장음표시 사용
151쪽
RVI quoci sit & etiam uti. R E s P o M. Frui enim est amore alicui rei illa rere propter seipsam,& uti est,quod in usum venerit, ad id quod amas obtinendum reserre, si tamen amandum est . Nam usus illicitus potius abusio vel abuli is est.
A N omnes nationes Deum quem colunt,credant esse quod melius est. Raspo M. Nam cum ille unus cogitatur Deorum Deus, ab his etiam qui alios,& suspiciantur. & vocant & colunt Deos, siue in coelo, siue in terra,ita cogitatur,ut aliquid quo nihil melius statque sublimius illa cogitatio conetur attingere. Vnde verum est, Phoc omnes Deum consentiunt esse, quod taeteris rebus omni v
A N homo si ui vel uti debeat seipso,& alio homine. Raspo N. Praeceptum nobis est,ut diligamus inuicem, -- de videtur mihi quod homo sit diligendus propter aliud. Quod enim propter se diligendum est, in eo constituitur vita beata: Sed cum scriptum sit: Maleditus qui spem ponit in homine, ideo struidum non est homine,sed nec etiam seipso,quia nemo seipsum propter seipsum debet diligere,sed propter illud quo fruendum est. Tunc quippe est optimus homo clim tota vita sua peragitur in incommutabilem vitam,& toto affectu inhaeret illi.
152쪽
. Ul. De doctrina Christia vi. 11
Quot sunt ea quae vere sunt diligenda,& sine scrupulo possunt
diligi si eo modo diliguntur quo eis conuenit. REsPos. Quatuor sunt enim qive diligenda sitnt. Unum eod. lib.
quod supra nos est, idest Dens, alter quod nos summus, tertium cap. 2 3.. quod iuxta nos est, idest proximus, quartum quod insta nos est, sy c. 27.. idest corpus nostrum. De secundo de quarto nulla praecepta danda erant. Quam tumlibet enim homo excidat a veritate, manea illi dilectio sui,&corporis sui,sedaduertendum est, quomodo de i beat fieri haec dilectio.Deus est diligendus toto corde,&tota ani- tma,& mente,& omnis peccator inquantum peccator non est dili- . gen ius,& omnis homo inquantum homo est diligendus propter Deum. Deus vero propter seipsum, de si Deus omni homine.
ylius diligendus est, amplius quisque debet eum diligere, quain seipsum, item amplius alius homo diligendus. est, quam corpus nostru, quia pP Deum ola ista diligenda sunt,& potest nobiscuin alius homo Deo perfrui, P no potest corpus, quia corpus per aliam vivit, qua sectimur Deo: Omnes holes que diligendi sunt, sed cum . 'i omnibus prodesse non possis, his potissimum consule,qui constri .ctius pro rerum opportunitatibus tibi quasi quadam sorte iungi tur, unde s dare velles elemosynam alicui, sed ecce occurrunt duo aeque indigentes, &aeque a te parentela vel alia propinquitate separati, nihil iustius faceres,quam ut sorte eligeres cui dandum esset. quod utrique non posses, sic in hominibus quibus omnibus consillere nequeas, pro sorte habendum est, prout quisque tibi colligarius temporaliter adhaerere potueri r
A N teneamur diligere Angelos ratione huius praecepti diliges
proximum tuum sicut teipsum,&omnes homines.
R E sp ON . Cum ille sit proximus ut innuit dominus quam tib do rejondit petenti & quis est meus proximus , cui vel exhibedii est ossurim i sericordiar si indiget, vel exhibendii esset si indigerer, vel a quo nobis praebedum est ossitium misericordiae, mani curta est hoc praecepto omnem hominem proxinui esse deputandum. . quia
153쪽
quia erga neininem operandum est malum, patet etiam hoc pra cepto quo iubemur diligere proximum, etiam Sanctos Ang los contineri, a quibus nobis tanta misericordiae ossicia impenduntur, quantam multis diuinarum scripturarum locis anima, duertere ficile est.
AN Deus diligat nos,&si diligit an fruatur vel viatur nobis 3R E s P o N. Diligit enim nos Deus,& multum nobis eius dilectionem commendat scriptura, in tali tamen dilectione non fiuitur nobis,quia nostro non eget bono, Uritur tamen nobis, noris c ut nos. Nam nos res quibus utimur ad id reserimus vi Dei bonitate perfruamur, Deus vero ad suam bonitate, & utilitatem n stram usum nostrum refert.
inae differentia est inter temporalia,&aeterna. Aci i RESPON. Inter temporalia, quippe atque aeterna hoc interest.quod temporale aliquid plus diligitur antequam habeatur, vilescit autem cum aduenerit. Non enim satiat animam, cui vera & certa sedes est aeterni las. Aeternum autem ardentius diligitur adeptum, quam desideratum. Nulli enim des ieranti con ceditur, plus de illo existimare quam in se habet,ut ei vilescat cum minus inuenerit, sed quantum quisque veniens existimare potu rit,plus perueniens inuenturus est.
V AE S T. CC. Libri canonici quibus fides debetur, qui sunt
REsro N. In canonicis autem scripturis ecclesiarum c tholicarum, quam plurium authoritatem sequatur, inter quas sane illae sunt quae Apostolicas sedes habere, de epistolas accipere meruerunt. Tenebit igitur indagator veritatis, suum modum inscripturis canonicis, ut eas quae ab omnibus accipiuntur ecclesijscat inlicis, pimponat eis quas quaeda non accipiunt. Et eis ' non accipiuntur ab omnis. praeponat eas quas plures grauioresq; a cipiunt,
154쪽
Eae Lib. De doctrina Christiana. 1 s
cipiunt, eis quas pauciores minorisq; authoritatis ecclesiae tenent. Si autem aliquas inuenerit a pluribus, aliquas alias agrauioribus haberi quamquam hoc inueniri non possit, aequalis tamen auth ritatis eas habendas puto. Totus enim canon scripturarum hic, est. Quinque libri Moysi, Iesus Naue unus, liber iudicum unus, liber Ruth unus qui magis ad regnoru principia Videtur pertinere. Deinde quatuor regum &duo Paralipomenon, non consequentibus, sed quassi a latere adiunctis simulque pergentibus. Haec est, historia quae sibimet annexa tempora continet ordinemque reru: sunt aliae tamquam ex diuerso ordine,quae neque huic ordini ne- ue inter se connectun tur, sicut est Iob,& Tobias,& Hester, & It it, & Macabeorum libri duo,& Hesdrae duo, qui magis subsequi videntur ordinatam illam hi storiam, usque ad regnorum vel P ralipomenon terminatam. Deinde Prophetae in quibus David unus liber Psalmorum,& Salamonis tres, Prouerbiorum,& Cantici Canticorum, D Ecclesiastes. Nam illi duo libri, videlicet Sapientia de Ecclesialticus de quadam similitudine Salamonis elle dicuntur, & si non scripserit eos. Qui tamen quoniam in authoritate, recipi meruerunt, inter Propheticos numerandi fiant. Qui vero proprie Prophetae appellati uinci r r. sunt, videlicet os eae, Ioel, Amos, Abdias, Ionas, Micheas, Naum, Abacuch, Sophonias, APgeus, Zacharias, Malachias. Deinde quatuor Prophetae sunt in iorum voluminum. Esayas, Hyeremias, Daniel, & Ezechiel, hi sunt libri aut horitatis veteris scripture. Libri vero noui testa menti quatuor Euangelia, quatuordecim epistolae Pauli, duae Pstri, tres Ioannis,una Iudς & vna Iacobi, Acta A postolorum,&Apocalipsis in his omnibus libris timentes Deum,&pietate mansueti
AN sacra scriptura viatiar tropis, id est modis omnibus loquutionis, & quibus regulis utendum sit, ut sacra scriptura intes ligatur propter tales tropos. R Espo M. Sciant autem litterati modis omnibus locutionis De quos gramatici grςCo nomine tropos vocant, Authores sacrae stri- Christia irae usos siti ire,&horum cognitio aliquantum adiuuat ad intel n. r. p. 3igentiam sacrae scriptutae, biorum troporum non solum ex com- lib. s. muni
155쪽
Pnae'. Res'. excer. Tom. III. D. Aug.
exempla omnium, sed quorundam etiam nomina in diuinis Itibris leguntur, sicut Allegoria , Aenigma, Parabola; his etiam tropis utuntur multi in communi loquela , nam usque ad illos peruenit vulgi locutio , qui propterea mirabiliores sunt, quia contra quet dicuntur significant, sicuti est qiue appellatur umnia, vel Antiphrasis, sed Ironia pronuntiatione indicat quid velit intelligi, vii cum dicimus homini mala facienti, res bonas
facis'. Antiphrasis vero ut contraria significet, non ex pronuntiatione essicitur, sed aut verba habet sua, quorum origo contra-esa est, sicut appellatur lucus, quod minime lucet, aut consueuit aliquid ita dici, quamuis dicatur etiam non econ trario, veluti cum quaerimus accipere quod ibi non est, & respondetur nobis, abundat. Aut adiunctis verbis facimus via contrario.intelligatur quod loquimiir,veluti si dicamus,caue illum, quia bonus homo est. Et ideo cum studemus sacrae scripturae animaduertendum est, ne his tropis aliquid dicatur ut bene intelligatur. Fuit enim quid a Donatista qui contradonatistas scripsit nomine Ticonius, sic dedit septem regulas,quibus multa obscura,&occulta in scriptura studenti patefiunt obseruanti tamen has regulas. Prima regula sic vocatur. De domino,&eius corpore, in qua scientes aliqua lo capitis&corporis idest Claristi,&ecclesiae unam personam nobis intimari, neque enim frustra dictum est fidelibus ab Apost. Ergo semena Abraar estis, cum sit unum semem Abraat quod est, Christus, non haesitemus quando a capite ad corpus, Sc a corpore ad caput transi tur,& tamen non receditur ab una eademque persona. Vna enim persona loquitur dicen sciit sponso imposuit mihi mitram,&s Kut sponsam ornauit me ornamento,&tamen quid horum dum rum capis, idest Christo quid corpori, idest ecclesiae conuenit intelligendu cλSecunda regula sic debet vocari de domini corpore vero atque permix o,aut vero atque simulato, S hoc propter hyp critas, qui licet sint permixti in ecclesia, & sint corpus limulatum, non tamen in aeternum habent elle cum Christo, nec nunc cum iulo e sse dicendi sunt. Haec regula potest vocari de permixta ecclesia, ct lectorem certe requirit vigilantem, quado scriptura cum ad alios iam loquatur, tamquam adeo sipsos ad quos loquebatur, via detur loqui,vel de ipsis cum de alijs iam loquatur, tamquam Vnust virorumque coi pus, propter temporalem comiXtionem, Jc Comunionem lacramentorum. Ad hoc pertinet quod dicitur in ca
156쪽
. Ex L. L. De doctrina Christiana. 1
scis calicorum: Fusca sum,& speciosa,vi tabernacula ceda speciis sa ut pelles Salomonis. Non enim ait fusca sui ut tabernacula c dari nec speciosa fui ut pelles Salamonis, sed sum,& utrumque se ielle dixit propter temporalem unitatem in una ecclesia ubi sunt mali,&boni. Tabernacula enim coedar ad hVsmaele pertinent, qui non haeres erit cum filio libere: itaque cum Deus dicat de bona par ED. 1. te per Esi am Prophetam. Ducam coecos in viam quam nesciui, semitas qtias non nouerunt calcabunt, & faciam illis tenebras in lucem M. Mox de alia parte malorum quae per mixta est, licit ipsi autem conuersi sunt retrorsum, quamuis alij iam significetur his verbis, sed quoniam nunc in uno sunt, tamquam de ipsis loquitur,de quibus loquebatur,no tamen semper in uno erunt: Ipse est, 'quippe ille seruus commemoratus in euangelio cuius dominus cum venerit diuidet eum,& partem eius cum hypocritis ponet. Mar. 1 Tertia Regula vocatur de spiritu,&litera, potest etiam dici de gra 3. tia &mandato. H c autem magis mihi videtur magna quaestio, la. quam regula, quae soluendis quaestionibus adhibenda, est ideo ad quartam regulam veniamus. Quarta regula Vocatur de specie . Regm& genere, per speciem intelligitur pars, per genus, totum, cuius u. pars est, id quod vocatur species, sicut unaqueque ciuitas pars est, utique uuiuersitatis gentium, hanc ille Ticonius vocat speciem,mnus autem omnes genteS, eadem vero ratio est, si non de una tu
que ciuitate, sed de unaquaque prouincia, vel gente, vel regno tale aliquid in diuinis reperiatur et iiij s. Non solum enim Verbigratia de hierosolima, vel de aliqua gentium ciuitate dicitur alia quid in scripturis sanctis quod modum eius excedat, & conueniat potius omnibus gentibus, verum etiam de iudea de egipto,& qu cunque alia gente, in qua sunt plurime ciuitates, non tamen totus orbis, sed pars eius est, licitur quod transeat eius modum, & congruit potius uniuerso cuius haec pars, est. Fit hoc etiam de homia hibus sicut ea quae de Salamone dicuntur, excedunt eius modum, Psissi I r& potius ad Christum vel ecclesiam,cuius ille pars est relata Har scunt. Haec species semper exceditur, sepe.enim talia dicu tur, quae vel ei quoque, vel ei fortasIe tantummodo apertissime congruant,
sed cum a specie, transitur ad genus quasi adhuc de specie loquen- a te scriptura, ibi vigilare debet lectoris intentio, ne quaeratur in specie quod inuenire melius de certius in genere potest, sicuti est illud quod ait Ezechiel Propheta. Domus Israel habitauit in tem
157쪽
H,&polluerunt illam in via sita, in idolis suis,&in peccatis sitis,&estudi iram meam super eos,&dispersi illos inter nationes M. F cile est inquam hoc intelligere de illa domo Isras, de qua dicit
Apostolus videte Israel secundum carnem,quia haec omnia carnalis populus Israel seci t & pallus est,& qda alia que seqtiumur eidEpopulo intelliguntur conuenire, sed cum coeperit dicere, & sanistificabo nomem meum sanctum quod polluistis inter nationes, &scient gentes, quia ego sum dominus, iam intentus debet esse qui legit,quemadmodum species excedatur, c adaugatur genus, quia hoc prophetatum est de nouo testamento, in quo non una Sens, tantum est, sed omnes gentes,que patribus promisse s uni.& hcclare patet quod scriptura saltat de parte in totum aliquando. Quinta regula a Ticonio Vocatur de. temporibus, qua regula plerumque inueniri vel coniici possit latens in icta pluris sanctis quantitas temporum.Duob.au i modis vigere licit hanc regula, aut tropo syne docte, aut legitimis numeris.Tropus .necdoche,aut a parte totu, aut a toto parte facit intelligi, sicut Luc. dicit post dies octo,& Mat. dicit post lex, ex hoc tropo couincitur ambos veru dixisse,accipiedo'parte nouissima diei,ex quo ad pdixit Christus satur ii, & parte prima diei, quo ostendit id impletu, ides illius diei qn legurauit, sic etiam soluitur questio de tribus diebus,& noctibus a te Christi resurrectionem, accipiendo partem pro toto. Legit lamos autem numeros dicit, quos eminentius diuitia scriptura commendat, sicut septenarium, vel dena mi , Vel duodenarium,&cuicumque alii sint, quos legendo studiosi libenter agnoscunt, plerumque enim huiusmodi numeri pro Vnmerso tempore ponuntur, sicut septies in die laudem dixi ubi nihil est aliud, quam semper laus eius in ore meo.wAnimaduertenda ergo est significatio numerorum. Sexta regula a Ticonio vocatur recapitulatio,& ei tinuenta propter obscuritatem scripturarum: Sic enim dicuntur quaedam quali sequantur in ordine temporis vel rerum continuattione narrentur,cum ad priora quq praeterm illa suerant, latenter narratio reuocetur. Quod nisi ex hac regula intelligatur erratur
sicut ubi dicitur, & plantauit dominus Deus Paradisum in Edem ad Orientem,& posuit ibi hominem quem formauit,& produxit adhuc de terra omne lignum speciosum & bonum an escam itium detur dictimi, tamquam id facium lit posteaquam factum potuit Deus hominem in Paradisum cum breviter utroque commemora.
158쪽
. Li ave doctrina Christiana. 18
. to, idest quod plantavit Deus Paradisum, & posuit i bi hominem
quem sormauit, recapitulando redeat, Sc dicat quod pretermitarat, quomodo videlicet Paradisus fuerit plantatus, te pulchris, de
auibus Ductibus, de de ligno vitae&c. Septima regula istius Tia Leonis diciturde dyabolo & eius corpore. Est i ci pie caput impi
rum. Sicut in prima regula, quam vocat de domino,& eius corpore vim landum est, ut intelligatur, cum de una eademque persona
scriptura loquitur; Quid capiti conueni aliquid corpori. Sic etiam ista nouillini aliqualido in dyabolum dicitur,quod non in ipso sed potius in eius corpore possiit agnosci, scriptum est enim. Quomodo cecidit Lucifer, dcc. Vtique de Dyabolo intelliguntur,cum vero dicit in sequentibus,contritus est in terra, qui mittit Oa. ad omnes gentes, non totum ipsi capiti congruit,quia si dyabolus contritus est, in terra,vtique in corpore suo,quod est in terra,quod contritum est,ut Paulus quem proiscit ventus a lacie terr . Hae autem omnes regulς excepta tertia, aliud ex alio seciunt intelligi.quod est, proprium tropicet locutionis que latius patet, quὶm ut possit, ut mihi videtur, ab aliquo uniuersa comprehendi. Nam ubicumque velut aliud dicitur, ut aliud intelligatur, & si nomeipsius tropi in loquendi arte non inuenitur, tropica locutio est. Quae cum fit ubi neri solet, sine labore sequitur intellectus, cum vero ubi non sobi laboratur ut intelligatur, ab alijs magis, ab alijs minus, sicut magis minusvὸ dona Dei sint in ingeni js hominum,
Q V AE S T. CCII. Vid debet secere praedicator verbi Dei,dum actualiter praedita cat,circa doctrinam, dc modum docendi. R po N. Debet diuinam scripturarum tractator,&doctor, De doct.3c defetor reste fidei,dc bona docere,& mala de docere, atq; in hoc, christia- opere sermonis cociliare auersos, remissios erigere, nescietib. quid stana li. agatur, quid expectare debeant intimare ubi autem benevolos, 2.cap. . inten los, dociles aut inuenerit,aut ipse secerit, coetera peragenda sunt, sicut cause postulat. Si docendi sunt qui audiunt, narrati ne siciendum est, si tamen indigeat,ut res de qua agitur, innot scat, ut autem quae dubia sunt certa fiant; doctimentis adhibitis ratiocinandum est: si vero qui audiui monendi sunt potius quam
159쪽
docendi, ut in eo quod iam sciunt, agendo non torpeant,de rebus assensium quas veras elle fatemur accomodent, maioribus dicendi viribus, opus est,.Ibi obsecrationes, & increpationcs, conci, taliones, & coercitiones, & quaecumque alia Valent ad comm nendos , animos sunt necessaria, sed aduertendum est, quod debet praedicator potius dicere sapienter quam eloquenter, si utrumque non potest, ad utilitatem audientium attendendum est, sunt qui eloquentia in spienti abundant, ij tanto magis .cauendi sunt, quanto magis delectatur auditor in his quae non prosunt, si pienter autem dicit homo tanto magis, vel minus quanio inscria
pluris sanctis magis minusue pro secit. Non dico in legendo eas vel memoriae mandando, sted intelligendo bene. 5 diligenter. Oporteret; enim ut quidquid docet praedicator, sciret,& prob re per scripturas,quia probando delectat, qui minus potest dei ctare dicendo. Et etiam si potest sapientei, & eloquenter dicere. plus proderit, si autem non potest, saltem sapienter dicat. Nam si
bene intelligat authotes diuinarum scripturarum, non poterit dicere nisi eloquenter, cum sint pleni eloq uetia, non illa iuuenili, sed senili, quae tales authores decet. Nam non esset eloquentia nisi personae congruetet eloquenti, sunt enim duae eloquentiae una que magis aetatem iuuenilem decet, &est ventosa, Altera quae viros,
summa authoritate dignissimos planeque diuinos decet, &est humilis, sed quanto humilior tanto altius non ventositate, sed soliditate transcendit. Et tali eloquenua loquuti sunt sancti,
I s. n.erit eloquens, qui ut doceat poterir parua submissae ut d lectet modica temporate, ut flectat magna granditer dicere. Haec autem tria, sicut a Cicerone in illo de oratore dicta sunt, in causis forensibus posset ostendere, in quibus parua sunt ubi de rebus peccuniarijs iudicandum est. Magna vero sunt, ubi de capite hominum iudicandum est. Modica vero, ubi nihil horum iudicandum est, nihilque agitur ut agat siue decernat, . sed tantummodo ut delectetur auditor. Inter utrumque quasi media, &ob hoc modica, hoc est moderata rixerunt; Modicis, enim modus nomem imposuit. Nam modica pro naruis abusue, non proprie dicimus. In ecclesiasticis vero quaestionibus , non inueniuntur haec tria , id est paru*, modica , ct magna, quia omnia, sunt magna , cum ibi, agatur de salute aeterna .
160쪽
'Lib. Enchir. ad Laurentium. sy
na. De Deo&charitate, quae omnia sunt magna. Et tamen iuxta modum dicendi magnas res,id est granditer, no omnia sunt dicenda, sed doctor sacrarum rerum, cum aliquid docer,debet submis-sὸ ὸicere, cum aliquid vituperat siue laudat, tempera se, cum verbaliquid agendum est, & ad eos loquitur, qui hoc agere debent, nec tamen volunt, tunc ea,quae magna sunt, granditer dicere debet, i&ad flectendos animos congruenter, & aliquando de una eadeidq;re magna,&s ubmisse dicitur, si docetur, & temperate si praedicatur. granditer, si aversiis animus, ut conuertatur impellitur.
A N haereticus,& schismaticus pertineat ad ecclesiam catholica,& si non, quare hoc RESPON. Haereticus cum sit ille, qui de Deci falsa sentit, Dideo ipsam fidem violat. Schismaticus vero, qui discissoni b. iniquis a fraterna charitate discordat, quamuis non discordet in his, quae sunt fidei catholicae. Quapropter, nec haereticus pertianet ad ecclesiam catholicam, quia non diligit Deum, nec schismaticus quoniam non diligit proximum.
N homo a seipso possit esse sapiens. Rhs p. Sicut autem nemo a seipso esse potest, ita etiam nemo a seipso sapiens este potest, sed ab illo illustrante de quo scriptuest: omnis sapientia a Deo est. Hominis autem sapientia pietas est, sic enim habetur in Iob, qudit ipsa sapientia dixerit homini, ecce pietas est sapientia, quam Grςci vocant Dei cultum, qui fide spe,& charitate fit.
Vae sunt illa, quae defendenda sunt ratione ,&quae tantum
credenda.REspo N. Huc sunt defendeda ratione, q vel a sensibus corporis inchoata, vel ab intelligentia mentis inuenta: Quae autem nec corporeo sensu experti sumus, nec mente assequi aluimus,aut valemus, eis sine ulla dubitatione credenda sunt testibus', a quibus