Academiarum celebrium vniuersi terrarum orbis libri 8. partim recèns conscripti, partim ita locupletati, vt planè noui videantur auctore Iacobo Middendorpio, .. 1

561쪽

templum extruxerunt, in circo maximo sub tecto, quia conlilia secreta & tecta esse oporter,Vt quando de Iuris rudentia disserendum erit sus ius comprobabitus Sed cum boni alia

cuius acquirendi.&auertendi mali gratia,c silium omne ab hominibus suscipiatur, eode m M 'ε propemodum in loco Bono euetui templum lconsercrarunt. Credebant enim,quod etsi diuina voluntas humana industria non posset superari:tamen & ipsa consilia & fel icem exi- tum a cijs prouniere. Deinde quia tepus mPl - . tutinum consilijs recte capiendis per quam aci commodatum est, ut prouerbium indicat: Mane consilium. iccirco Matutam, matutini

temporis praesidem introduxerunti 'De Spe,de quiete,ctali sDD. Vltis etiam sacris Spem venerabantur Romani, ut ciues periculosis tεporibusi certa spe potiundae Victoriae, &recuti erandae libertatis rerumq, optimarum expectatione'

incitati, Rempublicam, aduersus malorum Σής -- hominu impios conatus &hostiles impetus . fortiter propugnarat, Quaproptor pietatem di virtutem Spei adiungebant, ob quae datur homini astensus iocaelum. Paulus enim apud' Ciceronem Africano viam demonstraturus,' qua corporis vinculis carnisques custodia lu' berari, & in caeluin cito immigrare posset: i hitiam,inquit,cole:&pietatem, haec enim viata Via est in caesum, 'ne

562쪽

Vietis templum quod extra portam erat, Scipi. -

hin urbem recipere noluerunt I Omani: tu Nar .ae

Id hoc animi bellicositi inquietis iiidit tu cap.3.:t tum etiam ut discerent, istorum idolon cultores quietem animi non haber quaas Deus verus praestatu ligustinus lib. .ca iuitati Dei. Porro non solum beneficosos Romani colebant. sed eos etiam qui ' bilice priuatimqtie laedere & humano ge N. ib.αi nocere credebantur. Vt omnem iram litiamqηe, sacrificiis & publico honore,cti deponerent, vel saltem mitius punireterentque.Tatus illorum error fuit,inquit ero, Ut perniciosis etiam rebus non modonen deorum tribueretur, sed etiam sacrastituerentur, ut Pebris sanum in Palatio,ialae Fortunae aram Esquiliis coniecratam s-- Σrmus.Et Valerius:caetercs quidem ad bd Via ruisiviciendum venerabantur, Febrem ad ml- imperatis nocendum,templis colebant. Hac enim apud ML de diabolum eos decepisse,supra a me stratum est, ut iam benefaciendo, iam endo, nocendoque suum impium cul- 33 constitueret, verique Dei notitiam iam Ianigenaru doctrinam prorsus eue --. Credebant etiam Romani, quod sin-

ciuitatibus peculiares dii praesiderent, . n, as & coseruare & perdere possent. Ide.-rbe aliqua bollo & armis petitur, primo tu per sacvrdoire Deum, in cuius tutela

563쪽

με ACADΕΜIARV Μid oppidum erat,euocabantiorantes ne imp rio&scelicitatiRorianorum ipse repugnaret. Longe etiam maiorem cultum maioresque . ..honores quins eo loco haberet, Romae conis secuturum promittebant,vel si ibipermanera longe celebriora templa, &sacra ibiose iactav. se extructuros recipiebant. Qis de causa V tis.1.M. ι . tenses authore Liuio ignari se ia m a suis vatiamin. v. G. bus,& externis oraculis proditos, iam Deos sitos,votis ex urbe sua euocatos hostium templa novasque sedes spectare in muros prose Ur.' quisque frustra discurrunt. Proptereaque no-- ιιεπ-Α, eiusDei qui imperatrici VrbiRomae prae, sidebat, sacro silentio occultabatur, ne hostes M. x.cta,c Romanoru, eodem cohiilio usi, illum similis ter sorte euocarent.Et hinc est quod prudentius noster primo quidem pauco om Demsuisse scribit, sedet Inmmπospνὶ deinde Deos, virtute subactis bibus ex claris,peperit bi Roma triumphis.

Inrer fumantes te loram omna ruinas Dextera victoris, smulacra hostilia cepit, . ra captiua domum,Penerans ceu numina,Vexit

Videntur etiam cum ipsis diis aliquos s cerdotes secum abduxisse, qui sacrorum ill

rum rationem callerent: Cicero enim pro Balbo ait, Cereris Graeca sacra per Graecos s damiuri curata se isse. Tandem vivis quoquam vitia diuinos honores detulerunt: & templa etiami Proconsulibus, decernebant, Augustiis Vero Caesar, hec diuinum honorem recipere. nec

tit a vqlebat. Inte trogataque ab eo Sibylla

, fertur,

564쪽

ortur, utrum honores cultiisque diuinos GDatu populoque Romano oblatos usurpa- o deberet, illa ut ab huiusmodi impietate eu'eterreret, clara luce nuper natum Regem aritummodo adorandum in genitricis brathiis demostrabat. Quare Augustus non so-toartales honores repudiauit,sed locum quo- . que istum consecratum, Aram caeli vocabat.

Vfide in Ara caeli Romae hic versus

leguntur: Vnuin erat Imperium mundi,dominatoris νηπι, Falleris,at non m Roma,sed ipsie Deus.

resit Augusto Cumanapuella videndum, Redisr erat privm,ipse secundus erat.1Iic Iocus est ,τbi vidit,ubi rex credidit ara, Cali facta domus Regis,ctavia Dei. Quod tamen Augusto Caesari vivo multi diuinos honores detulerint,indicat Horatius A. Iibro 2.epistola I.Praeterea,Simoni Iago,duviueret,Romani diuinam statuam inter clieros Deos suos. Auctore Eusebio,posuerunt. ali MisCum ergo maxima, opulentissimaque re fuisse regna,& infinitas urbes hoc niodo ut illi quide feri Eusebopinabantur superassent, singulis vero Dijs u. . ae

peculiaria templa &sacra constituere no pos- par- a Cisent: omnibus reliquis unum maximum sacratissimumque templum crexerunt, quod

vino νε appellabant.Quod templu,postquam vera Christiana religio mundum illustrauit, cura Bonifacij Pontilicis Maximi, & decreto Phocet Imperatoris in honorem Dei genetricis, perpet uaque virginis Mariae, &omanium in , Ii sanct

565쪽

mani,quando Vetus Ianigenaru doctrina nondum superstitionibus, & cultu falsorum D orum oppressa erat, diligenter curabant; hequis priuata superstitione Deos confingeret, neue aliunde eos acciret. Sic enim in legibus quae Romulo,Vrbis auctori,asscributur, praeceptum dictat : Deos peregrinos praeter Faunune colunto. Confusionem religionis esse i dicantes,si aut noui aut peregrini Di,proVniuscuiusque voluntate, terentur. '.

Nec priuata cuiusquam in dom' sacella, peculiaresueritus, atque caeremonias patiebantur: ut pulchrὶ declarat Cicero,& haec eo- eiecta eo rum lex aperte testatur: Separatim nemo ha-dem. bescat deos, heue nouos, sed nec aduehas,nisi' pubi ice adscitos,priuatim colunto.Nec enim ipsis obscurum erat,quod Graecorum sapiem ltissimis sineniensibus, cum Apollinem con- lsuluissent, quas potissimum religiones tene- lren responsum erat; ut eas retinerent,qui es sent in more Maiorum cum Vero morem Maiorum dixissent saepe esse mutatum, qua sissentque,quem potissimum sequereritur ex lx rius. a VM ij responsum erat optimum.Quapropter poliube.1. Athenienses grauissime prohibuerat, nequis EUeb.L 1. pstregrinos ignotosque Deos introduceret.

Paulatim tamen saluberrimi leges de no mu- standa religione,deq; priuatis eorum diis, o,

literatae suerusivi quiduis Romae colere lice' lxet. Quoed aute Tyberio Cs i Christu Iesu mPςoru Romanoru numerum reserrenon

566쪽

Lissa 1 II. rmiserint, variis id quidem de causis acci-lse putatur.Ne enim Deorum multitudo iiintemptum abiret, aliquando viri prudenires ad veteres de religione leges respici t.Deinde priuata auctoritate citra&P. Q R. cretum Tyberius Christum Deum facere sebat, cum ex veteri deaeto nulli impe- ori Deum aliquem consecrare liceret, nisi iis auctoritas Senatus accederet. B. A gusti; scriptum reliquit, quod etsi omnium se-ςentium Deus, etiam malos qui publice noent, libenter reciperent R Omani: Verum nen Deum,quem seli Iudaei colebaut, recb e noluerint,quod intelligerent eum comtis impatientem esse, edtblum coli velle. haec vera fidei & religionis acerrimus ho- diabolus, quia eos plan exc carat,VeruDeum colere non permisit, Nec Domi- Deus omnium rerum creatoi&opifex. ab aeterno Deus fuit, per homines voluit diuinitatis tale testimoniumacciper Vm

queretur,quod aliquado Deus, antequali ominem creaturam suam cosecraretur, fuisset. De Adriano & Alexandro Seuero

at Lapridius, quod & ill i Christo teplum

uere,& inter Deos eu referre inluerint,

brohibiti suisseot ab his,qui oraculu cola:S responsum acceperant, reliqua Deorubi talium templa delerenda, oinnesque ines Christianos suturus , si hoc eo-prOPositum perficeretur.Addit, . Adri in omnibus ciuitatibus templa sine si-

567쪽

ait, nunc putemus assistere,atque his v um agere sermonibus, Optimi Principes a jes is es patriae, reuere animi annos meos, in ab Amb.L,s me pius ritus adduxit, Vtar caeremoniis s.e φολ iS , Vivam meo iure, quia libera sum:hictus in meas leges orbem redegit, haec sacra tnnibalem 1 moenibus, a Capitolio Senas

olerunt. Ergo dijs patriis dijs indigetibus

em rogamus. Propter hanc enim saliam igionem suam prae caeteris omnibus gentis 3 se florere, atq; orbis imperium ab his dijs ti.,.d. a tepisse Romani arbitrabantur. Omniaque ait.dehe. . sorum genera, ob neglectam religionemitriam, introductumque Christianismum rmanasse in Rempublicam aiebant. quod stinus martyr, Tertullianus, Cyprianus, tribrosius,csterique orthodoxi patres egre e refellunt.Beatus Augustinus longe maio-i Romanum imperium, antequam Christius asceret ,perpessum refert,nec falses Deos, id verum Christianorum Deum ipsis imp tum donasse probat, ob plaeclaras quasdam irtutes, propter quas aeternam felicitate , donare nolebat. Nam Assyriis Persisque, tui tot deos non habebant, imperium Deus lim tribuerat,& Graecis,qui deorum multitudine,& superstitiosiis ci remoni, Romanos long uperabant, ademerat.l Eusebius veroRomanu imperium ti anquillum & felix permansisse scribit, quamdiu Christianis fa- .uerent,sed statim ut eos sequerentur, grauis lime illorum Rempublicam suisse perturba Ii a tams .

568쪽

m2 ACADΕΜIARUM iam, Ut aperte cernerent Veru Deum pro sua ecclesie cotra tyrannos recertare.Etsi diabolus per suos satellites variis eam modis opprimere,ac inuisam reddere conabati; r.Na om-

. nia flagitioru genera quae per maleficos delignabantur,Christianis imputabat. Sicut ince- dium illud quod Romae sub Nerone fuerat exortum,in Chi istianos torquebant, ut scribit Cornelius Tacitus. Qui & per flagitia inui. r. h. Li . sos appellat Christianos, exitialemque super- .stitionem, homo alioqui doctus le prudens, Christianismum vocat. QiyemadmoduSuetonius Chestianos genus hominu superstiitc-IuN-M. nouae & maleficae dixit. Quod Thiestea conuiuia, di Oedipodeos concubitus eos celabrare vulgo mentiti fuerint, quodq; mor uos homines eos adorare dixerint,& fam ωs libellos horrenda mendaeia continente' pueris in schola discendos consci ipserint,sal- sesque testes subornarint, qui pecunia corru pii dicerent, sit quoque Christianos fuisse,&explorath cognitum habere, quam turpia imter se Christiani diebus dominicis committerent,testatur Eusebius.Sed de prscipuis V terum Romanoru dijs, & pris careligion in praesens dictusatis deministris eorum,& cere. moniis nonnihil iam deinceps adijcienduerit si breuiteri de Aedilibus teplora, sacrorumq; custodibus anth disseruero. Quia enim per

spiciebant Romani nihil tam sanctu firmuq;

569쪽

identia sulciretur: iccirco aediles crearunt, ui sedes sacras,&templa Deorum, atq; sacra P.L.remis uraret. Nam quantu semper Reipublice do magistis. rimenti attulerit, diuinarum rerum, & tem- Ito.ea. .. loria,sacroruq; neglectus, no modo scriptum a sacra testatur, sed Camillus etiam apud Luitu declaratuntuemini Quirites horu ann rum, et secudas res vel aduersa inuenietis omnia prosperh accidisse sequetibus Deos, as os Mygae,aersa spernetibus nos propter neglecta rutig, quodnet one victi, tantum diis hominibusque exem- geminaris plum dedimus, ut terrarum orbi documento rIam domi. essemus 'adueris deinde res admonuerunt re-rnββην

ligionum, confugimus ad deos in Capitolium,r 'dideret patriam,& victoriam, &antiquum belli decus amissum. Similiter Horratius: Delicta Maiorum immeritus lues Romane,donec rempla refeceris.

. desilabentes deorum,oe Fada nigrosmulachrafumo. Drs re minorem quod geris, imperas Hinc omneprincipi huc refer exitu D3 muri neglecti dederunt Hesteria maea luctuosa. Deministrissacrorum quivetere

Romanos.

ia veteris illius apud priscos Romanos, ante Christianissimum sacerdoth nec inutilis nec vitiosa est cu nostro coparatio, chin praesertim Latin .scribentes Elerati; inde Voricabula mutuemur et propterea de eo quam

570쪽

rmplum Solis erexisset ego,inquit, ad sena- Iuliin CavLam scribam, ut mittat Pontificem qui dedi- DI- in et templum.Sed in corpore Iuris Ciuilis va--ο-ia de eorum auctoritate referuntur. Vt Pon- ficali audi oritate compelli haeredes ad mo-er umentum etdificandum,& pontificem de re.

giosis locis consulendum esse, legesque in- rpretandi & agendi publice in iudicio sa-ultas, ut ab iis peteretur. Nam dc L s.c. dedaximus Ius Ciuile per multa secula abditu mori nter sacra caeremoniasque Deorum, &solis rendo,L3 'ontificibus notum fuisse scribit. Μ.Cicero Mediu

espondendi iuris & constituendarum religia,num' facultatem fuisseti, cocessam testatur.

am Vero omnium reliquorum sacerdotum

'ontifex Maximus curam gerebat,eosque si iderentur, punire, atque in Vestales etiam , irgines animaduertere licebat. Magistratus 'lius perpetuus erat, &in demortui locum

lius eligebatur,non a populo,sed ab aliis N ficibus. Quae a priscis Iahigenis procul du

io retinuerunt. Nam primarum coloniariaucumones supremu magistratum Noacho eferebant,eumq; in rebus controuersis condebant. Et Μoses ex praecepto Deir.liquis adaeorum ordinibus unum Pontificem ma-imum praesecit, qui religionem cultumque ivinum retineret, scripturam, & sacrosanis as leges interpretarettia . Ac gloriosus illela rtyr,& celeberrimus Eccletiae doctor CP D ianus non aliuodἡ haereses & scismata oriri

firmat,quam quod sacerdoti Dei non obtein, Ii s peretur,