장음표시 사용
191쪽
. TRACTAT Vs Im merio livores in sublime stuati fiunt. Vnde nee illud iam praetereundum est, quod aliquoties quae naturaliter priorira sunt, in propositione tamen sunt consequentia, ut Periperit, igitur cum uiro concubuit. Quocirca non recte ita proponitur, Inimicitiae sunt, igitur bellis est. Sed e conistrario potius, Bellum est, igitur inimicitiae sunt. Nam ut bidum pleruns comitatur certamen er se ita ex ira imitamicitis saepe oriuntur, er ex his funebre bellum. id quod ab Horatio eleganti fime adnotatu esὶ tertia ad Me enate epistola: Ludus enim genuit trepidum certamen Cr iram: Ira truces intacilitas, er funebre bellῖ. Aliquoties uero, quae naturaliter antecedunt , eaer in propositione priora sunt,ut arrogans est,ergo odiosis est.Ex arrogantia enim
quis fit odiosus. Tale est er illud, quod Anselmus inter medii ordinis theologos c nisi iudicio furor ) collocandus,
in Isbro de casu diaboli annotauit his uerbis, Aliud est, inquit, rem aliquam causam esse alterius rei: aliud posistionem rei causam esse, ut aliud sequatur.Nam cum incenαdium non fit causa ignis, sed ignis e diuerso incendii : p stio tamen incendis causa est,ia incin esse sequatur. De locis oui eAtrinsecus sumutur qui ct quot sint. E προ iis locis,qui ab ipsis terminis in quaestione porustis sumuntur: restant dehinc exponendi, qui licet extrinsecus sumpti, regumenta tamen quaestionibus su peditant. Hi uero sunt, a rei iudicio siue ab autoriare, a frimilibus, a partibus, a proportione,a maiore,a minore, ab oppositis, ὀ repugnantibus, a transiumptione, er a transerintata proportione.
De t oco ab autoritate,sive a rei iudicio.
192쪽
x x DE LOCIS DIALECTLocus qui rei iudicium tenet, siue ab autoritate diciatur, huiusmodi est, ut si dicamus id esse , quod uel
omnes iudicant uti plures,cr hi uel sapientes, uel in una quas artium penitus eruditi. Figius exemplum est, s raeterscinamentum esse planetarum orbes septem: quoniam id ita astrologi doctisoni, Gr in astrologia sapientes, penitusq;
eruditi iudicarint Locus quidem disterentia maximae, ab autoritate, siue a rei iudicio. Locus uero maxima, Quod omnibus uel pluribus, uel sapientibus hominibus videtur, ei contradicere non oportet. Huic Cr illa astipulatur marima, Unicuis in sua arte perito credendum est. sane hic
locus etsi per alias quos complures disciplinas usum si
praestat, in duabus tamen id praecipue spectatur obseruata rurs: Vna quidem, quae ut luti caeterarum artium tundata mentum quoddam est, ac per hoc omnium in ina, quippe literas docens,unde cr nome habct,a Graecis λ:αμματι dicta: altera uero, quae quoniam circa diatrios uersatu sermones, Theologiae nomen ab illis accepit. Hinc etiam disciplinarum omniam suprema existit, ex tanquam aliarum regina haberi debet. Verum ut illlius autoritas inprimis apud poetas est atque historicos, caeterosop idorineos atq; probatos scriptores: ita huius autoritas ex nouo er ueteri testamento peteda est.Porro cum duplex t a thoritas,humana atq; diuina scire debemus,quod humana pleruns uacillat, diuina semper Arma manet. Humanae igitur contra nire intordum licet, diuinae nunquam: illa sepe rationibus fulcitur, haec rationibus nullis indiget tabi sufficientifima Ergo cum in humanis disciplinis aliquis instituedus est , is ut Aurelii Augustini ex uerbis er senotentia
193쪽
ientdii urir) duplici via ducitur,autoritate,Cr ratione. Et tepore quide autorita natura vero ratio prior est. Iris quavis imperitis adhuc autoritas uideatur esse accomodatior oportet enim,ut Aristotcles ait,addiscetem credere ratio tame apertior est eruditis. Autoritas igitur imperiatis adhuc, ianua quodamodo aperit doctrinaru, disiceutem ducit.Ratio aute eunde iam eruditu presis uestigils haerere facit, Cr omnia intromi sa luce commonstrat.
De locis a similibus,& a paribus. SImilia fiunt,quibus ea lon qualitas inesse persticitur. unde ex similitudo desinitur cru dilberentiu eadem: qualitas. Atqui simile, ut hic accipi videtur sunt qui ita definiat: Simile est,quod eande cum altero suae ueritatis probabilitat habet. A smilibus ergo 1 Lea simili, hoe pacto argumentsi ducitur,ut si dubitetur,an homini prois prius it biptae efficia iis probamus, Similiter racst equo
quadrupede se,ut homini bipede: at non est equo qua drupede esse propriu igitur nec homini esse bipede. Loiscus quide differetia maximae a similibus.Locus uero mataxima,Desimilibus idem est iudicium. Sane hoc loco usus est diuus Paulus,si chriitus inquit mortuus resurrexit,
er nos mortui resurgemus. Vnde errare conuincuntur,
qui hunc locum uno pede claudicare dicunt: quod ut
alut) fallat pleritq; adducta similitudo.Verum id quoties accidi no iam a similitudine,sed potius adsimilitudine
erroris sui causam habet. Quapropter Quintilianum huic praecipue loco iudiciu adhibenda monet:Solet enim
inquit nos fallere plerus similitudinem species,ideoq; adbibedu est his iudiciv.Huic Ioco haud disimilis est lota
194쪽
ρι DE LO cIs DI ALECTeus,qui a paribus dicitur. Sunt autem paria quae eius leni sunt quantitatis: Cr paritas ipsa quantitatis ueluti s Alitudo quaedam es f.Ab hoc argumentum fit, si ita propo,
natur,Si cui in animo est Demosthenem laudare,cur non Cr Tullium laudabit, cum alter alteri par sit s Nempe quantus in eadem persuadendi arte unus, tantus er auter. Locus quidem diserentia maximae,a paribus. Locus uero maxima, Parium idem est iudicium. De loco a proportione.
Confinis porro duobus illis quodammodo esst, quια proportione locus dicitur. Nam ut similitudineres rei comparatur secundum qualitat m, Cr paritalestiscundum quantitatem: ita proportione habitudo compriratur habitudini. Est enim proportio quaedam habitudianis comparatio. A' proportione igitur argumentum duiscitur,ut si quaeratur,an sorte eligendi sint in ciuitatibus
magiitratus, icimus,mmine: quia nec regendis nauibus sorte praeficitur gubernator. Locus quidem diserentia maximae proportione. Locus uero maxima, Quod in unaquaq; re euenit,id in eius porportionali euenire proribubile est. Hoc loco Aristoteles Uus est in Ethicis libro primo, cum ait, Vt oculus in capite, ita mens in anima. Sane hic locus accommodari in primis iudicibus potest, necnon cr negociatoribus.siquidem ut operatio ad operi
rationem,ita merces ad mercedem : r ut meritum ad me
ritum ita praemitui ad praemium: π russus ut delictum ad delictum, ita poena ad poenam. Haec enim omnia proaportionalia fiunt. De locis a maiore,& a minore. M im
195쪽
TRACTAT Vs IV. et MMArus quod hic dicitur, cr item minus, hoc pacto definiripossunt: Maius est,quod suae ueriretis mari
iore habet probabilitate e diuerso minus,quod minorem. A' maiore aute argumetum ducitur,si ita dicas: Non pori test rex arce aut urbem expugnare, ergo nec milcs. Item, si non licuit Herodi habere uxore viri Wlien igitur ii que fratris.Locus quidem dijrrentia maximae, a maiore. Loricus uero maxima, Si id quod magis videtur inesse, non inest, nec id quod minus uiactur inesse, inerit. ae murotare uero conuerso modo, ut, Si quilibet uelgregarius miles potest expugnare aut arce, i urbem, Cr imperator.Ite, si scipioni priuato licuit Caium Gracchum mediocritor
reipublicae statu labefactantem intersicere, quanto magis consulibws licuit persequi,ac demum ultimo assecresupisplicio catilina erras caede,atq; incendio uastante s Item, si ferae diligunt partus suo quanam in liberos nostros uti diligentia debemus f Locus quidem differentia inoia
mae,a minore. Locus uero maxima,si id quod minus uti
detur inesse, inest, er id quod magis videbitur inesse, intaerimos locos Cicero Cr Quintillanus uocant a compa ratione maiorum Cr minorum. A' comparatione quidem maiorἴ:ut si quis sacrilegium aut peculatum committit, er furtu comittet. A' comparatione uero minorum qui
tamen oratoribus magis, quam philosophis usui est ut. Qui facile palam mentitur,idem er peierabit.
Aeterum qui a transumptione locus dicitur, non is est,quem uulgus dialecticorum esse putat ars desiis
nit,quoties nomen magis notum trans unitur pro nomine N i minus
196쪽
46s DE LO cIs DIALEcΥ. minus noto in qua tame opinione Cr Boethiu esse depre, hendo uisu alioqui de arte dialectica optime meritu. sed ut cum bona eius uenia dixerim, quados bonus dormitit Homerus imo ide poeta ait, saepe opere in longo fassobrepere somnu.Itas acutius atq; subtilius hoc animadὰ uertetes Alexander Hegius,no trafere aetate apud Daue triani,nobile proficto Cr praeclaru Germaniae oppidum,
haud incelebris Dinnasiarcha, uir alioqui inter pristos philosophos con eradus, cr po hunc Iacobus Faber Stipulesi obstri dismus quonda praeceptor mea: cum Parrhisis philosophiae studijs opera nauam,CT ante hos
Buridanus homo certe ingenio stlicior, quam institutioisne,longe aliter huc locu exponunt,ais exemplis insuper declarat.unde Cr ab his transiurmptio definitur es, quorities nomen metaphoricῶς,hoe est,trastititie sumptu, per
propriu explicatur. Ab hoc autem argumentum ducitur,
uerbi causas dicamus, Dialectica utilis est ad omne metatbodu, igitur ad omne silentiam utilis est. Locus quidem
diseretia maximae,a nominis transiremptione.Locus uero
maxima Quicquid alicui conuenit sub nomine metiphoricως sumpto, eide coveniet cr sub nomine proprie si pto.sane hoc loco no philosophi modo utuntur interdu, eaeteris scriptoressed cr sacri literae eo plenae fiunt, aestarent propemodum:ut, si leo rugiens fugiendus est, crdiabolus jugiendus est.Item,si christus leo est,cr rex est. De locis ab oppositis,&a repugnantibus. AB oppositis uero toties argumenta ducuntur, quoties inter se aliqua opponi dicuntur. Opponuntur
cutem modis quatuor. Aut enim contrarie, ut album, tria gram
197쪽
de his quide in tractatu de praedicamentis satis cur arbia tror dictu est.Itas a contrarijs argumentu ducitur hoc modo,Si bona est sanitas gritudo mala est.Vel, si est alta quod animal sanum,ide aegra non est.ς priuatiuis uero,
ut si iniustitia fugienda est, sequenda est iustitia. I, si
quid uidens est de princto non est caecu. A' relativis a ten ut quisquis pater est,flium habeat necesse est. Vel quis pater est alicuius,eius filius no est.Porro a contriaita torijs,ut δε quis est uidens,idem iam non est non videns. Locus quide disretia maximae,ab oppositis.Locrin uero
rijs,opposim sibi conuenire non possunt. In relativis is, super allem sine altero esse non potest.Praeter haec autem sunt er repugnitia, qui a nonnullis distarata dicuntur. Repugnantia quide,quὸd licet nulla oppositione inter se aduersa sint,a se time adeo diuersa sunt,ut altera de alte ro nequaqua praedicari popit:d parata uero,quόd ueluti distares res significet.Ab his igitur argumentu ducitur, ut si ita dicamus homo est,igitur lapis non est. Ite, si quid homo est, id nes bos sines equus,nes alioru quicqua, quod ab homine diuersum est.Locus quide disretia in ximae,a repugnatibus ue a distaratis.Locus uero maxi in Q sibi repugna hic neutiqui conuenire possunt.
De loco a transmutata proportione.
AP qcitur 4 quibusdam praeter predictos locos,qui extrinsecus sumuntur locus a transimulata propollione dictus.Is cute huiuslinodi est,ut si iis dicamus, Si t
198쪽
,sa DE Loc Is DIALEcet octo ad quatuor,ita sex ad tria:quippe quod utrobis di pusit proportio. Ergo sicut octo ad sex, ita quatuor ad tria: quae numerorum ad se inuicem habitudo,proporti nem utrobis constituit sesquitertiam.Octo enim sex supevant binario, quae tertia pars est senari j. Itidem cr qua tuor tria, unitate quae Cr ipsa pars est tertia ad tria Ilae ad ternarium. Hinc Cr transmutata proportio dicitur, quod ab una in aliam quasi transitus fiat. Caeterum talem
argumentationem hac maxima corroborant, Si ut prismam ad secundum, tertium se habet ad quartum: cr xt primum ad tertium,siccundum se habet ad quartum. De locis medijs.
MEdij dehinc loci si quutur, quibus expo tis nem
protinus huic tractatui imponemus. sed cur iradicantur,dicedum prius.Medij quidem loci dici uidentur, quonia in his argumenta nes extrin ecus omnino petuntur,nes ab ipsa terminora substantia, sed ab ipsoru teris minor u ut exempli causa uel casibusvel coietatis, leuiquata mutatione deflectunturis liter cr qui a diuisistane locus dictus est,medius inter utrosq; collocatur: quoinna ex eo nune ab ipsis in quaestione possitis terminis inueextrinsccque argumenta sumuntur. Sint igitur loci medij treia casibus,4 coniugatis,i diussionessit casus quide est, eum principale aliquod nomen in adverbium defectitur. ut a iustitia iuste.coniugati uero dicuntur,quae ab eodem
diuersimode deducta fluxerunt, ut a iustitia iuste, Cr iuristus iust iustu sed haec omnia i cicerone coniugata diacuntur,quod quasi ab uno iugo desuestur,quae Cr ide iri definit, coniugati dicuntur, quaesunt ex uerbis generis eiusdem
199쪽
TRACTATUS I π. asseiusdem.Eiusde generis uerba fiunt,quae orta ab uno,uarie commutantur,ut sapiens, sapicnter, sapientia. A' casibus igitur argumentum ducitur, ut si quaeratur de quopiam, sit ne prudes:Cr arguatur esse talis, hoc modo, Prudeteragi ergo prudes est. A' coiugatis uero,si hoc pacto utastitia bona est,ergo qui iustus est,bonus est: Locus quidediderentia maximae,4 coniugatis. Locus uero maxima.Si unum coniugatorum cuipiam conuenit, Cr reliquam. De loco a diuisione.
RE stat locus a diuisione,qui ut Boethio placet hoc
modo tractatur, Omnis enim inquin diuisio uunegatione si uel partitione.Negatione quidem, ut si quisita pronuntiet, Omne animal aut habet pedes, aut non habet. Partitione uero,ut si quis ita dicat, Omne aut alaut sanum est, aut aegrum: Cr quoties uox diuiditur in sua significari. Fiunt igitur argumenta a diuisione, tum per negationem, tum pcr partitionem. Verum qui diutasionibus utuntur, hi aut directa ratiocinatione conte dunt,aut ad aliquod imposibilexncouenienss ducucatsid quod reliquerant, rursus assumunt. Sit igitur in quaerastione propositum in uilla origo teporis luerit: quod qui
negare volchis directa ratiocinatione id demonstrabie hoc modo, Tempus aut originem habet,aut non habet.
sed quia mundus aeternus est id enim paulister disciplianae gratia coadatur tepus quos Ctcriiuem,qGippe qμod mundiis sine tempore ese non potuerit.Quod vero aeteranum es origine omnino caret: tempus igitur originem
non habet. At si per imposibile idem ostendi desidererinti dicetur hoc pacto,Tepns aut origine habet, aut non N habet:
200쪽
oo DE LO cIs DI ALE cribabci: scd si tempus habet originem non fuit semper: Tempus autem habet originem, fuit igitur, quando non suit tempum. Atqui fuisse teporis est significatio: uit igiatur tempus,quando non fuit tempus: quod feri prorsu rimposibile est: non est igitur ullum principium teporis. Quo fit, ut ad alteram diuisionis partem tandem rederitur,Cr dicatur tempus origine carere.Locus quidem diseserentia maximae,a diuisione. Locus uero in ima, Cor diuidentium uno sublato, alterum manet,er posto alteri ro,tollitur reliquum. At uero qui per partitione diuisi nibus utuntur,hi id duobus modis tentant.Nam quae diutiduntur,aut simul esse posuit aut non possunt mul esse
possunt,crem uocem in signiscatione; diuidimus,no posssunt Mero,quae negationis modo diuiduntur,ut aut sanus est, aut Qer. Inquessi quaeratur, an eanis substantia sit, tum quistiam per diuisionem id ita monstrauerit,Latratabile animal substantius bellua marina substatus, βαdus item coeleste fiubstantia est. Haec autem tria canis norimen significat:est igitur canis substantia. Per modum πυτο ncgationis a diuisione argumentum ducitur hoc moαdo, Aut sanus est,aut aeger,sed sanus non est,igitur eteri Vel sic,aeger non est igitur sanus.Vel ita, sanus est igitureter no est.Vel hoc modo, Aeger est,igitur sanus non est. Demadmodum Dialem ca probatio a demonstratione disserat. Eapeditis locorum dis irretiis, illud postremo uelati coronidem ad cere ope pretiti eis, quo uitillare pacto dialectica probatio a de nostratione differat. Dis, stri cistem primo,quod demon tratio omnis ex proprijs,