장음표시 사용
141쪽
CAPUT XIII. De Bajulis sive Ballitiis . BGuli , Balli , Balia , o Ballivi apud
Normannos dicebantur , quicunque alicuius rei potissimum publicae curam, ti administrationem habebant . Quare Baiuli in nostris constitutionibus appellantur, qui ecclesiarum vacantium, qui pupillorum seudatariorum , bc qui rerum , bc pecuniae baronum curam gerunt si). Hinc factum, ut quibus reipublicae cura, Rc iurisdictio credebatur , baiuli , sive ballivi dicti sint ,3.
Huiusmodi autem vocabulo ante annum xi 55. magistratus minime fuisse denotatos Μaurini patres credidere sa) . Sed male retenim in constitutione Rogerii regis annixigo. minores magistratus baiuli nuncupantur ): ὀc in chronico Falconis Beneventani ad annum III 4. balia publiea pro magistratu
Hinc si constit. pervenit , Const. in aliquibus , Se
Const. si quando. 24 Const. bMuli locorum.
142쪽
Lib. I. Cap. XIII. IsrHinc ipse conjecturam facio baiulos ante Rogerium fortasse a Roberto Guiscardo apud nos fuisse institutos . Is eoim , ubi h ronibus imperium, dc iurisdictionem ademit, magistratus sonstituit, qui in singulis provinciis in facinorosos animadverterent', pecuniarias caussas definirent, publicae pςcuniaς praeessent , quos verisimile est ballivos, sivela tutos fuisse appellatos. Quare in chronico
Fossae Novae ad annum II 8 p. legitur: Hoc anno Laurentius Mediolane bis miles erat bal- Iivus per totam Campaniam , O habebat in sua
Potesate roeeam de Latianu, O G sro 6 At institutis a Rogerio xege, ut 1hpra dictum est, justitiariis, bc camarariis bajulorum auctoritas non parum fuit imminuta. Quumque hi hortasse pergerent de gravioribus delictis cognoscere, GuillςlmuS I. eorum a ctoritatem ita finivit, ut de pecuniariis caussis cognoscerent exceptis seudalibus: necnon minima furta, bc leviora delicta punirent, quae scilicet poenam mortis non mererent se). Ad haec singuli singulis urbibus, locisve praefecti sunt b) . Institutis denique gubernato libus eorum iurisdictio , & auctoritas paene Ι et de- 6 Apud Muratorium rem. p. R. I. es Const. locorum bajuli. 8) Const. Magistri Camararii , & Const.
143쪽
1sa Iulituri Jur. σἰυἰI. Neapo I. defecit, alibi tamen amplior , alibi resilioelior est.
Quare baiulorum hodie auctoritas est primo , ut cognoscant de damnis illatis seu ab
hominibus, seu ab animalibus 9 . Ut autem
baiulus reum damnare possit , sussicit unius, testimonium cum sacramento inventoris, adhuc si inventori damnum illatum sit. Immo si inventor animal coeperit, quod damnum i tulit ; eius solius suisicit sacramentum. Condemnatio vero fit ad damni reparationem , & praeterea ad poenam unius augustalis , quam poenam baiulus excedere nequit io 3. Quod accipiendum est , si damnum contra baiuli prohibitionem , seu , ut Vulgo aiunt, bannum, illatum sit: alioqui ad solam damni reparationem , qui damnum intulit, condemnatur , nisi id dedita opera fecerit, quo casu eXtraordinem erit puniendus ii . Deinde ad baiulorum cognitionem pertinent leviores pecuniariae caussae , plerumque
infra flammam duorum augustalium : sed is ex cuiusque loci consuetudine pendet. Illud vero iuris baiuli plerique omnes habent, ut apud se queant obligationes , quas Vocant
144쪽
Lib. I. Cap. XIII. I 33 penes acta , fieri: atque ubi commissae fuerint , ex iis agi, seu , ut aiunt, incusari : atque exsecutio in rem, in personam decerni . Poenam vero ultra augu1talem minime poterunt exigere, quoniam baiulis vetitum est eam poenam excedere si 2 . A sententiis porro baiulorum ad gubernatorem appellatur, adhuc si baro nullum habeat ius provocationis , seu secundarum caussarum iῖ Sunt tamen quarumdam urbium , & locorum baiuli, qui maiori iurisdictione utuntur,& fere ea, quae nostris constitutionibus desinita est . Hujusmodi sunt baiuli Salerni , Aletii , Consentiae , Catansarii , Caietae , Aversae , Laurini, & in primis huius principi urbis ; ubi sunt baiuli, qui judices dicuntur , adsessor, actorum magistri, & scribae: immo , M proprios carceres Neapolitani ba
Clim ad baiulos quoque pertinuit pretium rebus Venalibus statuere : pondera, & men suras eXaminare : atque poena unius unciae eos punire, qui statutum pretium in vendendo excederent, vel iusto pondere, aut me
145쪽
1s4 Institue. Dr. eisἰI. NeapoLsura non uterentur i5J . Sed procedente tem pore id ad cujusque loci universitatem trans. latum est; quod ius ea tapania vulgo dicitur poena quoque legitima in his casibus unius
augustalis facta est 163. At in Urbe, M s burbiis ius cogitoscendi de ponderibus . Mmensuris ad tribunal regiae stelae pertinet.
Huiusmodi vero baiulorum electio olim ad camararios pertinuit, nisi sic ubi baroni concessa esset iurisdictio, seu, ut loqueba tur , bancus , O judex: sed ubi camararii defecere , coepit baiulorum electio locorum universitatibus concedi, seu locationis , sea venditionis titulo, nisi sicubi id baroni se di iure fuerit concessum; de qua re eX co cessione, privilegio, vel longa consuetudine erit dijudicandum.
sis) Const ad os tum baiulorum . 08 Tapia ad d. Const. ad officium baiulorum.
146쪽
AΜagistratibus ad privatas personas pergimus . Diversum personarum ius avario hominum statu pendet. Civilis hominum status , qui 1cilicet apud Romanos spectabatur, libertatem, civitatem, & familiam respiciebat; hinc triplex personarum divisio , una in liberos , M servos : altera in cives , dc peregrinos : M tertia in patres familias , ic filios familias. Summa igitur personarum divisio, quae in libris Romani iuris proponitur, est , quod alit servi sunt, alii liberi: liberorum alii ingenui , alii libertini. Id personarum discrimen apud nos minime fuit ignoratum: etenim Langobardi suos habuere servos, iique Vel
ex ancillis nascebantur : vel fiebant, non mO
do per captivitatem , sed etiam si sponte se I 4 ab
147쪽
Is is InfΤῖt. Jur. eἰνὶ I. Neapol. alteri in servitutem dedissent 1), vel si cui ob crimen , aut debitum servi essent addi
Liberorum vero quidam ingenui erant , quidam libertini. Ingenui, qui liberi nati essent : libertini, qui ex iusta servitute manumissi. Μanumimonis quadruplex genus retenim interdum libertus fiebat amond, plenissimam libertatem adsequebatur, bc plane extraneus a familia patroni habebatur: i terdum fui reat, & pariter plenam libertatem adsequebatur, sed tanquam de familia patroni habebatur : 1aepe per impans , seu per V tum regis manumittebatur, qui similiter plene liber, & extraneus a familia patroni fie-hat : interdum denique fiebat aldius, sive a dio , qui quamvis servitute liberaretur , tamen ipse, eiusque liberi ad certa servitia, praest tionesque patrono tenebantur , ut non longe a servo videretur distare a) . Praeter liberos, & servos habuere Langobardi ad eriptitios, quos censles , O colonos dixere. Fuere quidem apud Romanos ad scriptitii, quos agricolas , colonos, inquilinos,& censitos dicebant. Sed hoc videtur inae cessisse discriminis inter Romanos, & La
148쪽
gobardos adscriptitios , quod Romani servi fuerint q) : quum contra Langobardi ad-1criptitii liberi fuisse videantur, qui tamen
plena libertate non uterentur , quorumque
conditio proxime ad servitutem accederet 5, Etenim Romani adscriptitii servi fuere, quos domini colendis agris destinaVerant , quoSinitio pro arbitrio ad alia ministeria poterant deputare : sed procedente tempore i ductum, ut huiusmodi adscriptitii a colendis agris , quibus fuerant destinati, distrahi ne possent ; quare ne legari quidem sine agris poterant. Hinc Μarcianus inquit: Si quis inquilinos in a praediis , quibus adhaerent, legaverit , inutile es legatum so) . Idque stib Constantino, sequutisque imperatoribus magis suit stabilitum : nam , ubi semel servi tanquam ali cujus agri coloni fuerant censiti, non licebat amplius eos ab agris abstrahere 7) . Langobardi vero adscriptitii non raro aldiones fuere agris colendis addicti: licuit enim dominis servis manumittendis certa servitia , Moperas imponere 8) : saepe quoque ingenui
5) L. L. lib. u. tit. 18. L. 3. 6) L. si quis III. D. de leg. I. 7) L. omnes S L. quemadmodum p. & L. d finimus 1 f. C. de agric. & censit. 8) L. L. lib. a. tit. 18. L. 3. & tit. 34. L. 9.
149쪽
r a 3 In sit. μ' eivit. Neapol. fuere, qui sponte se agrorum culturae addice bant : nam qui potentiorum patrocinio se commendabant ; ii vel certam pecuniam , a lia sque res , vel certa servitia , te operas
quotannis promittebant 9 . Atque hi ad-1 criptitit, eorumque liberi rei rusticae operam dare debebant, agrosque colere , censum Vel certa Pecunia , vel certa fructuum quan titate domino pendere. Ea triplex personarum divisio non modo
sub Langobardis , sed etiam sub Normannis
N Suevis apud nos obtinuit : nam in nostris constitutionibus non modo servorum, sed etiam adscriptitiorum frequens mentio Occurrit , qui etiam coloni, villani, frequentissime νυ ssei dicuntur io . Sed quum XIII. saeculo inter Christianos servorum usus fuerit abolitus ii) ; apud nos quoque servi defecere : sed quoniam adscriptitii inter servos minime connumerabantur, eorumque conditio veluti media inter libertatem , oc servitutem erat ; hinc ea diutius apud nos retenta. Hinc quamvis sub Ande-
150쪽
Lib. ΙΙ. Cap. I. 139 His ita expositis narremus breviter leges
nostri regni de servis , & adscripticiis . Et principio, quamvis iure Langobardo, ut dictum est, permissum fuerit libero homini se in se
vitutem alteri dare : necnon ob delictum , vel debitum servum addici; tamen id a Fri-derico II. fuit emendatum. Is enim iuris Romani scita sequutus, quo maxime delectabatur , vetuit liberos homines aliis se servos dare , vel adscriptitios fieri, aut personam propriam certis 1ervitiis obligare, ea reddita
ratione : Nos enim , qui fumus domini personarum,sine nostrae serenitatis aifensu , personas semitiis perpetuis , aut conditionibus nolumus
oblitari sis). Hinc fit ut angarsae , par angariae , quibus homines ad certa servitia vel statuto pretio , vel sine mercede tene tur, ad regalia iura sint referenda: sed de ea re fortasse alibi. Deinde de servis fugitivis Guillelmus Ι cavit, ne quis eos reciperet, sed quam citissime domino restitueret : vel, si dominus ignoraretur, locorum baiulis traderet, ut ad Magnam Curiam transmitterentur i 4 ) . Id Fridericus ΙΙ. confirmavit, illud addens, ud tibi servi fugitivi ad Μagnam Curiam essent transmissi, si domini infra annum servos re
- i Constit. quia frequenter . si ) Const. servos, & ancillas.