장음표시 사용
241쪽
mea. o Res'. excer. Tom. IIII. D. Aug.
Gen. 37. itaque primos seruos,quibus hoc nomen in latina lingua inditum est bella secerunt. Qui enim homo ab homine superatus iure belli, pollet occidi, quia seruatus, est seruus appellatus, inde& mancipia, quia manu capta sunt. Est enim ordo naturalis in hominis bus, ut serviant tamine uiris,&filii parentibus, quia dc illic iustitia est luec, ut infirmior ratio, seruiat sortiori. Haec igitur in dominationibus, & serui tittibus clara i ulli ita est, ut qui excellunt ratione, excellant dominatione : quod cum in hoc seculo per iniquitatem hominum perturbatur, Vel per naturarum carnaliudiuersitatem, ferunt iusti temporalem peruersitatem, in finem ha- . . bituri ordinatissimam & sempiternam talicitatem.
AEST. CCCXXXV. Mortui per quot dies sunt lugendi, si tamen lugendi sunt, vel
ugeantur ab hominibus. R E sp o N. Et luxit Ioseph patrem suum per septem dies. Per nouem dies lugere mortuum est de consuetudine gentilium: Et ideo Christiani ab hac consuetudine sunt prohibendi, quia noue G s , dies, non habent authoritatem in sacras aptura . Luctus Vero sex H λλ ptem dierium admittitur, quia Sc in Genesi, ut dixi, S in Ecclesiastico, auctoritatem habet: ubi dicitur luctus mortui septem di rum,septennarius enim numerus propter sabbati Sacramentum, pr cipuae quietis indicium est: Vnde merito mortuis, tamquam requiescentibus,exhibetur, .
AN audiens quempiam salsum iurantem , de scit eum salsumi urare, vel quia fuit testis ei rei de qua iuratur , aut quia vidi aut conscius fuit, vel aliquo quouis modo cognouit, dc taceat nihil dicens, an iste pcccer, quia non denunciauit. Leui. s. R E s p o N Ex quin to capit. Leuitici habetur, qudd peccet, ni Sup Le- s prodat iurantem fallo ille qui audit falsum iurantem, &clareuit.lιb. i. scit falsum iurare: sed re illat difficultas, an si iste periurus manifestetur, & quod ex prodicione incurrat periculum mortis, si tunc prodendus st. Ideo sic respondemns, si volens falsum iurare, Zenondum iurauit, sed tantum est paratus ad tale iuramentum, qui .
242쪽
Lib. quaestionum super Leviticum.
scit hoc, lebet admonere, prohibere,& reuocare a tam graui peccato illum, si potest, si autem non potest reuocare, quia omnino vult filium iurare, & de secto iurat coram nobis, qui scimus, quod Alsum iurat, tunc est imam se standus iste, aut illi cui iuratur, aut sacerdoti, aut alicui alij: Dummodo asti quibus inanim statur, non possint irrogare supplicium, sed potius tales sint, qui vel orationibus, vel bonis persuasionibus possint talem reuocare aperiurio. Et hoc iudicamus securius, quam si proderetur illi Leuit. qui pollet, & vellet supplicium irrogare. Nam si plura licet dicat, quod talis debet manifestari, non tamen cui debeat manis
itari, dicit. Q V AEST. CCCXXXVII. QVae differentia est inter peccatum & delictum
R. E S P o N. Fortastis peccatum est perpetratio mali. D lictum autem desertio boni, ut quemadmodum in laudabili vitai aliud est declinare a malo, aliud facere bonum, ut Prosera nos admonet cum dicit. Declina a malo, & sic bonum, ita in damnabili, aliud sit declinare a bono, aliud sacere mala, & illud deliactum , hoc peccatum sit. Nam & ipsum vocabulum si disciuiatur, quid aliud sonat. Delictum nisi derelictum, & qui delinquit. quid derelinquit nisi bonum potest etiam dari alia differentiar videlicet, quod delictum sit, quod ignoranter,& imprudenter committitur: peccatum quod scienter committitur: & huic disserentiae consonant istae scripturae: Delicta quis intelligit S quoniam tu scisti imprudentiam meam. De peccato dicit Iacobus: Scienti bonum & non facienti peccatum est illi: Potest etiam dici delictum negligentia in bene operando, unde in latina lingua, quid aliud negligitur, nisi quod non legitur, iidest non esse situr Vnde etiam legere a legendo, idest ab eligem do latini authores appellatum esse dixe nr.In His quodammodo vestigijs colligitur, i quod ille delinquit, qui bonum
derelinquit,&relinquen . do a bono cadit: quia ii. i . i. ' negligit. i. non legit. i.non
243쪽
QVae differentia est inter imaginem & similitudinem.
- RESPON. QiId intersit inter imaginem & similitudinet r. q. quaeri solet, licet aliquando significent unam rem tamen possumus dicere,qubd etiam aliquando signi ficant diuersas res, ut verbi gratia, quando statuari j vel pictores faciunt unam imaginem hominis in dominu ni id est non attendentes ad exprimendu per talem imaginem, similitudinem illius vel illius particularis hominis, tuc imaginem vocamus. Et si est imago et umilitudo est, cum omnis imago sit similitudo, licet non econuerso, quia potest dari s militudo inter duos,&vnus non erit imago alterius. Si autem patri filius similis sit, etiam imago recte dici potest,ut sit pater prototypus,unde . illa imago expressa videatur, quarum alie sunt eiusdem substanti sicut filius,aliae non eiusdem sicut pictura, quado autem pictor velis statuarius taliter pingit vel facit, ut exprimat liniamenta alicuius particularis hominis dicetur similitudo, licet,& imago sit. Potest ergo dari duplex disserentia, una quisit imago sit quae exprimit in communi rem, licet&similitudo possit dici: similitudo vero quae exprimit rem in particularidicet & imago aliquando possit dici. Altera disserentia est, quod imago in rationalibus, similitudo in
ΡEccare in Deum & in dominum quid sit
RE S P O N. Peccare in Deum est in his peccare quae ad Dei q. I. cultum pertinent,sic enim peccabant fili j Hely,quibus dixit pater r. Reg. 2. si peccauerit vir in virum, placari ei potest Deus, si autem in Deum peccauerit vir, quis orabit per eo Z quado etiam quis peccat in homines, qui ad Deum pertinet, peccat in Deum: nam legitur, quod Gen. io. Deus dixit ad Abimelech de Sara, propterea peperci tioi, ne peccares in me. Peccare autem in dominum his mihi videntur no immerito dici,qui piam poenitentiam peccati non agunt, ad hunc finem,ut non glorificetur dominus ignoscens ideo causam reddes, Psal. so David cur dixerit. Tibi soli peccaui ct c. subiecit&ait, ut iusticefiris in sermonibus tuis,& vincas cum iudicaris , ac si diceret. Tibi
244쪽
soli peccaui,cofiteor corate peccatum meum, ut dum mihi ignoscax, iustificeris,id est glorificeris. Et cum iterum dicit sana ani- POL omam meam, quia peccaui tibi, hoc dicit,ut Deus ignoscendo glorificetur.
CCCXL. lAN propter unius peccatum, sint multi puniendi.
RESPON. Legitur, quod propter unum, qui surauerat de Super Ioanathemate. Dominus puniebat totum Israel,& propter hoc pec De q. 8.catum, tria milia virorum Volentes rugnare contrahay,non potue Iosue 7. runt resistere, sed sugerunt, & 3 6. percussi sunt, quod non accidise Deut. a ser, si ille unus non peccasset. Deuteronomi j tamen dicitur econtiario sic. Non occiden turpa tres pro fili is, nec fili j pro patribus, 1 sed unusquisque pro peccato suo morietur, ideo sic respondemus ad lige quod alia sunt iudicia Dei alia hominum. Cum homo iudicat, non debet punire nisi qui peccauit, & hoc est quod dicit, in
Deuterono m. pr cipit enim ibi hominibus,ut non puniant iustis, per peccato impij. Deus vero & si propter unius Ieccatum multos punit, hoc facit alto&secreto&inuisibyi contilio. Dico dum temporaliter punit, quia qternaliter non punit Deus aliquem propter alterius peccatum. Et ideo cum illos 3 6. homines fecit occidere ut in Iosue legimus, propter unum. Admonetur totus po rulus, Ut quςrat tamquam in uniuerso corpore quod amissum est. Admonetur,& Ostenditur quanta connexa sit in populi societate,
ipsa uniuersitas, ut non in seipsis singuli, sed etiam tamquam partes in toto existimentur. Admonetur quod si Deus punit unum populum propter unius peccatum, quid faciet postmodum si t tus populus p ccabit. Visibiles igitur afflictiones hominum siue mortes, quoniam his quibus ingeruntur,& obelle de prodesse post sunt nouit dominus in occulto prouidentie lue, quemadmodum iuste quibusque dispenset etiam cum aliorum peccata in alijs videtur ulcisci poenas vero inu: solles,quq non nis nocent, prodeste non possunt, ita nullus Deo iudice pro alienis peccatis luit, sicut homine iudice, luere nullus nisi pro sua culpa, istas visibiles debet. '. sHoc enim precepit homini iudici Deus in his quae ad humanum . iudicium pertinent iudicanda, quod in suo iudicio facit ipse quo
245쪽
A N Deux se delectauerit cacrifici js animalium in illo veteri is 'ltamento, vel etiam sacrificis s hominum, idest ut ei sacrificare
Suqer Iu RESPON. Sacrificia, enim illa pecorum Deum Abraam die. q. 9 Isaaz,N Iacob, non delectabant, sed quod significabatur per illa placitum de delectabile Deo erasi erant enim quaedam umbrae latur rum. Et ideo his sacrificijs voluit nobis Deus commendare res ip. sas quae significabantur per ea, una utilis causa hac misi ut mutaren; L. tur, nec modo iuberentur offerri, ne vere secundum carnalem assectum, talibus Deum delectari putaremus, sed nec sacrificijs hum εM. I 3. nis delectur,nam Exo. praecipit,vt primogenita hominum, quae Deo competunt redimantur precio, ne crederetur quod filii essent Deo immoladi, praecepit & hebr is dominus ne immolarent filios suos ubi sicut gentes idolis faciebant quia talia oderat sacrificia. Deus autem delectatur talibus sacrificijs,videlicet O homines pro veritate decertant usque ad mortem & qudii offerunt cor suum si- al. 1o bi,& omnes sensus, sicut dicebat propheta sacrificium Deo spiritus contribulatus, cor contritum Scc. Sed dices si Abraam sciebat humanis sacrificijs Deum non delectari,quare voluit filium suu Deo offerre quod non delectatus sit tali sacrificio Deus patet, quia prohibuit&arietem proposuit fini more antiquu, ad compledu lacrificium. Dc q, Abraam non habebat discutere, an Deus delectar tur tali sacrificio vel non, sed tantum habebat attendere,ad diuinuimperium, ut non parceret filio. Et si crederet etiam Deum non delectari tali sacrificio, credebat postmodum, qubd non iussisset
pelta A N omnis schio si mendacium. gestis su REspo N. Dominus enim finxit se longius ire coram duo
per Luca Pus discipulis, Ic tamen non commisit mendacium,quia non om-
II. ii quod fingimus mendacium est, sed quando id fingimus, quod nihil
Deus tuum lilium offerta, quia tali sacrificio delectaretur, sed ut postmodum suscitaret occisum,&hinc aliquid tamquam Deus sapiens demonstraret.
246쪽
nihil significat tunc est mendaciii, cum aut fictio nostra refertur ad aliquam significationem,non est mendacium, sed aliqua figura veri tatis. Aliquando omnia quae a sapientibus,&sanctis viris, vel etiam ab ipso domino figurate dicta sunt mendacia deputabuntiuquia secundum usitatum intelectum, non subsistit veritas in tali
inem differentia est, inter haereticum & catholicum malum, schismaticum. R Espo N. Inter haereticos & malos catholicos hoc interest, Ex quas quod ii retici falsa credunt,illi autem vera credentes, non viti it ita Eua . ut credunt,schimaticos etiam non diuersa fides,sed communionis sup&fari dirupta societas facit. II .
QVς animalia euangelistis quatuor proprius attribuuntur. R Esro N. Mihi videntur, qui illa quatuor animalia, ad De Comintelligendos quatuor euangelistas interpretati itine, probabilius sensu aliquid attendisse illi qui leonem in Mattheo, hominem in Ma 'Euang.
. Vitulum in Luc aquilam in Ioanne intellexerunt, quὶm illi cap. 6. qui hominem Maleo, Aquila Marco, Bouem Luc Leonem Ioam . O . . ni tribuerunt. Isti tantum principium librorum considerati runt cum tota intentio euangelistarum potius sit perscrutanda, ut primi fecerunt, qui videntes quod Matheus, narrat multum de Christi regia persona,leonem ei attribuerunt,quia cum ipsa triabu regia, leo commemoratus est, Dum dicitur. Vicit leo de tri- Apoc. s. bu iuda. Matheus enim narrat reges Magos ab oriente venisse, de regem Herodem Christum insantem sermidaste,quod Luce vim- Ius alitibuatur,non est aliqua descrepanti propter victimam Sacerdotis neutri dubitauerunt,hominem vero Marco illi primi attribuut & bene quia neque regiam neque Sacerdotalem stirpem narrare voluit 3c tamen multa narrauitquq in figura hominis tantum operatus est Christus. Aquilam vero Ioanni quia super nubila infirmitatis humanae velut aquila volat & lucem incommutabialis veritatis accutissimis atque firmissimis occulis cordis intuetur.
247쪽
ini auae'. o R. l. excer. m. IIII D. Aug.
QVade caiisa uides subiugati sunt romanis de in dispersi
nem missi suiu. Eod. lib. KEsso N. Praeceis runt eni in manifesti peccata ipsorum iucap. 13. deorum propcer quae illis hoc euenturum id est ut romanis subi girentur propheta: ramo ante prςdixerant, S maxime quia impio sutore Christum occiderunt, in quo peccato aliorum occultorum peccatorum meritis excerati stat.
A N sit verum coniugium inter oratos, non seinuicem Carn liter copulantes. De Com R E s p o N. Matheus commemorans Christi humanam genefen. Eua. nerationem, ab Abinam usque ad Ioseph descendit, licet non genetib. 2.c. I rauerit Christum ex concubitu. unde fas non erat, ut ob hoc eum a coniugio Mariς separanduin putaret,quod non ex eius concubitia sed virgo peperit Christum. Hoc enim exemplo, magnifice insinuatur fidelibus coniugatis. etiam seruata pari consensa continem tia, potis permanere Vocariq ue conitigvim non permixto corporiς. sexu, sed custodito mentis auectu, pCaesertim,quia nasci eis etia po-
., itiit filius sine Vllo conplexu carnali,qui propter solos gignedos talios adhibendus est. Et hinc clare paret, o Ioseph vere dicatur, &. recte pater Christi, licet non genuerit eum ex concubitu, cum exillo vero conrugio natus sit. Vnde si recte illo dicitur pater, qui filium sibi adoptauit, quanto magis Ioseph quivere coniunx suit.:.M Mariae. Et ideo excopulatione coniugis, non carnis Christi patrem, Ioseph multo colunctius,qui ex eius conjuge natus est vocamus, quam si ei esset aliunde adoptatus.
Λ N virgo Maria fuerit de stirpe David & de stirpe sacerdotali. R E s p o N. Cum dicat Paulus Ro. i. Christum este ex semine David secundum carnem,& carnem non habuit Christus nisi ex Maria,& non ex Ioseph, patet quod sit ex semine Dauid Lucas
248쪽
etiam dicit, ubd Elisabet quae erat de filiabus Aaron, erat cognata Mariae patet, q, & de stirpe sacerdotali erat. Et sic Christus quantum ad carnem ex utroque genere propagatus est. 1i
AN Petrus negauerit Christum ter.antequam gallus cantau Irit, ratio huius quae liti est qiata Matheus& Lu. loannes di-,cunt, q, Petrus erat negaturus Christum te antequa gallus cantaret. Et Marchus dicit, quod antequam bis cantaret gallus, ter negaturus erat Christum. R E s p o N. Quod dicit Macus verum est, videlicet qubd Pstrus non negauit Christum ter, antequam Omnino cantaret gallus, sed antequam bis contaret. Et hoc etiam coeteri euangelistae intelligunt, licet non scexplicio dicant, illi tres attenderunt, non quando negationem completurus Petrus , sed quanta futura citet di quando coeptura, idest quia trina, ct quia ante galli cantum, quaquam & in animo eius & ante galli cantum primum, tota possit intelligi. Qua miris enim verbis neganta ante primum coepta, ante secundum autem gallicantum paracta sit tota illa trina negatio, tarne assectione animi retimore Petri anteptimii tota coepta est, de sic tres euangelistae etina dicunt verum respectu animi,quM ante omnem gallicantum tota coepta est, & Marcus quantum ad efi chim negationis dicit verum,uidelicet quod tota non est para ante primum cantum sed ante secundum.
A N Christus sit crucifixus hora tertia,vel hora sexta, ratio h ius dubitationis est .quia Marcus. i s. dicit quod hora tertia erat quando Iesus Crucifixus est. Et Ioannes dicit quod erat quasi sexta. R E , P o N. Cum Christus in cruce si a militibus Pylati suspεsus ideo ne a multis putaretur non a iudeis crucifixum Christum, esse. Cum pomis illi crucifixerunt qua milites, ideo Marcus hoc patefecit cum dixit hora tertia crucifixum esse Christum intelliapit enim quando iudet eum crucifixerunt idest quando clamor sis vocibus constrinxerunt Pylatum, vi crucifigeret Christum es
249쪽
maban t enim crucifige eum. Dimitte Barabam,& crucifige Christum, si hunc dimittis non es amicus Caesaris, Ioannes vero, dicit crucifixum esse Christum a militibus hora quasi sexta, a clamore iudeorum,usque ad crucifixionem Christi praeterfluxerunt duae hor cum dimidia, quo tempore volebat Pylatus persuadere I deos ut Christum liberarent cum causam mortis non inueniret.
. Λ N ecclesia debeat prohibere haereticos in omnibus quae ipsi
De com REspo N. Sicuti dominus noluit ut prohiberetur illi ab Apos su stolis qui in nomine ipsius Christi ei jciebant demonia, licet no h, Tuang. berent societatem cum illis,ut Mar. s. habetur, quia tantummodo lib. .c. 1 reprehenendendi erant,quod societatem non haberent cum Apo-RIn. s. nolis,quia Unitatem ecclesiae non tenebant,& non quia eiiciebant demonia in Christi nomine, ita ecclesa catholica no erosibet nec reprehendit haereticos in his quae sunt communia ipsis,&ecclesqvidelicet sacramenta & coetera quae nobiscum sunt communia, sed tantum improbat& prohibet diuisionem ac separationem, vel aliquam aduersam paci veritatique sententiam,in hoc enim nobiscum non sunt,&sic contra nos sunt. e .
' A N lex Moysi mala suerit & peccatum,& ratio qu siti est quia Em11. ri inquit Paulus,quod ubi non est lex, nec prquaricatio,& Ro.7.
Rom. 7. quod peccatum occasione accepta per legem operatum est in homine omnem concupiscentiam.
Ex quaes. R Esro N. Lex enim Moysi, ut inquit isdem mei Paulus Ro. ad simp. 7.esti sancta & mandatum sanctum,& iustum,& bonum, quia prohibet agere mala,& uoluntatem Dei docet paragere, iubenda enim iubet,& prohibenda prohibet, bonum enim est lex si quis ea legitumae utatur, bona etiam est quia data est non ut committat heccatu, sed ut appareat peccatum, apparendo abhominetur, sine lege Moysi erat etiam prquaricatio, sed non apparebat, quia peccatum mortuum erat idest latebat. Concupiscentia etiam erat sine tali lege,sed non cognoscebatur,ideo adueniente lege cognita est com. cupiscentia,
250쪽
Eae Lib. D stionum ad Simplic. Ios
eu piscentia, ut cognita quereretur Dei gratia, qua concupisce tia superari posset,& ideo lex per se non auxit c5cupiscentiam,nec data est,ut augeret, sed ex prohibitione peccati, sumpsit occasione desiderium nostrum augendi: ideo lex non est mala, sed bona, noque occidit, nisi quando tantummodo lecta&non intellecta, nee impleta, tunc enim occidit, quando autem impletur ad suum verusensum, tunc vivificat, quia plenitudo legis est charitas, o ive dissi saest in cordibus nostris per Spiritum S. qui datus est nobis.
Λ N concupiscentia ex prohibitione augeatur. - R a s p o N. Concupiscentia enim maiores vires habet crimine pneuaricationis adiuncto, cum etiam contra legem facit, ii Ibidem. si nulla lege prohiberetur, de ideo data lege Moysi, cum non pollet concupiscentiae resisti sine gratia euangelica aucta est ipsa concupiscentia. .
Q V AE S T. CCCLIII. FAllax dulcedo quid est 3
R E s p o N. Fallax enim dulcedo est, quam plures,atq; maiores poenarum amaritudines consequuntur,& ideo peccatum dulcius fustum ex prohibitione. Suavius admittitur, quod Vetatur, N.& sic sallit nos peccatum salsa dulcedine.
A N non posse nos perficere bonum viribus proprijs tollat a n bis liberum arbitrium,sic enim inquit Paulus Rom.7. velle.n. adiacet mihi perficere autem non inuenio. R E s P o N. Quibusdam enim non recte intelligentibus hanc Ibidem sententia velle enim adiacet&c. Credunt his verbis auferri liberii arbitrium: Sed quomodo aufert,cum dicat, velle adiacet mihi Certe enim ipsum velle in potestate est,quoniam adiacet nobis: sed qd perficere bonum,non est in potestate,ad meritum pertinet originalis peccati. Non. n.est hςc prima natura hominis, sed delicti poena perquam fusta est ipsa mor tali tas,quasi secunda natura .