장음표시 사용
51쪽
Commentaria in Iosue. Cap. IX.
fYNo PsIS CAPITIS . . C Abonitae utintesse exteroso remotos, pacem Hebrae se dolose impetrans. iurantes Hebrai, dbis, licet cognito, paroni ista obfraudem lignati,nio aquationi eos addicunt.
i. Vibus auditis cuncti Reges trans Iordanem, qui versabantur in montanis α' campestribus, in maritimis ac littore magui m. aris,lii quoque qui habitabant iuxta Libanum, Hethaeus, ct Amorrhaeus,Chananxiis, PuereIaeus, ct Hevaei , bc Iebusaeus, a. congregati sunt pariter, ut pugnarent contra Iosue de Israel uno animo eademque sententia. 3. At hi qui habitabant in Gabaon,audientes cuncta quae secerat Iosia Iericho dc Plai: .5c callido cogitantes tulerunt sibi cibaria, saccos veteres asinis imponentes, cic vires vinarios scit sos atque consutos. s. calceamentaque perantiqua quae ad indicium vetustatis pittacijs consuta erant,induti veteribus vestimentis: panes quo ue,quos portabant Ob viaticum, duri erant,& in frusta comminuti: ,. perrexeruntque ad Iosite,qui tunc morabatur in castris Galgalae, Sc dixerunt ei, a qtie simul omni Israeli. De terra longinqua venimus,pacem vobis si facere cupientes. Responderuntque viri Israel ad eos,atque dixerunt: 7. Ner forte in terra, quae nobis sorte debetur habitetis, Sc no pollimus sordus inire vobiscum. 8. At illi ad Iosue: Serui, inquiunt tui sumus. Quibus Iosue ait: Quinam estis vost de unde venistis' s. Responderunt: De terra loginqua valde venerunt serui titi nomine Domini Dei tui. Audiuimus enim famam potentiae eius, cuncta quae fecit in a ypto, io. 5 duobus Regibus Amorrhaeorum qui fuerunt trans Iordanem , Sehoni egi Hesebon, de Og Regi Basan, qui erat in Ailaroth: it dixeruntque nobis seniores, & omnes habitatores Terrae nostrae, Tollite in manibus cibaria oblongissimam viam, dc occurrite eis, & dicite: Serui vestri sumus, foedus inite nobiscum. ia. En, panes quando egresti sumus de domibus nostris,ut veniremus ad vos, calidos sumpsimus, nunc siccis isti sunt, Id vetustate nimia comminuti. 13. vires vini nouos implevimus , nunc rupti sunt &soluit,vestes 5 calceamenta quibus induimur,& quq habemus in pedibus, ob longitudinem longioris viae trita sunt, dc pene consumpta. r . Susceperunt igitur de cibariis eorum, & os Domini non interrogauerunt. Is. Fecitque Iosue cum eis pacem & inito foedere pollicitus est lubd npia occiderentur:principes qlioque multitudinis iurauerunt eis. 16. Post dies autem tres initis cederis, audierunt qubd in vicino habitarent,&imere suturi euent. ι7. Moueruntque castra iiij Israel, Se venerunt in ciuitates eorum die tertio,quarum haec vocabula sunt, Gabaon & Caphira & Beroth, de Cariat litarim. 18, Et iloa percusserunt eos eo qubdiurassent cis principes multitudinis in nomine Domini Dei Israel. Murmuravit itaq; omne vulgus contra principes. r9. Qui responderunt eis: Iurauimus illis in nomine Domini Dei Israel, dc idcircb non postumus eos contingere. ao. Sed hoc faciemus eis: Reseruentur quidem ut riuatit uecontra nos ira Domini cόncitetur, si pei rauerimus: ri. sed licvivant, ut in usus uniuersae multitudinis ligna caedant aquas-
que comportent. Quibus hqrc loquentibus: a 2. vocavit Gaba'nitas Iosue, de dixit eis: Cur nos decipere fraude voluistis, ut diceretis. Procul valde habitamus a vobis, cum in medio nostri sitis 23. Isaque sub maledictione eritis. & non deficiet de stirpe vestra ligna caedens aquas rue comportans in domum Dei mei. et . Qui responderunt, Nuntiatum est nobis seruis tuis, qudd promisisset Dominus Deus tuus Moysi seruo suo,ut traderet vobis omnem Terram.&disperderet cunctos habitatores eius. Timuimus igitur valde de prouidimus animabus nostris, vestro terrore cumpulsi, re hoc consiliunx iniuimus. as. Nunc autem in manu tua sumus: quod tibi bonum ac rectum videtur, fac nobis. 26. Fecit ergo Iosue ut dixerat, &liberauit eos de manu filiorum Israel, ut non occiderentur. 27. Decrevitque in illo die eos esse in mini- sterio cuncti populi &altaris Domini,cet lentes lisna,Maquas comportantes,vsqu in praesens tempus, in loco quem Dominus elegisset.
vEM. I. δ visus Audiri l Reset ad stragem ab H A rius contigit post expugilatat vi bes intermedias, ' taeis editana in Iericho&Hai non ad foedus vi secure omnes pergere possent in Sichena&H in Hebal eum Deo initum, quod proximE piscesu bal, uti iam dixi. st illud enim obiter tantum inlatitur,nam post Liret Ex MAdsi Magi J puta maris medi
52쪽
vos. 3. terranei quod erat magnum respectu uistis Galli. Alaeae de maris mortua. quorum ritumque est in Iudaea. Porto iuxta mare mediterraneum habitabata iij, sidonij alijque Phaenices, qui gente de x
nere erant Chananaei, item Philistini, qui Chanari vis expulus eorum urbes occupatam. Quare hi omine, eorumq; regionesὶ traditi erant Hebraeis, etsi ipsi sua isti uia eas te ipsa non occuparint. AT ut i ii Asiet AB NT IN GAsAON. J G baon urbs erat magna re potens, habebatque in colis robustiissimos, ut dicitur cap. io. a. distabata salem itinere duarum circiter horatu verbis Occidentem sita erat in tribu Beniam, in monte,
unde dicta Gabaon, id est mons vel collis. Audi Adnchoman descript. tenet sanctet pag. i7.Gometrem Mim'retia rabs Hi arum, qui orti ab Προ- ia Chanaan ; aestat tin tu uita, in monte thoreii Bru. Vndae η Viete.
Qρα AD iNDic ivv v EetvsTATis PITTA. ClisCONsvTA ERANTI. atriis ,id est varijsii stis resaria. Hebrae uini tala significat vatium vellus diuersis particulis consiit uir,quod S. Franciscus dicere solebat. vestes δc calceos rappeciatos paupertatis esse indices , ideiique eos suis allectis
commendabat: Hinc Malius vellit: suis pust. vacta erant.
PANEs OQVE, &c. DuRI ERANT, ET in FRusTA COMMlsuri. J Hebr. vocamur panes m mi bilin. . id est pirectorum, scilicet qui prMatiditatem riusta dc micas , ceu puncta comminueruntur,aut colim uiui facile possunt. Vnde Arias vertit,p ne spiciatos.Va abl. mucido, septuag. Ita οἴμοι ct corrosii. Masius mucore maculosos; m eidus enim habet mucoris maculas quasi puncta.
Chald. ι ustida . Alij ad M, a rad. I iacia, id est ibi excelsem maximum. Habuit sub si
Dcti ad D ue venιrant in talia , o cantis 'din Due runt: deprecens s aude iis aquai ita O lignarus t η, pcr ιι uom nisi pati sunt, dicti Navi es, id ili duit ividonati .dstruiendum timis pus ι .m Saul postea Δωστοθι , ob hoc tota teria inbis an a me ad icta πιυ. Ea Salomo in tabernaculo Musi seras quippe hic t birnaculum αι Paral. i. immolatu super altare aeneum meti m in sapisni iam a Dcapti iET cALLi PE cosi TANTεs.l Hebr. Fecerunt clami iis ιalliditau,vel astutia aliutaque prudentia; videlica callide & prudenter cogitanies quo modo sibi piospiceitnt, vii faciebant alij Amor ibaei: sed hi belli inibant consilia. unde victi caelitique sunt, at Gobaonitae prudentiores simulatione
remotioris habitationis vitam ab Hebraeis peti runt,& impetrarunt. Videbant ei in te licet belliscososta soli isti. nos, Deo pro Hebraeis pugn-nte, resis et e nian imis L .Quare hac in re non peccat ut, sed pie& prudenter egerunt. Videbant enim se excidium euadere non poste,nili pet halic simulationem supplices fierent Hebraeis, in qua licet mindacia inonnulla miscuerim, tamen bona fide putarunt in articulo tantae necessitatis licitum esse inc
tui quod o: iii, putauit Plato, Casii alius, alijque
mile est ei tui Iosue post euersam Ierieliuntem Sc Hai. redijsse ad prima castra in Galgalis . adeoque in Gustali, fixis Ie 5e muniu sie castra cotta incul
sus Chananaeoru . Galgala enim erat iuxta Iord Dem. trans quem morabamur in vi bibus munitistii bus Gad, Ruben dc dimidia Manasse, quas ad se euocare, vel ad eorum urbes se recipere poterat, si achananaeis premeretur. re ex Galgalis processit ad expugnationem Ierichuntis, Hai dccaeterarum urbium, relictis impedimentis & imbelli turba in Galgalis, utpote loco de natura Marte mutauissimo, praesertito ob viciniam Iordanis, atque ex ptignatis euersisque ut bibus redibat ad C cauta in Galgalis, ibique manebat donee Dei in nitu in alias expeditiones euocaretur, ut colligitur . . ex cap.lo. . ta v η3.i . Audi Leonem imper. de loco castrorum prae- Mo. f. cepta suis ducibus dantem in Tacticis, siue deoi- w4ic sit dinanda acie c. si .na igitur si e se aiun, mun
m.n. n. Ostra m est a tutum ιδ or avus ista paci tompere. Si prope hosti eis ris sestam sititi duitio νιrex Dpubis, G cxtiter us ιmumvagum, O ita castra tua in tuto p M. Si enim aliquis a Misium conii gat minui impriatorium eris durae aliquamis. neu putaram. Idem praeceptum dat Vegetius. ianus,
ct Chald. quin&Septuagat apud eos vii ex Syxo D Cyllenius, Lipsius. Valirinus di alii, qui de re misvult Masus legatur Armi ανον, non autem κησαι ra .id est indiuuerunt uti legum Complut . sic
ini tuo, pro Radix enimi da signineat victum vel annonam .Masius verd, tetAsterii e recentiores quia per i legunt O- flaiam. hinc vertunt ligata ceravit, vel ligatos se iumularunt iis enim significat legatum. inde in Hii et hii stato si nificat legatum agae velumulare. Ita Marinus iii Lexico. saccos scibarijs, alijsque rebus ad iter nececsirijs plenos vETERES Asi Nis iuro: ENTES.JIra legendum cum H cbr. Chald. Roma caeretis. Ita repst ergo mendum in Septuag. qui pro ο,ο 3, id est intiis labent ομ nisi ea humeris. litari set ipserunt. Subiungit Leo non expedire ut castra diue eat loco consitant, ob sordes & -- munditias, quae a singulis quotidie in loco arcto egeruntur, ideoque aerem inficiunt, ac morbos de pestem generant, v in Italia de alibi experii sumus , de in die, experimur per aduenium exterorum pestem inuehenti ino. DE TERRA LONGiN A vEvi Mus.JMentiuntur, sed id sibi licitum putant ad saluandam suam suorumque vitam, &licet mendacium hoc mox ab Hebraeis deprehendendum scirent, tanaen ob religionem tui amenti quod extorserunt tibi pa cendum si rabant. Ni FORTE IN TERRA QVAE Nos Is soM VERso. τε DEMTvR.nABi τε*is. J Hebr. tantina est:
53쪽
tὶ in m dis mei sid est terrae meae, mihi scilicet a A
Deo promit se de inter nos sorte diuid dael raritas.Tanginu rei punctum& veritatem q. d. Si terra vestra nobis i Deo promula est 'olumus ea a vobis occupat idc nobis adlini. Vnde Deus vetuerat Hebraeis ne cum incolis Chananaeae foedus inirent. sed omites mactarent. De ut 6.:. Exodi M.ta & alibi. Vta 8. i LL, AD Iosur: SEEvi, inuae iv Nτ,rii suis Mus: J Dicunt hoc non tantum per aulicismum, vi aulici dicere sumi sibi inuicem : Seruus tuus sim sed vete & sincere Sciebant enim sibi ab H
blaeis parcitu non iti, nitieisse subiicerem &ser uos efficerent.Cupiebant ergo seruitute vitam redimere. Vndeoc Iosue mortem naturalem eis in ciuilem, id est in seri nutem conuertit. Ita serarius
Vixs. q. si magis p tebit ex eorum dictis v.'.& seq.
ER vi Tvi is Novi Na Do Misa DEi τvi. JHebr. Ad mmo Domini Dei ini, hoc est exciti fama. potentiae dc prod giorum Dei tui, quibus ipse in deserio inde Sehon Reges, vestros hostes cussit.Tacent excidium Ierichuntis& Hai quia d-lud ii ouu in Ac recenserat, nec poterat ad longi
quos quales se fingunt in tam cito peruolare. Vide
hic eorum austuriam attem ii fallendi. Vnde ninnulli censent a Gabaon & Gabaonitae derivatum Italicum Iabare de Iabaiore, id est decipere 3e d ceptor. Hinc patet Gabaonitas, metu potentis Dei vindictae in hostes Hebraeoru exercitae perculta , eius maiestatem, potentiam & diu nitatem apta uule,ac in eum ut selum Deum verum credidisse, . vel ut in eum credat euinque colant promptos de paratos se esserte: Ideoque Deus eos prae caeteras Chananaeis in sua idololatria obstinatu seruauit, ac Iosue de Hebraeos impulit ut eis parcerem, pros lytos facerent, de suae Ecclesiae unirent. Aiunt er i in neramus in nomine Domini Hebr.AIη est Demi M.q.d. Venitarus excitati per nomen & famam g storum admirandorum Dei tui , ut vobiscum in eandem societatem coniungamur. Ita S. August. Lyran. iet. Arias. Alibi venire in nomine Domini in veniremi ope.potentia se virtute,ut Psalm. in ει ted eius qui venis in nomine Domini. Et Ioan. a later sana serua eos in nomim iis, id est virtute tua. .m essem cum eis,ega similam eri in non metuo, id est virtute a te mihi data . sed ambulare in non ne Domini est eum colere, inuocare in eum sperare, ac rem quampiam aggredi. V AH, suscet νεκvxτ lGrro DE CisAllias EoavHNon ut ex eis ederem labebant enim recentes ex
finibus terrae panes sed vel in symbolum amici. tue de scedetis ut volui Lyran. Atias, tab.8c Giet cibos enim accipere,& praegustatos ab aliis degustare,antiquit Se vulgatissimu suit mutuae communicatioius,fidei,amicitiae, hospitalitatis symbolum apud omnes Him nationes, de bodie quoque ab Orientalibus eque ac ab Hibernis obseruatur; Velut Masus erit lorandi causa , ut nimirum explorarent an vera dicerent a an scilicet vel E panes essent vetustate aridi de mucidi, ut ipsi asserebat.
Opponit enim hoc ei quod sequatit:
LTos DoMisi NON INTER GARvNT J Φd. Veracitatem legatorum ae longinquitatem e plorarunt suis oculis de manibus, non autem comsulendo Dominum per Pontificem Rationali, in quo erant Viam Sc Tummim, induto. vide dicta E xodi 23.3o.idei ci; eriai ut de decepti fuere. Fuit ergo hie at quod Hebraeorum peccatum : Prim inconsiderationis, qudd cum Deum habe et piae
sentem, dirigentem ερ respondentem, eum in re tam graui non consuluerint. Secundd, temeritatis 3c praecipitationis, quod tam cito cum peregrinis α incognitis , imo demendac:osus petiis re a interhiat, illudq; iuiameio fit marint, nec prius remiamam magis examinarint, an quis dolus in ea loterer, uti vere latebat; sed Deus id permisic tum taque suum eis subduxit, vi Gabaonitas in se agnoueentes de metuentes la in vita, quam in sui agniatione metuque de cultu seruaret &promoueret.
Quocirca Leo Imp. suo belli Duci ita praecipit in
Moraliter di Le hie in rebus dubiis Sc arduis
Deum consulere eiusque lumen implorare , ac viros doctos& religiolos praesertim Consei satiosae Superiores, qui locum Dei tenent adire dc audite. Si sapis ergo nil magnum inchoato, nisi prius Deo coli ultore propitiato.Ita Iudas Machabaeus semper ante praelium legitur Deu inuocoise,ide que eius ope tot tanta': victorias obtinuisse excepto ultimo piaelio, in quo non legitur orasse, ideoque licet fortiter pugnans occubuit.
vitam eis conseruaret; nec eos occideret. Hi en inierat fini, pacis de ioederis a Gabaonitis expetiti. Audi S. Au. biosium lib 3. de ciscit . Iosue i quit quia adhue erat ignarus locorum, atque inc
larum inscius, no cognouit si audes eorun , que
Dominum interrogauit. sed citd credidit. Adebsancta erat illis teniporibus fides, ut Alle te aliquos posse non videretur quis hoc leprehendat in sanctis,qui csteros de suo affectu aestimam 3 Et quia
ipss amica est veritas , mentiri neminem putant,
fallere quid iit ignorant. Libenter ci edunt quod mii sunt, nec pollunt suspectum habere quod non
Quaeresian Iosue licite potuerit foedus inire cuGabaonitis. eisque vitam dare,cum Deus vetuisset Gabaesuliis Hebraeis foedus cu Chananaei si quales erant Ga- --.baonitae inire,iuis: setq; eos omnes occidip Exodi 23.3a. Resp. licitὰ potuisse Iosue tizdus cum eis
inire postis duabus conditionibus. Prior erat. vi Gabaonitae luas urbes, agrin de ditiones cederent Hebraeis ipsis enim a Deo datae erant; ac proinde eis se ut seruos subiicerent. Posterior, ut fiet et proselyti,ae relictis idolis suis , fidem cultumque veri Dei csciperent, itaque in v nam cum Hebraeis E clesiam ac Rempubi. transirent. Causa enim cur Deus eos iusserat occidi erat quod ipsi ellent idololatrae dc scelerati ac periculu erat, ne Hebraeus ad sua idola de scelera pertraheret. Hac enim causam dat Deus Exodi 2 . 3 a. Se 33. Deuter.7.v- . Hoc autem periculo cessante permittebat Deus , ut eis
parceretur dc vita condonaretur .utruit que autem
praestitere Gabaonitae ; nam de lituos se obtulere
54쪽
Hebraeis.& eorii in Deum agnouere paratosque se A nes & restrictiones quae in tali acturit contrictis
obtulere ad eius religionem capessendam i et MIosue eis parcere poterat. Id ita esse patet prinio,
quia simili modo Hebraei dedere fidem Rahab
Chananeae, qudd ipsim omne que eius cognato Ec affines seruirent, at fidem datam praestiterunt; quia stilicet Ranabeii suis se sibi ecerat Hebraeis, ae parata erat fidem & religionem eorum capessere. Cur non jimili modo poterat Iosiae v tam condonate Gabaonitis
. Secundo. quia Iosue de facto pepercit Gaba nitis postquam dolo eorum dete cognouit eos esse Chananaeos, voluitque fidem eis datam N iuratam seruati. Hoc autem facere non potuisset, si
hoe Ledus filisset illicitum 5e a Deo vellium.
Nulla enim promissio, etiam iutata rata est I va intelliguntur. Hic autem intelligitur illa conditior Si se estu Choanar. Quare cum Gabaonitae essent Chanansi Hebraei ini edebant quod eum illis noulent pascisci. nec foedus inire .aecon uenter illi,
iuramento se non Obligare. Tertio.quia ipsumctum erat cotta legem Dei iubentem omnes Omnino Chananaeos deleti. Num. 3 3. set .mul. 2P. Putarunt tamen Principes se hoc iuramento obitagari:ex quo errore colligas, quanta ea aetate fiterit
nominis diuini reuerentia & religio permisit e
Deus quem consulere neglexerant eos euare, Hii de Gabaonitarum salutem eliceret, in eosque suam clementiam ostenderet. Fuerunt tamen ol
ligati Israelitae renouata pactione , quia fraudem to post cognosentes, prius pactum fidemqulida. qim Deo Desti: testi Ac ius sui adiret satur. Ne- B eis datam ratam habuerunt, ad hoc Deo eos in
mo enim potest se obligare aut promittere se te gem Dei violaturui vel contra eam facturum. Tettio,quia Deus seuere puniuit posteros Saul
Saul Gabaonitas contra fidem a Iosue datam oeci. diiset. Voluit ergo Deus fidem eis datamine ra ram. ac sancte seruari. Quario, quia Deus Deuter. 2o. io. iubet is bimis ut hostibus ineram pacem, ac si eam accoptent, cum eis scedus ineant. Sub his autem etiam Chananaeos comprehendi censent Interpretes.
Nam quod Deus ibidem versis. ει ιδ. disserenia tram facit inter Chamnaeo, propE. 8 alias gentes
longinque habitantes, in eo tantum facere vide tur, quod velit Chananetos omnes omnino occidi. ne Hebraeos ad idola sua pertrahant,in caeteris autem gentibus velit parci mulieribus ec. infanti.
'CAxi Aetna ARiΜ.J Videntur illis.Chananaeorum vi bibus nomina indicta varijs de causis, petitis a loci situ natura Sc ingenio, item a commodis &incommodis, quae iliri certae res vicinae asserebat. Sic Gabais Cham meum vocabulum culmen signia ficat, quia urbs haec sita erat in monte; Cubita signiscat immadum, quia sortes instat leonu habe. incolas, seroib significat piceas, qui ibi erant excellentes & copioli: Cari hiarim idem est quod urbis rarum, ob eartim ibidem copiam .ita Arias.
Proprie Gabaon idem est quod collis iniquitati,
de doloris ait S. Hieron. in m min. Hebriquia Gabaon ante Ios erat vita scelerata, ideoq; dolori. s pleris donec eam seruauit & saluauit Iasus e liente i nam Deo placuiste vi illis pacem ultro petentibu x parceretur, fidesque data seruaretur. eonnivendo in lege mittis contra Chananaeos lata. patet ex eb quia toedus hoc a Saule violatum grauissime Deus sit vitus 2.Reg.ai. a. Hac senten. Vtia est probabilis. Probabilior tamen est cotraria,scili et hoc dus S iura metum obligas te Iota ae Hibraeos ad fidem , de vitam Gabaonitis datam praestandam, v K-Lyran. Hum, DionysCaiet.S. Ambr.
lib. 3. ic. c. io . Gratianus a2H. .cap. finali, ac
sese solide la SuareΣ lib. a. de iuramento cap. s. qui citat S.I homam, Bonau. Richard. Ratio est prima, quia Deus permiserat, toto quali iusserat parci Chananetis si ipsi pace peterent. ac sitas urbe cederent Hebraeis eorumque religionem capesse C rent uti ostendi versis.Omnia autem haec prcstiatere Gabaonitet.Ergo poterat,inio ex charitate deabebat eis parcia diis : cum eis iniit, Id ipsum s ris significat. ripta amat. vers. 19. ubi ait: Non fuit cini: i. trita s. isi ei, prater Hesiam Θ
Moli.q. d. ideo iussit Deus deleti Chananaeo , quia tips obstinate restiterunt Hebraeis quia vero id nisse re Gabaonitae qui erant Hevaei, sed pacςm petierunt,idcirco illam eis dari voluit Deo . Secunda, quia dolus hic Gabaonitarit m no erat D. b. t.' circa substantiam rei, aut circa id quod iura me tum requirebat ut esset validn m. sed eirca accidcidumtaxat, scilicet circa proximitatem vel longii Um, i q. IvRAvisivs ILL tam NOMiNS spex nomen D quitatem habitationis eorum s Ergo non vulabae
nuntum hoc Principum datum Gabaonitis de viata eis seruanda, illos Aligauit ad fidem quam eis dederam pretstandamλObligasse negant Abulens Massius, Arias, Magalianes, Seratius & S. August. Me quaest. M. Ratio est prima, quia hoc sidus & iuramen tum fraude & dolo Gabaonitatum fuit extortu.
Secundo, quia in eo interuenit error personata pi tabant enim Iosue α Principes se no cum vicinis Chananaeis, ta extraneis & remotis, puta Arabibus uel syiis, quales se mentiebamur Gabaonitae, foedus inite di iurare iisque tantum se obligare i tendebant.Iuramentum enim,ut docet sylvester, Lessius & c teri, sequitur natura sui actus vesco
uactus,atque intelligi debet secundum condisti
nee irritabat iuramentum , nec imus iuratum.
Fuisset circa substantiam, si ipsi voluissem Las v bessitamque idololatriapi retinere, itaque sciam inire cum Hebraeis; hoc enim erat a Deo vetitum, ideoque Hebraei nullo ad hoc iuramento se obluxate poterant: Iam autem cum osserant sta pra dia Hebtieis, de eorum religionem ciliant amplecti, cuinantiam scedetis a Deo permissi, imbiuili praestant: nee dolus illa violat aut elidit. a re non siit hie error persime id alicuius a dc tis personata volebam enim Hebraei cum praese tibus Gabaon his contrahere si us, sed et rabant
in accidente, putantes eos remm non propinqua
habitare,quod foedus, non vitiat sicut fi quue trahat matrimonium cum tamina praesente, vallia de eontrahit;esto erret, putetque eam esse Italam, cum sit GermanM. Dices:
55쪽
48 Commentaria in Iosue. Cap. IX.
Dicis r Iosae non intendebat contrahere cum Gabaonitis, nisi hae conditione,quod non essent Chananaei. Resp. adde,vel non manerem Chana- mei, si scillera vellent persistere in hostilitate. infidelitate & impietate Chananaeorum. Iam autem Gabaonitae haec uia1se abdicarunt, cupieruntq; in amicitiam,religionem dc pietatem Hebraeorum transire. Quare iam non Chanati ei, sed potius HG
ei 3c pios ebiti censendi sunt, cum qualibus Io
Ille optabat foedus inire. Tertia Ruia dolus hie non erat noxius, sed cω modus Hebraeis Quid enim prosuisset eis caedes& mors Gabaonitarum. nisi ad opinionem dc imfamiam crudelitatis barbarae, quod petentes pacEmactassent apud omnes gentes conciliandam. Vista autem eorum multum Hebraeis profuit , qWia eis in sunt quasi seruis ad lignationem di aquati nem. Ergo dolus hic no vitiabat foedus nec faci bat Hebraeos inuoluntarios ;na paulo pin cognito dolo voluntarie laedus initum approbarunt. Qiraria, Gabaonitae supplices petebant vitam dumtaxat, osserentes se ad omnem seruitutem; quis nis barbarus id eis negasset, eosque trucidas latλSane id non secit Tamet lanes, nec Amurathes, nec Ottoman mas , nec quis alius quantumlibet crudelis & tyrannus.
Quinta, Iosue potuisset & debuisset,ae proinde voluisset eis parcere , si ipsi sine dolo fatendo se Chanameos se ipsi subiecisset,& in seruos addixis
senti linc enim erat mens Dei vii iam ostendi. Erago eum issi idem nunc faciant,eis parcere debui esto dolus aliquis interueniat: inde &de saeto dilo cognito eis pepercit.
Sexta, id diserte ipsi hic fatent ut & asserunt: Iuravim is , inquiunt, ita in ramine Domini mi Israel
euius fidem occultum ipsi agnoscut de suscipere
cupiunt θ id. irco no posse mares contingere.Et mox: Ne cretia nas ira Dei concitet κν sp ierauerimis. Nota iurarum , scilicet in pretierito loquutur ergo de iuramento non post dolum agnitum renouato, sed primitus ante doli cognitionem praestito eoque se obligari asserunt. Idem patet ex violatione huius hiramenti, quam Deus ultus est crucifixione posterorum Saulis, a. Reg. a I. Hinc patet resposio ad argumenta contrariae sententiae. Denique veritantile est Eleaetarum Pontificem cognito dolo Deum cosuluisse. Hoc enim iusserat Deus Num. 27. ai. Quid in re tam praui de perplexa facto s
rei opus, aut certe Iosiae Deum oraste.& ab eo audisse ut Gabaonitis parceret, eoririnque tam corpora quam animas per verae religionis professi nem seruaret.
Daces: Chananaei erant homines seeleratissimi dc corruptissimi ideoque Deus omnes deleti iusserat, ne sua vitia a carent Hebretis.Ergo licti Gabaonitet metu mortis promitterent morum de viatiorum emendationem, tamen eis Hebreti credere
non debebant. sed metuere ne paulo pin in pristi.
na scelera relaberentur, ideoque illos omnes desere, uti iusserat Deus. Resp. communiter id verum erat, at no in Gabaonitis, qui tam serio se in seruos ad omnia paratos & ad ueri Dei cultum offitebat. Adde eorum mentem dc constantiam suisse probandam. eisque adhibendos fuisse religionis magistros, ac inspectores de custodes qui si deprehenderent eos ad sua idola relabi, ad Iosue ad.
ipsam tesserunt cuius erat eos castigare & exteris
inurare, uti ia fit Marinis dc Iudaeis ad cnxi fetu Meonuersis: nec dubium Iosite id ipsim praestitisse.
Vetum euentus docuit Gabaonitas in fide de I dat sino filii Ie constantes, ideoque Deus eorum etdem in Saulis posteris adeo grauiter vindicauit. Rebellionis hie non erat periculum, quia Gaba nitae erant pauci, exarmati, Se inter Hebraeos diu tributi ut inter se coire, de contra eos conspirare non pollent.
Disce hie quam sancte fides. praesertim iurata, sit seruanda hosti, etiam impio. infideli, quales erant Gabaonitae Idem diserte docet sit cito Leo Imper. in Tacticis, sive de acie ordinanda. Fide
enim sablata euertitur omnis hominum contractu, de societas, quae fidei quasi basi innititur, ut homines iann non homines, sed leones, tygrides
nant sed seruitute damnant, idci, iuste; tum quia
vitam dumtaxat eis promiserant de iurarant; tum quia Gabaonitae dolum fecerant, de fraude tur mentum extorserant; tum quia ipsi erant Chan
neti,quos Deus volebat occidi, & si quibus ob deditionem parceretur, eos seruit ut addici. Mitis e go fuit haec eorum poena, qtae tandem facta est honorata sors de conditio seruiendi templo, uti patebit vers.vit. mi BusHAEc LoaIENTIBvs vocavIT GΛ-BAONiTAs Iosue,J ut Principum sementiam approbanheamdem quassu nus Princeps dc Iudex promulgaret Gabaonitis. Recte quoad sensum vertit Interpres, quod in Hebraeo se ad verbum sonat: umlo. Misent dei P. Principes, vacauit m I
sue,dec. Hebr.entu ς δ cauci, non tantum si ut sed Ze cum vel quam si significat.
ITA QvE svE MALEDiceti ONE ERiτis,J puta v ε s. 23. sub seruit utere onere lignandi & aquandi. Serviatus enim onerosa est species quaedam maledicti nis, id est maleficentiae de eastigationis.
DOMi s id Duplex ergo fuit onus ερ officium Gabaonitarum. Prius, comportare ligna dc aquam totis Hebraeorum castris. unde a Iosepholio. it. Antiqv.cap., ac I. vocantur δημόπιοι, id est publici serui. Posterius, eadem comportare tabernaculo, Ac
postea templo cui sere sesi addicti fuere post diuia, sonem castrorum de tribuum, tertiedue promissae possessionem, pia sertim tempote Salomonis idq; ex praescripto Ac distributione exactiore osteritatempli facta a Dauide, quem verisimile est eos v casse Nathinetos, quorum crebra est mentio Esdret
c. a. 3.& s c. 8. 2o. Nehem.3.16.dc 33. 1. Paral. v. a. Na Gabaonitas hos esse Nathinetos non tantum recetiores docent, ut Lyran. Malius, R.Salomdn,
Sigonius de Repub. Hebraeorum lib. s. cap.7. Riberali. 3. de Templo cap . Uitalpando in Apparatu pari. i. lib. 2. cap 7. sed de S. Hieron. si tamen ipse est Auctor. in Tradition. Hebr in lib. 1.Par
lipom. Nathi t. nquit, id sonati sarad. n tio,id est dedit)sunt GHMulta, εδ adserui starisivit ad ri lum Diniri: donari scilicet primum a Iosue hie. Vnde Hebr.est v T litteram id est δε-rit m unde Nathinei nomen) rubernatiandeinde a Davide donati inquam, ut subsentiremsacerdotibus de Levitis, no proxime tanquam subdiac
56쪽
Commentaria in Iosiae. Cadi. A. η9
m Dumnis, ut mit suom sed remotὰ, ut laici, S eoueri personis sicris ex Leui oriundis . idq; india
de verisimile est Gabaonitas ueris Iudaicis fuisset oratos . ac per Circumcisionem in Iudaismum traestire. vii bene probat Abulens. :Atque hae de cauti Iosephus eos vocat sicios seruos, id est seruosueri templi. Mihinais, ergo Hebr. idem est quod titis. Sic apud Catthulianos de alios Re-li iosos stat res laici vocant ut donati vel oblati. Lilicet ordini di i Deo. Hi ergo Nathinae, priscis sunt similes. rectE Nathinaei vocari queunt. Dieest S alomon in templo fabricauit mateneum aquis Niemam , item aquae-ductus plures, quibus aqua influeret in templum. Erat insuper
probatica Piscina iuxta temptu ad abluendas via limas Deo sacrificandas. Hebraei quoque ligna offerebant templo,& ad illud convehebant: EMO
ad neutru munus opus erat Nathinaeis. Resp. n gando conseo. Nam Salomon tot aquae-ductibus alleuiauit quisem onus Nathinaeorum, non tamen
omnino se tulit: Nam ex aquae ductibus Nathianei aquam deportare debebant, non tantum ad altare. sed etiam ad omnes sacerdotum culinas altari vicinas. Idem dico de lignis. Insuper sacerdotes Nattamus utebantur ad quoslibet templi usus,
uti nos utimur sacristinis eorumque mimstiis. Templum enim erat vastissimum iidiar vibis, ac
quotidie pluti me, de subinde millenae τti feci e
Salomon)in eo oues vituli, de boues laetificabantur.ad quorum ablutionem, coctionem 3c cremationem ingens vis aquarum requirebatur. Quare
si t Saeerdotes de Levitae per vices seruiebant templo, tumque habitabant in templo, sic de Nathinaei: alioqui verisimile est e sparsim habitasse in urbibus sacerdotibus assignatis, eisque seruiisse. Denique Salomon in fabricando templo inter alios operarios usus suit Nathinaeis,ini docet vitil- pando Sc alij. IN LOCO EM Douisus ELEGissET, J ad
collocandum in eo Tabernaculum cum alca scedetis Cherubim de Propitiatorio,& consequenter ad sui venerationem,cultum,sacrificia Sc adoratio
nem. Hie locus primθ λ:t in Galgalis,deinde in in Sila, tertio in Nobe, quarto in Gabaa, denique in templo,cum illud Salomon extruxit. Porro arca mansit in Galgalis toto septennio, quo Iosue
Chananaeos debellauit: arca enim erat in castris, castra autem erant in Galgalis, ut patet c. Io. vers.
vlt. Bellis septennalibus finitis. octauo anno duca tus sui, Iosue transtulit aream e Galgalis in Silo. xt
CAPITIS. Reees Chana i oppugnant Gaἴaonit, quas transfugas 1, sed eis Iosue α- e. urrit, hostes fugat, qui iapidib- ὸ caelo suentibus conteruntur. Mox vers. I a. Joque si tit Solem et ' Lunam, donec hostes omnes prinitaret. Deinde vers. quinque Reges in spelunca latentes pedibus calcariis suspenni iubet. Tenique vers. 28. plures urbes expugnat , quo facto reuertitur a cassim in Galgalis. i. O Vae cum audisset Adonis deo Rex Ierusalem. quod scilicet cepisset Iosue de subuenisset eam sicut enim secerat Iericho & Regi eius. sic iecit
Hai & Regi illius & quod trandugissent Gabaonitae ad Israel, di essent foederati
corum. Σ. timuit valde. Urbs enim magna erat Gabaon , ct una ciuitatum regalium, ' maior oppido Hai, omnesque Milatores eius sortissimi. 3. Misit ergo Adonisedec Rex Ierusalem ad Oham Regem Hebron, de ad Pharam Regem Ierimoth. ad Iaphia quoque Regem Lachis, de ad Dabir Regem Eglon , dicens : 4. Ad
me ascendite, id terte praesidium, ut expugnemus Gabaon , quare transfugerit ad Iosue, de ad filios Israel. 3. Congregati igitur ascenderunt quinque Reges Amorrhaeorum . Rex Ierusalem. Rex Hebron, Rex Ierimoth. Rex Lacnis , Rex Eglon, simul cum exercitibus suis. &castrametati sunt circa Gabaon. oppugnantes eam. 6. Habitatores autem Gabaon urbis obsessae miserunt ad Iosue . qui tunc morabatur in castris apud Galgalam , ct dixerunt ei : Ne retrahas manus tuas ab auxilio seruorum tuorum : ascende cito, re libera nos, serque praesidium t conuenerunt enim aduersum hos omnes Reges Amorrhaeorum , qui habitant in montanis. 7. Ascenditque Iosue de Galgalis. & omnis exercitus bellatorum cum eo, viri sortissimi. 8. Dixitque Dominus ad Iosue : ne timeas eos : in trianus enim tuas tradidi illos: nullus ex eis tibi resistere poterit. 9. Irruit itaque Iosue supercos repente . tota nocte ascendens de Galgalis. io. Et conturbauit eos Dominus a facie Israel : contriuitque plaga magna in Gabaon, ac persecutus est eos Per viam ascensus Beth horon, de percussit vique Azeca ct Maceda. ii Cumque su- gerent filios Israel, ocessent in descensu Beth horon. Dominus misit super eos lapides magnos de caelo usque ad Azeca: & mortui sunt multo plures lapidibus grandinis , quam quos gladio percusserant silij Israel. ΙΣ. Tunc locutus est Iosue Domino, in die qua tradid: t Amorrhaeum in conspectu siliorum Israel. dixitque coram eis r Sol contra Gabaon mouearis, ct Luna contra vallem Aialon. Cornes. 1πJosue. E I 3. Ste-
57쪽
so Commentaria in Io 21 Cap. X.
i 3. Steteruntq; Sol de Lnna donec ulcisceretur se gens de inimicis suis. Nonne scriptum cst hoc in libro iustorum Stetit itaque Sol in medio caeli. ' non festinauit cumbae spatio unius diei. i . Non fuit antea nec postea tam longa dies.obediente Domino voci hominis. & pugnante pro Israel. I . Reuersusque est Iosue cum Omni Israel in castra Galgalae. i 6. Fugerant enim quinque Reges, &se absconderant in spelunca urbis Maceda. i . Nuntiatumque est Iosue, quod inuenti essent quinque Reges latentes in spelunca urbis Maceda. i8. Qui praecepit sociis, nait: Vol uite saxa ingentia ad os speluncae. deponite viros indui irios. qui clausos custodiant: I9. Vos autem nolite stare.sed persequimini hostes . R extremos quosque sugientium caedite: nec dimittatis eos urbium suarum intrare praesidia . quos tradidit Dominus D us in manus vestras. ΣΟ. Caesis ergo aduersariis plaga magna. R sque ad internecionem pene consumptis, hi qui Israes effugere potuerunt, ingrcssi sunt ciuitates munitas. Σi. Reversusque est omnis exercitus ad Iosue in Maceda, ubi runc orant castra, sani R integro numero nullusque contra filios Israel mutire ausus est . 12. Praecepitque Iosue dicens: Aperite os speluncae . dc producite ad me quinque Seges qui in ea latitant. 13. Feceruntque ministri ut sibi suerat imperatum; S: eduxerunt ad eum quinque Reges de spelunca , Regem Ierusalem. Regem Hebron, Regem Ierimoth, Regem Lachis. Regem E glon. 24. Cumque taudii cstent ad eum, vocavit omnes viros Israel, S ait ad principes exercitus qui secum erant: Ite, di popite pedes super colla Regum istorum. Qui cum perrexissent, &subiciliorum colla pedibus calcarent. Σ . rursum ait ad eos : Nolite timere, nec paveatis, confortamini ' estote robusti: sic enim faciet Dominus cunctis hostibus vestris, aduersum quos dimicatis. 26. Percussitque Iosue. 8 intersecit eos. atque
suspendit super quinque stipites: fueruntque suspensi usque ad vesperum. 27. Cumque occumberet sol . praecepit sociis ut deponerent eos de patibulis. Qui depositos proiecerunt in speluncam, in qua latuerant, 'posuerunt super os eius saxa ingentia, quae permanent usque in praesens. 28. Eodem quoque die Macedam cepit Iosue. ct perciissit eam in ore gladij. regemque illius interfecit. & omnes habitatores eius: non dimisit in ea saltem paruas reliquias. Fecitque Regi Maceda, sciat secerat RG si Iericho. 29. Transiuit autem cum omni Israel de Maceda in Lebna. ct pugnabat contra eam : 3 o. quam tradidit Dominus cum Rege suo in manus Israel: percusseruntque urbem in ore gladij,& omnes habitatores eius, non dimiserunt in ca vllas reliquias. Feceruntque Regi Lebna, sicut secerant Regi Iericho. 3 i. De Lebna. transiuit in Lachis cum omni Israel : Rexercitu per gyrum disposito oppugnabat eam. 32. Tradiditque Dominus Lachis in manus Israel. 8 cepit eam die altero, atque percussit in ore gladij, omnemque animam quae fuerat in ea. sicut secerat Lebna. 3 a. Eo tempore ascendit PIoram Rex Gazer, ut auxiliaretur Lachis: quem percussit Iosue eum omni populo eius usque ad internecionem. 34.Transuitque de Lachis in Eglon. 8c circumdedit. 3 3. atque expugnauit eam eadem die percussitque in ore gladij omnes animas quae erant in ea, iuxta omnia quae secerat Lachis. 36. Ascendit quoque cum omni Israel de Eglon in Hebron.&pugnauit contra eam: 37. cepit eam' percussit in ore gladij. Regem quoque eius, de omnia oppida regionis illius. uniuersatque animas quae in ea fuerant commorataemon reliquit in ea ullas reliquias: scut fecerat Eglon. sic tecit S: Hebron cuncta quae in ea reperit consumens gladio. 38. Inde reuersus in Dabir. 39. cepit eam atque vastauit: Regem quoque eius atque omnia per circuitum oppida percussit in ore gladi j i non dimisi in ea ullas reliquias : sicut fecerat Hebron & Lebna Si regibus earum . se secit Dabir & regi illius. o. Percussit itaque Iosue omnem Terram montanum & meridianam atque campelirem,ct Asedoth. cum Regibuς sui si non dimisit iii ea ullas reliquitas, sed omne quod spirare poterat . interfecit, scut praeceperat ei Dominus Deus Israel. 4 i. a Cadesbarne usque Gazam. Omnem Terriim Gosen
ε usque Gabaon, 2. Vniuersosque Reges ,®iones eorum, Imo impetu cepit atque vastauit: Dominus enim Deus Israci pugnauit pro eo. 3. reuersusque est cum omni Israel ad locum castrorum in Galgala.
QVAE cvu AvoissET ADONisEDuc Rix Iz- RusALEM. J quae a Gabaon tantum distabat duabus leuci, siue horis; ideoq; eius Rex inuasit Gabaonitas. quod ad Hebraeos transissenti quodque sibi vicini panderent Hebraeis iter ad sium Ie
rusalem expugnandam. Videtur Adoni sedeeli nomen astumpsisse a Melchisedec, qui in eadem
ante 4 . annos regnarat, eamque iustis sint legi
bus, moribus,&exemplis secerat sedem p x istrio. id est iustitiae, ut scilicet in ea vigeret iustitia, Dei
58쪽
cultus, veraque relino. Audi Masium : vocabam Atur priscis illis tepotibus omnes Reges Ierosolymae ut autumant Iudaei vel Melchisedec, vel Adonia sedec.quorum illud Regem iustitiae, hoe dominu Iustitiae tignificat. Unde coniicitur urbem illam primi imilis, id est iustitiam quam in ea plantarat primus iustus sanctusdue eius Reae Melchistaec)ruisse nominatam: postea vero sim d est pacem, quod in ea secure re pacifice habitaretur nam n men Iebus, quod aliquando illi a vulgo attributuest l. Paraliponem. ai. 4. incolarum, non urba
proprium erat' ac deinde Ierusalem. idque iactum ei siue a Dauide, vi innuit Iosephus l. 7. Antiq. p. 3. siue ab aliquo alio, per coniunctionem siue
combinationem duarum vocum. Nam cum Abraham eodem loco sacrificaturus filium situm,
carint, dictuantes hos ad auendum ho m suscite. Hucusque Adlichom. Denique s. Hieron. epist. i' ad Marcellam, Ioeo nomen dedisset ' ad naiyre, id est si inuitans eam ut Roma migret Ierusalem videbit vel prouidebit Dominus sibi victimam, ex illo ni id est prouidebM & vetustiore nomines, .constarum est nomen Ierusalam, id est prouidebit, aut videbit pacem, siue visio pacis. Ma-fius. Vide dicta Genes eta. . Falluntur ergo I sephus l. r. belli cap. i8.d Hegesippus L 3. cap 9. dicentes Melchisedee vibis conditorem posui sie hoc nomen Ierusilem, eo quod ipse ad vetus ii
mensulam addiderit id est sacrum prorter aedificatum ibidem a se templum, quas Ieml lem idem sit quod id est sacrum templum urbis sal m. Alii cum Euseb. l. s. Pimpar. p. 'salomoni id tribuunt , quasi Ierusalem idem sit
quod i ειαν, id est sacrum templum salomonis. Verum ne Melchisedec . nee Salomon Graece' locutus est , sed Hebraicj.
min M,ait, Trinitas denuistrat fidem. Iet' S. itinis Acm appellatur. Primum minen secun dum pax, teritiam vi paca. Palilatim quippe peruenia
scivi s in eluin et . Et in fibra Christi sub ei)-
tum Itigni. q. d. Gabaon erat una ex praecipuis regni Chamii eorum ciuitatibus. Septuag. ι anasia pirarum ciuitatum Retum. Matius: Quanta ita, Lum regni. Chald. Runorum.
QvARE TRANspvGERir. J imputa scilicet M vini. .. D ut q. d. Quare permittemus impunitu hoe Ga- Errat pariter Stephanus Byzantius lib. de urbi- C baonitarum a nobis ad Hebrieos transfugiumpq. d. bus asserens a Solymis montibus Solymos dici do salem quae postea dicta est AElia ab AEliis Adriano
A vero quoque alienum videtur quod scribit noster Christopn. a Castro in c. q. Baruch. sub finem et utileta dictam a Iebusaeis incolis, q.d. I in alem, id est linute urbem nostram scem. vlvs
ipso urbis nomine vicinis ciuitatibus terrorem in- cinerent. Alienum pariter videtur quod indicat
S. Hieton. de locis Hebr. lit Li. Ierus, levi dictam a labia filio Chanaan & pronepote Noe, ac salem Iebus ei enim ineoluere Ierusalem; sommutata scilicet littera s in r, euphoniae causa, quas Ier
salem idem sit quod Iebus salem.
Diuinitus aute haec nomina vibi data sent, pr pter oeconomiae Passionis, crucis & narurtis must Puniamus hane eorum a nobis apostaliam. Ac excindamus eos, ne quis audeat eos imitari, &ad Hebraeos transfugere, pacem fecit cum Iasiuri Iκκviet iTAQva Iosv E svPER hos REPENTE vetas. ἀTOTA NOCTE AsCENDENs DE GALGALI s. Jq.d. Iosue tota nocte proficiscens de Galgalis, summo
mane peruenit ad Gabaon, ac siibito, de ex improuiso in eastra hostium eam obsidentium irruit, itaque eos semno sepitos, turbatos,pauidosque oppressit. Nota hie noua strat gema Iosue, quo c
teritate δ: matutina irruptione hostium castratu bauit de superauit. Prudenter enim , ait Themistocles magnus Graecorum in praeliis dux , Amisos patientia, hostes in tau superando, . s. Et Iulius Caesar : Vmi, vidi, risi, quod imitatus Carolus ripientius dixit: ν ii, vidi, diuis Christis. et derium in ea peragendum, in quo tosterio iustitia, peruigil siit Hannibal, aeque ae Vespasianus Impax. & felicitas totius orbis posita fuit, iuxta illud Thren. r. Hic es νrbs persiaid cara gaudiam onversator λ Et illud Hal. 3. Dria aute rex noster Musima, veratruos ure is ni dis terra. Et illud uitae 2. De sis extabit lex, ct wrta Domini de Ierulatam. Et Apocat at a. Indi sanctam ciuitatem litus em tu amdescendentem de caelo a Deo parata, sicut Iam πη tam viro sua. Vide Tobiam c. r3. ii. Et sequent. in elogiis Ierusalem exultantem. Audi Adti hom. in deuript Drusitim: Ious m civitas eis sodact laris a 'nuata m malis sanctis Mi minentia, cEisdi1 selisitare carectas munci vita superans, m tot Morinta o Iudaea medis, ceu centrum δ mi issivi terrea sita
tamquam regis ister omnes auo ,vinit caput in
laris mi olim electus a Deo Dave ac non tantio si omel in Iosiae. per. Vide dicta Ap . 3. v. 3. Sic Troia a Gn capta est, qui ut ait virgil. AEneid. a. Invadimi Wbem somno mss sepulia .
Noctu ergo summe contra hostes tam corporisoam a me excubandum est. Noctu enim d
mones perambulant ut turpit, scelesta & infindaeoncitent. Quare contra eos sub noctem, ut opem Dei de angelorum imploremus, recitamus Psal. M. QM halitat in adiutorio At si mi, in proiectione Dii cob commorabitur.&c. Non tim tisine nocturno,
3 c. A negotio ramis ante is uni u. Chales Mn tiamdua timore daemonam, qui ambulans in necte, in immbris ambidante.
nim Gabaon. Vide simile cap. s. 3.PLRsEc vs Esibos, J scilicet Ista et Amorrhaeos, Deus per Israelem quas militem suum.
59쪽
11 Commentaria in I e. Cap. X.
Hebraei enim tam subiicent verbi suppo tum, Λ Seeundo, nominat Lunam, ut innuat non tan- illudque ex circumstantiis, quasi obuium lectori intelligendum supplendumque relinquunt.
Nos: CAELO. J Lapides grandinis intellige. Addit Iosephus l. Antiq. tonitrua tamina; quare non solum lapidosa & inusitatae magnitudinis grandine ,sed etiam tonitru &iulminibus te tibi leto fuisse hane tempestatem , aeque ac fueratissa AEgyptiaca , Exodiu. 13. Similia fulminum auxilia a Deo fuisse immisi a temoni Christianae quae inde fulminatrix est avellata ) sub Marco
Aurelio Imperat. narrat Euta hue. Histor. cis ac Theodosio Imperi contra Eugenium praeliant narrat Claudianus, dum ita canit:
sla ad Samuelis preces Deus Philisthaeos per tomnitrua perculit,& Hebraeis percutiendos obiecit,
Has .ia TvNc Locrius RG Iosui Dorii Nod Chaldo laudauis Dominum , re laudando cum rogauit fiducia plenus, ut sisteret solem, donec pi nam de hostibus caesis obtineret victoriam: qua. Prece ad Deum praemissit Iosue fidens omnino di uinae virtuti opique imperauit soli quietem oc sol stitium. Ecclesiast.c-6 et Iosue id fecisse Telo de iusta ira contra hostes populi De . utique impellente eum Spiritu sancto. Uide hic, quam potens sit fides magna in Deum; sed hane nobis: . suggerat Z inspiret Deus oportet, uti eam in bira. t Iosue lioqui enim temerarius sutilet impera tum Solem, sed & Lunam. omne Gue coorum Orbes iussos fuisse gradum sistere:Sol enim de Luna, quae astra sunt nobilissima,ac diei & nocti praesuli omnia reliqua caelestia astra Se corpora significat: lioqui enim statio Lunae ad lumen & ad victoria his non requirebatur t 1ignificat crgo Deum tunc
iacs cassorum orbes cohibuisse, ne videlicet co stitutus ab eo a mundi creatione perpetuus inter orbes hos otiast, tenor Sc consensus unius aut duorum inaequabili progressione perturbaretur,uti sinia docet Abulendo Masius, ac Con imbricenses in l. a. de caelo .a am 3. in fine. Simile accidit Isaiae c. 38. s. ubi Isaias ad preces Ezechiae Regis selem decem gradibus retrocedere iussit. Hoc ergo Iosuano die non sua tempus, euius A mensura eii motus primi mobilis hic enim inosus illo die eessaba sed filii duratio quae rem quamuis existentem & perdurantem naturaliter comi latur, Ac cuius mensura poterat esse duratio primi mobilis etiam dum ipsum quiescit. Atque haec di ratio mensurati potetat per horologia non Glaria, sed venatia vel ferrea, quae suis temporibus librata stato tempore decurrunt, tingulasque horas silo indice vel sono pultuque indicaui. Simili modocet tinte motu Solis do Lunae cessauit reciprocatio siue fluxus de refluxus maris; hic enim a motu Lu-αe causitur. Ita Conina M. NONNE sc RipTvM Esr uoc iN LisAo ivsT VERSA3ιRvΜλ J Fuit hic liber quali sanctorum Catalogus, in quo pretcura vir a fide dc relig:one illustii uua facta eram descripta. is Se qualis fuerit nescitur. Nam plane intercidit. ita Theodor. dc alij. do tali stationem. Hoc est quod Christus promisit c Vide Sixtum Senensem in Catalogo sacrorum l .
Matth.2I. 22. dicens: Omnia piacamque petierisu moratisne credemeu accipietu. hamum ergo credis de speras, tantum a Deo accipies. Quis ergo non summa speret a Deo, ut summa accipiat λsoL CONTRA GABAONNA MOVEARIs, Lv-N, CONTRA vALLEM AiALON. JHebr. est: M tace,
Quod R. Salomon intelligit de Pythagorico caelorum concentu. q.d. Sol ne canas vii Ces, sed tace de audi vocem iussumque meum, at siste gradum. Verum hoc ridiculum est de sutile: Ses tace, ergo idem est quod qui se, ne loco mouearis Septuag. H on stato, O Iima apud da Minu. Sensu ergo est. q. d. Tibi,o Sol, o virtute Dei omnipotenta iubeo, impetoque ut non in Maris, sed immotus fixusque ex aduerso vibium Gabaon & Aialon eonsistas, ut lucem nobis pra beas, donec hostes nostros persequamur, neq; brotum varias de hoc libro virorum sistentias re
STETIT ira E sotis MEDiocri Li. J id est in ipsi caelo magno de vasto: Eii Hebraismus ire- quens; vel in heolisphaerio nostro, quod dimidiu in respectu alterius hemisphaeth, quod respicit
Antipiae . ET Nos res DNAviet occvMBrasi s PATIO usivs Di ει. J Hinc videturquω Iosue impcrarit stationem seli sub vesperam, cum is occumberet, idemi; veteretur Iosue ne hines me tenebras ini- minentes effugerenti Iustinus Martyr dialog. c tua Tryphonem opinatur diem hune Iosua num fuisse 3b.horarum. Nam praeter duodecim horas naturales. addit illi . horas supernaturale ciuitibus Solem stetisse putat ; nam dicitur hie Sol stetisse spatio unius diei, quod ipse de die naturali ad internecionem deleamus. Nam urbs Aialon vi- D viginti quatuor horaru accipita verius id accipiascina erat urbi Gabaon, Sc inter eas vallis erat me.
dia in qua praelium hoc gerebatur. Vnde apparet illo die fuisse circa novilunium lunainq; sui tuisse coniunctam. Quod vero lunam nominet Iosue, ficu hoc, non quasi id necessariu esset ad praebem
dum suis lumes hoc enim aliunde ptiestabat solus Sol sed quia poetica copia ludit in Sole & Luna,
sicut in Gabaon de Aialon: hic enim versus aeque ae duo sequentes fiant Hebraici rythmi deprompti ut videtur ex libro Iustorum. Unde apparet eos noesse inpolitos a Iosue, sed hie inseri ex lib. Iusto. m. siue Esdras restaurator librorum factorumiue quis alius eos hic inseruerit, nisi quis dicat librum Iustinum hie vocari annales publicos, in quibus miolibet anno vel aeuo iustoru praesertim Heroum
sustria iacta sat raturiquasi eos citet hic Iosue.
de die artificuli; haec enim ibi a lucem praebet; isque innuit Ecclesiasticus c. s. s. dicens: I na diri foua est q.d. Dies ouae solet esse duodetiui vel M. horarum, ficta est et . vel 28. horarum. Stetit ergo hic sol perar. vel potius I . horas. Heta enim pugna contigit sub solstitium alituum,quando in I aea dies est i . horarum.
Plura de hie statione solis litteralia de mystica dixi Ecclesiastici 46. s. quibus adde Tropol In L
na cognitionem intellectus, quae in hac via semper minus clara est, & in sile ardorem affectus considera. Haec interdum in uno summo bono ii
tuendo de diligendo absque varietate subsistun donec ulciscatur se homo de inimicis suis. Nihil eniin ita imperfectiones nostras domat εἰ a Lit , ae donum istud persectissimae contena plationis,
60쪽
Commentaria in Iosi di Caep. X. 13
msol, L qua homo beneficio Domini nouit am Agelicos spiritus aemuliri.
rantum habeas, ct in ocula utrumque ces bis.
Idem dica, de puluere, ut rum a tergo, de a fronte hostium colloces. ut in eorum oculos in et, eos: Mago Rupertusan hae statione solis, ait, est fisura iudicii extremit quando enim Christus iudicaturus adueniet , tune stante sele longus erit dies, donec ulciscatur sede inimicis suis : Iuxta est, ait Sophon. 3. I. Domu magnis, diri ira, dicisti ut cy-Hes Olanulatu, o mi erix. Iino post diem nidici' cessabit omnis caelorum motus, ac ses, luna de stellae consistent eodeni l co in aeternum. vii docent Theiani.
cani t radi - , Otembris repleuit terram, ait Theod. quaest. l . Denique Hebraei, ob impetratam hanc a Iosue sest, statu nem, sepulchro eius insculpserrunt solem. ad perennem tanti miraculi memoriam, quod ipse futilet solis stator, ac instat solis nocte & die Liuset pervigil: nam stant ista mulio de qua re
ni .J Nam dies Ezechiae ab Isaia prolongatus fuit dumtaxat i s. horaru. Decem enim horis dieissaias adiecit quinque; hic vero Iostianus dies fuit G holarum. Nam i . horis dies Iosue adiecit alias horas i . Vide dicta Eccles s. de Isaiae 33IL Oa Eoia Nτε DoΜi No voci Novi Nis, ετ crvGNANTE PRO Isaar L. J Portentum est quM Deus obediat homini, sicut Deus obediuit Iosue petenti ut sisteret solem , quin Iosue in omnibus obediebat Deo. Vis ut Deus te audiat audi tu Deum, eique obedi; siesiciet tibi obedire omnia a se ereata, tibique quas o nnipotentiam suam e municabit. Scriptum est enim: V. untatem
ii misium se μή f. Ita s. Dominiem ditabat se an eo impetrare quicquid ab eo postularet. Idem Aiamnum experiunt ut viri sancti : Eaeqvi intela. stur Dium situ iam seuorum rei Heliare,ctaiam ram n Gessitatem creatinas suas opportune vi mari,ait Auctor. de mirabit. s. Script . apud s. August.
rem. 3. l. a. p. q. Miratur S. Bernaria. Deum nat dira ex Virgine
illi quasi filium obediuisse; at magis miru Deum robedire Iosue. Christus enim matri obediuit, non , Deus sed qua Eomo& filius; hie vero Deus
ut Deus obediuit lata. O prodigi uiri, o stupor,o 'dignatio numquam in caelis vel terris audita, quM Creator creatutae, Deus homini obedit. Exs mat S. Bernata. Erubesce cinis Deus se humiliat, α tu te exaltas. Eri, ste puluis, Deus obedii h mini, dc tu nec homini,nee Deo obedis sanctus ergo Iosue imperat caelis, aς quasi rex illi leges figit, atque Sollide Luna in medio eursu sua voce de imperio, tanquam hisenis mira iiter detinet&tana t. sic sancti imperant vitus: morti, calo 3e inferno. dum mortuos hiscuant, de . animas gehennae addictas conuerte in elum transferunt Ciri enim Creator obedit. illi & At gestio Omones. Se homines, omneque cro: cinui. in Ioui. Ne obediant oportet. vide lae quanta si vis o
tionis, quae Deum nobis facit obedire. Vndela eob in oratione luctans cu Deo illumq; volentem vincens vocatus est Iliari, id est a viros Deo. Gen. ar .a8. Orans ergo Deum hi istaei, Deci; praeu let. vide dicta lacob. s.v. 164 seq. unde Chald. hic vertit: Vι ex resar ora Deo eram ει -- quia per rartam sum prinabat Dominis pro Ur M. Sic de Matius. Pagninintus de vatabl. Audiatur SMi ron. ine. U. Isaiae: Fimia Lilhantis in s. Dei locutis est Izsus si ei M.S. Ambros. l. i. M. cinoa Esus. Nais A. in aduosum insonitia singeret picum,
remetur m nox impediset victoiam, magnil me nimiis se mei tum ait; μι SQ cst stitit dum hac victoriacensiummaretur. D. Bernardus apud eius vitae auctorem l. 2. c.7. cum aduersus Leonios sinita ticos constanter agendum ardenterque precam dum suaderet: Illa, ait, ρι at cst ut ad consum se
ram orat quum imperat, eae meretur pari tam suis ob tantiam.q iam de hoste prestrata victo nam. R Eusa susus Eo Iosva curi OMNI ISRAEL vi xx. iis IscasTRA in locum pro castris munitum) GA
c ALAE J Durru, est scilicet confecto pro sus bello, quo Deus miraculo E pugnabat pro Israele solem
sistendo,donec omnes nostes caederentur, uti praecessit. Hic ergo versis. per anticipationem hic ponitur, de quasi per patetithesin interlicitur; nam proprio loco collocandus est et in vers. vltimo ea
pitis. Ita Milius: Aut planius re magis connexEcum vel f seciuenti q. d. Rιuerba st hoc est reuerti incipiebat Iolue,quia fugerant quinque Reges h stium duces, de videbantur effug.ise; ' abLondorant enim se in spelunca Maceda : quod clim avidisset Iosue, reflexit iter, ac speluncam custodiri iussit, donee sui caeteros eorum asseclas pers u rentur&caederent, uti sequitur. voveritabl.
Puc ERANT ENιM J iuxta sensim iam datum. v s. . Manus do alij vertuni: Fuerant autem, ut hla verissus nectatur cum v. 13. dc vers. H, per parenthesin inisatur.
sugientes insequendo sanciat Leo Imper. in T cticis e. ro. num aor. Hiama ι i. μο cmusa ne
, duru risestriam. vita Iosue i iubethri totus ile.' eorum cuneus hostes persequatur. IN MAcEDAvar Tu NC ERANT WR J IM- vetas. Terat enim Iosue eustodire quinque Reges ainconditos in Maceda, italue castra figeret, donec pari una exercitus fugientes persequeretur Sc deret e quae hoc per o ad cet eros in Macedaiae uti Castra ergo lite vocamur potior εο munitior exercitus portio. Et Maceda desiis de caesis quinque Regibus, rediere ad pristina plena ue castra sita. in Galgalis, ut patet vers