장음표시 사용
271쪽
Sic baubari αὶ Onomatopia est catulin latrantium abali, avi misetire vero est eorundem canum factum a mu: grunnire vero est suum , agrii. Sic Varrone teste , a sonis facta sunt vocabulata, upupae, ululae, cuculi, bubonis; hirundinis, anseris, pauonis &c.
de quibus videndus Naso in Haulleutico . Extenditur ab ali, quibus ψ onomatopia , ad quamcum lue nominis fictionem , etiam si rei significatae ibitum non rcpraesentet, ita, i)on mainpiam dicunt esse in eo, quod Dionylius Syracusanus Virginem appellauit metiandi ορηm, quia videlicet virum expectaret; ex idem , murium receptacula, appellabat ) mraeria, quia mures seruarent. Huius etiam generis est, quod bonibar clam appellant telebosen, quasi dicas procul iacillantem , imino ipsa bombardae vox, etiam est facta a bombo, & ardeo , quandoquidem bombi vox, non tantum de apum dicitur stri4 tu, & de serici vermibus, qui propterea bombices appellantur,
verum etiam tonitruo tribuitur, cuius sonum imitantur hom-hardae , ut propterea fictilia vox sit, re ad Onomatopi in pertineat .
Onomatopia ergo trium esse dicitur generum : siquidem
quidalia voces iunt nouatae, quae sonum quidem exprimunt, sed ex instituto nihil significant, qualis etrilla Aristophanis in. Ra-nis 6)Brecreecex Coax,coax, eQ aliae similes, ac pleraeque inde riectiones, quae risum signaui, aut fletum , quae esseruntur quis
dem per simi imitationem, sed ex instituto nihil signium
cant. Aliae vero ita exprimunt sonum, ut etiam cs) est institia significent, ut diximus de baubari, grunnire, betare, bombarda dcc. re huiusmodi voces factae, propriae per i onomatopi dicuntur; Vnde Isidorus ΑΙ omatopiam esse dicebat, vome, Mitim ad imitandum sonum vocis confuse . Aliae tandem sunt vo ces nouiter confictae, de signincant is) ex instituto, sed non rese runt sonum, qualis erat vox 3) menandi σοι de Virgine, vel msterium de murium receptaculo, vel A in telebolon de bombarda, quae dicuntur y cs nouatae, de quibus etiam praecedenti tractatu diximus. Epitheto s) , inter tropos a quibusdam numeratur , nullo tamen suo merito, siquidem locum habet tum in verbis prinprijs, de primaeuae significationis, tum in quibuscumque tropis. In verbis siquidein proprijs est, quum dicitur patria fagus, to avena, formosa Amaryllis , dulce suum, impius miles , & alia huiusmodi ,
272쪽
isismodi. Proprie quoque dicuntur Athena Atilia Uud Plat tilin,Athenis natus, altas, educatus ille Atticis, ad differentiam Athenarum Boeoticarum , quae dictet fuerunt Orchomenes, aliarum sitarum in insula Euboea, quae appellabantur sa) Diades e aliarum. Similiter proprie dicitur nix alba, di olor candidus . Nec obstat, quod tam nix quam olor aliquando dicti fuerint purpurei, siquidem tunc vox purpureus , non signiticae colorem, sed Graecorum more, quicquid pulchrum , aut splendidum est. Addo dari genus purpurae albae , de quo Plutarchus in Alexandro. In translatis vero est ης epitheton,ut cruda viridisque iuuen-- , vel matura senectus, aut Discordia semina rerum.
Similiter quod Naso Isidem appellat lautam, eo quod illi sacrificaretur anser, unde Fastorum; ait Nee defensa iuvant Capitolia, quominus anser Det iecur in lances Inache Lota tuas.
Metaphora etiam est in illo Plauti Eme die coeca hercle olivum, id vendito Oenlata die οNam dies coeca est, quum solutio dissertur: dies vero oculata est, quum mercamur Graeca fide, nempe praesenti pecunia. Epitheton set metonymisum est , quum dicitur pallida mors, aut iners bruma, vel praeceps ira. ue 3 S3vecdochicam etiam q9 eptib ion est, Chaonia glans, pro quavis . Acbeloia pocula Pro aquea, massica vina oc. In ironia etiam sunt epitheta ut, quum Iu no ait Veneri
F ' egiam τοῖ laudem , O spolia ampla resinis. Vel quum apud Plautum I Ugio ita compellat Stralagmunia seruum fugitiuum in Captiuo;
Age ta illuc pvocede bone vir , lepidum mancipium meum . - Obserua autem hic ex Aristotele , non decere oratorem vuepithetis longis, aut intempestiuis , aut crebris, contra quo praceptum frequenter, peccarunt antiqui sciiptores Itali, niaxi alie Ioannes Boccacius; Vnde etsii poetis concedatur dicere lace indidum, aut vinum humidum,ut sunt talia epitheta frequentia , maxime in Homero, reuera tamen talia crebra, grandiorδ, re non necessaria , frigidam reddunt orationem , vet consultiussit ab eis abstinere. ' . .
273쪽
que putatii voluisse Aristotelem hic , quum ait; in vero imago quoque 8) metaphora et sed isti non aduertunt id , quia
immediate deinde subiungit , nempe , o vero imago qhoque metaphiara; nam parum ab ea diffri ; Si essio parunt ab ea dis fieri , reuera ues) metaphora dicenda non erit , quippe quae si ea saltem differt additione: si quidem ,8i metaphora est in eo, quod Tacitus ait, Etiam sapientibus cupido gloria noussima ea uita r : 7
mago vero est, quum ait Plato : Cupidincm gloriae, cea ultimam tu
nicam , anima solat deponere . Similiter s 8 metaphora est, quuindicimus, Franciscum Primum signum sustulisse ad bene sperat diam de re litteraria ; icosia vero , siue s7 imago erit, apud Tullium pro Marcello . Actbene nerandum de omni Repub. quasi signμm aliquodsustulisti. 18 Metaphora etiam fuerit, si Socratem appelles Silenos Alchiadis, 37 ιmago vero erit si Socratem dixeris, similem Silenis Alcibiadis: qui erant imaginei exterius suidem ridiculae, interius vero Diuina reprae lentantes ἰitaque sis) icasia , siue icon nempe imago , significationem non in uertat, non poterit inter tropos numerari, sed erit assunt latio quaedain. Periphrasis 6πι est, quando rem unam pluribus ambinius , de circumloquimur verbis, Ita venenisei peripbra m habes apua
Di faciant, vi bibatis quod vos nhmquam traviat . Piscium εο periphrasis est in Liuio Andronico , eos appellante discitaum Nerei simum perus , nisi malis delphinos descriptos, qui naribus omnino destituuntur, de ideo specialiter Simones a Psi nio libro s.capite s. licti; Casei εο) per brasis est in Nasene i metamorphoseos Cum lacte coagula palso : Sacrae etiam litterae passim sol periphrasim admittunt, ut Iudicum s. Qui ascenditis Iuper nitenses asinus, car sedetis in iώdicio, eo ambulam in via , t quimini , idest Reges , aut Princeps, iudices , ac mercatores . Causa vero usurpandi 6 ) periphrasim est, vel ad vitalidami, ditatem, vel ad hoc, ut splendidius aliquid proferatur. Sed quum ) periphrasis nonnun: quam sit in verbis pro priis, non Mne nunWratur inter tropos. Mis enim impus ςst
an eo , quod ait Mam: . euo saepe solemus, Pastores ovium teneras depellere fartus.
Teneri enim foetus ovium,agnorun Periphrasis est inis etiam
274쪽
pus erit , si Ciceronem Romanorum eloquentissimum , aut eoruindem Romanorum doctissimum Varrone, 6 r)ροψω φιὸ dicas Aliqui periphrasim agnoscunt in eo,quod Ennius inquie is pereas succida iniqaa Dperbia Poeni et de in illo Horati: Vinus Scipiadae, O mitis sapientia Laeli: reuera tamen non video in his periphrasim . Antiphrasis ys vero dicitur esse dictio contrarium significans,& ita non differt 6 ) ab iravia a QDd si, ut vult Pluta. chus, an tiphrasis sit in eo, quod Homerus ait
Haud, ut eos vidit, lassasus Achises ,
idest indoluiti iam antiphrasis non differt a sin in Treuitam, sive
exilitate. Si autem antiphrasis nomiue intelligas, priuae vocis deditistioncm, ad contrarium eius , quod nomen significat, iam nec tropus, nec schema fuerit. Vt apud Hieronymum episeola C. ad Bonossim. An ideo tibi bellus videris, quia usto vocaris nomine, quasi non, edi lucus ideo d eatur , quia mimmὸ lucet, crearra, Dod nequaquam pareant, o Esmenins, i os nom mi benia vae, O vyu' Aethiopes vocantur argemei. In cuiusmodi vocibus
vero loquiuin, aut veram orationem sisnetia, Denique inter tropos referunt 68 parietem, quam aluerallagen dicunt; haec tamen potius, quam rhetoricorum tropus , grammaticorum censetur schema: siquidem ipsa, veria runt ordo, ac structura ita inuertitur, ut res contrario modo, ac se habet, reserri videatur. Vt Tullius pro Marcello Vid ustuam victoriam, praetiorum exitu terminatam, gladium vagina vacuum in Urbe non vidimus, pro vaginam gladio vacuam: sic Maro Nec dum illis , labra admoui, quum potius pocula labijs admoueantur: ita Et sterile, platani malas gessere valentes , Castaneae fagos ,
uum potius c neae sertiles, sterilibus sagis inserantur. Sic
spectat Aonios Actaeis Phocis ab aruis quum Aonia, siue Boeotia interiecta sit inter Attica , & Phocida. Sic Persius. Purgatas inferis aures Frige Chambea u
275쪽
pro inseris purgatis auribus frugem Cleantheam. Aliquand6 autem in Uo, hypallage nulla est casuum commutatio , sed tantum structurae inuerito, reseruato priori casu, ut apud Ovidium
In noxa fert anmus mutatas dicere formas, corpora
Pro , corpora mutata in nouas formas. Incepit autem ab 63 hypallage quae obscuritatem adsert, quia loquens de conuersionea consultuna putauit orationem conuertere. Alius s68ὶ Dp uaga modus est , qtuim verbum mutatur in participium , de e conmtra ut subuersasque Obrue puppes , pro obrutas suomerge. Et haec de tropologia, ad schematot glam nunc Properamus.
276쪽
i De Schematologia - - Smemtu vox proprie, vel vestem notat externam, ut sagum, togam, paludainentum, vel pallium a vel Corporis p stus,de actiones, maxime saltator a, seu mimorum quibus respondent minicorum instrumentoruta niodi, seu modulationes ; Vnde Aristoteles in poetica huiusmodi gestus appellaestrythmos Uschemiticos. Sumitur etiam aliter schema, sed hae duae acceptiones sunt ad propositum, & intentum: nam schemasumitur Pro veste, & gestibus, quum verba sint quasi sorpus orationis , sententia vero velut anima , a qlia gestas, & motus proficiscumtur, verbor lio quidem staemata, similia erim vestibus,sin queis,oratio erit nuda: schemata vero sententiarum responde.ῖunt gestibus artificiosis , sine quibus erit oratio similis homini, qui naturali tantum motu moveretur . Appellantur autem huiusniodi, orationum deliciae, nedum habitus, eegsus, qu sa) schematis vox ipsa designat, scdetialia orationis formae .lu- inina, pigmenta , flores, stellae , ut videre est in Tullio libro de Claris oratoribus, ubi quum variis transsaris schematis v cena reddat , nusquam meminit figurae,'quod posterioris aeui rhetores faciunt. IDefinitur vero schema a qnibusdam , quod sit, arte novata quaedam scribendi, vel dicendi ratio. Ab aliis vero , quod sit eloquutio, qua orationis habitus, a recta, & simplici consuet ne mutatur. Verum hoc etiam tropis conuenire potest , & maxime sue i Elegma: quum autem definitio non debeat cou enim alteri a definito . nulla ex iani politis eis rectὰ tradita. Ideo ab aliis definitur, quod sit immutatio orationis in melitis, ratione, siue vcrborum, siue sentetitiarum *bsque tropo, idest crianx sitropus
277쪽
tropus in si adsit: Et id in inluta oratione accidere potest, etiam cum solius numeri mutatione,numerus enim oratorius diuersus est a poetico, ut in primo tractatu huius libri dictum est . Obstruamus etiam schematam alia pertinere ad materiam, & corpus orationis,quae appellari solent cain schemata vem rhm: alia ad formam, & quasi animam, que dicuntur schema- 'rasementiarum; quorum, illa, pereunt, variato verborum Ordine, aut voce alia, etiam eiusdem significationis substituta: haec vero manent, quantumcumque verba mutentur, dummodo eadem sententia perseueret. de utrisque videndum, sed prius de schematibus verborum . utpote facilioribus , & quia ut rerum c gnitio est potior, ita verborum naturaliter est prior.
. De Schinatibus orationem sublicentia , vel excessu
figurantibus . . Scimaram verborum quattuor statuo classes; verba enim se
gurantur, vel ratione essentiae, vel ratione quantitatis, qualitatis, vel situs. Quae figuram accipiunt ratione naturae , vel essentiae, ea figurantur vel sublicentia, vel excessu, vel re petitione ei dem vocis, vel saltem usu verborum sintilium .i
Subticentia orationem figurant, et) elliUs de 3 σθη et , quorum illud est a verbo Graeco lim, quod nos vertimus relinquo,& importat praeteritionem, seu praetermissioliem : h vero est a ver ) deo nempe ligo, significans dissolutum , aut non ligatum. Et quamuis de issis , ut de aliis quamplurimis
Grammatici etiam pertractent, non tamen eodem fine , sicut Rhetores et Grammatici siquidem ea considerant . ut orationis stet puritas, concinnitas , ac castitas, orator vero in eis de considerat affectum, ad quem impellere . stu quem mouere eo
278쪽
natur. Exemplum μὶ sit illud Ciceronis in Venem 4
centis Huncine hominem, cine impudeηtiam , hancine daciam csublicetur , feremus . Et in illo Maronia .Eclig. s. i , Nommis qui te , transuersa tuensibus b/rcu ,
Et quo . sed facilis N pha r sero facem deest, subagitabat. Huiusmodi ergo in ellipsis eth in via Grammatici ratione milia
talis aionis: thetoris vero de poetae ratione Atactuum Pudoriris, irae, vel similis. In aondeio orator duplicem spectat usum,primum, ut v . Iubilis,& concitata Oratio , rerum etiam indicet veloritatem , o in Veni, Vidi, Vici Caesaris apparet: & in illo Maronis, Ferte citi flammas, date tria, impellite mms .. I. .
Ite cici, ruite ad portas, propellite vesti, pectoribus. Alterum, ut significantius, de maiori cum emeacia res exprim
Io eminerar rem rerum diuersarum, ut in illo Tullia in Catilis nam Abi', excessit, erupit, euasit. Vel in hoc Terentij In me quid vis horum muηit, qua sunt diina instultum, Catidem stipes, asinus, plumbem . . . . Enumerationem certe diuersorum habes in quartae Philippica: Cessatis, sumptus facitis, cat res maηdetis quaritis , s censetis, ovos muraὸ accusatis . Et in illo Comici. Video sentam, squaludum, Virum, pannis, a nisque o PM Et in eodem inlotum est, tacitum creditum est. Et iterum lue agrestis, saeuus, tristi, parcus reu temur, tenax m.
Eodem utitur sthemate saepe Tullius maxime in Mandiana,
Excessu vero orationem figurant 1Iὶ Meonasmur. dc ι λpMUγηdet , quorum primum opponitur inia ea si e fit ad ense phassim, & euidentiam , ut His te oeuus umet viri Sostrara, bis auribus audiui: sic, ore loquatus est. Secundum vero opponitur. No dc , ut orationem, ita de rem amplificat di siquidim , qutim idem, aut pene idem dicas, pluraetamen, ac diuersa vide εις di re, Habet etiam locum, quum dicimus diuersa, ut Q. retardata sermonis cursu , Plura,& mPliora. videantur, magisque.
279쪽
gisque animum alliciant. Sic Plautus Vbi siden rue, remque, teque properat perdere. Sic Tullius in, Maniliana: Asia -νὸ tam opima est , ct fertilis, ut ubertate agrorum , ct varietates umrum , er magni me pasti nis, O multitudine earum rerom , quae exportantur , facile omnibu terris antecellat. Sic Demosthenes injolinthiaca Liciaut visiis cum exercitu hybernare Lemni , in Thasi, Cy Sciarbi, in ali s illisu loci infulis, in quibus O portus , O frumentum , o omnia sunt, pin
i Sunt etiam alia scitemata , quae vel eamdem ponunt vocem , vel, quanalias diuersam , similetri tamen. Vox autem dicitur eadem, vel sono tantum, ci sola appellatione,vel sola significatione, vel utraque. Si vox sit eadem sono,&: appellatione, signifificatione tamen diuersa sestema istud appellabitur si p)antano
Rasii, aut si dilogia, quae in hoc differt a i filmsi , quod iu
aue)-Vox ambigua semel posita in utraque signification: aeripitur; in 16ὶ antana visi vero vox repetita aliter in primo , quam in posteriori sumitur loco. Itaque si61 ilogia, seu
antana. ases cst iii illo Ioannis a. Multi tredidertint in nomine sis videntes signa ejus que faciebat ; ipse autem Iesiis non credebat se nietipsum eis, nam aliter accipitur credere in priino, ac in secumdo loco i Sic Plautus in Curculione . Idem ego; is tim credebam, credidi , hoc est arbitrabar, quum tibi pecuniam committerem. Ste a rho Suis est hostibus, cpm fici s bellum ita geris ,.ut betaimnia domum auferas . In quibus exemplis, vides eiusdem verbi repetiti, in cadem sententia, multiplicem significationem , de hac est 13 antanariasis, nisi velis si P aηtanaclasim pressius accipere, signet hon qua illibet significati,nuin diruersitatem , sed eamin, nitaxat ; qua ne to loco mores significentur, qualis est igillo Plauti de voce matris. Et nati sunt dadgentini ,Π Ita simitiforma era , mater sua i
Neque adeo nuter ipsa, quoios pepererra. it Si autem vox repetita nimc personam , vel quasin ersati vhisegnificet, nunc mores aut aliam qualitatem , is, ptiuiis j xii, quae est species contenta .sub 9 ant a lactu ocium; si
280쪽
Vel Amisi precia habitantes, non sunι amici. Sic Plautus et Bacchides non δεηι bacclades, sed baccha sunt acerrum . Tile vero si S)ρωιbim, stu isa copularionem non ibium persemis in , liquet ex illo, Plauti
Nam mare baud es mare, vos mare acerrumam,
hoc est Vos magis maritimis estis moribus, ideo in defituti ne ceto plochis adieci, Vel quasi personam . QDd vero addudi , Vel aliam qualitatem, feci, quia non semper alterutro i co mores significantur , ut patet , quum dico IIHier, qua mulier
- Voces vero non appellatione,sed significatione easdem,con
mina eiusdem rei,retinemus tamen nomen 33) Sym tu ,quia illud syn significat coniundilonem, continguntur vero vel plu, res res cum eodem nomine, quae dici solet 3έ om 'mia, vel plura nomina cum eadem re, quam dicimus synonymam .
Exemplum itaque 3 3) synonymiae fuerit illud Plauti
cumque uti ubi sunt, quique futuri sunt post hoc , si iti stolidi, fatui, fungi, bardi, baecones, blenia , Ego lotae tecedo 'altitia, O moribus indoctis . Et illud Catulli: Illa tempestate, ferox, quo tempore Theseus , oc in Marone adrifidasque sudes, ct acuto robore vallos, nam vallum sudes idem sunt: et schema istud poetis magis,
quam Oratoribus permittitur, piandoquidem voces idem significantes, orationem reddunt longiorem, quam sit opus . Non negamus tamen etiam istis concedi, A ut Gellius docet, eo utuntur, tum ut orationem modulatiorem reddant,di aptiorem, tum ut onerandi, vel exprobrandi criminis gratia, exagger tionem aliquam speciosam faciant: quae enim cum graui verbin xum copia dicuntur , quamquam eadem fere sint, & ex via γsententia cooriantur, plura tamen esse putantur, quoniam au