장음표시 사용
131쪽
tione proponitur. Verum et hoc amplius hὶc obseruandu, vitam repugnantia, quam contraria, in Abi repugnent ais contraria Ant,ut posito uno interimatur alteriam, Crnno interempto, alterum ponatur. Q flare locutiones hutatus modi, Aut periit,aut litem docet. Irem, Aut cucurbitae
forem,aut ipsam cucurbitam, Talis pleris c quae apud Graecos olim in prouerbia cesere consilietudine ais ipso
euentu magis receptae fuerunt, quam ueritatis constantia:
de quibus, Cr alijs pene innumeris Erasmus noster in opere adagiorum non rim copiosequum fructuose elegauti narratione perscribit, uir pro ecto hac nostra aetate exta tra omnem ingeni j aleam positus,ut Plinil verbis utar, ut hoc sua aetate M. Ciceroni tribuit uerisime. Ex praedictis alite sequitur,copulatissum negatiuam aequipollere dibunis Guae affirmativae ex eisdcm partibus d ibi contradiccntatibus: uerbi causa,hanc,non cir dies est, Cr nox est ruinant non est dies,aut non est nox. Cur eX copulatiuis non fiant syllogismi.
IA in uero mirabitur 'ri is quistia, quid causae subsit,
quod cum tires sintseupcrius positae hypotheticaru pronpositionu species,cr ex conditionalibus quide, disu etiuis certi stilogismoru modi a nobis iam praescriptistit, nullos praeterea subqciamus, quibus ex copulatiuis periret idebrogismi feri demonstrentur. Huius sane rei hanc esse causim arbitror , quod quae Dpotheticae proprie dicum
tur huiusmodi sunt,ut in his conditio aliqua uel exprimatatur, ut in eis, quae peculiari nomine conditionales appetilantur, uti subintelligatur, ut in distinctiuis. Nam cum ita propo
132쪽
proponitur,aut dita est,aut nox est,haec eadem propositiocu conditione nihilominus pronuntiari potest, hoc modo,
Si dies est,non est nox,uel si non est dies, nox est. Iris per has nes esse aliquid, neq; non esse , simpliciter signiscaritur sed aut illud essest hoc fuerit,aut quoties unum fuerit, non posse simul cr aliud esse. Unde Cr in his conseque tisitis inesse quos perspicitur. At uero quae coprelativae
dicuntur,ut non uerae Dpotheticae sunt di nec in his conis sequentiae uis ulla deprehenditur: quae nimirum facit poritifimum ut ex propositionibus tapotheticis, pothetici Dilogismis tiruantur. Impotheticae tamen quoquo modo dici possunt, quatenus ex categoricis compositae constant. Quare nec Boethius etiam , ctim aliis de hilogi mis ex potheticis copiosisime tracte ullos praescribit modos, iuxta quos βilogi mi ex copulatiuis perinde ferent. Nec ipse admodum probo eas consequctitiae formas, quas vulsex copulatiuis elictui, ut a tota copulativa ad alteram eius partem: er itaem a destructione partis copulatiuae ad de structionem totius, quae licet necessariae utiq, sint, utiles tamen non sunt. Ex copulatiuis tamen recte βrt is argui mentatio proceda, siue Hilogisma uoces, siue aliam quaa libet argumentationis speciem, quoties per has ex dicturirictis ad coniuncta procedimus: hoc est, quoties quae diuia fili praedicantur de subiecto aliquo, de eodem etiamnum coniunctim dici posse probantur. Quod quia aliquando
ira contingit, aliquando uero minise,certe ad hoc regulae
ex ipso Aristotele colliguntur, quibus id discernere licet, G quis proinde hic sub cere non grauabimur.
Sequuntur tres regulae. - I , Ex his
133쪽
EX his igitiir prima regula est, Quaecunque diuisu
fecundam accidens de aliquo praedicantur subiecto, aut alterum de altero,baec simul atque coniunctim de coisdem praedicantur nesmme. cuius regulae hanc reddit rati nem Aristoteles,quod uidelicet unum non faciant. Quare non recte sequitur,socrates est albus, Cr Socrates est muriscus, itur Socrates est albus muscus. Dictam est autem secundum accidens,quoniamsciens Cr grammaticus licet secundu'm accidens desubiecto aliquo dicantur, tamen alta
terrum de altero non fccundum accidens, scd per se dicitur: Cr proinde ut diuifim,iri Cr coniunctis de eodem praedia cari possvnnui,Socrates est scietis,ex Socrates est gramaticus,igitur Socrates est sciens gramaticus. Secunda regi la, Quaecunque diui in de aliquo praedicantur,ut desubitacto, ct id quod si quitur, is praecedenti includitur, ipsi de
eodem simul Cr coniuctim non praedicantur. Huius quos regulae haec ab Aristotele redditur ratio, quia comittereritur uitum nugationis. Vnde non recte sequitur, Socrates est homo, Cr Socrates est animal, igitur Socrates est hoismo animal siquidem ian homine animal includitur. Nec sequitur ob idipsum,Socrates estgrammaticus,Cr Socratates est scies, itur Socrates est grammaticus sciens. Tertia
est, quae ex his sequitur,regula, Quando aliqua deaqliuo
ut 9ubiecto seorsim atq; divisim praedicantur,us nes se
cundum accidens omnino,neque ex his posterius in priori directim continetur, haec de eodcm simul dis coniunctim praedicantur,ut Socrates est homo, CT Socrates est albus, ergo Socrates est homo albus. Item, homo est animal, Crhomo est rationalta,ergo homo est animal rationale.
134쪽
Post haec etiam de consequentiae ratione haud absiura. μπit hac in parte nonnihil adjcere, propterea quod insuperioribus sepius in huius incidimim menti nem. Primo igitur dicendum est quid sit, deinde quomodo diuidatur,tertio regulae quaedam subqciendae furit. Neque
vero ut uana res existimari debet consequentiae uim posse intelligere:quonia ad hos summa totius dialecticae tenditer utilitas.Sane haec ex eo potigimu percipitur, cui reridie uti contigerit coniunctione rationali ergo, siue igitur,
is qua huiusmodi est: quae alioqui ut Alexander He gius dicere solabat) multu βcsit negotij studiosis huius
artis hominibus.Porro hac ipsa recte uti poterit, quicuntaque rei probandae tum causam, tam signum intellexerit. Ita enim res una ab alia dependet, ut certus proculdubio ordo aliquis in ipsa reru natura esse intelligatur, id quod Seneca inter philosophos non contemnetas autor, primo Naturalium quaestionum libro his uerbis non tam diserte quam grauiter exprefit: omni inquito rerum certus ducitur ordo, alia alijs ita complexa sunt,ut quod anteueedi aut causa sit sequentium, aut signum. De consequentia & eius diuisione.
Onsicquentiam igitur hoc pacto quidam definiunt,
Consequentia est oratio ex antecedente er constaequente , suis quidem partibus constituri, quas rationalis aliqua coniunctio connectit. Eam ita diuidunt , ut sit erbona, π mala consequentia. Et bona quidem ab eisdem definitur,cuius si antecedens uerum est, non potest esse, quin consequens quoque uerumst: ut, homo est, igitur 1 3 animal
135쪽
ε34. DE sYLLOG. HYPori animal est. Mala uero, cuius etsi antecedens uerum est, non est tamen necessee, ut consequens uerum sit,ut Socra, ter ambulat, igitur coelum serem est. Bonum rursus diauidunt in materialcm cr formalem. Verim qui Aristotelalem potius sequutur, quam barbaros sophilius, ea in ne cessariam, Cr non necessarium distescunt, ut sit tamen
necessaria consequentia, quam illi formalam uocant: non necessaria, quae materialis ab illis dicitur. Ergo formalis consequetia est, quoties datis quibuslibet terminis iuxti praescriptam aliquam argumetandi formam ,si antecta dens uerum est,er consequens este uerum necese est. Curiis modi in primis sunt hilogisticae coisquentiae omnes, ex quae ex ipsarum propositionum tum conuersone, tam aequipotentia eliciuntur, er β quae aliae his consimiles sunt,Materialis uero, quae tametsi bona quidem est, trismen iuxta eandem similemq; argumentandi formam firma ubique Cr constans non est, quales stre sunt dialecticae
argumentationes, Cr quae per Enim alba Cr caeteras argumentationis species constituuntur, nempe terminotarum tantum gratia, uidelicet qui materiae uicen praestant. Irique materialis consiequentia est, si hoc modo argumenisteris Coelum uolubile est .ergo coetu rotundum est Q nimpe quod iuxta eandem formam ita argumentari licebit, coelum uolubile est, ergo coelam stellatum es f. Caeterum probabilitar in his ac confirmatis,ex locorum aliquo dia
lectico η peti solat,proficisciturq;.
Sequuntur duae regula tum instantia contra secundam,tum etiam quae sit bonae
consequentiae proprietas. sequvntur
136쪽
τR AC TAT Vs VI. SEquuntur hinc regulae duae, quarum prima est , Si ad
antecedens bonae consequentiae sequitur consequens,
ad oppositum consequentis oppositum sequitur antecta dentis. Et oppositum quidem mc intelligo id, quod cotta tradictorium dicitur. Caeterum ipsius regulis tale texentriplum, homo est, igitur animal est. Hic quia recte sequia turibonio est, igitur animal est,ad appositin consequentatis,quod est, nul lum animal est, recte quos sequitur, stiatur nullus homo est. Secunda regula, Quicquid sequitur ad consequens bonae consequentiae, sequitur crad eius antecedens: ut quia ad hanc,homo est recte sequitur, itatur animal est: Cr ad hanc rursus, animal est, igitur Abris lautia est: ad eandem idcirco, que erat, homo est, recte
quos sequitur, substantia est, ut fit,homo est, igitur subristantia est. Sane has dua; regulas ideo adqcere libuit hoc loco, quod unaquaeque harum per totam arrem logicam principij vim obtimeat. contra secundam tamen regulam
huiusmodist instantia. Nam si quid necesse est csse, illud quoque posibile est esse. Rursus autem, si quid posibile est essee, illud iam non necesse est esse. Igitur si quid netaeesse est esse, idem erit non necesse esse: quod prorsim inisconueniens uidetur. Sane huius disticultatis nodum Theotaphrastus Graecus autor, uir utique in omnibus disciplinis
consummati mus, dignus proinde qui in Aristotelis diata tribam, ipso etiam Aristotele id ita adiudicante, succedetaret ut autor est Aulus Gellius) ad hunc motum soluit, Non omnino inquit lim est posibile esse, ex non neri cesse esse: quod hoc negatiuam specisin habeat, illud uero affirmatissam: quamuis tamen eadcm propemodum utroru
137쪽
ia s DE DEMONsTRATIONEbost fgnificationis uis. It satyrinationem, quae est, neces est es, non rectes quitur negatio, per quam alia quid non neces es proponitur. At de constquentia quiadem quae fit, cr qui bona, tum quae necessaria, hactenusquam breuis me dictum sit. Bome praeterea constque iis id es proprium obstruatum est, ut exuero quidem non uise uerum sequatur unquam, ex relso autem cum plar in album,nonnunquam etiam uerum.
IAE PIVS mecum repudiu ac totiest admiratione non parua captus sum, qμid causa est , cur bonus ille vir, qui cum in artem dialecticam tractatus aliquot
scribere constituist, eosdem pro sua ut
videtur opinione iri demum parauit, ut per eos ad Ariastotelis Logicam studiosi eius artis introducerentur non id etiam tentaverit in eam huius distiplinae partem, qμα Demonstrativa dicitur, ac per hoc omnium potisma Crest,er habetur, etiam eorum iudicio , qui illorum tractata tuum autorem non stigide, mis strenue ne dicam superastitiost)ρctantur, cim tamen illud neque grauiori illius labore, neque minori introducendorum in hanc quoque
huius artis partem utilitate feri potuis constet maxime quod pueri olim quod utinam hodie, obstruaretur,
138쪽
TR AC TATVs VII. uromisis friuolis cauillationibus) ad philosophiam iustia
tuendi, in mathematicis disciplinis, ad quas comparandas hac parte plurimum iuvamur, antea exercebantur, Crs non exacte, rudi salum modo: quod er exempla pase m per Aristotelis libros distersa dis mala indicare pilane uidentur. Unde etiam in foribus Platonicae diatriabae scriptum legebatur, Nemo huc ingrediatur geomerutrix expers: quo nomine simul ex arithmetica intelligebatur. Sed ego iam causam ipsum uel subodicere uideor, quod uidelicet haec pars diabecticae uisa fit illi haud quaisquam idonea ad sophisticas captiunculas, er steriles istas nugas, quibus per id temporis, quo uir ille claruit, scho, Iae omnes atque literarij ludi non tim vacabant sedulo, quam strepebant acriter. Atque interim proh pudor adum in his nugae illae leuiusculae ueluti inperisse doctabantur, optimi quique bonarum artium autores in plurite is er sub scamnis delitescebant , tu cr puluere obduricti, quod hoc etiam miserabilius est esca blattis ertineis In quorum subiere locum barbari paulatim, idq;stre in singulis artibus, ut uerbi causa, in Grammatica Alexander Gallus n Dialectica Petrus Histanus, in Poetica Golredus Britannus, Cr in Rhetorica Eberbardus quidam,qui etiam ob rem a se obscurius fortastis traditam opuscuum suu Laisrinthi nomine inscripsi. GOGraea cistam,floristam, Cornutum,Alanu in parabolis,Cr crateros huius frimae uiros. Dij boni,quos hic autores recenaseos Sed nes deluere tamen interim, qui un mathematicis quos studijs operam suam nassarunt, quanquam non satatis stliciter, uerum pro temporum iniuria excusandi po, I s lius
139쪽
ε3s DE DEMONSTRATIONE tius quam incusandi. Que quidem studia, quoniam cui paulo superius dixissD demonstrandi ui quae utis cerat ima est,comparantur in primis, de horam utilitate prariter er dignitate, ex Seuerino Boethio acris haud duis bie iudicij uiro, paulo altius repetere libet, priusquam inristitutam tractatum aggrediamum. Talia cinquit imos fuisdia furit ea,quae mathematica dicuntur, ut sit his careat diciligenς ueritatis inquisitoriuerim ipsem inuenire non posis
fit. Q M limo sine hic ueriretis speculatione nulli recte μὰ piendim est. Proinde qui haec sperni id est,his semitas satapientiae negligit, ei denuntio non recte philosophandi . Siquidem philosophia amor sapientiae est, quam certe in
his sternendis, ante iam aliquis contempserit. Haec ille. Quire cum haec studia minime spernenda sint,nec uia etiaqua ad illa pergitur, negligenda erat. Hac igitur ratione persuasis, cum in caeteras dialecticae partes tractatu3 certatos,atq; bos quidem introductorios parare instituerint,in hanc quos partem, hoc est,de Demostratione tractatum
aliquem parandum duri De quadam alia dialecticae diuisione, ut per quam tria potissima philosophie instru
menta colligantur, quae sunt demonstratio, definitio. Sc diuisio.QVemadmodum autem dialectica in duas breui ime
partes diuidatur,inueniendi unam alteram iudicat di, si perius a nobis expositum est: restat nunc cuius eri a res iam nos a monet ut ab eodem repetentes priniscipio, aliam eius diuisionem aurediamur, qua Cr tria
partiri eius uis ,siue secultus esse dignoscatur: quae rimen secunda
140쪽
TRACTAT Vs VII. 3s secunda diuisito priore destituta esse, ut non debet, ita noupotest. Diuisio autem hinc patet. Nam cum dialectica ex
M. Ciceronis sententia diliciis disserendi ratio sit, qui feri potest,ut non etiam ratio At tum definiendi, tum dia videndi, tum colligendi s Id quod de definiendi recultate idem Cicero locuplatifime praecipit primo Officiorum libro his uerbis, Omnis enim nquit quae a ratione subcipitur de aliqua re institutio, ecbct a definitione prosciis sci, ut intelligatur quid sit de quo distuletur. Haud secuser de diu oesentiedu est, quando liccsine ipsa distulatio legitime procedere potest quippe quae uiam ad ipsam deis
finitione non tam parare, quam aperire uideatur, ut feta quelitractatu conuenienti cxemplo ostendemus. Maxime uero ad hanc ipsam arte pertinere probatur colligedim cultu ex eo, quod quicquid in distulatione tertur, cotilectione tandem aliqua consummatur,pescitvrs, ias siecundum triplicem diuersitarem, qu madodum Cr supra annotatum est.Nam aut ex proprijs et uertis ac necessarῆς huiusnodi collectio sit, proceditqcr Demostratio apta pellatur,aut ex communibus Cr maxime probabilibus, rDialectica peculiari nomine dicitur, aut ex captiosis Crylaneress,cr Sophistica id est,cauillatoria perhibetur, sed quae tamen abicctifima, destret imas totius Logiacae pars est, ut quae magis deceptionem eius, cum quo dis. putatio desumpta est, moliatur, qsam rei in disputatioὰ ne propositae probatione. l tas dialectica,quae est differendi peritia, tum de definitione, tum de diuisone, tum decollectione quos tractat:qur quide si ut debet) sit cum ratione, Brogi mus Grxcedicirur, Μογιζειν G -