장음표시 사용
231쪽
216 Oratoriarum Instatuitosuis
huc illaniloquendi fornaam reserimus, quam assectionis, qua scilicet tribuitur ali iii ita Deo ad instar hothinis Naniqiramuis iM humana assectio sertineat ad metaphoran ,,
quia Deus concipitur ad bas hontinis , ut cui hominis membra tribuantur, re affectus, etsi sit spiritus talium expers, & i , pertinet nihilominus ad metonimiam , quatenus per membrum ilitelligitur illa vis, quae illo exercetur membro de per affetaim cogitoscimus esse tum, qui a tali assectu prod ci solet. Itaque per manum, & brachium intelligimus Dei potentiam ;*er oculum prouidentiam : per Dei iram, & nrorem intelligimus paenam illatam aut comminatam,per obliuionem, non opitulari: experge fieri vero, de vigilare dicimus Deum , quum fert opem , vel auxiliatur. Metonimia etiam effectus, ab eisdem , qui ponunt metoniamiam caulae materialis pro materiato,extenditur ad ipsam in teriam; ut quum dicitur legere serta , pro colligere flores, ex quibus serta diunt: vertim vel illa est metonimia finis, siquidem ea intentione flores legimus , ut sertum ex illis faciamus, vel si serta pro floribus acccipiantur, iani non metonimia, sed si
necdoche erit partis essentialis . .
Metonimia ergo causati erit, vel causae finalis, ut quum Abiam: Iechus Sara de Abrahamo diccbat: Eceeis tibi est operimentum octilorum , quia is erat , ob quem velari debebat in subiectionis signum. Vnde & nubere de mulieribu&dicitur,quia, quum sponsae a maritis domum deducebantur, caput solitae erant obnubere, de sammeo velare, ut co uclliti humilitatis indicio, sese maritis semper obnoxias fore , obtestarentur. Oeeius vero proprie dicti metonimia est, quum effectus proprie dictus, ponitur pro emiente, siue, quum id, quod est proin tum essectus, tribuis ressicienti, ut mors vel horbus dicitur pallida, & tristis se nectus, quia videlicet niorbo affecti, de cadauera pallent, eu sones queruli eue oolent , ac tristes: sic etiam pigrum dicimus fris
gus, qua frigore atacti pigrescunt, cuius pigritiae ipsum frigus
est caiisa ut morbus, mors, ac timor palloris, unde id, quod est proprius effectus, tribuimuS essicienti. ι . Nectantsi in epithetis,& adiecti uis,metonuitia locum habes, itidem dicimus canitiem morosam,quae metonimia est, & t mera canities,nempe senectus,non est epitheton,aut adiecti tun
232쪽
Non habebat Pelion umbrasidest arbores. Cicero Mors Clodii,saltu vestra Dit: hoc est sal tis causa. Genesis et s. Duae gentes sunt in utero tuo, idest gentium authores 3. Reuum q. Mors in olla, idin mortiferum quid. Chi iactus factui es no ssi emia , ii stitia, O fanctificatio, idest horum causa. spiritus Sancius quamuis unicus i M fibstantialiter r
tione tamen virtutis, di operationis, in septem Asiae Ecclesias, . a Ioanne dicuntur;eptem spiritus stantes in conspectu throni , a quia bus , ut a Patre dc Filio gratiam optat δ Pacem Ecclesiis . Putaut aliqui, non esse metonimiam in verbis, quum ne nominis pro nostine positio, sed Persius inquit:. Intus
Palleat infelix quod proxima nesciat uxor, Intus autem pallere quis potest Sed quia timor est causa pali ris, palleat dixit pro timeat, sic de Flaccus ;Pueris omnis pater, O matercula pallet hoc est liberis timet. Virgilius etiam dixit Uidit albescere lucem albescere autem proprie conuenit rebus, quae luce cestustrantur, unde lux alboris est causa; Sic di mirari dicimus pro ignorare, t Plautus Si quis mire ur, qui sim, paucis eloquar. Quod ergo dicunt metonimiam nomen ponere pro nomine Inon obstat, quum etiam verba i9 nomina dici possint, alioquin non opponerentur is nomina ro) rebus, nec desinitio quid ii minis opponeretur reali , nec verba fictilia, cuiusmodi sunt mugire , boare, Pipirς, rectu vocarentur nominum ri Ii nes . Obserua etiam, ne quum enectus ponitur pro causa, eam obscure relinquas intelligendam , quia id molestum ibret audia
. T rtius quartus modi incinnimiae, sunt subiecti, & adiui cti. Subiectum autem est duplex, inhaesionis scilicet, quod ne cenario est substantia ; attributionis, quod potest etiam esse accidens; nam & linea dicitur longa, ct tempus breue. Sed quum ad hos modos metonimiae pertineat, quod continens ro Matura ro contento, ta patronus pro cliente , quae tamen subie- ω non sunt, liquet laxius subiecti, & adiuncti nomen sumi ab
233쪽
x re oratoriarum Institutis ium
cipientis, mulis est, quum continens ponitur pro contento: subiecti ad se recipientis, ut Dux ponitur pro exercitu. Ali Loadiuncti inhaerentis, ut quum virtutes, aut vitia ponuntur pro per nis, quibus insunt: Alia adiuncti adhaerentis, ut quum si,snum ponitur pro re sigilata . Ad quam reser metoninitam, obiectuin ponitur pro eo, quod occupatur circa ipsum. Metontinia subiecti in se recipientis fuerit, si ponatur labiecti an pro qualitate, vel actione, quae illi inest, aut in eo fit, vespro re, quae in eo continetur, quomodo iecur ponitur pro cupieditate, quia iuxta Platonem , cupiditatis est sedes: vel etiam pro sapientia, pro qua ponitur etiam cor. Hinc Pacuvius apud Ciceronem dixit ;Isti qMi linguam anium intelligunt Plasque ex alieno iecore sapiunt, quam fio, Magis axesexdum, quam ausi standum censo Plautus etiam Di istam perdant, quam cara es, o callida: . G . Habet cor, quam dicit, quod opu's Persius quoque Lunai portum est opere cognoscere ciues . Cor iubet hoc Enni, postquam desertuit esse
Marmides quintus Pavone ex Pγthagoraeo
sed quia, esto Aristoteles, in corde animi locarit sedem, alii t
men cana posuerunt in cerebro,hinc etiam cerebrum pro sapientia ponitur: ex quo Grammaticus quidam ciui cereber dicunt ,sne cerebro vivunt.Quia etiam pudor in vultu apparet,hinc istonSci os pro puZore ponuntur, ut apud Persium . Nauem si poscas sibi peronatus arat Luciferi rudis, exclamet Melicerta perisse
Itaque dicimus, os nullum,hoc est nullius pudoris: & durum os, qui non facile erubescat; &pro eodem, os pugilis, in quo,cum
metonimia est etiam metaphora, nam pugiles habent duri in os, ut qui saepe caestibus feriantur: durities autem oris, inuere cundiam notat, & impudentiam. Ad eamdeni metonimiam resertur,quum pcr locum intelligi, tur actio in eo fieri consueta ut Age,nec Iemper Dr,m, Iubscilia, rostra, riamque mediteris, nempe Iudicia, & orationes. Per locum
etiam intelligimus id, quod locum occupat, ut Terra erat Liij
234쪽
misti vel Terra erat corrupta, idest homines terram habitantes ἰAliqui putant hic esse senecdochem, non metonimiam, quia
senecdoche sonat comprehensionem. Verum aliti r locus comprehendit locatum,quod hic accidit, aliter totum partes, quod pertinet ad senecdochen: nec semper ethymologia conuertitur cum re . Certa metonimia, transitominationem Ionat, & tamen non semper, quum nomen Ponitur pro nomine,est metonimia , quum alij etiam tropi nomen ponant pro nomine. Aliqui etiam putant, hanc esse metonimiam adiuncti, non vero subiecti. Id vero falsum est, nam quum dicimus paterani spumantem, pro vino, Coelum pro Coclitibus, Romam pro R nranis,certum est Romanos, Coelites, & vinum, non esse adiuncta paterae, Coeli, vel Romae, bene vero eis accidit talis locus in suo continentur; & ideo bene nominatur metonimia subiecti in se recipientis .
Metonimia vero subiecti ad se recipientis, accidit primo. quum possessor ponitur pro re possessa, ut
idest domu, Vcalegontis: vel, quum deuorari dicimus hominem, cuius consumuntur opes , unde fuit origo tabulae Actaeo nis, quum Caus Actae is deuorarunt ossa, cutemque . . Varro tamen dixit: Crede mihi,plures dominos cerui comedere, quam oras: quod si Actaeon occupasset, o prias suos comariisset canes, non metasalta rigus in theatro fret. Ccruorum autem nomine, ne quam intelligit struos: canum vero parasitos, Z adulatores.
Sic etiam Suetonius dixit: Claudium vanassem pependisse nempω illius bona. Neque dicas in talibus esse metonimiam adiuncti, vel possesiserem esse perpetuo, sicut contentum in continente, aut sicut Io, cassim in loco, ut volegon in aedibus, Rex in arce &c. Nam rusticus, cuius aliae non sint opes, praeterquam boues vel asinae ,
non dixeris, eum bobus vel asinis contineri, etsi arὶ octipedem olim dixerint eum,qui unius plaustri & duorum boum dominus foret . Rectius ergo posses r dicetur subie ira ad se recipiens, quia o es, At reliqua sortunae bona,hominibus accidunt. Eadem metonimia est, quum Deus loci , ponitur pro loco, cui praesi' aut cuius est Dominus: vi Iouis nomine intelligimus aerem,
235쪽
ut venator Hi Due frigido: Orci nomine Plutonem , .e In fauci Orci. Et quum Nevius dixit: Coquus edit Neptunum, Venerem ac Cererem. Pro Neptuno inteligit pisces, pro Venere olera, seu herbas:p Cerere panem triticeum: siquidem Neptunus praeest mari, 'nde. sunt pisdes. Venus hortis, unde olera, & ipsis etiam oleribus: Ceres vero frumenti initentrix fuisse dicitur . idam , quem-
admodum metonimiam essicientis co3nostunt in eo, quod Ce- res pro tritico, Bacchus ponitur pro vano, ita eamdem esse P tant, in eo, quod Iuppiter pro aere, aut Neptunus pro mari no- niluatur; sed isti falluntur, quia nec Iuppiter aethera, nec mare Neptunus condidit,immo erant ista,antequam ipsi ex Rhea na scerentur, & Saturno . Pertinet vero ad hanc metonimiano, quod Dux ponatur pro exercitu, ut, tuum ab Annibale ad Cai nas sexaginta Romanorum millia caesa esse dicuntur. Eieno . quasi subiecto, accessit imperium in exercitum,ut homini acci- dunt opes. Et eadem metonimia , patronus pro cliente nomia natur , vel Rco , & ita Tullius a Chrysogono petit, ut, pecunia fortunisque nosti is contentus, vita a, & sanguinem ne petat. Nec subiectum solam recipit personam, sed etiam rein, quo modo Deo, vel homini accidit simulachrum, egi steptrum,ui no haedcra &c. propterea nunc res pro signo, nunc signun pro re signata nominatur: consuetum namque, ac frequens est, signa , statuas, imagines, ac picturas, Heroum, vel hominum eorum, quorum sunt signa, nominibus appellare: ex quo venit Tullianae argutiae materia: Q. mira enim is vidisset Quinti se tris sui, qui statura pusillus erat) imaginem pectore mis, ci 'peatam , ingentibus ductam lineamentis, ait. αuintus frater , meus, dimidius, maior est, quam totus. Ad hanc metonimiam si biecti in se recipientis,reduci potest ea, quae est obiecti, siue in teriae cuca quam; siquidem interdum obiectu ni ponitur pro re , quae circa ipsum occupatur, ut silent inter arma leger, nempeaudibices, quorum est, sciatentiam iuxta leges ferre : vel . : Foimosam resonare doces . a yllida sylvas, hoc est, carmeia de Amarillyde .
Metonimia adiuncti inhaerentis fuerit, quum contentum ponitur pro continente, vel qualitas pro persona qualiscata . Prima est in Catullo dicente Te campo quaesiuinus in minore,
236쪽
re Circo, remo ibio libellis :loelibrum enim homine intellexit bibliothecas, quenia lino dum Graeci dicunt ro in ristibus pro zo in fora piscariis vel ruet in oleribus Pro, as in foro olitorio. Secunda eri; ibi
Accipe nunc Danaum iGidias :vel quum dicimus, scortus pro scoelesto,aut sagitium pro flagititioso: nisi forte ii s formas consideres ut partes essenti les scco levi aut stitiosi qui talis, nam tunc non ad metonini iam, res ad synecdochem pertinerent . Metonimiam vero adiuncti adhaerentis est in primis, quiuntempus ponitur pro eo, quod est in tempore, ut, Vae stati tuae idest tibi: vel, quum seculum ponitur pro genere . aut multitudine, ut Lucretius ait,. Parit omnia scctiferarum, idest, omnes feras: idem Lucretius . . Lanigeraeque simi pecudes, O bucera fem, idta boues habentes ingentia cornua. refer,quum signun ponitur pro si ato, quomodo Hebraei, nomen ponunt pro re; quod imitati iunt Graeci dicentes z73 Thaborum namina pro' Thebanis: & Iatini, Romanum nomen pro Romanis. Sic per sceptrum notatur regnum, per fasces Consulatus Soc. Par fit eratio, quum per pubem signatur iuueutus: & sene s per cani alem, aut quum indumentum ponimus pro persona, ut dant arma tora, concedat laurea lingus etonimia tande occupantis fuerit, si ponatur res pro obiectes dis) τι fides pro 19 eo quod creditur , aut spes pro re sperara,sic, ae differtur affligit aura Sic,dedit mihi petitionε meam, nem- se rem, quam petieram . infra, quum tractabimus metalepsini, dicemus de nie nimia an cedentis & sequentis.
237쪽
S ecdoche, iuxta Fabium, Quintilianum , ad Cyprianum
Soarium, est tropus, quo ex parte totiun, aut ex anteceden- tibus consequentia intelliguntur, cuiusmodi est in illo virgili, Aspice, aratra iugo referunt si pensa iuuenci: Nam hinc intelligimus noctem appropinquare. Pace tameta ipsorum, falsum est,senecdochen tunc esse, quum ex ante dei tibiis intelligimus consequentia: est enim potitus, tunc metonbinia, ut in sequentibus confirmabo: Vnde in exeamlo adducto . est metonimia signi, quia, tuum boues, diurno perruncti labore stabulum repetunt, signum est noctis appropinquantis. Q propter tunc tantum erit senecdoche, quando totius, & partis nomina commutabuntur: & ideo tropus iste, quem Latinorum nonnulli intellectionem appellant, magister Herennianus conb prehensionem vocat; totum autem suas comprehendit partes , hae ab illo comprehenduntur, unde sicut trifariam considerari potest totum, nam aliud est uniuersale, aliud essentiale, de tertium integrale, cuicunque ipsorum suae correspondent par tes. De singulis videamus. necdoche a totius uniuersalis, siue generis pro speciebus& indiuiduis, est, quum creatura, aut mortalis, ponitur pro
homine; a terrena, aut 3 irrationabilia pro equis: sydis pro sirio, seu canicula: astrum pro sole: Vrbs pro Roma: de apud Graecos Pergama pro arce Tmiana: nam lin ua Ionica , Pergama primo arcem significat, & ideo ab aliquibus additur substantiuum infici ius,Troiae, vi apud Platonem Neque tristi ad Pergama Troia. Et apud Euripidem 6) Perdidit perdidit Peserama Troia : sic etiam )auis ponitur pro gallina, & olus probrasua. Sic etiam s statu agere ponitur pro libidinose, Vn
238쪽
de Amnoni dixit Thamum facias stultitiam hinete rt propterea Homerus dixit, Venerem consuluisio Paridi, ut Helcnam raperet: per Venerem intelligens quod innuit aphroditis nomen ci o stultitia . similiter affari, sumitur specialiter pro eo, qui eum affectu , & solatu causa alloquitur, hinc mulieres dicuntur ire alloquutum, quum eunt causa aliquem consolandi. Sic Theologi nomine intelligitur Ioannes Euangelista ; unde ant . nomasia, species est i r f nec bessenecdoche ci) vero speciei erit, quum nomen minus uniuere se, sumitur pro magis uniuersiai, quoinodo omnia loca amoena appellata sunt Thempe quamuis Thempe Proprie in Thessali: fierit . Sic abies poniciu pro omni ligno , unde naues dicuntur abietes sio non constent ex solis abietibus. Praeterea saceri r prie is esse dicitur, qui cocitra sacratas leges peccasse iuvic tusiuit, sed per hunc tropum accipitur Pro quovis improbo, y laesi: risura fames, nisi hic sacra fit idem , ac magna, quomodo Graeci ci et sacro morbos vocant eos, qui fuerint i 3 desperati. Eadem 1 fenec- Ochra est iu vocibus stupri, incestus , fagiiij &c. nam stuprum
proprie est cum non nupta, seu virgine nonnunquam tamen a
cipitur etiam pro adulterio, quomodo Cicero stuprum dixit commisisse Clodium cum ore Caesaris, immo & pro quolibet dedecore, ut in una stuprum p pulo fieri. Incestus vero pro- ὰ est cum coniviiguineis aut amnibus, sed generalius accipiatur pro adulterio. Vnde Cicero incestum etiam vocati Clodii cum uxore Caesaris, de adhuc generalius Maro ait, Totamque inustat funere classem. Ad idem pertinet, quod Martialis ait,
In mediis Dbure sardinia est. Vbi Sardinia ponitur pro quouis loco insa ibri, ac pestilenes , cuiusinodi erat Sardinia. Serucdoche il totius e sentialis erit,si hominqui est quoddam
totum,ex anima constans, de corpore, per aliquam ex suis partibus intelliginim .& idem est de aliis compositis, siue naturalibus, siue artificialibus , ut aedificium per materiam, vel structuram. Ita Magdalena, interrogata quid quaereret,aut qui pl
raret: usPondit Turenint Dominum meum, nomine Domini sui, illius
239쪽
illius corpus intelligens. Sit Maro Eneid. 6. Nomen, O arma Acm seruant te amice nequiui . ,
Te dixit,pro tuum corpus.Per solam etiam animam intelligitur itotum , quum diues in inferno vidit Abraham , Lazarum , , nempe horum animas. E contra vero fenecdoche partis es. sentialis erit, quaen nomine partis intelligitur totum , ut quum Epiphanius dixit, quemdata, ibine Dominum octagi ita corporum, idest, hominum tuentium per animalia. Immo inuit Latianos , coii ora dicebant mancipia, &seruiles personae. Ab anima etiann into igitur rotuni , in il , Heraclici ci uim sic sapienti manempe holitossibilus : Sic Horatius i Q. Plotius, Varius Sinuessae, Virgiliusque. ioccurrunt, qMiles neque candidiores . Terra tala, neque queris rem deuictior er Nec iue) externi tantum sic loquuntur , nam Ionas de Deliis petierunt animae suae ut moreretur, idest sibi ipsis , Et stultus hie apud Lucani, adhorta animam, suam , Ut edat , & bibat de bonis: quae congregapetat. Hinc Fulgentius habet: missolitis , Sinanime nomise , pleiamque natura mana plaustudinem
i Senecdoche totius integralis, seu quantitatiui est , quunt, tota uiembrorum multinido,ponitur pro uno memtu'α Sic apud Plautum, Sosas duritur ulmorum Acheros, in cuius tamen tergo, non integrae ulini, sed decerptae tantum ex ulmis vii . colui inebantur, quasi moriebantur. Pro quo etiam alibi dixit Vberem ulmeam virgidemiam: de alibi Vlmitriba, sic dictus, quasi ulmiattritor, quia irequenter ulmeis caedebaicia virgis . Apud eumdem est a Vae illis virgis miseris, quae hodie in t Io morientur meo. . Talis Senecdoche est in illo Terenti, i O sic senei. Veni viam tu Altima platea , de in illo Maronis. ' .
240쪽
'um enim dicit toxo vitae tempore , Ac non pro
qu ne careti P: incipio. E contra vero nomine partis integra is inici. igitur tota, tuomodo Latini Achaiam dictit pro torta Graecia,quod iaco iactuita, quia quia Romani Graecos iubego runt,Achaei principabantur. Sic, mi apex proprie sit virga a lanea, in sinanio Flaminis pileo, pro pileo per sedecdochem accipitur . Sic Iuaci duodecim coui aps tribubus, in tertio, de quar to Regum , & in libras prophetarum , pro decem tribubus acciapitur, de ita distinguitur contra Iuda: immo primo Machabae xum, sumitur pro sola Iuda. Sic Christus dicitar suisse in co de terrae, idest in limbo, & sepulchro, tribus diebus, & tribus noctibus, quiana tamen tantum quadraginta horis fuerit; sed sc-necdochice accipitur pro partibus primi, do extremi diei. Sic Christus dicitur filius hominis, palliis, mortuus doc. secundum naturam humanam ; idem etiam dicitur descendisse de Coelo,d fuisse antequam Abraham fieret doc secundum Diuina;quia ambae natura vere sunt in una Christi persona, quamuis illae no sint huius partes: propterea persona Christi non dicitur comi sita ex illis naturis, tamquam ex partibus, sed sicut ex numeris. . Ad hunc senecdoches modum pertinet, numeri commutatio, ut, quum siugularis ponitur pro plurativo, vel e contra , qu modo legimus Aaron extenuisse manus super aquam AEgypti, quae eduxit ranas, o educta est rana, O ιρeruit terram; ubi ii quit Augustinus Repetitio, d plurali.ad singularem numerum
iecta es, mique rana pro multitudine ranarum positam es; nescio autem, quo modo per loquendi consuetudinein imbutis sensibus hominum, saepe plus videatur quod singularitur, quam, quod pluraliter dicitur: Nam pliis accipitur quum dicitur,Verbi causa, est illic miles, quam , sunt illic milites: est illic pi*is,
quam simi illic pisces- Plitrativum vero ponimus pro singulo, quum colla, aut ora dicimus , unum tantum significantes. Sic Nos pro epo, Vos pro tu , Dequetis est. Sic Ioa s descendit in latera nauis, nempe in alterutrum latus. Sic Ioa 'is 6. legi mus , Est ferimum in propbetis, nempe in uno Itala. Numerus etiam certus ponitur pro incerto, ut O terque quaterque beati , ., 3 idest multum beati: vel, millies hoc audiui , idest saepius. Sic Ioannes , in circuitu throni, dicit, fuisse in illia millium, ac d ,
es millies centena millia, hoc est multitudinem pene insiniis tam