Praeclarissimae responsiones, ad mille quaesita in omni ferè facultate. Ex omnibus diui Aurelij Augustini libris excerptae, & in vnum congestae d. Iacobo Tribesco Brixiano, ... autore. ..

71쪽

re cum enim quid dolet in pede, aduertit oculus, loquitur lingua, admouetur manus. Quod non fieret nisi id quod animae in eis partib.rst, &in pede sentiret. Nec sentire quod ini factu est absens posset. Non enim nuntio aliquo credibile est fieri non sentiente quod nuntiat, quia passio, quae fit no P continuatione molis currit, ut caeteras animς partes que alibi sunt latere non sinat, sed illud tota sentit anima quod in particula fit pedis, de ibi tantum sentie ubi fit. Tota igitur singulis partibus simul adest, quae tota simul sentit in singulis. Nec tamen hoc modo adest tota, ut candor vel alia huiusmodi qualitas in unaquaque parte corporis est. Nam quod in alia parte corporis patitur cum immutatione potest ad cadorem qui est in alia parte non Pertinere. Quapropter secunddmpartes molis a se distantes,&ipse a se distare conuincitur. Non autem ita esse in anima, per sensum, de quo dictum est,probatur.

J AE S T. LVII.

Amima rationalis unde est idest ex qua regione sue patria ad

nos Veni haut ex quibus constat 3 Qualis est 3 Quanta est Cur corpori data estὶ & cum ad corpus venerit qualis efficitὶ Qualis cum absisterit 3R E s p o N. Propriam quandam patriam, ac animae habitationem. Deum ipsiim credo esse a quo creata est, substantiam vero

eius nominare non possum, quia non est composita, Vt corpus ex elementis . Si enim diceres, ex quibus constat haec arbor, re sponderem, ex terra, ex aqua, ex aere, & ex igne . Rursus si quaereres, terra, aut aqua, aut aer, aut ignis ex quibus constat, nihil iam quod dicerem reperirem . siccum quaeritur, ex quibus si h mo compositus. respondere possum, ex anima dc corpore. Rursurn de corpore si quaeras, ad illa elementa quatuor recurram. De

anima vero quaerenti tibi. Cum simplex quiddam & proprie substantiae videatur esse, non aliter haeream,ac si quaeras,ut lietum est. Vnde si terra. simplex animae natura dici potest, quia ex alijs n

turis non est.

Cum dicis qualis est. respondeo, quδd est similis Deo, similis

hoc modo, quia sicut Deus est, immortalis, ita & anima est immortalis, non enim est similis Deo in hocvt ipsa faciat, quod Deus se cit, cum ncc imago corporis mei, quae est eius similitudo, potest

72쪽

Doc valere quod meum corpus valet sc anima non mirandum est.

s potentiam tantam non habet quantam ille ad cuius similitudia

nem facta est. , . .

Cum dicis quanta est. Respondeo quod anima non est longa nec lata cum hoc sit corporis. Et ideo quia non est corperea ptaecipitur in babtismo viola corporea conrenat.Vniuersoq; huic mullo renuntiet. Et quamuis non sit corporea,est tamen aliquid quod

rati exeplo probatur. Arbor quidem est aliquid sed iustitia multo, melior est arbore, ergo,& iustitia multo melius est aliquid,licet nost longa nec lata vii est arbor, ita est de de anima, quae licet sit quaedam substantia rationis particeps regendo corpori accomodata n5 tamen est quanta. Magna quaedam crede mihi.Magna, sed sine ulla mole de animo cogi tanda sunt, equidem non crescit anima in puero dum ipse corpore crescit quia molem n On habet, crescit tamen peritia in discedo quia fit peritior,& in dediscedo minuitur. tamen illud cauendum est ne quasi spatium loci maius occupate videatur, dum dicitur crescere sed maiorem quandam vim pericor qua mimperitior habere ad agendum, sed ut melius disciuiamus quanta sit eius vis,qua vi non occupat locum. videamus gradus anime. l- Primus animet gradus est vivificare corpus praesentia sua, Gipsum colligere in unum & tenere ut non dissuat nec contabescat, de facere alimeta equaliter distribui suis quibusque redditis. Et haec omnia homini communia sunt cum arbustis. Secundus gradus anime est vis eius in sensibus quae magis m, ni se statur in i pso motu animantis. Et hac vi, tactu discernit calida stigida aspera lenia, dura mollia, leuia de grauia. Deinde innumerabiles differentias saporum odorum sonorum formarum, gustando obsaciendo, audiendo videdoque dijudicat, Atque in diis omnibus ea quae s undum natura sui corporis sunt ascisiit atque appetit rei jcit fligitque contraria, & omnia eum bestijs comm nia homini sunt, tertius gradus est homini proprius, & in hoc eracellit animalia bruta videlicet per discursum rationis quo median

te tot artes,tot edificationes urbi tm tot numeros Iibroru tot ordines familiatum, tot apparatus tot bona simul ac mala fiunt sed hec communia sunt doctis &indoctis,bonis ac malis animis. ideo si considerare se meliorem omnibus corruptibil, quitur quartus gradus, . Quartus gradus animae est

73쪽

corruptibilibus rebus R idem se purgat ab his, & quaerit varijs meridiis puram ac mundam in conspectu dei fieri,ssertim ex considera tione mortis, partim ex cosideratione bonitatis gubernarionis, En uidentidi; sumiui dei, & ad tanta vim id hoc gradu prouc 'latur, Ut

morte valdo timedam non H0eat, nec angatus aliquibus aduersis. .

Quintus gradus es. ae: est no ςsticere se purga ,sed purg ta. ei Ie,i. Ienere puritatem, in quo gradu non patitur se rursus in quin ai, Et in hoc gradu omnifariam coii*ipi t quanta fit. Quod cum concei perit tunc vero ingeti quada,& incredibili fiducia pergit in Deum id est in ipsam contemplationem veritatis, Millud propter quod tin laboratu est altissimu&sacratissi iuu pinium, sed hec actio. i. gppetitio intelligendi ea qui vere summeque sunt, summus aspectus est an iniae quo pex aiorem meliorem rectioremque non habς Sextus gradus ani AE est lareo iam atque reistum aspictunt in id quod videndum est dirigere, Aliud est enim m undari oculum ipm sum animae ne frustra,& temere aspiciat, & praue videae quod est quarti gradus. Ali ad est ipsam custodire atque firmare sanitate

quod est quinti gradus,& aliud est 'dirigere aspectum in id quod videndu est quod est huius si xvi gradsis. Non enim possi ille est dirigere aspectu in illam lucem veritatis nisi prius mundati &ianan I Q tinaerimus. Dicebat. n.propheta in Pial Cor mundum crep in me Deus, Sc spiritum rectum innova in visceribus meis, spiritus enim rectus est credo quo fit ut anima in veritate quaerenda deuiare a que errare non possit. Qui profecto in ea non instauratur nisi,

prius Cor mundum fuerit, hoc est nisi prius ipsa cogitatio ab omni cupiditate as. fece rerum mortalium sese cohibuerit, & eli

quauerit.

Septimus vltimus gradus animet est mansist ipsius animae in ipsa visione atque contemplationeveritatis certe non iam gradus sed F tam mansio ad quem illis superioribus gradibus peri

uenitur potius deber nominari: Audisti quanta uis sit an iniet ac po tentia quod ut breuitet colligam quemadmodum fatendum est, animam humanam non esse quod deu est, ita praesentendum, nihil inter omnia quae creauri PeoeIlep pinquius. Resumamus ergo sciitos septem gradus causa adiscendi, primus dicetur an imatio, secundus sensus itertius Ars, quartus Vi tus, quintus tranquilli tas, sextus ingressio septimus contemplatio. pollunt i&boc modo Vpellari Himps de corpore secundus, per corpus

74쪽

corpiis, tertius circa corpusquartus ad staptant quintus in seipsarhsextus ad Deum septirrius apud Deum, polliint,&sic' pulchre de aliopul elue circa aliud pulchre ad pulchrum pulchre in pulchro pulchre ad pulchritudinem pulchre apud pulchritudinem. l Cutra dicis cur corpori data est Rei pondet Anet sic. Quis est qui iuste stomachetur quod agendo atque mihi strando corpori anima data sit cum tantup eo tam diuiniis rerum ordo, conecti melius non possirrCum dicis qualis in corpore essiciatur Respdndet Aug. sic A it vita rendum quis putet qualis in hoc mortali, & fragili corpore'cL 'heiatur,cum Ym mortem pro ter peccatum, iure contrusa sit, &vimi hi etiani possit excellere Cum dicis qualis efficiatur cum abscesserit. Respondet Aug. sic aut qualis post hoc corpus . tura sit cum de poena mortis, nec-eassario manere debeat manente peccato, dcvircim Dietariciae si Deus ipse idest veritas ipsa pr mihim.

et Ra ηο9.. t Irenuit verae religio qna leviis Deo anima, De quanunde se peccato velut abruperat reconciliatione relisar, innectit tita. 4- ergo animam in illo actu tertio. i. tertio gradu superius descripto mae c. 3 c. atq; incipit ducercissurgit in qi K re OrmaCih quinto introducit in sexto, pascit in septimo atq; hoc alias citius, alias tardius, Utqueq; amore ac meritis valet: Oia tamἴ,Deus iusti si ineptis errain Esecit quoquomodo sese suimere voluerin, de quiqus ficit. A

CVi magis credendum an authoritati an rationi x x Go n. Aliud est civit authoritati credimus, aliud cum ' De quanrationi. Auctoritati credere magnum coria pendiium est,de nullus tita. aiulabor. Quod si te delectat Diaris multa legere qui e magni, &di- m. c.7. uini viri de his rebus neccestati quae videbant visalubiter imp his quorum animis, uel tardiorib.,uel implicationi b. alia salus et Iemoribus quas r nutu quodam loquuti sunt cladiq; sibi volueriit vi, non posset. Tales enim homines quorum piroseri maxima inultitudo

75쪽

itudo est, si ratione velint verum comprehendere similitudinibita rationum facili me decipiuntur, & in Varias noxiasque opiniones, ita labuntur, ut emergere inde, ac liberari, aut nunqua,aut egerri me queant. His ergo utili stimum est, excellentissima: au thoritatieredere,& secundilm hoc agere vitam, quod si tutius putas non solum nihil resisto, sed etiam multum approbo, si autem cupidit tem istam refrenare non potes, quia tibi per sua sisti ratione peruenire ad veritatem. Multi de longi circuitus tibi tolerandi sunt,ut non ratio te adducat, nisi e quae lola rario dicenda est, id est vera ratio. de non solum vera, sed ita certa, ct ab omni similitudine salsitatis aliena, si tamen ullo modo haec ab homine inueniri potest, ut mi, lae disputationes falsae, aut verisimiles ab ea te possint traducere.

QVid est iustitiar . : . t a REspo N. Iustitia aliud non est, nisi aequitas. Aequitas auMς P - rem ab Nualitate quadam videtur, appellata , sed quae in hac vi tira - tute militas, nisi, ut sua cuique tribuantur porro sua cuique pM nisi quadam distinctione tribui non possunt, & sic institia seruari non potest , iisi in rebus, in quibus seruatur, sit quaedam, ut ita dicam Iinparilitas,&dissimilitii lo. tet:

T Mpudenxdubitatio quid est. I. REspo N. Impudens dubitatio duobus fieri modis cognosci

De tur,vno modo, quando homo ex pigritia, non vult uti ratione,&rarita. M tiocinari dum potest ad inuestigandam veritatem, sed potius vult eap. I D in tenebris remanere ut sunt quidam,qui propter laborem, nolui studercilicet bonum ingenium habeant, sed potius in isnorantia. - stare,& sic dubitant de omnibus, quasi rebus, serundo modoest. quando homo non vult stare ex superbia, dictis aliorum, qui magno labore acqtuserunt scientiam,& veritatem inuenerunt, neque diam ob causam facit, nisi quod a semetipso talis veritas non est inuenta. Quod genus inuidiae impudentissimum esse, ratio probat. Minus enim ego de his rebus dubito, quam de his, qua, illis mulis videmur cum pituita semper bellum. gerentibus. .

QUAEST.

76쪽

. Ex Libris De Libera arbitris a

s Ensus corporis quid sit. o i R et s p o M. Sensus corporis est passio corporuper seipiam De pran

DEus est ne auctor malis lR a s p o M. Duobus modis appellare solemus messi uno De Iid modo cum male quequam fecisse dicimus, alio cum mali aliquid roreb.li. esse perpessum. Nam cum Deus bonus sit, malum. non iacit. . et t. Et cum istas sit,utiq; praemia bonis, &suplicia malis tribuit,quae ser ii. utiq; suplicia patientib. malaiant. Vndem nemo iniuste luat 'rinas,quia hoc uniuersum diuina prouideutia regitur. Dicimus, quod Deus nullo modo est auctor illius primi gradus mali. Socundi autem est auctor. mis est auctor mali primi generis, utique non Deus , nec unus aliquis homo sed quilque malus sitim te fiscti auctor est.' 'Qui sicit malum a quo didicit malum sacere Ad hoc respondetur quod non est inuestigandum hoc,quia nullus malumdoctor inuenitur. Nam omnis qui discit bene facit,&.omnis qui discit intelligit& omnis qui intelligit bene facit, qtusquis Tigitur quaerit auctorem per quem aliquid discimus auctorem pro . . iacto per quem benefaciamus quaerit. Qua propter desine Velle .a r. . Linuestigare, nescio quem malum doctor si. n. malus est.doctor noest, si doctores malus no est. Relinquitur ergo nulla alia res metem nostram, cupiditatis comitem faciat quam propria voluntas& liberum albitrium quia nihil presertur ipsi menti nisi Deut qui non facit eam peccare. Demum nullum inserius ipsa mentre, potest eam in seruitutem peccati redigere ergo per seipsam ad malum currit.

BONA voluntas quid est. De libe-R E s P o N. Bona voluntas est voluntas qua appetimus rectὸ roarb. Lhonesteque viuere, & ad summam sapientiam peruenire. Quam I. ca. I 2.

Mille Quaesita. C quidem

77쪽

quidem voluntatem, quisque cum habet, id certe habet, quod terrenis omnibus regni, , voluptatibusque omnibus corporis longe anteponendum sit. in isquis autem non habet, caret prosecto iulare, quam praestantiorem omnibus bonis in potestate noli inon conssi tutis. sola illis votantas per seipsam daret. O

V Irtutes Cardinales, videlicet Prudentia, Fortitudo, Temporantia, &Iustitia, quaero quid sint. .De ld Ret spo m Prudelitia est scientia appetiendarum, vitaia

roreb li. rum rerum . t Ioti tu lo est illataimae a flectio, qua omnia incom- c. I 3 l moda, , d .imna rerum non In nostra potestate constitutarum co- remnimus i Temperantia est affectio coercens, & cohibens apperitum ab his rebus, quq turpiter appetuntur. Iustitia est, Virtus qua sita citique tributiatur, & ille qui habet bonam voluntatem ;necesse est ut habeat has quatum Virtutes . . . Dii. i. 'c si aD . . t ita. 'osti ila inmini t i

QVς est causa, quod tam pauci homines ad beatitudinem per

bueniant, cum omnes velint, & cupiant illam 3 , R C o N. Dictum est; quod hordines illam beatitudinem metemis volun me suas aeuenta tamen&adiuta, Dei gratia De etiarn volim rates sta, miseram vitam merentur, sed dices. Quoi nodo voluntate sua quis meretur vitam miseram, cum ne moeam velit. Aut quomodo voluntate beatam vitam consequbtur homo, cum tam multi miseri sint,&beati omnes esse velint a Rh eo euenit, quod aliud est velle bene, aut male, aliud mereri aliquid per bonam vel malam voluntatem Nam illi, qui beati sunt, quos etiam bonos est opportet, non propterea sunt bc ii, quia beate vivere Voluerunt. nam hoc volunt etiam mali, sed quia recte vivere volunt, quod mali nolunt , quamobrem nihil mirum est,quod miseri holriines, non adipiscuntur, quod volun id est beatam vitam. Itaque cum dicimus, voluntate, homines esse miseros, non ideo dici mus, quod miseri elle velint, sed quod in ea voluntate sunt, quam etiam eis inuitis miseria sequatur ne

78쪽

. Ex Libris De Lilero arbitrio. 18

eesse est. Quare non repugnat superiori rationi, quod volunt omnes beati esse, nec possunt. Non enim volunt omnes recte vive re, cui uni voluntati, vita beata debetur.

MAlecteere quid sitinuestigandum xst. 'licio ri I M. IREsro N. Malesecere nihil aliud est, quὶm neglectis rebus e ternis, quibus per seipsem, mens fruitur, & per seipsam per- De libe- capit, & quas amans amittere non potest, temporalia, & quq per ro a .li. corpus hominis partem vilissimam sentiuntur, dc nunquam ede r.ca. I si certa polliant, quasi magna & miranda sectari. Nam hoc vero genere omnia male secta, id estpeccata, mihi videntur includi, Et nec maleiacta Ecimus ex libero voluntatis arbitrio.

CVr homini dedit Deus liberum arbitrium, quod si non dedis.set, nunquam homo peccasset. Vnde quia dedit videtur quasi a Deum esse aliciualiter auctorem neccati ab homine perpetrati. . RESPON. Homo aliquod Donum est, quia recte vivere cum De libe- vult potest, sed cum sit aliquod bonum, & quod non pollet recte ro arb.li. vivere, nisi vellet, sequitur quod debuit habere liberam volunta- a. c. I. tem, sine qua recte secere non posset. Non enim quia per illam etiam peccatur, ad hoc eam Deum dedisse credendum est.. Satis ergo caide est, cur dari debuerit, quoniam sine illa homo recte non potest vivere .:Ad hocautem datam, vel hici intelligi potest, quia si quis ea usus fuerit ad peccandum . diuinitus in eum vindicatur. Quod iniuste fieret, si non solum, ut recte viveretur, sed etiam ut peccaretur. libera esset voluntas data . Quo enim iustὸ vindicaretur in eum, qui ad hanc rem usus essetvoluntate, ad quarem data est 30Nunc vero Deus cum peccantem punit, quid vide tur tibi aliud dicere , nisi cur non ad eam reni, usus est libera

voluntate ad quam tibi eam dedi, hoc est ad recte faciendum t . Te l. . Mille Quaesita.

79쪽

ERr re quid est.

- e R Esportat Quisquis appetie, quod appetendum non est, roarb.li. tametsi id non appeteret, nisi ei Videretur bonum, errat tamen.E 1.c.'. rare autem, neque ille potest, qui nihil appetit, neque ille, qisi e appetit, quod debet appetere, inquantum igitur omnes homine ,appetunt vitam beatam, non errant, inquantum autem,quis. dis non eam tenet vitinam, quae ducit ad beati tudinem,cum se reatur,& profiteatur nolle nili ad beatitudinem peruenire in tantum eriat, error eli enim cum sequimur aliquid, quod non ad id ducit, quo volumus peruenire . t

QI AE S T. LXX. Cum Deus dederit homini liberum arbitrium,ut possit bene sa

cere,quare dedit,ut etiam homo per ipsum possit conuerti ad peccandum utique dare non debuisset. i 'a De libe R ES PON. Sciendum est animam humanam, maius bonum roarb.li. esse,quam corpus. Si ergo in corporis bonis, inuenimus aliqua, 1.cu. 1 8 quibus non recte Vti homo possit, .nec tamen dicimus non ea d . ridebuisse, quoniam esse confitemur bona, quid mirum si&in. animo, sun t quaedam bona, quibus etiam non recte uti possimus, sed q uia bona sunt, non potuerunt dari nisi ab illo a quo sunt omnia bona: Vides enim' quantum boni desit corpori, cui desunt manus, vel pedes, vel oculi, tamen homo aliquando male vib. tor his membris. Cum autem assunt, quis haec dedit, nisi bon rum omnium largitor Deus 3 Quemadmodum ergo ista probas in corpore, de non intuens eos, qui male his utuntur, Laudas ilium , qui hec dedit bona. Sic liberam voluntatem,sine qua nemo potest recte vivere, oportet & bonum esse, & diuinitus datum, dei potius eos damnandos, qui hoc bono male utuntur, quam eum qui dederit, dare non debuisse fiteazi . . t i

80쪽

Ex Libris De Libero auitrio.

CVm libera hominis voluntas, sit non paruum bonum a Deo

homini datum,unde fit, ut homo auertatur a Deo, & conue tatur ad infima, & caduca per liberum arbitrium, talis motus auersonis, unde causatur R E s P O N. Si talis motus esset naturalis,quemadmodum motus lapidis coem per se ad ima descendit, est naturalis, utiq; no pos sit vituperari homo cum conuerteretur ad caduca, quia naturali, ter moueretur, & necessitate naturae litae,ad perniciem compelleretur, sed talis inotus, non dicitur na turalis, uti motus lapidis, sed ducitur voluntarius,&scanima est, qu seipsam mouet libera volutate, ad caduca . Nam si talis motus non esset voluntarius,non es.set culpandus homo,cum ad caduca vadit, nec laudandus cum ad superiora ascendit.

V AE S T. LXXII.

Quomodo stant simul nos volun tale,& non necessitate pecca re, A quod Deus sit praescius futurorum omnium. si enim Deus est praescius inquies peccaturum esse hominem, necesse est,ut peccet. Si autem necelle est non ergo est in peccando voluntatis arbitrium, sed potius ineuitabilis,& fixa necessitas. RE, P. Aduertendii est hic, m voluntas nostra, noesset voluntas, nisi in nostra potestate esset,& quia est in nostra potestate, ideo libera est, nobis. Non enim est nobis liberum, quod in potestate non habemus, aut potest non esse, quod habemus. Cum igitur sit Deus praescius voluntatis nostrae, cuius est praescius, ipsa erin. Voluntas ergo erit, quia voluntatis est ptae scius. Nec voluntas esse poterit, si in potestate non erit, ergo & potestatis est pra scius . Non igitur per eius praescientiam mihi potestas adimitur , quae propterea mihi certior aderit, quia ille cuius praescientia non fallitur assuturam mihi esse praesciuit. Non igitur aduersantur illa duo in contrarium adducta , quia scuti, cum pr scis tu aliquem peccaturum , utique peccabit, qui aliter non esset praescientia, nisi esset certa o Et tamen tu non