장음표시 사용
161쪽
rem no per sobsta tu, scd per actu miliu explicat ut homo est quod rationali conceptione σ exucilio cunctis must anim tibus. Hic quide no quid homo si dictu est. si qiud et Diis iα qmia quasi signo in notitia deuo, .catur Tertia quae a qualitate nome accepit Graece inuis
vim dicta,quae qκale quippi sit ostendit potius, quam quid si, ut homo est qui ingenio u let artibus pollet bota nuras ac malu discernit. His enis no q*id homo sit,sciqualis sit designatus est. Quaeris rimen est, quae a Graecisa Larinis descriptiua, a cicerone ueta descriptio appellaturi ut luxuri tu est, qui rictus no ne
cessarii, sed sumptuosi appetes est deliciis afluensaer ad
libidinem procliuis. Q ninta Meris est, qμα Grue ina λύιν, Latine ad uerbu diciturMaec voce ita, qi a quae, ritur,alio siermone designa ex quod modo quid fit declarat,ut coticescere est tacere. Qua etia definitione locus tu ab Aristotele, tum a Cicerone sedes argumenti definitur. Sexta,quae Gr is Me α ριαφοραν, Latinis per differentiam dieitur: ut cum quaeritur,quid interrege er i amsaintersit uers adiecta di crentia, quid sit, definitur hoe pacto, Rex est,qui piet te er modestia erga suos utituri ramus aute ui in suos saeuit,er crudclitare excreet. Hine er illud apud Teretium in Adelphis, Hoc puer ac dominus interest. Septima est, q*x κφῆ -τας Is , id est, per translatione dicitur,ut adolescetia est for aetatis,
senectus aetatis occasus. It in caput arx corporis. Octava
verὁ est,quae v ἀροαροπρ - PV-γγου, id est,per privantiam eius contrarij quod definitur,dicitur: iri bonum
162쪽
uti licet,cum notu esὶ alteru contrariu.Ηac Cr Horatius
epotola prima ad Mecoenate usus est,cu ait, Virtus est uitiam fugere,er sapietia prima Stultitia caruisse.Nona 6ξ
uxo απτυπωcripta est,per quanda in*rmationem dicitur, ut Aeneas est filius Veneris Cr Anchist. Porro haec in indiuiduis, quae Graece Oeoque dicuntur, uersatur semper. Desideratur praeterea Cr in nominibus, quae ομων ae sun hoc est, aequivoc ut est Aiax Oileus,er Telamonius. Ergo quoties unum aliqum dcfinire uolitamus,agenere,a corporca factis, i dictis, ab animo, hoe genere definitionis utimur. Decima deinde steries est,
quae dicitur hoc est,ut secundu figura dica, uel exepli causa. cuiuslinodi definitio est, ut si quaeratur,
quid est animes,Cr restodeatur,ut homo.Qua Cr Aristo telas usus est,cu dixit, λια ειροπω id es uristantia est,ut homo. Undecim quae πληρῶ ein τυ ιιο sti id es per indulgentia pleni ex codem genere dicitur, ut si quaeratur,quid sit qGadras, Cr reston deatur,cui dodrans Dest, ut G sit. Duodecima, quaedro π, dicitur,id esst, per laude,ut apud Ciceronem pro cluentio, Lex est mens,er animus, Cr consilire,er disci, plina ciuitatis. Quasis etia ea est, qua ab Aristotele phialosophia definitur, ars artia,Cr scietis scicntiarum. Territiadecima est, quae v F seMγὶρ , id est, iuxta proporatione dicitur, ut cum maioris rei nomine minor dignatatur: ut edictum esὶ lex annua, Cr homo minor mundus. Quartadecima uero,quae γα προρπι, id est,ad aliqd
dicitur it pater est, cui filius est. Quintadecima demum,
163쪽
εσι DE DEFIN. ET DIVILquae ραπιαδ e, id est, care alis dicitur,ut quae causam res de qua quaeritur,reddat,ut dies est latio solis super terra. similis huic cr illa est apud Ovidiu, Res est solliciti pletana timoris amor. E ficit enim amor, causa plerunque est ut quis nimis soliticite,anxies alteri timeat. Ex quot constet, ct a quibus sumatur ea definitio quae substantialis dicitur.
SAne d sinitio ia . qui philosophis magis peculiaris
est,clim ex genere Cr dili clijs constituatur praeci, pue, interim tamen suimitur aut a materia, aut a specie si, ne forma, aut a subiccto aut a fine. A' materia quidem est statuam definias ex cre ici alia qualibet materia, quae
huius uel illius rei restrat simulachrum. V βrma siue specie, ut si quis definiat iram, quod est ulciscedi cupiditas,
quae eadem a materia definitur cisie, ebullitio sanguinis circa corri' subiecto ut c in dicit qui iam, Astrologia est ar quae circa coelestia corpora uersatur. A' sine vetaro, ut quem consequitur, ut medicina est ars in hi duo corpore sanini is esctrix. De virtute definitionis tum S de eius viiij AN te om se rem quae sit uirtus definitionis diacenda. sane haec est,ut definitio suo ex altera parrite definito resto leat. Hanc Rodolphus Agricola lagem definitionis uoc Leam quae huiu modi esse dicit, ut nesplura coplectatur, quam ipsum definitum, ncs paucisara, sed de quocunq; unum dicitur, Cr alterum dicatur. Huic porro aliam Hori adiungit, ut quid sit res, hoc est, substantiam rci explicet. Praeter has deinde duas,tertiam q*os Ut cit, ni sit aperta, hoc est, neq; ambiguis nomia
164쪽
tribus, nes obscuris, aut ex longinquo translatis coster Sunt m aliae ad hunc rem ab eode positae ligo, quas hic breuitatis studio praetcreo. Ex praedictis igitur Cr quae sint uitia definitionis,facile est latcllicre. Sunt alite duo praecipua, primum,nc quid abundet alterum ne cuid Dissiciat. Et dictionum quide abundati rei facit d fictum:
delictus uero dictisnum, abundant iret. Atq; ex utro cimbius apti definitio est.sed haec nuc e plis ostendanius.
Per abnndautiam igitur definitio ' si homine ita de cnia Homo est substantia animatu siensibilis. Est haec quiadem desinitio, declaratio quaedam hominis. Nam haee omni homo est. Veri si conuertus, non restondebit. Per dest tum uero ut si quis Dfiniat cupiditate hoc mota do, cupiditas est aliena appetedi dcsiderium. Sed ne haec quidem ex aequo restonda rei definitae, propterea quod minus coprehesium ea est, quam res nominis postulabat. Nam non sola rapiditas auaritia est, imo praetaer auariatiam, quae habendi proprie cupiditas dicitur, est insupertum dominandi, tum ulciscendi cupiditas. Potest cr teratium his duobus uiriti ad ci, quoties scilicet falbum quipos iam definitio dicit, hoc pacto, sapientia est pecunia quaerendae diligentia. Verum de definitione hactenus. De Diuisione.
RErit hinc tertiit philosophiae instrumetu dr dytidem est diuisio quae que habeat usim ad disciplinascoparandas,hinc quo i, nosse licebit, quὸd sine hae quLadmodum definitio quide feri debeat, haud plane ius Lligi posit. Quippe pcr quam tu,quae ad definitionem Pisinuntur,ex ordine prius colliguntur, id quod facile lique, L , bit,
165쪽
D E DEFIN. ET DIVI s. bit,si exempli causa, nome in si sceperis definienta. Num primo huius genus vox fulmitur,deirnde uocE ipsam diuido. in uocem significatiuam, Cr non significatiuam. Definitio igitur Nomen quod est vox significatiua quae oratio quia nomini nondu aequatur, rursus diuido signi, ficatiuam uoce mea,quae secundu placitum significativa est 1oc est,ex hominu impositioncer ea quae naturaliter senificat.ins praedictae orationi addo secundu irrificii definitio nominis hoc modo, NomE s uox signi,cativa secundum placitum. Verta quia nec sic definitio definito ex aequo couenit, idcirco id quod est significare
secundum placitu,deinde divido,ac dico, Vocum secunduplacitum significatium,aliae quide cum tepore aliae uero
sine tcmpore signistrant. Sed quia ne sis quide perfidia
nominis definitio haberetur ursus aliam a gredior diis visionem, nempe eius quod est significare sine tempore. Na huius aliud quidem est, ius partes extra signiscat: uliud uero, cuius partes extra non significant. Iris notansmis definitionem tandem hoc modo compleo ac dico,
Nome est uox significati a se nare placitu, sine tepore, euius nulla pars extra significativa est. Sta nunc quid fidis ο,π qitotupliciter dicatur,dicendum bime est. De d uisione quid sitn quot
'uisti igitur ut in uniuersum dicamus ) est conmi munioris ut minus communia diductio . Semper enim quod diuiditur, communius ijs est, per qu diuisio', er per hoc latius patet. Fit autem multis modis. Sisq idem alia est diuisio generis in species, alia cani totum
166쪽
nem discre mattit: alia rursus, cam vox multorum 1signi
ficativa, in propriss significationes distrahitur. adieritamen diuidredi modum Rodolphvs Agricola non adis modum probat, scd Enu nerationem potius dicendatu existimat, quemadmodum crcim species in hidiuiditii diducitur, id quod etiam Ioari. Damasceno ita placet. Sicimiliter autem Cr quoti re ab uno ad plura, pluribus item ad unum diductio fit, enumeratio dicenda uidetur. Ab uno quidem ad plura, ut a medicina, homo medicus, liber medicus, herba medica, manus medica hine illud Vergilium medicas adhibere manus ad vulnera pastor Abnegat. σ item Mu medicinale,er mcdicinale emplastru iue cat plasma, Cr id genus infinita alia. Haec enim omnia ab uno sent,quoniam a medicina nome inuenere. Ad unum cute, ut salubre medicamen, alabris est salaribris auraMaec si quidem ad unam tendunt sanitatem. αterum praeter praedictos diuidedi modo est qui secundsi
accidens dicitur,cum aut ubiectum in accidentia diuidi tu aut accidens hi subiecta, aut accidens in accidentia.
Ex praedictis igitur patet, quod diuisionum aliae quidem propriae dici possunt, riis vero impropriae,er abusia De ciuisione generis in species.
GEn ris hi species diui)ῖο Dca ipsum in species per
dicterentias diducitur, aliquoties autem Cr hi ipsas species citra disjerentus: ut magnitudinum haec est sine haec superficies Ra uero corpus: aliquoties aute nominia sus curent es, quae sub eodem genere continetur species.
167쪽
ics DE DEFIN. ET DIVI s. strensiam: deinde quia aliarum specierum unam aliquor
disretiam commem no mentinus, circunloquitur eam ait rius dii rentiae negatione, quemadmodum in animatalis diuisione scri videmus,cripserum ita diuiditur, animatalium aliud rationale, aliud irrationale. Hic limationale non n)i eius quod hi rationale, ni gationem explicat. Quamobrem haec uera di stretia esse non potest, qVippe cum omnis species ex disserentii constituatur. Nihil autere negatione constituitur. Ergo quoties negatione faciamus diuisionem,prius astruatio, post ncgatio sobi cieda est: nec id ab re quidem: quippe quod Uirmatis natura ipsa prior sis negatione. Aliquoties it dil rentia
loco spccierum in diuishile ponuntur, ut cum dicimia Quantitatis aliud continuu aliud discretu: quae cu disse rentiarum nomina sint, uice tamen specieru posita sunt. Vtrum in species,an in differentias rectius genera dividantur.
VNde illud iam haud indignum quisitu suboriatur,Vtrum in diserentias, an in s ccies rectius ge nera diuiduntur. Sane huic inquisitioni ita ex Boethio obuia nitur, Quoniam definitio diuisionis, generis et in species proximis distributio, idcirco oportet siccis ita dura naturam diuisionis, in proprias species g cris dista gregationem feri. Vcrum hoc interdum fieri nequit propter eam, quae seuprii reddita causa est. Multis siquidem specicbus nomina desunt. Atq; ideo,qgoniam quod in sunt genera prima, quaedam ultima, quaedam media. Primum quidem est,ut uerbi causa, ubstantia: ultimum, pt animat: medium,sit corpus. corpsis natis malis
168쪽
τRACTAT Vs VIII. et grtentus est iri substantia corporis. Vnde queadmodum ne que supcr substantiam quicquinin inueniri porest, quod generis loco collocari ualeat, sic nec sub animali. Homo enim 'ecies est, non genus. Quare antiquior uidebitur per spectu diuisio, si inductitia nominum non sit. Ergo si his non abundamussi nera prima usq; ad ultima conis venit in dii irrentia fit parare. Hoc aurem ',si primum genus in suas dii irrcntius distri gemus, non in secquoetis proximae, aut posterioris generis di strentias, er rursus posterius in suas, G no in siquentis deinde diffrrentias. Neque enim eaedem sunt diiberentiae substantiae cr coraporis, aut corporis Cr animalis. Si quis igitur dicat. substitiarum alia corporalis est, alia incorporalis, recte quidem diuisionem jecca it. Ηx nans propriae dis irrenis ita sunt substantiae. At no recte, si iti dixerit, substantiari ramalia animata, alia inanimata est. Siquidem hae coras oris ion substantiae differentis bunt id est,siccundi, non primi generis. Quare manifestum est,fecudi proprias dis strentias diuisionem facicodam esse,quoties pcr di ra rentiis gentius distribuendum uenit. De diuistone totius in partes, dc quot modis tum dicatur, S de partium inter se dis rentia. Totum quoniam multipliciter dicitur, eius quoquem partes multiplcx diuisio est. Dicitur nanquetois tum aliud quidem siccandum quantitatem,id que duobus modis. Nam aut continuum,id est, ut corpus: aut discretum, ut grex, ite exercitus er populus. Aliud uero quod
169쪽
iss DE DEFIN. ET DIVI s. rius 7 ad eius restratur inferius. Aliud quod totum in modo dicitur. Aliud aute,quod ex quibusdam uelut uirtuti, bus cr potetijs constat,ut anima. At hinc nunc exempla sub ciamus oportet : Totum igitur si continuum fuerit aut discretum,in eas diuiditur partes, ex quibus compositum constat,ut hominis corpus in caput,manus, thorace,Cr pedcs. Quo etiam modo totus populus Romanus intres partes olim diuisus fuit, in equestros,in senatores,Cr plabem. sterum parti ,Cr perinde etiam totius noeadem ratio est. Quaedam nansi pertinet ad substatim, quaedam ex quantitate nomcn habent, quaeda virtutis cre icaciae cuiusdam. Substantiae sunt, cuia modi corporis partes supradictae. Quantitatis vero ut in ks,quae exter susunt: ut bipedale,tripedale,partes dicimus res dcc is pedalis.Et in impore, praeteritum, instans, uturum. Innumero,ut denarq,quinq; ex quinq;. Et ite utrum, duo, tri quatuor. Virtutis autem partes sunt, quos Cy grais dus quidam uocant,quemadmodum dicimus Achilli plus roboris fuisse quam Aiaci.sic Cr animae partes quatuor faciunt, uiuificandi ,sentiendi, movendi, Cr intelligendi. Rursus autem quae substantiae partes sunt, aliae de proαpinquo substantiam constituunt, ut materia Cr forma,ut in homine corpus Cr anima, in arbore vita Cr lignum. Aliae ad integritatem rite explenda pertinent, ut domus, parretes, tectura, π fundamentum. Est praeterea Cr alia partium dicterentia. Siquidem ex his aliae quaedam sunt, quas ὀμογενῆ Graeci uocatinos cognatas dicere possi mus er similares, ut partes ligni aut lapidis. Omnes
enim tam ligni quam lapidis putes, eiusde generii fiunt:
170쪽
τRACTAT Vs VIII. et ut natur ita nomine participant. Alis ino ἔ-0isse a Graecis dictae,a nostris alterigenae, id est,alterius atque asterius generis, siue digimilares, ut partes domus, ligna, er lapide Cr in homine caro, nerui,er osa. Adde paratibim quidem totius secundum quantitatem hactenus. Totius uero uniuersalis diuisio hoc modo', Ilominu mulij in Europa habitant,alij in Africa,alij in Asia. De diuisione vocis in significationes. Diuiditur uox in plures signiscationes, quoties vel
aequitiora est, uel amflua. Aequivoca, ut canis:
quae uox cum una Cr simplexsit, plura rimen significat,
ri e cane domesticum,cane cocleste, quaestella ad Orio, nis pedem, autore Iliginis, micat, Cr canem marinum. Ambigua uero,ut oratis,qualis haec,Aio te Aeacida Romanos uincere posci Haec enim oratio ambigua prorsus
est, quippe quae ligniscare videtur non tam Romanos P rhum superaturos, quam PFrrhum ipsos Romanor. caeterum praeter hanc uocis diuisionem est ali qua uox secundum plures modos diuiditur: ut cum non plura significat uox aliquased multis dicitur modis, ut infiniti7, quod quide dicitur aut secundum mensuram,ut est munis das opinione aliquorum infinitus: aut secundum multiis tudinem, ut sim dicimus continuum diuidi posse in insisnitum,hoc est,in partes multitudine infinitas,quas parates proportionales quidam uocant: t secundam tepus, ut cuius termi nus inueniri non posit: aut secundum potentiam, quemadmodum Deum infinitum esse dicimus. Alia ite diuisio est, quacum determinatione uox aliqua signiscare dicitu MI sine determination ut homo: quae L s uox