장음표시 사용
461쪽
lii 2Arg. r. Si ablatis creaturis possibilibus, maneret in Deo potentia, & de facto esset, sequeretur quod potentia Diuina foret otiosa, quod est absurdum; ergo &C. Resp. neg.
sequelam ant. Etenim potentia D. non esset otiosa, quia is tribueret Deo, quod effet cum ea persectione,quae Deitati competit. Quare tribueret Deo, quod posset Creaturas
producere si essent postibiles; quod si per impossibile, essent
improducibiles, id perfecto proueniret non ex parte Dei, sed solum ex parte creaturarum, quae essent impossibiles, ut patet de chim ri . . . Arg. 3. Ablata a Deo continentia eminent tali, qua dimcitur continere creaturasi non potest non tolli potentia .vroductiva Dei, sed ablata creaturarum postibilitate, tollitur continentia eminentialis; ergo & potentia activa :mai. patet, quia Continentia eminentialis non est aliudi, quam virtus productiva rei, quae Contineri dicitur; min. variter est clara: non enim potest in Deo contineri em Nnenter id, quod est omnino repugnans, alias Chimetra coimetineretur in Deo eminenter. Resp. neg. min. & ratio est, quia continentia eminei, Ytalis duo importat, primum est Virtus ipsa productiva rei, quae contineri dicitur. SeCundum est, quod res ipsa in ex se nullam dicat repugnantiam. Quare ut dicatur non dari continentiam eminentialem, satis est, ut alterum de sciat. Vel resp. dist. min. tolleretur Continentia eminen etialis, hoc est, possibilitas creaturarum conC. potentia- Dei absoluta, quae est eius infinita persectio, nego min. Etenim in tali casu non daretur continentia eminentia .
Iis; non quidem quia non daretur in Deo eadem virtuti activa, quae de facto datur, sed quia tolleretur non repu- , rnantia ex parte ipsius creaturae, hoc est possibilitas. Contra. Si ablata Creatura. e. g. Angelo quoad esse posisbile: adhuc in Deo maneret virtus productiva illius, s ς ueretur , quod Deus eodem modo se haberet erga res impossibiles , ac possibiles, sed hoc ex terminis videtur fal-Resp. quod Deus, quantum est ex parte sui in tali hypotheu eodem modo se habet erga creaturas possibiles, acampossibilia. Quare discrimen repetendum est solum caevarie creaturarum; quae si eΣ natura sua implicantiam, α
462쪽
repygnantiam dicant, ut chim rar nequeunt producere secus autem li nullam dicant repugnastiam; ut ostensum fuit inquet stione de possibilitate,& impostibilitate rerum. Addi et iam potest, quod licui chimetae modo nullum pr iudicium afferunt diuinae omnipotentiae, cuius Ob Cecum adaequatum est possibi te; ita in tali hypothesi nil lauderet, aut Omnium creaturarum impossibilitas de potentia Dei absoluta demeret ἀ
Vtrum patentia D. di inguatur ab inteLectu, di υ
tantate Dei, Omb is ab e sentia velutis
NI Ot. Quod circa praesentem quaestionem diuersimodὰ
sentiunt Doctores. Etenim quidam afferunt, potentiam Dei esse formaliter eius essentiam : Quidam in actu intellectus eam reponunt. Quidam in actu intellecitus,&voluntatis simul eam constituunt, ex quibus coalescit unum integrum, & completum principium. Verum omis sis recensitis opinionibus, producam sententias Celebriores, quae sunt Thomistarum,&Scotistarum. Siquidem D. Thom. cum suis in in p. q. q. 2 . putat, potentiam Dei esse proprium Dei attributum distinctum ab intellectu,&voluntate; sic enim art. I. ad 4. eXpresse docet. Potentia udistinguitur ab intellectu, & voluntate, ut principiunM CXequens a dirrigente, & imperante, ita quod intellectus sit potentia, quae ex possibilibus dictet, bonum esse, quod haec fiant, & ista non fiant; & voluntas imperet, & decernat, illa esse futura, ista non . Potentia vero tanquam te ti una principium exequatur , quod voluntas decreuit. Vnde admittit triplicem causam rerum factibilium ad extra, inter se distinctarum virtute,& eminenter, videlicet
intellectum ut causam dirrigentem, voluntatem ut causam Operantem,& potentiam ut causam exequentem.ScΟ-tus Vero in I. d.37. q. uia. Censet, potentiam proximam, Scadaequatam ad extra esse solam Dei voluntatem, quem praeter Scotistas, sequuntur Caiet. p. q. q. 2 .art. I. Ferra riens s lib.2. Contra gentea capta O. Molina P. q. q.23. art-α-
463쪽
Concl. Potentia D. ad extra non consistit formauter inessentia D. neque in intellectu , neque est speciale attributum distinc um a voluntate; sed est ipsamet voliantas D. sub ratione adtiis secundi; etsi quidam Scotistae,signanter Ponesus velit esse voluntarem subratione actus primi. Est Scoti loc. cit. Prob. r. auctoritate S. Scrip. exprimentas productionem creaturarum per mandatum i quod indubie ad voluntatem spectat. Gen. I. Dixit M. Meus, βαδέ x factaeu tuae Psal. I 48. Ipse dixit. facta mur, i amandavit, o ereata sunt . Apost. ad Ephes. I. vero usomnia serundis eo ιlium voluntatis sua: & psal. III. Omnia
Prob. a. auctoritate SS. Patrum, & praesertim D. Ath.
ser. q. contra Arianos dicentis: Deus Iolonurn voluntatis se ait: D. Leonis ser. a. de rotivit. Daur . euius natura bouitas ,
cuius volaotas potentιa: & ita loquntur D. Aug. & quamplures ali j: ergo &C. Prob. rat. qu D d I. partem, nempe potentiam sormaliter non consistere in D. essentia. Ratio Potentiae acti uetiuxta communem intelligendi modum est posterior elisen tia, ut patet in creatis, maxime in anima, Cuius potenti , idest intellectus, & voluntas, sunt posteriores ipsa animet essentia; ergo pari ratione discurrendum videtur de etan tia D. & eius persectionibus, secluso tamen omni defectu. Prob. amplius. In Deo potentia productiva ad intra distinguitur ab essentia D. cum Verbum D. & Spiritus S. non producantur proprie abestentia D. sed ab intellectu, di voluntate, quae sunt principia formalia productionum ad intra; ergo potentia agendi ad extra non est essentia formaliter, neque intellectus, esto intellectio praeuiare,quiratur in Deo, ut agente libero, sed voluntas, qua Deus libere agit ad extra; qua quidem ratione remanet conci sio probata etiam quoad intellectum, & voluntatem . Quare superest ostendere,quod potentia non est speciale attributum distinctum a voluntate, ut volunt Thomista'. Prob igitur breuiter, & clarE. Huiusmodi potentia di- stincta a voluntate se habet velut potentia tertia executi-ua: sed potentia executiua distincta a voluntate D. dicitir Deo impersectionem: ergo&C. Prob. min. potentia
executiva, si ponetetur in Deo, esset quodammodo passi
464쪽
ua respectu voluntatis imperantis; etsi esset activa respectu sui oblecti: ergo talis potentia in Deo dicit imperis
Praeterea. Nullum porsectum indiget ad sui actionem aliquo instrumento a se distincto ex natura rei: sed volui tas D. est principium infinite persectum , potentia autem executiua si distinguatur a voluntate est quasi instrumentum voluntatis, instar exequentis imperium alicuius: e go talis potentia executiua non est in Deo admittenda. Arg. I. auctoritate Scoti contradicentis positioni co Clusionis. nempe quod voluntas quatenus est sub actu secundo sit potent ia operandi ad extra. Doctor in I. docet productionςm competere actui primo; ergo voluntas dicitur potentia sub ratione actus primi, & non sub ratione actus secundi. Resp. Doctorem loqui de productione ad intra,non ve rode productione ad extra. Verbum enim Diuinum non
procedit ab ipsa intellectione Patris, cum sit ipsa intellectio notionalis, seu genita, sed procedit immediate ab ii tellectu lacundo Patris, idest ab intellectu, ut principio productivo, & ab essentia D. ut obiecto intelligibili.
Arg. Contra I. partem. Omnipotentia competit Deo. quatenus est 4nfinitus in omni genore entis; & quatenus continet eminenter persectiones omnium creaturarum ἰquod non competit voluntati, vel simili attributo, quae sunt infinita solum sormaliter in s genere, ergo potentia , seu omnipotentia recte coniti tuitur in essentia D. . Resp. neg. cons. & ratio est. Quia ex antecedente s tu naseq.itur, essentiam esse radicaliter potentem agere , non tamen ipsim esse formaliter principium proximum aqualiter se habet potentia, seu Omnipotentia. A Arg. 2. Volitio essentialis Dei terminatur etiam ad ipsum Deum , nec non ad D. Personas, & per simplicere Complacentiam ad res mere possibiles; ergo voluntas subratione actus secundi, idest volitionis nequit dici poxentia , seu omnipotentia. Resp. conc.ant.& neg.Cons. Nam ex antecedenti solum sequitur, volitionem diuinam ut Vol itionem se extendi ad plura, qu m inquantum habet rationem potentiae. Vnde volitio essentialis inadequato concepta dicitur Omnipotenti/,seu potentia, quae quidem distin-
465쪽
distinctio voluntatis inadaequale conceptae sussicit, ut Omnipotentia Dei numeretur tanquam speciale attribu- Contra . Potentia debet inesse naturaliter, A necessia-xio ei, cuius est potentia ; sed volitio non inest Deo naturaliter, &necessarib, sed libere: ergo volitio, seu voluntas sub volitione nequit dici potentia. Resp. Conc. maiis& disting.min. Volitio Dei,seu actus essentialis D. voluntatis in se absolute consideratus, iron inest De' natural ter , & necessario, nego: cctualis terminatio libera ad creaturam faciendam non inest naturaliter Deo , Con min. Itaque primo modo habet rationem potentiae at s cundo modo est quasi applicatio D. potentiae ad operai Caeterum ea, quae possunt obijci pro sententia Thomistarum adstruentium potentiam executivam in Deo, vi deantur in pari. a. disp. I. et
Vtrum omnipotentia Dei naturali ratione ab u lumines ei demo iram possit.
N Nol. 7. Quod licet potentia infinita Dei, &omnia
potentia materialiter coincidant, & communiter
Vnum pro alio usurpetur; in doctrina tamen Scoti, &ex modo significandi differunt in hoc , quod potentia infinita solum postulet, quod Deus posset facere omne id, cuius productio non importat impersectionem in faciente, &omnipotentia exigat, quod agens possit facere quicquid est lactibile, siue impersectionem supponat,sive non. Vi de omnipotentia latius patet potentia infinita,.quia omnipotentia dicit respectum ad omne factibile absolu.; ut constat ex vi nominis; potentia vero infinita respiacit tantum id,quod fieri potest sine imperfectione agentis. Not et Quod Scotus tractat hanc quaestionem diffuso tam in I. d. 42. q. i. quam in quol. 7. & quidem in p. g. hiet respoderi posset distinguendo, ita discurrit.Etenim omni- Iotens, aut potest dici agens, quod potest in omne pos ibi
e mediato , vel immodiat hoc modo est potentia actia
466쪽
ua Primi Essicientis omnipotentia, prout extendit se ad
omnem effectum in ratione causa' proXimae, vel remotae:
Et si naturaliter possit concludi esse aliquod primum efficiens, sicut ostensum est supra d. a. naturaliter etiam p test concludi illud esse omnipotens hoc modo loquendo. Alio modo accipitur omnipotens proprie theologice, prout omnipotens dicitur, qui potest in omnem essectum immediate, & in quodcunque possibile, hoc est in quodcunque quod non est ex se necessarium, nec includit contradictionem; ita inquam, immediate, quod sine omni
cooperatione cuiuscunque alterius causae agentis: &hoCmodo omnipotentia videtur esse credita de Primo est ciente, & non demonstrata; quia licet Primum essiciens habeat in se potentiam effectivam eminentiorem potentia cuiuscunque alterius causae effectivae, habeat etiam in QCminenter potentiam effestiuam cuiuscunque alterius
causae, sicut deductum est dist. a. & per hoc probatum est, eum habere potentiam infinitam; & istud quasi sit ultimum, ad quod ratio naturalis potuir attingere de Deo Cognoscendum; Iamen ex hoc non videtur posse concludi omnipotentia secundum istum intellectum, quia, etsi verum sit, non tamen est manifestum naturali ratione eQuod habens causalitatem eminenter in se, & causalitatem causae secundae eminentius, quam illa causa secunda
habeat respectu sui effectus; posset immediate in effectum
immediatum Causae secundae ; ordo enim, supple essentialis causarum superiorum, & inferiorum hoc non concludit,quia,etsi Sol haberet in se causalitatem eminentiorem, quam habeat Bos, vel aliud Animal; non tamen concederetur Solem immediate posse generare Bouem, sicut p test cum Boue immediate generare: hactenus Scotus. Caeterum in quol. cit. F. de tertio respondendo pro
Phylosopho, explicat, quod dum dicitur immed la te, d uodico, id est causationem, & illa requirit perfectionem; dc modum, siue immediationem causandi, & ille requiritim persectionem annexam, erao ad immediate causandum
xequiritur imperfectio; non sicut ratio causandi, sed sicut Conditio necessaria in Agente. Vbi enim est ordo essentialis, ibi non potest aliquid esse proximum imperseet i Gino, nisiapsumst aljqualiter unpeidie vini re paucis jn'
467쪽
teriectis, concludit sic. Ex quo patet, quod istam propositionem negaret Phy losophus : Persectior causa immedi lius causat , intelligendo per immediatius exclutionem
Not. q. pro maiori intelligentia doctrinae in a. notabili allatae, quod obiectum Omnipotentiae est possibile, ad impossibile namque, cum sit nihil, est nullipotentia . Verum possibile communiter sumptum,quod etiam dicitur possibile logicum, seu metaphysicum opponitur impossibili; ac dirci inde est id, quod non includit contradictionem; Quo
sensu etiam Deus est possibilis. Possibile autem strictῆ,
duod physicum vocari solet, est terminus potenti actiuς,& coincidit cum contingenti, quod potest esse,& non esse, ac Droinde opponitur non solum impossibili, sied etiam
enti necessario; & hoc possibile est obiectum adaequatum
''i 'c ies Est de fide, Deum esse omnipotentem. Haec
conclusio constat manifeste ex Sac. Scrip. Gen. II. Ego Daus
ommpotens. Exodi 2 . omnipotens Ut uom n e ut. Eccles . I. Unus est altismus erraror omnium omnipotaus . Matth. I 0. Apua
mum omnia postilia, & in pluribus ali js locis . Idem docent Sacra Concilia, & Ss. Patres. Prob ratione . Potent Ia debet proportionari essentiae, sed essentia Dei est infinita. er o potentia eius est infinita; ac proinde Deus eli omni-pὼens respectu cuiuscunque causabilis tam mediate,
'Id ne 'Omnipotentia Dei, seu eius potentia infinita
respectu cuiuscunque causabilis, immediate est ui sedemonstrabilis a priori; a Phylosopho vero, seu sola ratione naturali non est demonstrabilis neque a priorI, neque t posteriori. Est Scotiloc. cit.' Prob. I. pars Scoto. Illud est verum demonstrabile a priori, quod ex terminis suis habet,quod sic possit demonstrari per aliud verum simpliciter prius: sed Deum esse omnipotentem mediate, & immediate ita se habet: ergo&c. Prob. min. Illud verum, quod ex terminis suis eli necessarium mediatum, ex terminis est demonitrabIle propter quid, sed huiusmodi est istud verum, qaia est vera ivnecelsarium, & mediatum: ergo &C. Prob. mn. Omnia. Vcrum necessarium, vel est inausum, Vel Immediatu .
468쪽
sed Deum esse omnipotentem non est verum immediatum, quia notionale prius conuenit essentiae, quam illud, quod dicit respectum ad extra; ergo cum omnipotentia
dicat respectum ad extra, ac proinde sit quid posterius, potest a priori demonstrari in se considerata. Prob. a. pars. Propositio mediata non potest cognosci propter quid, nisi per immediatam propriam,& ista nequit cognosci nisi ex terminis, & specialiter nisi ex terminis subiecti, quod scilicet subiectum includit praedicatum,&propter hoc includit veritatem, siue notitiam illius mediatae : ergo cum viator ex naturalibus nequeat habere conceptum de subiecto virtualiter,& euidenter includen. tem totam illam coordinationem, non potest demonstrare a priori, nec a posteriori Deum esse omnipotentem. Prob. Scol. quot. cit. alia clariori ratione sic. Viator habens conceptum simplicem, & perfecti ilimum, ad quem attingit homo ex naturalibus, non transcendit cogniti
nem persectissimam simplicem de Deo possibilem meta physico: cognitio enim fidei non tribuit conceptum simplicem de Deo, sed tantummodo inclinat ad assentiendum quibusdam complexis, quae non habent euidentiam ex terminis simplicibus apprenensis, &per consequens per fidem non habetur conceptio simplex transcendens omnem conceptum simplicem apud Metaphysicum. Nunc autem conceptus simplex perfectissimus, ad quem attingit Metaphysicus de Deo. non includit cui lenter veritates ordinatas ad istam: Deus est omnipotens utroque modo, idest, quod sit cuiuscunque creabilis immediate, vel in diate I & alio modo, quod sit cuiuscunque creabilis immediate, immediatione cause, hoc est, nulla alia causa activa mediante. Quia Phylosophi multi attingentes, ursuppon i tur, conceptus periectissimos possibiles viatori ex naturalibus de Deo ad notitiam huius veritatis attingere non potuerunt: quod tamen fuisset eis possibile, si talem Conceptum simplicem habuissent; immo fuisset eis quasi necessarium; quia ex virtute illius vidissent illam veritatem qua si immediatam,& ulterius applicando per illam , ex ista necessaria deductione sciuissent veritatem illa mediatam ; haec Scotus, quae volui ad litteram transcribe
469쪽
.42Dprima fronte facilis appareat. Ex qua doctrina recte infertur, quod sola ratione naturali nec a posteriori demonstrari potest omnipotentia in sensu theologico, cum Phylosophi, teste Scoto F. secundum quot. cit. Videantur sentire non solum, quod non sit demonstrabile Deum esse omnipotentem immediate, sed etiam, quod hoc sit impossibile, innixi huic fundamento: Principium necessarium,& omnino perfectum ad nihil immediate contingenter se habet; in hoc enim errabant, ponentes, Deum agere de ne-Cesstate naturae,ac proinde secundum ultimum de potentia produxisse ab aeterno quicquid producere potuit. Verum insensu phylosophyco probari potest omnipotentia aposteriori, nempe ratione Prim cauis,a qua causae omnes secundet dependent in esse,& operari; ut docet ScOt.quol.
Cit. g. quinta Conc. III. Conc. Deum esse Omnipotentem utroque m I O, ut
supra explicato, demonstrari potest propter quid a viatore lumine pdei perlustrato. Probat sic Acot. quot. eit. F. secunda conclusio. In quocunque intellectu potest haberi conceptus simplex virtualiter includens veri thenaimmediatam, & ulterius mediatam in illo intellectu potest haberi notitia propter quid veritatis mediatae: sed a viatore fideli potest haberi conceptus virtualiter inctu dens illam: Deus est omnipotens, & etiam virtualiter in- includens suam immediatam praecedentem : ergo a Via- 'tore fideli potest demonstrari a priori Dei Omnipotentia: min. pat. quia V lator fidelis potest habere conceptum de
Deo virtualiter includentem omnes veritates necessarias
mediatas, & immediatas, qua ratione Theologia potesti esse scientia in intellectu Viatoris fidelis.
Arg. Contra I. Conc. probando Deum non esse omnipotentem in sensu theologico, sed in sensu phylosophico
dumtaxat. Deus agit ad extra de necessitate naturae ; ergo Deus non est omnipotens immediate , seu theologice,
. Prob. ant. Agens de necessitate naturae, seu necessarium est perfectius agente contingenti: sed Deus est Agens periectissimulat; ergo Deus est agens de necessitate natura'. Prob. mai. In omnibus diuisionibus entis unum diui
lans est perlactum , auerum imperiectam', Ac extrema ti a. illa,
470쪽
illa , quae sunt perfecta in cliuersis diuisionibus, aut necessario se concomitantur, aut se compatiuntur, ut patet de
ente, quod per finitum diuiditur, & per infinitum, per necessarrum, & possibile, peractum, & potentiam; Unde
actus, necessitas, infinitas, aut necessario se concomitantur, aut Compatiuntur; crgo Cum in diuisione entis per causam, & causatum causa sit persectius extremum, Con- comitabitur cum eo quodcunque perfectius diuidens ens, vel poterit cum eo stare, & per consequens stat cum causa prima. Resp. neg. ant. & pariter negatur probationis mai.
nam necessarium est persectior conditio, ubi est possibilis. sed rationi primae causae , ut causa , est incompossibilis; &cum probatur. In omnibus diuisionibus entis &C. respondetur: quod omnia perfectiora diuidentia ens concomitantur se, verificatur de diuidentibus, quae dicunt peris. et ionem simpliciter ad se, ut actu infinitas, &huiusmo di, non vero de illis, quae dicunt respectum ad extra, quia habere ne etessariam habitudinem non est perfectionis, cum
non stet cum perfecta neCeuitatC. . Arg. a. Aliqua causa necessario Causat; ergo prima Causa necessarici causat, ac proinde nequit esse omnipotens iii sensu theolonico ant. Videtur manifestum, quia multae causae naturales necessario causant: Consequentia probatur . Eo quia in essentialiter ordinatis posterius non potest habere necessitatem, nisi prius sit necessarium et sed Connexiones Causatorum ad suas causas sunt essentialiter Ordinatae: ergo nulla talis connexio est necessaria nisi illa, quae est primi causati ad primam causam sit necessaria. Resp. neg. cons. non curo modo de antecedenteo adprobat. transeat mai. & neg. min. Etenim in causis nulla est connexio cauta , & causati simpliciter apud Theol gum, sed tantum secundum quid, cum prima causa nou Causet de necessitate naturae, ratione cuius ponebatur EPhilosopho connexio necetaria, & ordo essentialis inter causas, sed causat libere, & contingenter ad extra. Quod autem attinet ad Causas naturales necessario causantes, ta Iis necessitas est tantum in ordine ad ipsas causas naturales , siquidem in ordine ad Deum omnes causae, omnesque
effectus sunt absolute contingentes, ut dictum est in disp. de scientia