas valida ad agenium, vel patiendum, vel resstendum, Dam impotentia, cuius nomine non venit ne ario potentiae, sed qualitas, de facultas debilis, communi nomine appellantur potentia, de constituuiit fecundam speciem qualitatis . Similiteriana passio, quam qualitas passibilis comuni vocabulo dici solat qualitas pas bilis , seu sensibilis, oraque autem sic appellatur per ordinem etd sensum, ex eo nimirum quod utraque causet pa sonemansensu. IlIa tamen qualitas , quae firmius inhaeret subiecto dicitur
magis propris qualitas passibilis, quae veta
319쪽
verci solum transeunter assicit sensum ex subita aliqua animi assectione , dicitur niagis proprie parito; ex qua subiscium no denominatur simpliciter quale, quia in communi modo Ioquendi. non dicitur simpliciter rubicundus, qui
ex verecundia ad modicunt tempus rubescita de in hoc sensu explicandus est Aristoteles, dum docuit passiones: non dici quaIitates,.nec per eas si biectu in ta denominari quale; veris enim per passiones iuxta communem loquendi moa dum non denominatur subiectum simupliciter quale . Demum forma, Sgura pertinere etiam potant ad praedia
Cameniunt qualitatis ire acceptione Aristotelica; quamuis enim figura conis stituatur per accidens modale, attamen ad interrogationem famni per quale, tam respondonius sphaeram Me rotundam, quam esse albam ,. pulchram &c. verum quia nos qualitatem strictius accepimus; ideci illam: superius definiis
uimus accidens reale non quantum- ω
sed hoc est nullius, fer& momentit. 4 Praecipua qualitatum proprietas est intensio, S remissio Intenso definitur motus, per quem aliquid ex tali fit magis tale secundum eandem partem subiecti. Remissio vero morus, N quenti
320쪽
quem aliquid ex tali fit minus tale se, cundum eandem partem subiectit ficue enim per extensionem, qualitas tendit , ita per intensionem, quasi tendit i tra, non in diuersam, sed in eandem partem subiecti. Non quoci thm in tensio, quam remissio reperiri non posist in subiecto carente partibus, nam etiam in subiecto spirituali, dc indiuisi-hili datur aliquarum qualitatum intensio,sed quod si subiectum habet pa tes tam intensio, quam remissio habea tur solum secundum eandem partem, non aliter ac linea curua s quod est ex plum Aristotelis fit magis, vel minus curua, non quod aliqua pars de non curua, sed quod 'adem pars de minus
eurua fiat magis cui Vel e contra.
i s. Non tamhn omni qualitati con-i uenit intensio, & remissio, si praestriam mrmam, δc figuram inter species qualitatis cum Aristotele numeremus, ut enim ipse aie in hoc praedicamento.
Triangulus, o I unis angulus non videntuκm Uis, mkus Iuscipere, neque aliqua ali 'm figurarum , que enim definitionem trian. guti reeipiunt, is cireuda, omnia similiuνινιonsuli, vel circuli sum. Datur etianta
is ordine superuaturali gratia, quae eas aχ intensionis, cum possit quis