장음표시 사용
61쪽
u.idabilis ; quare remo mitus fuit ipsim est, A acie piadis, quod Galli dicunt ausit . . clo. isae
vos. trare. ne canis quidem, animal alioqui cumpriinisi restabile, sed dentibus, non lin a metuendum: canes enim multum litima latrames vix dentibus mordent. Est Proverbium.. PONiTEa tDEssu FER COLLA REOvu isT RνΜ. Non fuit hoc intolemis animi, aut victoria
elati. Iosue enim omne callebat illud Alistidii tomo 2. Orat. a. de pace: is- 'ctaris his in , minorem quis rictoria laudis Q rt. iussit ergo suis colla Regum escare; Primo, ut sitis fiduciam, de animos ad cperos Chananaeorum reges debet tindos adderet, ostenderetq; Deum implere prinmissa per Mosen. Deuter.33. vlt. ubi dicitur: absint tu inimici turicr tu rarum costa carusis.
Secundo, ut meritas de impiissimis tyrannis sinueret poenas. phrati lignificatur omnes gladio fuisse trucidatos; quod enim homini est in hoc gladio est acies. St. . cui enim homo cibum quem ore contingit, deum 'rat; sic gladii,s quicquid acie sua serit, consumit. RεοεM - IE Eivs. J scilicet iam ante permisserat gladio,ac percusium subnderat in patiis bulo, uti dixit veri. 26. Repetit enim Regis cmdem, quia recenset stragem communeui urbi eius Hebron illatam , cum Rex caesus sit non inli bron, sed in Maceda. PERCUS3ιτ,&c. As Eoorn J Ita legendum cum Roman. non astatb.Sice. Septuag Hebraeum n men ut proprium regionii retinuerunt, tam hic quam cap. D s.& cap. 13. ao. sed&Euseb. in locis Hebr. allerit, o Gih este nomen proprium vibis. Masus tamen 6: alij hoe nomen accipiunt non Tertio, ut suos longius ab infandis eorum sce- B ut prν tua ,sed ut appellativum. vertuntque esse laribus d communione cum scelestis Chananaeis abdicaret, utpote quos tam Dei vindicta, mam Iosue sententia calcari. necari, necatosq; in crucEagi ostentarique viderent. Allegor. Fuit ho no stas, His it vi , ait Ongen. homil. ai. Christi sacramentam donam, quod Dominm IEsvs Humbratumnitio is -- per ingue civitate , nutae in nriatare prasinouis anima. cria iura μυ ei: νt Dansfodiantur a pessis 3 Quin, sicundum princi di ta . πώ , iis operemptω, sacere eas dignis urba Mulum frit os,cti visitis implum. Sym S. Hieron lib. I contra Iovin. per quin, quo Reges accipit quinque sensiis, qui in homine regnant, sed a IEsu pugnante superantur. Mur, inquit, quod antequam minuitu populion sinintilaceret de Alavis. o circa uerti eum, visis,M. -- litari, Due loca deuia de convalles; ubi scilicet mon- res colle sue in valles camposque se porrigunt Messand t. Noster Deuters 17 vertit ra ues tu, ac Numeri 2 i. vertit sopulos, qui in fluminose protendunt de effundunt. OMNE oo spiRARE POTER T iNTERF Cir. J Hebr. Ormitum animant, id est omnem hominem , qui spiritu dc halitu vitasve i tuebatur, mr ορι it: Nam pecora non esse caesa, sed in praedam abacta patet cap. sequenti l . Nusquam e nim Deus iussit pecora occidi, nisi in Iericho p. 6. ai. quia ipsa statuta fuit anathema. Ita
sertitudinem , felicitatem, celeritatem, victorias Iosue , quibus quasi filio en transvolando omnia m. Iustin, audii intactu 3, ν gnoerist, ct hu quo C strauit&subcpit, licet munitissima , qualis erat principibissererint maersa pubisain, quos Irsus ad iuncam cer silento O. ad te is sum lorum dest ipsium ingressi iti c. mime sicit, νι per i ouid
varasi DELEBNA TRANsivi et in Lacnis. J Vide ut Iosue sapienter viatur victoria, ac regibus ii urbes omnes consternatas capiat.& instat fulminia .: a pervadat. Peccauis ea in re is no bal; si enim is Romanis ad lacum Thrasimenum Romam perrexisset eam cepisset: Vnde de eo dictum: Vi ιοι sibi tuo a. ρd ricturia pii iesiis. CEpiτoas Ioiue ergo cepit Hebron, sed peruolando. unde nonnulli gigantes eam rursus cuparunt quos in eadem postea deleuit Caleb,ut
patet cap. i s.ci de quo p. seqv. vers. ati I
vos 37. Gina urbs Philisthinorum fortissima, adeo ut Alexander Magnus sistio bimestri eam oppugnarie antequam capcret, teste Diodoro lib. r H ne Aea robore nomen accepit. Gaza enis Hobr. vel Gaza snam litteram Am saepe pronum itant v g sie pronuntiant Gomni hamo , dcc.ὶ Hoc tamen nomen alia de causa eadem
urbi cofirmatum est postea a Cambyse filio cyri, quam recenset Pomponius Meti lis. i. cap. ι i. In Pala ιη' ait, se rim se mina ad duo G M. Sis
hbes armo Gyptum peteret. huc tio epti θ μι-iam inaurat .vt Jla in Gaza, utpote munitissima. est tutissima. Hinc de paulo post Iosue transitum, gigantes receperunt Gazam, eamive munitiorem essecerunt, uti narratur cap. seqv. vers. 22. t est V
iam vertit ad , uiti temi. O Vae cum audisset Iabin rex Asor. mist ad Iobab regem Madon. ct ad regem ' Semeron, atque ad regem Achsaph : x. ad reges quodue Aquilonis , qui habitabant in montanis & in planitie contra meridiem Ceneroin, in campestribus quoque R in regionibus Dor iuxta mare: 3. Chananaeum quoque ab Oriente α Occidente . de Amorrhaeum atque Methaeum ac Pherezaeum & Iebusaeum in montanis : Heuetum quoque qui habitabat ad radices Hermon in Terra Maspha.
62쪽
. Egressique sum omnes cum turmis suis, populus multus nimis sicut arena quae est in littore maris. equi quoque di currus immensae multitudinis. conueneruntque omnes reges isti in unum ad Aquas Merom ut prenarent contra Israel. 6. Dixitque Dominus ad Iosue: Ne timeas eos i cras enim hac eadem hora ego tradam omnes istos vulnerandos in conspectu Israel: equos eorum subneruabis. & currus igne combures. 7. Venitque Iosue: & omnis exercitus cum eo. aduersus .illos ad Acuas Merom subito, de irruerunt super eos, 8. Iradiditque illos Dominus in manus Israel. Qui percusserunt eos, & persecuti sunt usque ad Sidonem magnam. ' Α- quas Maserephoth, campumque Masphe, qui est ad Orientalem illius partem, Ita
percussit omnes, ut nullas dimitteret ex eis relictuias : 9. secitque sicut praeceperat ei Dominus, inuos eorum subneruauit, currusque combussit igni. Io. Reversusque statim cepit Asorict regem eius percusit gladio : Asor enim antiquitus inter omnia regna iam principatum tenebat. i I. Percussitque omnes animas, quae ibidem morabantur: non dimisit in ea ullas reliquias , sed usque ad internecionem uniuersa vastavit. ipsamque urbem peremit incendio. iΣ. Et omnes per circui tum ciuitates, regetque earum cepit. percussit atque deleuit. scut praeceperat ei Moyses famulus Domini. tr. Absque urbibus. qua erant in collibus & in tu mulis sitae caeteras succendit Israel i unam tantum Asor munitissimam stamina consumpsi I . omnemque praedam istarum urbium ac iumenta diuiserunt sibi filij Israel, cunetis hominibus intersectis. i . sicut praeceperat Dominus Moysi seruo suo. ita praecepepit Moyses Iosue, 6c ille uniuersa compleuit : non praeteriit de uniuersis mandatis, nec unum quidem verbum quod iusserat Dominus Moysi. i 6. Cepit itaque Iosue omnem Terram montanam . A meridianam, terramque Gosen, i&phinitiem, de Occidentalem plagam . montemque Israel, de Campestria eius: I dc partem montis quae ascendit Seir usque Baalgad . per planitiem Libani subtet montem Hermon : omnes reges eorum cepit, percunt. α occidit. I . Multo tempore pugnauit Iosue contra reges istos. 19. Non fuit ciuitas quae se traderet si iis Israel prater Hevaeum . qni habitabat in Gabaon: omnes enim bellando cepit et o Domini enim sententia suerat, ut indurarentur corda eorum, & pugnarent contra Israel ct caderent, a non mererentur vllam clementiam, ac perirent, sciat praec
perat Dominus Moysi. 2 i. In illo tempore venit Iosue. & interfecit Enacim de montanis. Hebron, a Dabir , dc Anab, ct de omni monte Iuda dc Israel. v besque eorum deleuit. χα. Non reliquit ullum de stirpe Enacim, in Terra sit tum Israel : absque ciuitatibus Gaza, ct Geth. ' Azoto, in quibus solis relicti . sunt. 23. Cepit ergo Iosue omnem Terram. sicut locutus est Dominus ad Moysen. Sc tradidit eam in possessionem siliis Israel secundum partes & tribus suas. Dieuitque Terra a praeliis. ivsti. i. TAaiNREx Asoti. J Asor crat totius Chananaeae A enim de causaequorum copia a Deo λἰt immo. Vos Ametropolis, inter omnia eius regna tenem primcipatum e cessit tribui Nephtali,distat a Caesarea Philippi sex milliaribus, a mari medii erraneo nivem. Ita ex Iosepho&aliis Adtichom. ., CONTRA Mini Di EM CENEaoru J hoe est id V stastiri Genesatelli, quod alio nomine mare Tiberiadis siue Galilaeae dicitur.
vsiis Lirioκε MAAi J id est magna&ionumerabilis hominum multitudo. Est enim luperbole in script. usitata, pertineta ad amplino dam victoriam ac simul terrae promissae scecundiatatem sutpote quae tantam multitudinem alere potuerit commendandam. Iosephus lib. s. Antiq. e. a. asserit fuisse trecenta millia peditum, decem qequitum. 3: duo millia curruum. UvLNERA Nin s JAlii vertunt ecci IM: utrum' que significat Hebr. chalatim, & utrumque hie Actum: iusserat enim Deus omnes Chan
Em os roRvM suas Ru ais, J hoc est equis neruos vel sumtastines aut crura incides, ut videlicet inutiles reddantur, ne posthac illis utari, in
bello, Se fiduciam ponas in eis me neglecto. Hac
Psal.ro. 8.vide dicti Exodi i3.i3. Eadem deca si iussit Ze currus comburi reliqua vero praeda
camelotum asinorum boum.ouium, dcc. Hebraeis
filii permisit. Ita Abul. Masus,Arias, Vatabl.vide
dicta Exodi r3. 13. Tropes. Origen. cum daemone nignantes, inquit arma ei eripiamus necelle est ςquum erga enervamus, cum fasciuum corpus ieiunio stan mus : corpus enim est quasi equus lasciuiens, cui
animus quasi eques insidet' de praesidet, ut illud dometin flagello diciplinae quasi auriga modere
Vs V K AD Si DONEM M GNA M Jno quod alia via, rusi erit Sidon minor, sed quod Sidon vicina Tyro
cognomen habuerit mulis. Sidon enim artificum in inria, nauium nautarumq; copia, Sc maxima rius commoditate ab omni bos celebrata si ita Picti;st Sidon a Sidone filio Chanaan condit re. vi vult losephus 1.Antiq.cap.6. de S. Hiemn. in quaestan Gen. veIvllustinus histor. lib. is. Strabo
63쪽
tur sal, vel si s Est aurem e urbs in Phoenicia, A puterat& nretropolis atatum : hane inrem adeoque videtur olim fuit se Metropolis Phoenis . Unde Isaiae 23. ra. Tyrus illa tmercibus uias oue & vitibus inclyta vocatur filia sidonis. Suta ea in littore uraris mediterranei sub Antilibano. Ita Malius. ETAM As MΛsva Ernor v. imbi. Et p ψ M aqvillam, hoc est, Et Vrmas a M ut vertit Miuus, vel ut alii adusti sei res inreuriarm . Tigur. Calafactisius avarum: per qiras vat bure R. David intelligunt aquas calida quales sunt Aquis grani ad balnea. Alii salinas intelligunt,quod stitieet ibidem aqua ex inari per canales deducta, solis radiis excoit a. ac quasi exusta in salein dur batu . Ita Chalis. Lyran. R. Salomon. Adrichoua.& alij. Tertio. Masius fornaces vittarias intelligit:
arenam enim vi ignis excomm & liquatam, ex qua eonfiatur vitrum. hic vocati aquam: omne γnim liquidum subinde aqua vocatur. MOR ENiM AN τι iTus iNTER OMNIA REGNA uAEC PRINCirATvM TENEBAT. J Hinc liquet Asor fuisse Metropolim Chananaeae, ut dixi vers. r. ideoque Iaiun Regem Asor hos omnes Reees& urbes Chananaeae, quae hic nominantur,
non tantum habuisse foederatas , sed etiam sibi quas Prineipi subditas. Nos Di MisiT REL iuri Ax J N nullos tamen fuga, vel tum , vel antea e se qui paulo post
mortem Iosiae vires rete I erint. vr,sque restaurarint,ac nouos Reges libi crearint, qui Hebraeos vexarui Se inlixerint, patet Iudici . 2.ubi post 13o. annos Iabin Rex Asor dicitur per viginti annos dominatus Hebraeis. Vnde verisimile est. Iabin si ille commune mamen Regum Asor, uti Regum Egypti commune nomen ivit Pharao, deinde Ptolemaeus ac Regum Syriae nomen erat Antio. chus. Ita Masus. Simile accidit in Madianitis qui excisi a Mose,um. ι 3. rursu succreverunt,ac it rum bella mouerunt lsraelitis. Vnde a Gedeone prostrati sunt Iudic. 6. Sic R Hebronitae a Iosue succisi, rursum vires, urbemque Hebron reces Grunt, ae a Caleb deuicti sunt vi patet v. 21. coni
rendo cum Iudic. I. vers. io. 'Potio Procopius L 4. de bello Nandalorum,
di ex Euagrius L .hist. c. 13. Alerunt mulios Chananaeorum cernentes se Iosue non posse restastere, ex Chananaea prostigisse in AEgyptum, Libyam & Africam, ib que notias aedili calle vitiis. nonnullos quoque in Germaniam, aliasque Eut par prouincias perueniste tradunt Rabbini, ac tu primis Abii Ezra.&ex iis Genebr. in Chronol. st quia si illa mansisset integra, fuisset continua belli materia , Chananaei, ad regiam hane vitam repetendam, Itibi vendicandam perpetud intentis Se excubantibus. Ira Abulens.
mons. iMasius Ac Arias censent montem hic voca. ri loca montosa circa Samariam. Mons enim S
mariae dictus est mons Israelis, postquam decem tribui Gientes schisina a Iuda de Roboam Rosci nomen Israelis sibi appropria tum, regnique sui caput secerunt Samariam.ac Regem sibi crearunt Ieroboam. Hinc colligit Malius hune libriin, non a Iosue, sed diu post eum ex Diariis a Iosue relictis suisse conscriptum. Alij pet montem Israelis accipiunt montem
Sion, in quo aedificariam fuit templum, ut ille obtemplum Antonomastice vocet ut mons Ista Sis. v Alij accipiunt montem Bethel, ubi Iacob, qui alio nomine dictus est Israel, vidit scalam e terra in caelum porrectam, Deutique scalae innixum, ac ab eo promissionem Chananaeae a posteris suis possidendae accepit.Gen. 28. ra. Alij cum Caiet. & S liano iiii elligunt alontem Garizim, vel similem hixta Sichem. situm in agro, quem Iicob ibidem emerat. Gen. 33. 19. ET PARTEM NON Tis Qv et AscrNDiet S si κ. J V Nid est in Idumaeam. Recte vertit noster Inter pies, si in Hebraeo moderna uncta a Rabinis substiti ta commutes, ac loco pes qui halai, legas p hach lic. id est istam partem. Aquila quoq; Chald.& vam M. vertunt mistem si semis. id est dii is uio& diuidentem 1 quia Chananaeam diuidit &disterminat ab Idui ea. Recentiores cum Symna cho&Masi overtunt λμον, id est leuam , publia si coni , glabrum, id est nudum & arboribus v euum. Septuag. retinuerunt nomen Hebraeum quas Noprium. MuLTO TEM post E rvas Aut T Iosv E coNTRA REGE si setos. JIoseph. l. s. Antiq c. 2. allent Iosue qua quenilio subegisse Chananaeam. Verius
est eum id setisse septennio, saltem inchoato. Id enim diser: E tradunt Chronolon Hebraeorum in sedet Olam, ac Theod. Abul. Matius, Serarius, intellus Scalij , idque satis colligitur ex an
praret. Tradunt enim Ramni, quos in ut Masus , Iosue obtulis te pacem singulis urbibus Aasu vRAi vs QSAE ERANT a N co I Bus o Chananae sed omnes pacem abnuiue, quod nol-ET iN TvMvLLis siTA CAETER As succENDir Is RAE J Hebr. Tam m. reses erant in tam tu nimn pisumst. Unde rectὰ inseri noster Interpres, stititq; caeteras urbes, quae non erant in collibus, a Iosue tuisse succensas Dicuntur vel 5 urbes in tia mulis iliae, quae eminentiore sunt loco, vel in colulibus. ideo se loci natura munitae. unde Theod. Chal. de Vatabl. vertunt νr sortes. Masuis, αμνilis munit i. Sesus es M. d. Iosue urbes non munitas succendit, eo quod timeret ne illis se abeunte rursum a Chananaeis hostibus occuparemur. ca ipse paucis res haberet milites , quam ut omnes urbes quas capiebat valido praesidio firmare pocset : urbes vero in collibus munitas non succe dit, utpotEquas sacile parito ptiesidio tenere defutati poterat: excepta Ninmutae Asor, qvie -- lent conditionein pacis scilicet subiectionem de serruitutem Hebraeotrum sistite. Alij tamen negant Iosiae obtulisse eis pacem , eo quod Deus vellet
omnes oecidi. Locus enim Deuter. m. io. ubi iubetur ut pax offeratur urbibus hostilibus, ambiguus est et dubius, an ad exteros dumtaxat , an vero etiam ad Chananaeos pertineat. DOMi Ni ENiΜ sENTENTIA uxxRAT, O Di- V a , . D ARENOR CORDA EORvM. J Hebr. 1 moeras uti iuraret corbis. Ita Malius Ipsi ergo Ch nanaei se indurabant, ut nollent eum Hebraeis pacisci, non vero, ut ait Calumus hic, ipse Deus qui veniam Chananaeis negari iusserat, eos in caecum furorem impulit, ne locu darent militicordiae. Id
tamen Domini sententia S: iudicio factum est, ob iactitia eorum stacta, si a numquam, non activa .
64쪽
di i pulsue, sed permissiue & obiectita; illa nimirum prouident xa,quam circa peccata,ma Dei maiestas habet : quae qualis cic quanta sit explicui Exodi 7.1 Iim elicitur, quod si Chananaei pacem a I
. De & Hebraeis petiissent, ac pomitentes in unius veri Dei castum cultum cum Hebraeis transire voluissent , Deum decretum suum de de illis oecia alendis reuocaturum sutile, aut potius declarat rum illud non comprehendere Chananaeos eoitentes,sed tantum impcenitentes, .k in sta impi
tate obduratos. Ita Abulens Masius de alij. HH.ri. INTERFECiT ENAciv. J id est gigantes post ros Enac gigantis. Qi ritur: quomodo Iosiae gigantes, eorumq; urbes Hebron, Dabir& Anab deleueriti cum poli mortem Iosue id seeerit Caleb & Othoniel, ut dia
quaesti s . respondet esse hic Anticipationem, tribu ille hic Iosue illa quae ipse inchoauit.sed posteri eius per secerunt. Melius respondet Massius vintriamque contigisse: gigantes enim a Iosue partim caesos, partim pulsos ei se ex Hebron. Dabit Se Anab, cum ipse illas urbes victor percurreret, pulsos vero ac profugos, qui scilicet Iosue manu, euas rum, figit se, α sese receptile in Gaetam. Geth de Azotum. quae erant urbes Philistin rum. Vnde ii mortem Iosue viribus testim s. maiorum uorum sedes, scilicet Hebron, Dabit α Anab re
cuperasunt, rursumOe occuparunt, donec tam
dem a Caleb& Othoniele sanditus fuere deleti. Id insinuat versis sequens. Porro Enacim, Hebr. idem est quod Πηπ thtorque ornati. Sic Mani , in apud Romanos cognominatus est Torquatus. quod Gallo in praelio torquem ademisset. Poridiorques aurei militibus
Commentaria in Iosae. Cap. XII.
A ob rem strent Egestani donati ab Imperatoribus selebant: unde torquati dicti, qui duorum generuerant, smplares duplaresque. Vegetius i. a. TO
quati, inquit, duplares, torquati simplares erant, quibus torques aureus solidus virtutis praemium fuit quem qui meruisset, protet laudem interdum duas consequebatur annonas, duplares duas, si plates unam. Torquati tamen hodie vocitari debent equites, qui vulgo cochleati dicuntur, quos Rex nostergesta ne suo regioque insi niuit,quinordinem regium gestare dicuntur. Ita Bu- . Si e tradunt Rabbim gigantes hosce bellip tentes. vasta sua corpora torquibus implesse & or- ' nasse. Enacim enim erant Colossaei gigantes Semonstra hominum. Cari TERGO Iosus OMNEM TEARAM J Cha- Vzas.a nanaeaι. Omium, id est potior eua & quasi ottinem; pauca enim intacta reliquit;vel ο iem, scilicet qui
bello tentauit, quam adire di expugnare voluit; n nullam enim adiit quam no expugnarit. vii Deus illi promiserat e. I. 3. Aliquas tamen in Chananaea. urbes non adiit, intactas tie reliquit aeque ae Gazam, Geth, AZotum, de est eras urbes Philistin rum perinde ac Tyrum, Sidonem esierat'; Phoeniciae urbes, quae tamen ambitu terrae a Deo H braeis promisi e continebantur. Cur id fecerit causas asseram Iudi c. a Ii.
SEcUNDvM PARTES ET TRi Bus. J ct significati o. q. d. secundum partes, id est secundiim ii
bus. Hebr. iuxta partitiones reum, ins Og in eorum ,
id est prout Hebraei per suas tribus eram diuiti αdispertiti Qui Lurr K et tRRA, J id est habitatores teris a Iosue vel cis uel suppreis stibactique nurulum Israeli bellum mouerunt. Ita Arias vatabl. de alij.
3 r. a Iosue in Gineta a caesi Viae hie miJoue Raegum omnium fueris terior. λὸ iudex in Gnaeae. I. si intreges, cum percusserunt siij Israel. & possederunt Terram eorum trans linem ad solis ortum ..d torrente Arnon usque ad montem Hermon Romnem Orientalem plagam , quae respicit solitudinem. 2. Sehon rex Amor-rnaeorum, qui habitauit in Hesebon, dominatus est ab Aroer . quae sta.in funerxipam torrentis Arnon, de mediae partis in valle, dimidiaeque Galaad. usque ad torrentem Iaboc . qui est terminus filiorum Ammon. 3. & a solitudine usu ue ad mare Ueneroth contra Orientem. & usque ad Mare deserti. quod est mare salsissi
c. Vidin quae ducit Misimoth : & ab australi pulte. quae subiacet As oth, Ph ga. q. Terminus Og regis Basan, dereliquiis Raphaim qui habitauit in Maroth, ct in Edrai, & dominatus est in monte Hermon, i' uniuersa Basan usque ad terminos. 3. Gesuri, & Machati.
. G si I 'ael percusserunt eos. tradiditque Terram eorum Moyses inponsessionem Rubenitis, 3: Gaditis. dc dimidiae tribui Manasse. 7. Id sunt reges Terrae, quos percussit Iosue. & si iij Israel. trans Iordanem ad Occidentalem p ag Libani, usque ad montem cuius pars ascendit in Seir tradiditque eam Iosue in possessionem tribubus Israel, sngulis partes suas 8 tan atque campestribus. In A Loth, ct in solitudine. ac in meridie Hethaeus fuit & Amorrhaeus. Chananaeus & Pheroetus, Hevaeus a Iebu- laus. 9. Rex Iericho unus: rex Hai, quae est ex latere Bethel, unus: io. rex
65쪽
Commentaria in Iosue Cap. XII.
Ierusalem unus. rex Hebron unus : ii. rex Ierimoth unus. rex Lachis unus. Irex Eglon unus, rex Gazer unus, I 3. Rex Dabir unus, rex Gader unus, Iq. rex Hered unus. rex Bethel unus. I s. rex Lebna unus, rex Odullam unus, 16. rex Maceda unus, rea Bethel unus, I7. rex Taphua unus, rex Opher unus. I 8. rex Aphec unus, rex Saran a , I9. rex Maldon unus, rex Alor unus. 2 o. rc x Semeron unus, rex Achsaph unus. Er. rex Then ac unus, rex Mageddo unus, 'Σ2. rex Cades unus rex Iachanan Carmeli unus, et 3. rex Dor,&prouincie Dor virus , rex Gentium Galgal unus, et q. rex Thersa unus : omnes reges triginta
LE. J Hebr. Domitialis ε' in m s. stis. Ita &Septuag. quasi dicat, Dominatus est per dimidia vallem, quae diuiditur fluuio Arnon, ita ut medi ias fluui; de vallis adiacentis esset Sehon Regis Amorrhaeorum, altera vero dimidia pars inet Moabitarum. Vide Deut . .vEas. . Rapis AiM J Ita vocabantur gigantes prognati ex Rapha, sicut Enaim prognati ex Enac. vide dicta Gen. I . s mi RABieta vir in As Rorn. J Ita dicta est haec vita de regia in regis Basan ab Astarte id lo Dianae siue Iunonis hoe est lunae quae ibi cole
batur; unde δ: cognomicabatur carnaim , id est duorum cornuum, quia luna dum nascitur bicornis est. vide dusta Gen. I s. site Se ait Arias ex numine Fortunae, quae ibi colebaturn men accepit: Gad enim est fortuna, ut dixi Gen.3α
s. o. REXI PRICHO vNvs.J Rex, id est regulus, siue princeps Singulae enim urbes cum suis municipiis suos habebam Reges id est Re res de Principes,
ut patet ex seou. olim enim singularum urbium Domini vocabantur Reges, teste Aristoti libr. 3. Polit. Strabone lib. I s. & Plinio l.6. p 9. Hinc collige quanta fuerit illius aeui simplicitas , cum Reges s sis contenti vi bibus alias non ambirent, sed cum eis contra communes hostes. v. g. limbraeos conspirarent. Iam autem non raro videmus tantam esse hominum ambitionem, ut ei satiandae totus mundus non si Rciat. unde de Alexandro Magno cecinit Poeta. I in pelis iuueni non fuscis orta,
id miseri mortales terram ambiti sit quid agros ris,urbes urbibus, regna r gnis adiicere sataeutis ' quid tota vita vosmetipsos in fundorum dJ tatione excruciatis cras morituri Deo hi dici vim dicique ambitionis . iniustitiae de turannidis ex rationem reddituri in tumulo terrae octo- pedali sepeliendi λ in Ohenna per omnem aetem talem arsisti Hoe est terrae punctum, quod inter
A mortales ferro do igni diuiditur. O quam angusti sunt mortalium termini 1 o quam angusti caeciis Pue mortalium animis it ne teriae punctum v issimis, pulcherrimus, opulentissimis caelorum
addit ut articulus iam ed. q.d.
Iala, vel in Galgala reis. Certu est Galgal hie non elle Galgala vis Iolue trasito lordane fixit castra: ibi enim nulla erat ciuitas nullus rex. Q iare verisimiliter Masus de alij censent si leat esse Galilaeam. Haec enim Hebr. dicitur ' 3-cta Mautem idem est cuia GH, gemmata dii taxat littera Gimes, quod frequens est H. blaeis. Vnde S
ptuu in editione Romana vertunt Galuia, nec usquam aliam inuenimus quam Gallis laeam. Haec vocatur Gntium,tum quia vicinos habebat Tyrios, Sidonios, aliosque Gentiles; tum quia in ea habitabam , ecp rmistae erant variae Chananaeorum aliorumgue populorum Gentes. inquit Abul. tum quia ad illam cb maris emporia de mercimonia magnus erat aliarum gentium cO- cursiis. ait Matius. Accessit postea quarta causa,
ubd Salomon Hiram regi Tyii Gentili, ob pr itam in fabrica templi operam, in Galilaea dederit viginti uri es, ut notat S. Hieron. Verum hac donatio Galilaeae primitus non indidit cognomen Gentium, sed iam inditum roborauit de confirmauit. De Galilaea plura dicam cap. liqv. v. λ υOMNEs REGEs TR is ivrA vsvs. J Notat S. νη Hieron. epist. ad Dardanum, terram Hebraeis a Deo promissa ae datamque in longitudine a Dan usque ad Bersabee continere ramum i6o. millia pantium, siue iso. milliaria Italica, latitudinem vero, quam a Ioppe ad Iordanem metimur, complectis aginta passuum millia; ergo angustior erat Italia. imo dc Belgio. Quare tot in terra tam angusta dominari regulos, torque alios in ea sum esse populos, de quibus cap. sequenti,arguit admirabilem olim ibisse soli illius ubertatem, meritoque vocari terram lacte de melle manantem.
fYNOPSIS CAPITIS.II et I eus Iosue, ut reliquis nouem tribubus Chananaeam reans Iordanem, tam bens aquam jubigendam HEribuat, sicut Moses disribuerat eamdem eis Iordanem sitam tribus tribubus, scilicet Ruben, Gad dimidiae Manasse. Vnde v. I . recenset re repetit sortem terminos a Mose datos tribui RuLMa . et q. datas tribui Gad, aios tribui Manasse. I. Iosue senex, prouectaeque aetatis erat, ' dixit Dominus ad eum i Senuisti R longaeuus es. terreaque latissima derelicta est. I x. .ae necdum sorte diuisa est: omnis videlicet Galilaea Philisti im&uniuersa Gessuri. 3. A fluuio turbido, qui irrigat aes plum, usque ad terminos Accaron contra Aquilonem 1 Terra Chanaan. quae
66쪽
Commentaria in Iosue Cap. XIII.
quae in quinque regulos Philisthi im diuiditur, Gazeos . & AZocios, Ascalonitas,
Gethaeos. α Accaronitias. q. Ad meridiem vero sunt Hevaei, omnis 4 crra Chanaian. & Maara Sidoniorum, usque Apheca es terminos Amorrhaei, eiusque consi-nia. 3. Libani quoque regio contra Orientem, a Baalgadsiab monte Hermon, donec ingrediaris Emath. 6. Omnium qui habitant in monte, a Libano usque ad
Aquas Maserephoth, uniuersique Sidoni j. Ego sum qui delebo eos a facie siliorum Israel. Veniat ergo in partem hereditatis Israel, sicut praecepi tibi. 7. Et nunc diuideterram in cssionem nouem tribubus, ct dimidiae tribui Manasi , 8. cum qua Ruben &Gad possederunt terram, quam tradidit eis Moses famulus Domini, trans si uenta Iordanis ad Orientalem plagam. 9. Ab Aroer quae sta est in ripa
torrentis Arnon, ct in vallis medio, uniuersaque campestria Medaba. usque Dibon. I x &cumst. asciuitates Sehon, Regis Amorrhaei, qui regnauit in Hesebon. usque ad terminos siliorum Ammon. II. & Galaad. ac terminum Gelsuri & lacha. ti, de omnem montem Hermon , ct uniuersam Basan, usque ad Salecha, Ιχ. omne regnum Og in Basan, qui regnauit in Astaroth & Edrai, ipse fuit de reliquiis Raphaim : irrcussitque eos Moyses, atque deleuit. I 3. Nolueruntque disperderest ij Israel Gemiti & Maeliatii de habitauerunt in medio Israel usque in praesentem diem. I . Tribui autem Levi non dedit possessionem , sed si erificia & victimae Domini Dei Israel. ipsa est eius hereditas, sicut locutus est illi. is. Dedit ergo
Moyses possessionem tribui filiorum Ruben iuxta cognationes suas. 16. Funque terminus eorum ab Aroer , quae sita est in ripa torrentis Arnon, ct in valle eiusdem torrentis media r uniuersam planitiem, quae ducit Medaba, I7. & Hesebon, cunctosque viculos earum, quae sunt in campestribus: Dibon quoque, & Bamothbaal,&Oppidum Baalmeon, 18. &Iassa, dc Cedimoth, R Mephaath. i9. MCariathaim. 8c Sabama, ct Sarathasar in monte convallis. 2 o. Bethpsogor &Asedoth. Phasga ct Bethiesimoth, et r. ct omnes urbes campestres, uniuersaque regna Sehon regis Amorrhaei , qui regnauit in Hesebon , quem percussit Mo es cum principibus Madian: Hevaeum . dc Recem.&Sur. & Hur, &Rebe dia es Sehon habitatores Terrae. 12. Et Balaam filium Beor ariolum occiderunt fili j Inrael gladio cum cpteris intersectis. 23. Factusque est terminus filiorum Ruben I'danis fluuius. Haec est possessio Rubenitarum per cognationes suas urbium Aviculorum. 14. Deditque Moyses tribui Gad & si iis eius per cognationes suas possissionem. cuius haec diuisio est : Σ3. Terminus laser, & omnes ciuitates Galaad , ct dimidiam partem terrae filiorum Ammon, usque ad Aroer, quae est contra Rabba. 16. R ab Hesebon usque Ramoth, Masphe de Betonim : dc a Manaim que ad terminos Dabir. 27. R in valle quoque Betharam, & Bethnemra. &Socoth, de Saphon reliquam partem regni Sehon regis Hesebon : huius quoque si . nis, Iordanis est. usque ad extremam partem maris Cenereth trans Iordanem ad Orientalem plagam. 28. haec est possessio filiorum Gad per familias nias. ciuitates de villae cartim. 19. Dedit Adimidiae tribui Manassie , filiisque cius iuxta cognationes suas possessionem. 3 o. cuius hoc principium est : a Manaim uniuersam Basan. & cuncta regna Og regis Basan, omnesque vicos Iair, qui sunt in Basan, sexaginta oppida. 3 i. dc dimidiam partem Galaad, ct Astaroth, & Edrai, uria is gni Og in Basan: siliis Machir, si Manasse, dimidiae parti siliorum Machir iuxta cognationes suas. 3Σ. Hanc possessionem diuisit Moyses in campestribus Moab
trans Iordaneim contra Iericho ad Orientalem plastam. 33. Tribui autem Levi non
dedit possessionem: quoniam Dominus Deus Israel ipse cit possessio eius, ut loeutus
vERs. I. sORτε DivisA EsτlHebr. Dima ad eam , videsicet per sortis iaciendae dimissionem a te. o Iosue, faciendam,ut Noster Hate exprimit.idque siue ea iam a te occupata sit, ut Galilaea, siue oecupanda restet, ut terra Philistina.
Omeis vi DYLiCET GADLAUChild. Semtuag. Recentiores Hebr. nomen G liloth, aeeipiunt non ut proprium, sed ut appellativum,
vertumque lim littora Phili inmim simile dixi Ioel f 3. . indeque Galilaeae nomen est inditum, ait M.fius, ves propter sinuosos littorum A riparum recessus, vel quia fluctus illic ven; s aut
aestu reciprocantur volutatilique ludunt lia, enim significat voluere.reuoluere, conuolue
re,) ves denique a congestis conuolutisque ibidem passim areno um tumulis. Duplex enim est Galilaea, dc utraq; marii diacet. ideoque in Hebr. est nomen plurale Glitote, q. d. Galilata enim alia est inferior circa Tyberiadem de stagnum Genesareth . quam Occuparunt itibus Zabulon de Issachar : alia est superior circa Capharnaum , Tyrum ερ Ptolemaida,
quam occupatum tribus Aset It Nephtali r hae
67쪽
so Commentaria in IolῖL Cap. XIII
enim dicta est sensum quM a Geidibus circum.
quaq; vicinis frequentaretur; uti dixi c. 13. utraq; optina erat& fertius, sint: bus aquae perennis, ac torrentibus irrigua, totaq; frumenti, vini, olei, &cunctorum suctuum ferax, ideoque uniuersa erat habitata & exculta : hine in ea erat magna ciuit tu na& vicorum multitudo. ac incolae plurimi,illiq; sortes & pugnaces. Iosephus Dux Gallisoru contra Romanos, in vita sua narrat, in Galil ea sinite zo . urbes Sc vicos, quorum minimus continebat quindecim hominum millia.
Denique Galilaeam nobilitauit, tum Iosue.tum potius cius antitypus Irsus CBRinus. Hic enim ipse conceptus & educatus est:hla vi plurimum habitauit& versatus est: hic Euangelicae praedicati nis semen primum spargere coepit. ac promulgandi Euangelij gratia, v n. cum Apostolis qui plenq;
Galilaei erant Galilaeam totam bis circumluit, sin .gulasque eius ciuitates & vicos peragrauit, docem ubique in Synagogis, eliciens daemonia, dc curans omnem moltam x omnem languorem in populo. Atque ob hanc educationem de conuerratiuncsuam, quam in Galilaea duxit, Christus Galilaeus vocatus suit. Praeter quam rationem, Apostoli, quod plerique hic nati essem,etiam Galilmi appellati suere. apropter & Imperatori Iuliano Apostatae,ut Eusebius&alii sepe me arant, solem tae erat, ut Christuin Galilaeum, & tum a Christo. tum ab Apostolis Christianos omnes Galilari s n minaret. Ita Ad richom . in descript. Galilaeae. Tropol. Gali heus princeps est , di cum Iosue Galilaeam subiugat, qui carnem domans, passi neque sortiter rubiugans, regnoruinque& tegum
statuumque circulationes, reuolutiones, mutati ines, procellas de turbines despicit & quas pede
calcat. Galilaea enim Hebri idem est quia torn tilis, volubilis, ait Parin . in nomin. Hebr. Hoc est quod orat Ecclesia Dominica quarta post Pascha : Vimter mundovi vatisviti ibi rastra μι
corda, ν ivera se it gaudia. Nam ut ait Paulus: Nostra comi Uariam calu est. Philipp. 3. 2 ideoq;
non sumus hastiles ct adurea, si a Dues- , domistui mi, superadificati super sunsanientum saeorumct Pro arum isso pummo angulari tipiticii u Dpm Ephes. a. 19. A rLuvio TVRnino. J Is est Nilus, hie enim Hebr. vocat ut m -kl est turbidus, quia aqua eius limo quem vehit est turbida de nigra. Vnde β: a Graecis id est niger cognominatur. Hinc de AEgyptus μελ-cωλν, id estne Pr,ba dicitur, ideoque pinguis de sertilis. Quapro- rpter Ni dicitur νιῶ ιλις, id est nais lis . Vnde
timiser 'rptum tota sim i irrisu vir , Videlicet inuritate, dum sol est in Cancro: tunc
enim Nilus exundans agros AEgypti oblimat, i pinguat Z: foecundat. Audi Tibullum. ra Ni in ab dat aPa. Ita Lyran. Vatabl. Arias de S. Hieron. epist. ad Dardan. Vide dicta Ierem. a. 18. Dices: terra promissa non extendebatur usque ad AEgyptum, nec eius terminus meridionalis erat Nilus, sed riuus quidam Nili, siue torrens de eremo veniens. qui inter Rinocolutam de Pelusium utabem AEgypti in mare ingreditur : Vnde alibi in Script . vocatur torrens AEgypti, alibi torrens deserti. Res p. ita est, uti retia ostendit Ribera A-m 6. n. 43. Hic tamen Nilus ponitur quasi liines
8c terminus terrae promissae, tum quis torrens ille deleui, qui teriae est limes , est iiuus Nili. Vndemniti per Nilum hie accipium riuum istum Nili, qui torrens deserti dicitur: tum quia inter torrentem hune usque ad Rinocoluram de Peluinam est desertum, terraque inutilis Se inhabitata, quae proinde si computatur, nec illius habetur ratio: quare tecte dicitur Nilus, iuxta quem ieria est culta tafertili , esse terminus terrae promissae Porro Rin coluram versus meridiem elle te inuniam Iudaeae
docet Plinius lib. s.c. a 3. de Strabo lib. i5.dc S. Aia. Must. lib. i5. de ciuita. 24.Dicta est urbs haec Rin colura a natibus reorum amputati Oν enim est nas.s quia scilicet, ut ait Strabo, homines malefici praecisi, ob scelerariaribus a Rege quodam AEthiopum, qui io AEgyptum venerat, in ea collocati sint,quasi in exilio ad terrorem cetterorum. Hodie Pharamicam dici nonnulli asserunt. Porro Nilus sua exundatione ita foecundat tapyptum, ut pluuia non egeat, sitque omnium reis gionum sertilissima. Audi Ciceronem lib. a. de natura deorum. Drigat agistum N M. O ium tota
nim Nilus certis diebus mirum in modum, dc per totam istiatus AEgyptum, scoeundissimus inii tat. unde unica spes AEgyptiis in Nila, ait Seneca lib. . Natur. quaest. cap. a. Audi Claudianum, qui Epigram. a. de Nilo canit.
Gauder ait quaι ipsa vehit re et lat.
Quocirca Pharao superbiens aestimabat se non m Regem, quam Deum aEpypti, ideoque audiauit a Deo: Musis ad te Pharao Ru draco πυ- cubas in medis faminam tuarum o siti: ad
Meminit ergo Nili He Seripi. ut indicet I daeam illi uicinam, illoque limitatam , eius seri litatem participare, ut iit terra foecunda, lacte de
rari δεια. q. l. Li et Philistini nunc has quinque Pallastinae urbes Ad satrapias occupent, illae tamen sunt Chananaeorum, qui ibi primi habitarunt, ii
deque sedibus suis pulsi stini a Philistinis, siue a
Caphtorim, id in Cappadocibus. Dcuter. 2. ideoque urbes hae limitibus chananatae Hebraeis a Deo promisi e continemur e quanquam Hebraei sua lanitie. sceletibus do culpa illas, uti de plures
alias, numquam vel certe exiguo tempore sub Davide δ: Salomone occupatini. Ita S. Hieron. ad Dardanum.
Qui N E RE Gutos.JHebr.ea, Sarnis. Est vox Palaestina significans satrapas , Praefectos, Principes: consentit cum Hebr. ' in recenim, per Methathesin litterae r cum f. Chald.vertit tur-nuia Chald. enim litteram et in t comulam unde tyranni nomen quo olim cens tantur Reges, deductum videtur,ait Arias: Nam ut ait Iusticiis lib.
I. Histor. Q aque cinitas orem Rerumpubluarum imperium ab iniis preti Tetti l quasi rectores) babeias
68쪽
Commentaria in Iose. Cadi. XIII. si
s mala ter bonos modi ratis provisebat, puo stranat . fortitudinem inabantur. unde Virg.7 Eneid. Parsimilii pacis erit dextram te: eis mannhmi ergo Har. νια uim Palesti ne is hi Persice satra . id est PCesecti. unde Satrapia est regio siue praefectura: Chald. iurnaia dicebantur. Quinque igitur erant Philistinotum urbes, quaruo ibet suam habebat Satrapia siue praefectura, Dumque satrapam siue praefectum quasi regulum
nimirum Gaza. AZotus, Ascalon, Geth dc Accaron, quae perpetua cum Hebraeis vii ere bella. A D M Arni LM vERO svNT HEvAEI , OM-Nis TERRA CuANAAN,J id est Phaenicia it M sius.vide dicta c. s. initio. Et MAARA Sinosiostv M.J Recentiores mMaara accipiunt non ut nomen proprium, sed Huppellativum, veriuntq; cum Masio, que a prata veleampos studiniorum. Hinc & ex v. s. clam patet, Sidonem, aeque ae Tyrum, terminis Chananaeae
coprehensam suisse, ae ad terram Iudaeis promis sim pertinuisse, etsi Iudaei sua segnitie nunquam
eam occuparint. Melius noster τὸ Maura retinuit ut nomen proprium. Miura enim Hebr. elunca
significat,uti vertit ille Chald. Pagitin. & alij.quae apud Sidonem extat. estque municipium admirabile & inexpugnabile, quod postea cauea strea diactum est, auod post Cn RisTu Manno HQ. prinsidiatij milites Christialii pecunia coit ii Saracenis tradiderunt,ait Tyrius Lb.i9. Bois sacri c. i ι δε ex eo Adricbom. Eius UE costa via.J Hebr. vehoreis quod recentiores cum Masio de . Vatabl. accipiunt ut nome proprium,vemantque, Et terra Gebale notum,id est Byblioria, Byblus enim urbs est in Poenicia non procul a Sidone. unde
Septuag. vertunt, Et omnem uitam GH.Veru n
ster propter articulum alijs punctis legithus bali, id est terminalis terra, puta terrae fines siue finia.Articulus enim apud Hebraeos crebrius apponi let nominibus communibus quam pr Prijs. quanquam utraque versio eodem redeat, iam enim erat confinis Sidoni,vii dxt. DONEC ix GREDiARis EMAru.J Duplex, its .Hieron. in c. 6. Aa os sub initium, erat tamath;
scilicet maior, quae postea ab Antiocho dicta est Antiochia; c minor, quae Epiphania est appellata, vitaque est in syria. Posterior inscript ponitur
terminus terrae sanctae Iudaeis promissae versus SPriam,sed exclusit , unde additur, ad restam
matb. Iudaea enim pertingebat seιὰ Vsque ad Epi
MANAssr;J Nam alteri parti dimidiae tribus Manasse, aeque ac duabus caeteris tribubus Ruben de Gad, Moses iam dedit suam sortem Se patre Ch
nanaeae cis Iordanem. Restant ergo nouem tribus cum dimidia tribu Manasse, quibus tu, o Iosite, Chananaeam trans Iordanem sitam druid M. Vnde sequitur: Cubi QM vvBEN O G D possr RuNT TERRAM, MAM TRADi Diet ris Movsε s. J Cum qua, scilicet dimidia tribu Manasse non illa, quaecum nouem tribubus trans Iordanem sua, sedes te sortiente accipiet,sed altera. quae iuncta est Rube niti, & Gaditis cis Iordane. Sunt enim verba haec
non Dei, sed auctoris libri historiam suam pr/,
c irata a Io. quentis. Hic enim finiutur verba Dei labentis, nouem tribubus cum dimidia Manasse a Iosue distr bui Chananaeam trans Iordanem, atque incipiunt vel ba auctoris historice narrantis, quomodo M sci alteri parti tribus Manasse, una cum Rubenitis ct Gaditis suas terrae portiones eis Iordanem iam ante distribuerit, ut simili modo de cςteris tribuabus a Iosue distributis narret, unde pro cum qua, Heb. est immo, id est, ut vatabl. exponit cum alia dimidia tribu Manas. q.d. Tu, o Iosue, diuidete tam trans Iordaninam nouem tribubus de diis midiae tribui Manui se, quia Moses alteri dimidiae tribui Manasse & duabus reliqui, tribubus somno enim tribus numero sunt duodecim) scilicet Ruben & Gad iam diuisit terram es Iordaninam; sic fiet ut omoes duodecim tribus sitam in Chanan partem sortemque occupent. Hebraei enim consu- se loquuntur,multaque simul conuoluunt, quaelcciori ex circumstantiis, vel abbi dictis. aut aliunde notis euoluenda, secernenda de distinguendarelinquunt. Porro sestes hae a Mose distri binae Gaditi, Rubenitis de Manaissensibus receientur, Nu mer 32.31. hic vero eadem repetur ut &minuitiu
RAEL GAssvait Non quasi Moses cum suis a
Deo iussus eos disperdere. id facere renu ut cum
ipse Deo suetit obedientissimus; sed quod ad collocandas primum in cis. Iordamna regione duasiti cum dimidia,satis tunc agrorum oppidoru-que erat. accum toto exercitu traiiciendum erat in terram promissam trans Iordanem ad eam exisi uenandam. Hac de causa duae illae gentes Ch nanaeae scilicet Gessuri Sc Machati, relictaeitate posteris expugnandae.
pereusiit quinq; hos Pi incipes, Hevaeum, Recem, Sur, Hur,& Rebe in bello Madianitico, Num.3r. Fiant enim ipsi Madianitae, hie tamen dicuntue Duces se hon, eo quod eius fuerint vectigales vel stipendiatii, ille iriue illi suppetias tulerint contra Hebraeos. sed ipso caeso redierunt in Madian, ubi
paulo post ipsi quoque a Mose occisi sunt.
Di Mi Di AM PARTEM TERRAE Filio Rusi
AMMONJ Videtur hoc pugnare cum Deuter. 1. V 'Θvers 19 ubi dicitur : Non dabati deurrasi larum, ut nou. Resp. cum Abulens S hoo Regem bellicosum Ammonitis partem ditionis Sur bello ad misse, quam profligato sebon cum aliis eius urbibus iure belli labi vendicarunt Israciitae; ideoque
Iudic. it. 13.Rex Ammonitarum expostulauit cum Iephte, voles eam sibi restitui, sed immerito; Deus enim concesserat dederat ue Hebraeis omnia r gna quae parebant Amorrhaeis, inter quae erantia haee. Nam illo loco Deuter. tantum excipit illi loca,quibus tunc dominabantur Ammonitae: haee enim eis vult relinqui. Tanium enim vetat Hobraeis ne Ammonitas invadant, & cum eis bello decertent, idque ingratiam Lot eorum parentis,
69쪽
M:rique lusti, qui erat nepos Abrahae Hebraeorum Patriarchae. Hanc ergo Ammonitarum regionem Sehon siubegeratieuius ditionem dimidia ex parte possederunt Gaditae, alteram vel dimidiam to
QvA Pset coNTRA RAlla A, Jia est, resta regione siue opposita ciuitati Rabbae, quae postea
a Philadespho dicta est Philadelphia.
ET CvNCTA Rissa OG REois BAsAn Jquae fuere tria, Argobiasin.&pars Galaad Sae. pius tamen in vocatur Rex Basan, & si, b Basan caetera duo intelliguntur. Vide uter.3.ver i 3. de sequent. ET Di Mi Di AM PARTEM GALA4αJ scit: e dedit Moses Manassensibus,nam alteram dimidis dedit Gaditis Porr5Ψὸcteii , siue explicatiuum ; explicat enim quae fuerint regna in Regis Basan, aitque inter ea suisse potiora dimidia partem Galaad, Astaroth & Edrai.
λ; Machir filius Manasse suit patri superstes, quare idem est tribus Machir, quod tribus Manasse: Machir enim, v te solus filius,ex asse suit hcres patris sui Manaste: lachiro tame additus fuit Iait eius ex filia nepos, cum alioqui Iair ob patrem es sit de tribu Iuda : unde pineti Iair in Galaad eum posteris Machir habitarunt. I. Paral.2. vers 2 i.&kq.
Commentaria in Asiati Cap. XIV.
fYNOPSIS CAPITI s. I Reparatur diuisita Chanasaeae Gortes in Doricis tribus .vnale ei quaedampnemittit, nix miram ribere tribum Levi ab ea excipi ac tribu Iosepb in duas diuidi scilicet in Ephraim Manasse atque calebo extra sortem dandam si illam terrae lortionem, quam ipsob m
i. Ioe est quod possederiint silij Israel in Terra chanaan. quam dederunt eis E- ratem ar sacerdos&Iosue filius Nun, & principes familiarum pei tribus Israel
1. sorte omnia diii identes. sicut praeceperat Dominus in manu Mob si , nouem tribubus & dimidiae tribui. r. Duabus enim tribubus a dimidiae. lederat MM ses tras Iordanem posscssionem : absque Levitis qui nihil terrae acceperunt inter fratres suos:
n. scit in eorum successerunt locum si ij Ioseph in duas diuisi tribus. Manasse , E
phraim : nec acceperunt Levitae aliam in Terra partem, nisi urbes ad habitandum. 3c suburbana earum ad alenda iumenta & pecora sua. s. Sicut prinreperat Dominus Moysi. ita secerunt si ij Israel a diuiserunt Terram. 6. Accesserunt itaque si ij Iuda ad Iosue in Galgala. locutusque in ad eum Ca Ieb filius Iephone Cent retus: Nosti quia Iocutus sit Dominus ad Moysen hominem Dei de me Sc te in Cadesbarne. . Quadraginta annorum cram quando misit me Moyses famulus Domini de Cadesbaincivi considerarem Terram nuntiavique ei quod mihi verum videbatur. 8. Fratres autem mei. qui ascenderant mecum, dis uerunt cor populi: & nihilominus ego secutus sum Dominum Deum meum. V. Iuravitque Moyses in die illo dicens: Terra, quam calcauit pes tuus erit posscsso tua,& siliorum tuorum in aeternum:quia secutus es Dominum Deum meum. Io. Concessit ergo Dominiis vitam mihi, scut pollicitus estusque in praesentem diem. Quadraginta & quinque anni sunt.ex quo locutus est Dominus verbum istud ad Mooen, quando ambulabat Isiael per solitudinem i hodie octoginta quinque annorum sum, II. sic valens ut eo valebam tempore quando ad exploranuum missius sum : illius in me temporis sortitudo usque hodie sierseuerat.tam ad bellandum quam ad gradiendum. r2. Da ergo mihi montem istum, quem pollicitus cst Dominus te quoque audiente in quo Enacim sunt.& urbes magnae atque munitae: si forte sit Dominus mecum,& potuero delere cos sicut promisit mihi. I 3. B nedixitque ei Iosue: & tradidit ei Hebron in posscssonem. in . Atque cx eo fuit He-hion Caleb filio Iephone Cenezaeo usque in praesentem diem: quia secutus est Dominum Deum Israel. I . Nomen Hebron ante vocabatur Cariath-orbe: Adam ma
ximus ibi inter Enacim situs est: & Terra cessauit a praelijs.
QVAM oro Rurir Ers ELEAZAR s c EMios B Iucimus scilicet Pontifex) Let IosuE Fixius Nun, ET PRr recipEs FANi MARVM id est tri buum PER TRisus IsRAEL. J q. d. Et duodecim principes iuxta duodecim tribus Israel: quaeque enim tribus suum habebat primipem. Hebr. C -
ira patrum id est principes iri aius isto, is ML Igitur tres hie ponuntur diuisionis ec sortitionis praesides & executores. scilicet primus Eleazar
Pontifex, secundus Iosue populi princeps. tertium ordinem faciunt duodecim principes tribuum, quorum quisque suam tribum repraesentabar, eis iusque curam gerebat, ne quae eis iniuria aut sortis imminutio fieret, ut principibus tribuum contentis , omnes vibus coment soniti ini acquiesce i cui
70쪽
Poria praeponitur hie Eleazar Iosue, quia dignior: Dignior enim est Pontifex Principe dc Rege. Negat id Abulentis. censetque Iosue digni Emit se Eleaetaro, sed contrarium ostendi ex ipsis
Scripsi verbis Num. 2 . t. AB, QVε LEvietis. QSi Nini L TERRAE Ac- CEPERUNT INTER FRATREs suos, quia Levitatum portio erat Doininus, id est oblationes; oblationes enim & victimarum Deo immolatatu parseedebat Levitis.
EPHRAIM.t Carpit hie Masius vulgatu Interpretem, quod Hebraeo nonnulla adiungat. Nam in Hebr. tantum est: ita tribui,
ritis interpretari vertendo: Sed in GramlMum succrescripta is q. dri uix seclusa tribu Levi tam tum restabant undecim tribus Chananaeam diui. surae. hae de causa tribus Ioseph diuisa est in duas,
ut numerum duodenaritim tribuum Israel expleret , itaque acciperet duas terrae promissae portiones, nam pro tribu Ioseph, alterani pro tribu L ui quam scilicet illa acceptura fui siet,s inter duodecim fuisset computata: iam au emea exclusi, successit illi altera pars tribus Ioseph. ac duodeci. malo tribum constituit, itaque duodecimam partem terrae promistae obtinuit. volebat enim Deus duodecim tribubus distribui Chananaeam, ideo que eam in duodecim portiones diuidi. atque hac ratione tribus Ioseph successit quoque tribui Ruben in iure primogeniturae, quod erat ut primo- venitus squalis erat Ruben) duplicem portionem
hereditato paternae obtineret, cetieri vero stat res simplicem. Hoc iure excidit Ruben propter in cestum cuin Bala nouerca sua commistu. n. ide
que illud datum est casto Ioseph. Unde ipse peto uo filios sum, lolicet Ephratui oc Manasse, tuas tribus conitituit,& duplicem sortem terrae sanctae adeptus et LADIosv g is GALGALA JIbi enim erant castra.& itatiua scisse de Hebraeorum quare ibi deua haec omnia gesta sunt, fictaque haee prima diuitio Chananaeae in quinque tribus, nam posterior di uitio in septem teliquas tribus facta est in S ilo ca.
LocvTvs Qv Eset Ad EvM CALEa vi Livs IE. Pa. NE CENε Σαvs JCaleb hic explorauerat ter raui sanctam, missus a Mose eum losae & ectetis decem exploratoribus, hi que illana caluuaniam i- s & murmur populi excitantibus. Caleb cum Iosue restitit, murmuriluerepressit, terram promis sam laudando eamque Dei ope facilem expugna- tu ostendendo. Uare Deus illi in praemium iussit dari extra sortem, Hebronem eius iae confinia.
Num. 13.& i'.quae proinde ipse hie a Iosue sibi assignari deposeit. Quocirca alius est hie Caleba Caleb,qui hin atauus Beseleel, α filius immediatus Esron fit j Phare fiiij Iuda. de quo I. Paral.
Esto hie quoque Caleb descedat de Iuda de forte
a Phare & Esron sed mediantibus auis de abavis. Cain, Hebr. id ueli quod canis idq; appositE. quia ipse ut canis allatrauit exploratores terrae sanctae detrahentes. murmviq; populi repressit. Rutium ille est quini quali cor, quia ipse corde pene roso & magnani no tuitus est causam fideq; Dei, ira csteros exploratores de populit murmurale, ornes. in I. e.
non ut proprium, scd ut appellatiuum signineans oculatum, sagacem p para,quod lignincat aspicere, inspicere perspicere. verum certu est Ieph ne esse nomen proprium patris Caleb, cuius tameetymon uni datum applime conuenit Calebo, ut pote oculatissimo dc prudentissimo.
Numerantur Cenezaei iniet caeteros Chananaeae populos Genes. Is .v. i9.Sed certum est Caleb inde non vocari Cenezaeum : suit enim ipse gente Segenere Hebraeus, non Chananaeus. Rursum fuit
alius Cenez ab Esau progenitus unde teste S.
Hier .in locis Hebr. Idumaei nonulli dicti sunt Cenezai de quo Genes 36 iso certum pariter est nec ab eo Caleb dici Cenezaeum: constat enim eum fuisse Iudaeum, non Idumaeum, atque a B Iacob, non ab Esau progenitum. Dico ergo Caleb vocari Cenezaeum ab auo vel
proauo qui fuit Ceneae. Alique vir eximius, idemque nomen suum Diteris communicauit, ut ab eo
vocarentur Cenezaei ; id ita esse colligimus ex eo quM nomen hoc Cenee sequcri de celebre suerit in familia Calab.nam & itater Calebi, qui sui e
pater O honielis iudicis vocatus est Ceneet: nepos quoque Calebi ex filio nuncupatu est Cenez. vepat et cap. seq. v. i 3. Iudic. l. 13.1 Parat Φ.I3 5e ly. idq; ex auo vel proauo suo viro iiiiiiiii, qui dictos erat Cenez, vivid tur. Quare n. ne ii verisimile
Centet hunc fuisse vitricum vel patruum Calebi,
uti nonnulli volunt. Cenez ergo genuit lephone,
Iephone genuit Caleb, inde Caleo is ictus est C nemus.Vnde Cenezaeus Hubt.' seni est quod ss i. meai'. vel uidis meruisse.au Pagnin .in nos Din. C Hebr. q. s. Caleb suit vere nepos & heres aut sui Cenez viri illustris. accum posse itione de hereditate limul eius virtutes heroicas possedit Ze hereis ditaui Q quare vete suit. dic que potuit Cenezaeus, aeque ac Israelita Se filius Abrahae.
Mossis Numet. i. v.2 . sed hine liquet fuisse H bronem quam adiit Caleb, dum terram cum alij exploratoribus lustraret, cum illi eam adire
non auderent ob metum gigantum eam incolea.
U AssoκvM seM.J Hic locus magnam lucem alia fieti toti huic libro. Caleb enim hisce uerbis i tam istius temporis Chronologiam complectitur, ex quo certo colligitur bellasse Iosue cum Chan naeis per sex anno . ijsque subactis anno septimo diuisiti eorum terram per duodecim tribus Iscrae4. Haec ergo est Per cha & Synopiis gestorum
Iosae anno sui ducatus suaeque gubernationis .
primo, die decima mensis priviti traduxit populum Israel per Iordanem cedentibus aquis. in ter ram Chanaan, ut audiuimus cap. 3.& 4. Pascha veto celebrauit in Galgalis die i q. mensis primi in planitie Hieri huntis , sequenti die populus comedit de frumeto terrae, quo facto, mox postero die manna desiit, ut dictum est cap s. Hinc patet Iosue de Hebraeos mox ab obitu Molis, anno scilicet ineunte Gab exitu ex AEgypto, ingressi s