장음표시 사용
191쪽
AN ad redemptionem hominis concitreat tota sancta Trinit. Rgspo N. Apostolus dici siquod nos sumus iustificari in Eod. lib. singuine ipsius Christi, sed quid est iustificati in sanguine ipsius,& cap. ii.
reconciliati per mortem filii eius Ita ne vero, cum irasceretur no- o. bis Deus patetividit mortem filij sui pro nobis, de placatus est nobis3 Nunquid ergo filius eius, usque adeo nobis iam placatus erat, ut pro nobis etiam dignaretur mori, pater vero usque adeo adhuc irascebatur,ut nisi filius pro nobis moreretur, non placaretur: de quid est , quod Rom. 8. Apostolus iterum dicit. Quid ergo dic mus ad haec Si Deus pro nobis, quis contra nos Qui etiam proprio filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit illum. Quomodo non etiam cum illo omnia nobis donauit Certe si pater non esset nobis iam placatus, non traderet filium suum pro nobis,& tamen videtur,quod non fuerit ante placatus, cum dicat, Preconciliati sumus per mortem filii eius, ut innuat, quod mors sitit causa placationis, ergo videtur quod mors praecellerit. Et tamen pater antea dilexit nos,quia ante mundi constitutionem et git nos, Ephes. i. Dicebat etiam ad Gal. 1. quod filius non inuitus est traditus, sed sponte, talibus verbis. Qui me dilexit, & tradidit semetipsum pro me,omnia ergo simul, dc pater, de filius, deamborum spiritus, pariter & concorditer operantur, tamen iustificati sumus sanguine Christi, de reconciliati sumus Deo per mortem fi- iij eius. Quc modo autem hoc sit sactum explicandum est. Quadam enim iustitia Dei, in potestate diaboli traditum est genus h manum peccato primi hominis, & haec traditio in Gen. s. demonstratur, cum serpenti dictu est.Terram manducabis,& hec terra est homo, cui dictum est, terra es, & in terram ibis. Cum dicit in te ram ibis.ostendit totum hominem in deterius commutatum. Cudicit in terram ibis, ostendit eius mortem, sed Apostolus ad Ephes1. clarius ostendit sanc traditionem cum dicit. Et vos cum ess
iis mortui delictis,& peccatis vestris, in quibus aliquando ambim lastis, secundum seculum mundi huius, secundu Principe potest tis aeris spiritus huius, qui nuc operatur in filiis dissidetiae,&c.quocirca oes holes ab origine, sub principe sunt potestatis aeris, Q. Ope ratur in fi lijs dissidetiae. Modus autem iste quo traditus est Iastino
192쪽
in diaboli potestatem, non ita debet intelligi, tanquam hoc Deus fecerit, aut fieri iusserit, sed quod tantum permiserit: iuste tamen. Illo enim deserente peccantem: peccati author illico inuasit. Nec sine ita deseruit creaturam suain, ut non se illi exhiberet Deum creante,& vivificaute,& etiam multa bonaei pra: llantem . Si rem commissio peccatorum, per iram Dei iustam, hominem subdulit diabolo, profecto per reconciliatione Dei benignam, remissio peccatorum eruit hominem a diabolo. Non autem diabolus potentia Dei, te di usti tia superandus suit. Et ratio es quia diabolus fuit amator tentiae, & oppugnator iustitiae, sicut& siti sequaces . Nanisticiat cedit ordine suo potentia, ' potetia det subsequi, &ideo in rebus secundis .i. prosperia ponitur. Secundq. n. a sequendo sunt dictae. Que est igitur iustitia,qua victus est diabolus ZQuc nisi iustitia Iesu Christi Et quo victus estὶ Quia cu in eo nihil morte dignuinueniret: occidit eu tia. Et utiq; iustu est, ut debitores quos tenebat,irberi dimittantur in eu credentes,que sine ullo debito occidit.
hoc est, v iustificari dicimur in Christi s uaguine, sic quippe in re
. missionem peccatorii nostrorum, innocens sanguis ille effusus est, -prius ergo iustitia vicit diabolum moriendo, demum potentiare iui gedo, peccata nostra diabolus tenebat, & per illa nos merito Lgebat in morte. Dimisit ea ille qui sua non habebat,& ab illo immerito ductus est ad mortem: Ttum valuit sanguis ille, ut nemine Christo inducii, in eterna morte debita detinere debuerit, qui Christum morte indebita, vel ad tempus occidit. Commendat ergo Deus charitatem suam in nobis, quoniam cum adhuc peccatores - enavis, Chustus pro nobis mortuus est. Multo magis iustificati nunc in sanguine ipsius salvi erimus ab ira per ipsum,ab ira utique Dei. quae nihil aliud est, quam iusta vindicta . Si ergo i ulla diuina vindicta tale nomen accepit,etiam reconciliatio Dei,quae recte intelligitur, nisi cum talis ira finitur Nec inimici eramus Deo, nisi quemadmodum, iustitiae sunt inimica peccata: quibus rei sits t les inimicitiae finiuntur, & recociliantur iusto, quos i pse iustificat. Quos tamen etiam inimicos utique dilexit, quandoquidem pro prio filio non pepercit, sed pro nobis tradidit illum euam dum inimici eramus.
AN habitus sit in animo etiam si actus desit.
193쪽
Rr spo N. Duarum vel plurium disciplinarum peritus, quando unam cogitat, aliam vel alias etiam si non cogitat, nouit tamen, sed nunquid rectὸ positimus dicere: Iste musicus nouit quidem musicam, sed nunc eam non intelligit: quia nunc amialiter eam non cogitat. Absurda est, quantum apparet ista sententia : Idem mei dicamus si diceremus, iste musicus amat quidem musica, sea nunc non eam amat, quia actualiter eam non cogitat. Rectis Eergo dicimus, qubd peritus multarum disciplinarum, tam diligit& nouit eas, quas non actitaliter cogitat, sicut eas quas actu liter cogitat, quia habitualiter tam est perfectus muticus, sicut cum actualiter cogitat de ea, stat igitur habitus in animo, etiam si desit actus.
AN virtutes quibus in hac vita bene vivitur remaneant post hanc vitam, cum ad beatitudinem peruenerimus. R E s P O N. Quibusdam enim visum est desituras, & de tribus quidem Prudentia, Fortitudine Temperantia, cum hoc dicitur, nonnihil dici videtur. Iustitia vero immortalis est, & ningis tunc perficietur in nobis, quam elle cellabit. De omnibus tamen qu tuor Cicero in Hortensio loquitur,& dicit in beata se tura vita non elle necellarias, & non esse opus de ipsis, ibi non erit opus eloquentia , cum nulla iudicia fient, non sortitudine, quia nullus labor , vel periculum ibi erit, non iustina, quia ibi nihil alienum ain petendum, non Temperantia, quia ibi nullae libidines, non Prisedentia, quia ibi non bona, & mala sunt eligenda, sed ola bona, na igitur essemus beati cognitione naturae, & scientia, qua sola et Deorum est, vita laudanda . Tamen dicere pollumus, quod si in illa felicitate Deo regenti esse subditum, si iustitiae est, iustitia est omnino immortalis, nec in illa beatitudine esse desinet, sed talis ac tanta erit, ut persectior, de maior esse non possit. Fortassis erunt, & tres aliae virtutes in beata vita, videlicet Fortitudo,Temperantia, S Prudentia, Ni Prudentiae in illa selicitate sit nullum bonum Deo praeponere, vel quare, Fortitudinis ei firmissi mec herere, Temperantiae nullo desectu noxio delectari. Nunc autem quod agit iustitia in subueniendo miseris, quod Prudentia inpiaecauendis insidiis, quod Fortitudo in perserendis molestijs,
194쪽
Rest. excer. Ton . III. D. Aug.
quod Temperantia in cohercendis delectationibus prauis, non ibi erit: ubi omnino nihil mali erit.
V AE STCCLXIII. Quomodo mens humana sit imago deificae Trinitatis, idestia imago reformata.REspo ND. Trinitas mentis humanae, non propterea Dei
est imago, quia sui meminit,&intelligit, ac diligit se, sed quia potest etiam meministe,& intelligere, &amare eum a quo facta est. Quod si facit, sapiens fit, si autem non facit, etiam cum sui meminit seseque intelligit, ac diligit, stulta est. Meminerit it que Dei sui ad cuius imaginem fusta est, eumque intelligat atque diligat. Si enim mens humana se diligit, & Deum diligit,&quq non diligit Deum, nec se diligit, licet secundum quod ei naturaliter inditum est, se diligat, tamen non inconuenienter, odisse se dicitur, cum id agit, quod sibi aduersatur , et seipsam tam quam suam inimicam insequitur. Si autem diligit se, ut debet,
etiam si meminit, et intelligit, quia nemo diligit, cuius non m minit, et quod penitus nescit. Vnde taliter mens humana condita est,ut nunquam sui non meminerit, nunquam se non intelligat, nunquam se non diligat.
a Nima ex quibus fit misera, et ex quibus fit beata. REsPON. Anima nostra cum sit mutabilis dum in hac vita manet. Ideo ea beata vita, misera, et ex misera, beata essici potest. Et quid eam sacere potest miseram, nisi peccatum suum, et iustitia Domini sui 3 Et quid eam faciet beatam, nis meritum suu, et praemium domini sui 3
TNde prouenit, quod mali homines, bene iudicant, et mul-V ta recte reprehendunt, redit que laudant in hominum mori bus. licet snt mali. RESPON. Quibus ea tandem regulis iudicant, nis in quis bus
195쪽
bus vident,quemadmodum quisque viuere debeat, etiam si nec ims eodem modo vivant. Vbi eas vident 3 non in sua natura, cuml roculdubio mente ista videantur, & mentes eorum sunt mutabies, de hq regule immutabiles. Et etiam hae regulae sunt iustitiae,& mentes eorum sunt iniuste. Ubi sunt erso istς regule scripte ubi quid sit iustum,&iniustuin agnosciturὶ Vol cernit habendum esse quod ipse non habetὶjVbi ergo sunt script , nisi in libro lucis it lius quet veritas dicitur. Vnde omnis lex iusta describitur,&in cor hominis qui operatur iustitiam non migrando, sed tamquam imprimendo, transfertur, sicut imago ex anullo& in cera transit, anuli um non reliquit. Qui ero non operatur, re tamen videt quod operandum ut,ipse qui ab illa luce auerti tura qua tamen ta-gitur. Qui autem nec videt,quemadmodum sit vivendum, excusabilius quidem peccat quia non est transgressor incognite legis, sed etiam ipse splendore aliquoties, ubique Presentis veritatis a tingitur,quando admonitus confitetur.
N renouatio interrioris hominis fiat in instanti vel momento, A quemadmodum in baptismo, fit renouatio illa remissione omnium peccatorum. R E sp o N . Apostolus ad Colo. 3. persuadet nos, expoliari vetere homine & indui nouo,ut renouemur in agnitione Dei, secum dum imaginem sua: sane hqc renouatio, non momento uno fit ipsius nostrς conuersionis, siciit momento,una fit illa in baptismo renouatio remissione omnium peccatosum, neque Vel unum quantulumcunque remanet, quod non remittatur, sed quemadmodum aliud est carere febribus, aliud ab infirmitate que febribus facta est reualescere, itemque aliud est infixu telum de corpore demere, aliud vulnus, quod eo factum est secunda curatione sanare, ita prima curatio est causam remouere langoris, quod per omnium fit indulgentiam peccatorum, secunda ipsum sanare lango rem, quod fit paulatim proficiendo in renouatione huius ina ginis. Quς duo demonstrantur in Plat. io a. ubi dicitur. Qii propitius fit omnibus iniquitatibus,quod fit in baptismo. Deinde sequitur. Qui sanat omnes langores tuos, qd fit quotidianis acri cessibus,cum haec imago renouatur. De qua re Apostolus clare dicit.
196쪽
cit. Est exterior homo noster corrumpitur, interior tamen ren uatur de die in diena,& transfert amorem a temporalibus acl te ita a vili bilibus ad inuisibilia, ut tandem naultis gradib. ad Dei periςctum amorem perueniat, haec renouatio de die in diem perficietur in visione Dei facie ad faciem in coelo, nunc autem perficit per speculum in nigmate. Propter huius persectionem dicit Ioan. , similes ei erimus, quoniam videbimus eum sicuti est.
QVid sit videre Deum per speculum in nigmate quid est hoc
speculum,inque videtur Deus in hac mortali vita. R ε s p o N. Quale sit,& quod sit hoc speculum si queramus Profecto illud occurrit quod in speculo nisi imago non cernitur, speculum ergo in quo videmus Deum, sumus nos,quia id nobis'. est Dei imago, lugin mente nostra descripta est, quomodo autem in aenigmate videatur, hoc est,ad intelligendum di isticile. Nam qnigma est tropus quidam visitatus in sacris scripturis, qui dicitur et allegoria, nam Menigmaallegoria est sed nonois allegoria est enigma. Et allegoria non est nisi tropus id est modus loquendi, ubi ex alio aliud intelligitur. Et ideo ut breuiter explicem quid sit enigma dico, quod est allegoria obscura, perinde ergo quantum mihi videtur, sicut nomine speculi A postolus imaginem voluit initelligi ita nomine qnigmatis quamuis similitudinem, tamen o scuram,&ad perspiciendum dassicilem. os i
A Ngeli cum Deo nuntiant hec nostrae inferiora, scitne Deus antequalia ei nuntient,& si scit,quare nuntiant. R E s p o N. Habet enim Deus mincios idest Angelos non tamen, qui et quc nescit annuntient. Non enim sunt ulla quae nesciat, sed bonum ipsorum angelorum est, de operibus sitis eius consulere vel it. Hem,& hoc est quod ei dicuntur nonnulla nuntiare, non ut ipse ab eis discat, sed ut ab illo ipsi per verbum eius, sine corporali sono, nuncient quod voluerit, ao eo mi is, ad quos voluerit, totu ab illo per verbu eius'audientes. i. in eius veritate inueniet ,
quid sibi faciendum, quid quibus, & quando nuntiandum sit. . QVA EST.
197쪽
AN specialiter tota Trinitas diuina, dicatur charitas,cum dicatur Deus est charitas, an tertia person , idea irtus. S. Proprie dicatur chariti sciat sola prima Persona dicitiir pater,&hlius I. Io. Sapientiu&Spiritus. s.donum Den. Illa in t l. RΕsDON. Sicut ergo unicum Dei verbum, proprie vocamus Eod. lib. nomine sapientiae, cum sit uniuersaliter&pater de Spiritus. S. ipsa cap. 1 7. sapientia ita Spiritus. S. proprie nuncupatur vocabulo charitatis cum sit intueri aliter charitas pater & filius & Spiritus. S. Unigmnitus Dei filius aperto ab A postolo dictus est sapientia Dei bi ad i. Cor. i. r. licit Christu Dei virtutei & Dei sapientia. Ab Apostolove I. Io. . ro etiam S. s. ir charitas, na ibi multa loquitur de dilectione ' ibi dicit, v Deas est charitas, & et Q charitas est ex Deo: Sed ex Deo non nisi filius m S. S. Quia filius natus est ex patre, & S. S. ab troque procedit, de quo ergo dicit, quod charitas, est ex Deo an de filio, an de Spiritu.&inferius manifest. it cudicit, in hoc cognc scimus, lubit in eo manemus ac ipse in nobis,quoniam de spiritu suo dedit nobis; spiritus itaqnes anctus de quo dedit nobis, sicit nos in Deo manere, &ipi ira in nobis, hoe utem ficit dilὲctio. apte est igitur Deus ti mo, ite charitas: Defiique paulopost camhoc ipsum repetillet, atque dixi stet. Deus charitas est c5tinuo sui iecit qui manet in charitatein Deo manet,&Deus in eo, ad significandum Spiritum. S.qui secit nos in Deo manere,ergo Spiritus. Sproprie dicitur charitas. i
inid sit fides catholica, ut explicetur quaero. R E sp o M. Est autem n des catholica h. c. Dominum patrem omnipotentem uniuersam creaturam secat se, atque constituisse per filium suum unigenitum,idest sapientiam & virtutem sitam consili stratialem sibi&coeternam in unitate Spiritus. S. ipsius . consubst intialis,&coeterni. Hanc ergo Trinitarem dici Deum, elimque ficisse& crea ite omnia qui sunt, inquantum sitiat, catholica disciplina dici iubet, ita ut creatura omnis non de Dei natura, sed de nihilo sit iacta, nihilque in ea esse, quod ad Trinitatem perti
198쪽
neat, nisi quod Trinitas condidit, ista condita est. Quapropter omnem creaturam neque consubstantialem Deo neque coeternam fas est dicere atque credere. Esse autem omnia quae secit bona valde,mala vero non esse naturalia, sed omne quod dicitur malum, aut peccatum esse,aut pcenam peccati. Nec esse peccatum, nisi prauum liberet voluntatis assensum, cum inclinamur ad ea quq iustitia vetat, Sc unde liberum est abstinere, idest non in rebus istis, sed in usu earum legitimo, usus autem rerum est, legitimias ut anima
in lege Dei maneat, & vni Deo plenissima dilectione subiecta sit, icca tera sibi subiecta sine cupiditate aut libidine ministret, idest
secundum praeceptum Dei, ita enim sine disti cultate &miseria,&cum summa facilitate & beatitudine administrabit, poena vero peccati est, cum ipsis creaturis non sibi seruientibus cruciatur anima, cum Deo ipsa noti seruit, que creatura illi obtem perabat,oim ips, obtemperabat Deo, itaque non esse ignem malum, quia creatura Dei est, sed tamen uri eo imbecillitatem nostram ex merito pecc ti. Dici autem peccata naturalia, quςnecelle est, committi, ante
misericordiam Dei, postquam in hanc vitam per peccatum liberiai bitrij lapsi sumus, renouari hominem per Iesiim Christum cum ipsa ineffabilis, atque inco mutabilis Dei sapientia totum plenumque hominem suscipere dignata est de nasci de Spiritu.&ex Virgine Maria,crucifigi,5 sepeliri,& resurgere,& ascendere, in coelum,& quod iam facuim est,& venire ad iudicandos vivos,& mortuos, in lane seculi,&resurrectionem mortuorum in carne,quod adhuc futurum pr dicatur,datum esse Spiritum. S.credentibus in eo,c stitutam ab illo matrem ecclesia, quae catholica dicitur, ex eo quia uniuersaliter perfecta est,& in nullo claudicat,& per totum orbem diffusa est, remissa esse poenitentibus priora peccata & vitam aeternam coelorumque regnum promissum.
Q V AE S T. CCLXXI. l. QVot modis potest exponi sacra scriptura.
REsPON. Quatuor modi a quibus da scripturarum tractatorib. traduntur legis expone lae,fm historia, sin allegoria, fimanalogia, sin etymologiam. Hystoria esccii siue diuinitus, siue humanitus res gesta commemoratur. Allegoria cum figurate dicta intelliguntur, Analogia cum veteris &noui testamentorum congruentia
199쪽
m Lib. De Genes ad Litteram. 7
gruentia demonstratur, etymologi, cum dictorum factorumque cause redduntur.
Vid sit imago qu rom an omne quod alicui est simile sit eius
RΕspo s. Omnis imago similis est ei cuius est imago, neci, Eod. lib. men omne quod simile est alicui etiam imago est eius, sicut in spe cap. 16.culo vel pictur quia imagines sunt,etiam similes sunt, tamen si alter ex altero natus no est, nullus eorum imago alterius dici potest, imago enim tunc est cum de aliquo exprimitiar.
QVot sunt, propter qine Deus amat suam creaturam. RESPOND. Duo quippe sunt, propter quae amat Deus De Gen. creaturam suam,ut sit,& ut maneat,ut ergo ellet quod maneret,spi ad sit. Hritus Dei superserebatur super aquas ut habetur Geni. I. ut autem I .ca. 8.maneret,vidit Deus cuncta quae fecerat,quod bona sunt.
QVomodo Deus operetur. R E S P O N. Sed ante omnia meminerimus, non tempσ- Eod. lib. ratibus, quasi animi sui aut corporis motibus operari Deum, sicut cap. I S. operatur homo,vel Angelus, sed aeternis atque incomitiabilibus,& stabilibus rationibus coeterni sibi verbi sui,&quodam,ut ita diaxerim, flactu, co terni sancti spiritus sui.
inare vas plenum aere cum ore deorsum versus in aquam ii . mersum, in ipsum,aqua intrare non potest. I EsPON. Hoc ideo euenit quia aer tenet locum superiorem De Genab ipsa aqua quia enim superiori parte non inuenit emigrandi lo- ad liticu in , deorsum versus irruptis aquis subter eas,aerem in vase posi- c. a.
200쪽
tum, natura ire sinitur, plenitudine sua repellit eas,& in vas n5 permittit intrare, cum autem vas ita collocatur,vios non habeat deorsum,sed in latus inclinatu, intrat aqua inferius aere excute supius.
AQuas super coelos esse ut in Genes. I. dicitur quomodo pri bantur elle. R E svo N. Stella enim Saturni est stigidi Isima , & circulum tuum signi serum peragit per 3o.annos, sicut sol per annum, luna per mensem, eo quod superiore ac per hoc ampliore ambitu graditur, sed cum liaec stella sit frigidissima deberet tamen esse calidis.sima quia est proximior coelo quod mouetur rapidissimo,&vel cissimo cursu ex quo quidem motu velocissimo, deberet calefieri
valde, nam cum moles rotunda circillari motu movetur, interi racius tardius eunt,&exteriora velocius ut utrumque simul per
gant gyrum. Et ideo cum sit haec stella circa exteriora coeli quodi velocius currunt deberet utique calefieri in contrarium rotari mritu C li velocius, Ic tamen est frigida, & non propter aliud nisi propter aquas super coelos constitutas quibus nimis vicina est,& ipse uin i aque congelata & frigidae ideo deci
ino modo luna facta sit an plena an semiplena, & ratio quaesita ti est, quia aliquando a nobis videtur parua,aliquando ma- Maliquanda semiplena.R E s P o N. Luna enim pei secta susta est. Unde licet in ea limmem cresca Vel perficiatur, vel minuatur, non luminare ipsiun, sed illud quod accenditur,variatur, si autem ex una syherulae suetparte semper lucet, sed dum eam partem conuertit ad terram d nec totam couertat,quod a primavique ad quartam decimam fit, crescere videtur, semner est plena, sed terr habitatoribus non semper apparet. Hec eadem ratio est,& si solis radiis illustratur. Non enim potest etiam siccum s oli proxima est, nisi cornibus lucidis apparere,quia cetera pars quae tota in orbem illustratur, non est ad terras, ut videri possit, nisi cum soli contraria est, ut totum terris appareat,quod eius illuminatui. . /