Bernardini Ferrarii Mediolanensis Theologi De ritu sacrarum ecclesiae veteris concionum cum praefatione Joannis Georgii Graevii

321쪽

soo DE RITU SACR. ECCL.

musis 3 quid tenuistis e quis color apparuit oculi vestris p qua fama , qua figura ,-statura,

lineamenta membrorum, corporis puleritudo e Nihil horum, est tamen amatis: quando enim sic laudaveritis , si non amaretis' quando amaretis, si nihil videritis e Me itaque non ostendente formam

corporis, lineamenta , colorem, pulcros motus, me non o tendente, vos tamen videtis, amatis, laudatis , &c.

Solitos olim Auditores conesonanti fauste acis clamare & plaudere, ex Chrysostomo & Augustino vere conclusum videtur ; sed quominus planum idem faciam ex aliis quoque Patribus , nihil nunc quidem vetat. Magno igitur Constantino frequens hic etiam habuit ad populum Co Ciones faustis vocibus acclamatum non semel ab Auditoribus , prodidit Eusebius in ejus Vita lib. q. cap 29. iis verbis : Quod si forte inteν diacendum aliqua occasio incidisset de Theologia i quendi , erecto eo ore consistens, contracto vultu, ein demissa voce, eum singulari religione ac modestia, praesentium animos caelesti disciplina initiare videbatur. Cumque universi faustis vocibus ei applauderent, solebant nutu significare, ut coelum suspicerent, σvenerandis laudibus omnium regem Deum admir ventur oe colerent. De Gregor io NaZiangeno haec narrat Hieronymus in Epistola 2. ad Nepotianum: Praceptor quondam meus, Gregorius 'carian Renus, rogatus a me, ut exponeret, quid sibi vellet in Luca capite v I. Sabbatum δενειρόπρω- s

322쪽

l eleganter lusit. Docebo te , laculans , super haeret in Ecelesia 3 in qua , mihi omni populo acclamante , geris invitus scire, quod nescis a aut certe si solusi tacueris , DIur ab omnibuystultitia condemnaberit. De se-ipso autem ita scribit idem Naχianetenus in Insomnio de Anastasiae Templo: Atque alli, quHem Sermonem nostrum miris laudibus serebant, alii silentio atque admiratione defixi tenebantur , alii partim verbis, partim animo solo stridebant, alii denique veιut fluctus quidam vento excitati pugna' bant. Hieronymus quoque laustas sibi concio- nanti lactas a Vigilantio acclamationes, plaususque datos, scribens adversus eundem vigi- lantium in Epistola s. memorat, cum dicit: Recordare quaeso illius diei, ipsum a flatur Vigii tantium Hieronymus o quando, me de resurrectio, ne O teritate corporis praedicante, ex latere subsul-rabar, σ plaudebas manu, σ applodebas pede

i nius in Epist. 3. lib. s. latetur, Fausti se Reieni sis Episcopi Praedicariones ad vocis usque defe-ν ctum clamore & plausu fuisse profectuum : Licet

t vatis poposcimi, elucubratas, raucus plosor audi vim s tunc praecipue, eum in LugduneUs Ecclesias dedisata finis hebdomadalibus collegarum saerosan-ν ctorum rogatu exorareris, ut perorares. Expressere, tamdem hunc plaudendi & acclamandi morems & Isidorus Pelusiota & Hesychius Hierosolyi mitanus: illius verba sunt in libro 3. epist. 38α. isd

323쪽

36, DE RITU SACR. ECCL. . ad Dorotheum clarissimum, qui ipsius Isidori

Orationem recitans, plausibus & acclamationutius fuerat exceptus ab audiente populo i Etsi , ut abs te scriptum est, Oraιio plausum peperit, aretiam Orationi plausus robur comparavis, quippe qui parenti adminiculi loco fueνit. At quoniam s Penumero Uuvenis, ut plausus orationi quidem r our comparet ι verum Oratoris mores Inficiat σlabefactet , adsupinitatem eum O socordiam, tamquam porrecta manu , ducens , prudentiam tuam moneo , maxime quidem ut Deo , qui hujusmodi 'gratiam Iargitus est, gratiam habeas et quod si etiam ιaudare vis, negar enim fieri posse, ut orationi lplausus tamdem non rependatur Orationem quidem arbitratu tuo laudans , ne nimias adversum me lιaudes contexas, ut ne me supinum atque ignavum ireddas. Hesychius vero in Sermone 1. de laudi- lhus Virginis Mariae: Ego, ait o Cari mi, anim

advertens vestram animi promptitudinem ad audienda eloquia divisa, oe intimum amorem erga ill Fum interpretes , vestro audiendi studio υιctus excitor ad docendi desiderium, congratulatione Cariatatis vestra delectatus. Vos enim continenter cum plausu excipitis eos, qui Sermonem habent, peris de ae discipuli multarum rerum enarratores . Vos velut vectores gubernatores ipsi componitis ; vos gubernacula ιingua precibus continetis, &c. CA-

324쪽

VET. CONCION. LIB. II. sos

CAPUT XXV.

Ad ea quoque Melamabat laterdum , ac Nam sui datat audi m populus, quae intelligem

tia nequaquam capies t.

, o Emel porro invecta in Ecclesiam acclama , o di & plaudendi consuetudo, ira nonnumi quam invalute in sacris Christianorum auditoriis , i ut ad ea etiam acclamaret ac plauderet audiensi populus , quae minime intelligeret. Beatum, Chrysostomum in Homilia xxx. in Acta Apost. i hujus moris testem invenimus: Quomodo namini que ait non deridendus auditor , σ aguntator ma- , Iis σsimulator putabitur Z quod bene quidem dixis, Doctor pronuncians ι quid vero dixerit , dem onstrare, non sum idoneur: hoc assentationis est . Nam tharoedos quidem audiens σ Tragaedos boc iure, pateretur , κtpote qui dictionem similiteν proferre . nesciant: ubi vero non eantus est ostentatio, Requei vocis, sedsenteηtiarum oephilosophiafacultat, cuia, que dicere σ enunciare facillimum est , Quomodos nos igitur accusatione dignum est, si quis ιaxians, causam nequeat dicere , quia dicentem laudavit e Dicente quoque Augustino , nonnumquam acci masse populum ad ea, quae intelligentia minus assequebatur, discimus ex ejus Expositione ad Pialmum i 7. in qua ita est : Quomodo exμις

325쪽

iis omnes e Nihil dixeram, nihil exposueram, vem sum pronunciavi, O exclamastis In Selmone autem q7. de Diversis, eidem quaestionem tantum proponenti , nec dum solventi, populus tamen acclamavit: Matur est mundus, sic inibi, scriptum est sed bonus, a quo factuy est mundur . Quomodo potero absolvere σ explieare quod dixi e Deus . Quid enim dixi λ Quid laudastis Ecce

Quaestio est, O tamen jam laudastis.

CAPUT XXVI.

Quae elyt ollan acclamationum fremula is cincinnabus, ct qui plausuum modῖ. ο

. tbodoxus appellatus quandoque conrionmtor ab acclamante populo, aliquando ter- . tius decimus Apostolus; aliis quoque laud bus cumulatus . mnabus ac peribus d i ausus. Iactata etiam oraria, seu amicula, ac fatariae a plaudentibus inditoriabus. Pauli Samosateri superbia ac animi elatio in captandis ac redimendis plausibus ct acclamationabus. l

Non dubium est igitur, quin eoncionanti fuerint ab Auditoribus & plausus dari, &factae

326쪽

. iactae acclamationes. Illud adhuc incestum, quaei esset harum acclamationum formula,& qui plau- , suum modi . Est haec autem res involuta tene i bris, nec, qui eam illuminarit ad hanc diem , audivi quemquam, aut legi: quam ob causami agendum nobis est diligentius, ut abditam illam, i sicunde possumus, eruamus. Orthocloxum qui i dem appellatum nonnumquam ab audiente populo Concionatorem, testis est certissimus beatus Hieronymus in epistola 7s. in qua Vigilantium alloquens haec inter cetera ait: υ- cordare , quaeso illi'r diei, quando, me de resura vectione O veritate corporis pradicante , ex ιaterei sub trabas, &c. O Ortfodoxum conclamabas. Cyarillus etiam Alexandrinus cum semel praesens adesset in Pauli Eme seni Concione t atque idem omnino tunc de genitrice Dei Maria pronunt claret Paulus, quod antea concionans Cyrillusi protulerat, populus faustis clamoribus dicentemi Paulum interrumpens, hasce laudes in Cyrillum congessit, orthodoxum itidem eum appellans a Eece fides eadem est, donum Dei, Cyrille Orth ' doxe s hoc audire cupiebamus, qui non ita loquitur si Anathema sit. Extat haec Pauli Homilia interi Cyrilli Homilias numero septima. Praeclara est autem omnino ac justa laudatio, quam Consta iit inopolitanum populum cone tonanti Chrys stomo tribuere solitum memoriae tradidit Geo i gius Patriarcha Alexandrinus in ejus Vita, cap. l xl O. ejus verba sunt: omnes mIrabantur eum

327쪽

sois DE RITU SACR. ECCL.i ob sapientiam ipsi a Deo datam, oe quomodo ipsis

dissolvebat, qua in divinis Seripturis interpretatuatque intellectu diFellia sunt, neenon ipsi plau

tio , o Apostolorum tertie decime ; Christus te ad inor misit, ut salvas faceres animas nostras , σpotarer de fontibus Salutaris quia ipse tibi dedit ,

Plausuum porro modos iidem illi, quos mo- 'do supra nominavi, Hieronymus & Georgius Alexandrinus, paucis quidem, sed aperte tamen nobis ita expressere. Recordare inquit ille in Epist. 7s. illius diei, quo, me de resurrectione σveritate corporir praedicante ; ex latere subfustabas, σ plaudebar manu, O applodebar pede, &c. Alter vero in Chrysostomi Vita : Mirabantur ait eum ob sapientiam 'si a Deo datam, &c. Quarσipsi plaudebant: alii quidem rursum chιamides suaν attollentes: alii fimbrias cutrulon, alii vero manualia , alii denique fasciolas seu oraria, &c. Ista quidem sunt Hieronymi & Georgii verba , ex quibus manifeste tamquam oculis cernimus, fuisse olim in plaudendo & manus motas, &agitatos pedes., & jactatas fasciolas seu oraria. Sed & multo ante Hieronymum & Chrysost mum e theatris jam traductos in Ecclesias hosce plausuum modos, fidem faciunt, quae de Paulo

Samosateno, acclamationes & plausus ab Audia . toribus captante ac redimente, prodidit Eusebius Caesariensis. Paulus enim, qua erat super-

328쪽

bia, animique elatione , injuriam sibi fieri puta-

bae, nisi faustis inter dicendum acclamationibus h fuisset ab Auditoribus interruptus, plausibus u exceptus: tenuium praesertim fasciarum & orariorum iactatione ac concussione. Eusebii verba' ex Rufini interpretatione in Historia Ecclesi stica lib. 7. cap. 16. sunt hujusmodi: Verbum faciens ad plebem c Paulus Iactare supra modum ' dexteram, ac palmam femori illidere a pede qμο- que sub Ditare, ac scabellum ferire cum sonitu. - Auditoribus vero non favorem, neqMe pia um ' rare solum, sed theatrali more oraria moveri sibit expectabat, oe vocem tamquam de caveis dari. Haci non solum a viris, sed etiam a mulieribur indece ter expectabantur.Si quis vero Auditorum bonestius verecundius agens a clamore nimio temperasset

velut injuriam facisnr patiebatur injuriam . Haeci eadem ab Eusebio accepta narrat Nicephorus lib. 6. cap. Io. Ac mirum, nisi ad hunc eumdem Paulum pertineant, quae in Homilia xxx. iai Acta Apost. sic scripta reliquit Chrysostomus ri Multi multa faciunt, ut in medio constituti longami extendant orationem ,σ si plausus quidem a mut- ritudine consequantur, hoe eis regno simile factuis' est; si vero eqmsitentio Sermonem finierint , sile t tit tri titia sit illis gehenna molestior. Hactenust Chrysostomus, qui, si de Paulo Samosateno, nequaquam locutus est, indicavit saltem , fuisse aliquos, suis etiam temporibus, Pauli aemulos & fectatores, qui hosce plausuum modos & ac-V 1 ciam

329쪽

; os DE RITU SACR. ECCLtionum sormulas ab Auditoribus interdicendum expeterent sibi, atque suo quodam iure deposcerent. Adducta autem Eusebii verba illud etiam non obscure significant, virorum fuisse proprium, non item feminarum, clamores & plausus conincionanti daret siquidem vitio vertitur Paulo Sa. mosateno, quod ab ipsis etiam mulieribus acclamationes & plausus expectaret. Verum pro tempore de plausibus & acclamationibus satis rin Libris enim de sacro & profano acclamandi& plaudendi more, si quod spero, erit otium, eadem fusius ac enucleatius tiactabuntur.

Nulli Auditorum recedere licebat de Eccle .

Con natore verba faciente. Praeciarum Arelatensis Caesarii factum, quo recedentes Auditores ad Conciones revocaret. I Llud etiam ad extremum Auditoris habitum

vere pertinet, si constans in audiendo permaneat, nec ante recedat ab Ecclesia, quam spirituale Concionis spectaculum dimittatur. Apud Senecam quidem in Suasoria septima vitio datum legimus Pollioni Asinio, quod, Sextilio poema recitante, ante recitationis finem de Auditorio recesserit. Prisci quoque Fideles id severe

330쪽

t observarunt, ut nonnisi terminata Concione de, Auditorum consessu discederent. In Concilio a Carthaginensi IV. Canone a. . in hanc rem ital statutum fuit: Sacerdote verbum faciente di Ec- cἰesia, qui egressu de Auditorio fuerit, excommu-

, nicetur. Quae Canonis verba referuntur a Bur, Chardo Decret. libro a. cap. 66. ab Ivone se x-

ta Parte Decreti cap. 16Σ. & in Capitularibus p Additione q. cap. 2. Quamvis autem Canoni hic, ut est recte a viris doctis adnotatum, ne- , quaquam sit intelligendus de majori Excomm nicatione, sed vel de minori, vel etiam fortasse de sola alicujus communionis privatione, quod poenae genus multis scimus irrogatum in Apostolorum Canonibus γ maxima tamen videtur, me judicio, observatione dignus.' Atque hoc loco quidem non mihi que tem- perare, quin praeclarum illud Arelatensis Caesas rii factum commemorem, quo recedentem de Ecclesia populum ad Concionem revocavit. Cum enim semel animadvertisset Caesarius, stans ad altare, multos ab Ecclesia discedere, ne mox, inchoandae Concioni interessent, subito convo- , lans recedentibus se immiscet, eosque ac mini, modatis & gravibus verbis insectatus vehemen

i lius, retinet tamdem, repetit, revocat: ac, ne

a possent amplius, si vellent, recedere, ipsas Ecclesiae fores claudi jubet . Rem ita gestam nam . rat nobis Cyprianus Diaconus ipsius Caesarii di- i scipulus in ejus Vita' cap. II. sic scribens: Cum