장음표시 사용
201쪽
TRACTAT Vs Im stet concinnatur: Dialectica uero probatio ex communibus.
Deinde, quod demonstratio ex solis necessariis comedi: Dialectica uero probatio interdum ex necessarijs,interadum ex probabilibus. Tertio, quod demonstratio duabus tantum Ititur 'eciebus argumeritionis,nempe bilogismo, er indActione: Dialectica uero probatio omnibus me, utpote nunc β Misenio, nunc eritismemate, nunc exemplo. Quo sit,ut no fit proprium dialecticae opini nem aggignere cum formidine de opposito, ut nonnulli falso persuadentsed dialecticam potius fidem, quae cu ex necessariis fit, col ligiturque, non minus certa est, quam quae per demonstrationem paritur. Hoc tamen i scientia disteretis,quod scientia ex proprijs aggignitur: illa uero ex communibus, er nulli scienti e peculiariter addictis. caeter in opinionem facere infirmiori ipsius dialecticae parti competit:qua proinde oratores frequentius,phil sophi rarius utuntur. Quod quide cr diuus seuerianus Boethius ita esse comprobat,atq; bis conritestatur uerbis, Sed ea quidem argumenta inquit) quae ex desinitione, uel granere dicterenti uel causis, uel ex diuisione ducuturi
subministrant. Reliqua vero dialecticis er uerti
202쪽
B s O L V TIs hactenus a nobis norium ex decem, quos instituimus, tractaritibus artis Dialecticae in quibus caue parates ipsius artis pertractauimus,quantum compendio lice per quas recte, diliget ters discrendi ratio coparatur,qui certe erfnis totius
artis esse existimatur quippe pcr quem uerum a falso discoenitur) instituto huic nostro iam satiscisse uideri possumus caeterum quoniam fusum sub uerispecie plerimas obrepit,quo cr incauti facile illuduntur cfallit erinim uiti 1hecie uirtutis,ut non tam eleganter quam κω re a Iuvenale saorico poeta dictu est, ex ab Horatio rieundem sensum,Decipimur sterierecti idcirco ab Ariastotele prouido nimiru artis magistro id etiam curatum est,ut post artis praecepta talia quos relinqueret pro pt quibus etsi nihil quod ad artem faciat iscerentius iis timen i bructi facile uitare possemus sopbistam g tus captioness, quorum haec est praecipua intentio, ut fallant; non doceant : magis appareant scientcs, non sintraueraxnde er hic illud,nes incommode,nes impora tune ex Aurelio Augustino adiecero, quod uir il la de e dein re in tertio de doctrina christiana scripsu reliquit. Cuius haec sunt verba, Sunt mulsae false conclusione raritionum quae sopbilimata appidatur cr uerus pleratis ita mitantes,nt non solim tardos, sed ingeniosos minus
203쪽
TRACTAT Vs m xe diligenter attentos decipiant. Quare er nos iam ab ea dent certe causam,Aristotele hac quos in parte sequentates ectauam illis noveni adijcere in animo constituimus
tractatu. In quo proinde de sopbistris elenchis ola enim ab illo appellati sunt siue de locis sophisticis agamus uestudiosi adolescentes, si quibus haec nostra lucubratio
quoquo modo pro iurit unquam, post artem uel mediori iter percepta ex hoc iam etiam percipere p in qu nam sint propria huius artis,quae noctiit:tametsi sine his nec ars ipsa satis sibi constare potest, ut nec Gramatica, quae recte loquendi scientia definitur, nisi in hac quoque de Barbarisimo atque Soloeciseo foedigimis eius artis uiaths cura des meretur non parua: id quod er in moram disciplina iam pro comperto omnibus esse potest. Atque adeo haec cura de artium quoque viiijs prodendis necessirides':quod uitia latius serpere soleant suapte natur C
cuisupra dictum est) nonnunquam uirtutum species sibi
induant, quo citius circunueniant incautos. Hinc rectissime ab eodem Horatio dictum est,In uirium ducit eu efugas carct arte.sed i m de Elmcho quid primum dicamus,Gr unde huius tractatus inscriptio. Resia ratione de sophisticis elenchis inscriptio huius tractatus. SEd antequam reliqua huius tractatus exequamur Acere haud grauabor,cur de sophisticis elechis inscriaptus sit tu qui ab Aristotcle nobis relictus est liber eiusdenegotij,tum qui nobis iam instituitur tractatus ad illius,nimionem: quamuis de locis sophisticis inscriptio a nonnullis facta sit. Existimat Iacobia stipulensis id ab
204쪽
,6 DE ELEN cIIO SOPHISTAristotelis factu esse,partim quod hic praecipum sit soaphistaru finis inter q-s,quos illi coiectat,acsibi proα potiret,de qbus mox plura partis quod huiusmodi ollo,nfimus,elanchus inqua sophisticus instrumetum sit mari
xime idonea ad conuincendium,hoc est,ad coarguendum altercantem. Vnde Cr apud Graecos ελεγχν nomen
quod dicitur,apud Latinos praeter alia argumentum siue probatione significat,Cr uerbu Ἀεγχω, quod arguo βαgniscat. Sed cum elenchus dicitur hoc Ioco, sophisticus idcirco additur it per sophisticu elenchwm eum intellia
gamus Frogisinum, si tamen β Misimus dici ullo modo posset, non per quem probatio ex Mes rei dubiae fat, euiusmodi certe dialecticus o Mi mus est,sita deceptio. De stilogisino sophistico quid sit, ct quo pacto a dialectico disserat. EX his iam quae dicta sunt,haud obscuris esse potais, eundem o Misenim esse, qui nunc sopbistiacu nunc litigiosius ue contentiosius dicitur. Eius porro duplex ab Aristotele definitio tradituri a quidem, qua hilogifimus esse intelligitur, sed ex his colligens, quae vita dentur probabilia, imperitis uidelicet, cum tamen non sint. Altera uero, qua apparet quidem esse oro fimus, attamen non est: time ex probabilibus nonnunquanteo igitur. Vnde etiam liquido nunc apparet, ab huiusmodi Hilogisimo dialecticum stilogiserum duplici rati ne differre.Primum, uὁd hic o Misimus plane sit: derilande quod ex probabilibus colligat. caeterum probabilia ab Aristotele esse definiuntur,quae uidentur omnibus, alit plurmis,quis pientibus,er his quidem uri omnibus, vel plurimis,
205쪽
TRACTAT Vs π. xε plurimis,uel maxime familiaribus Cr probaris ut unum quens amare eum,a quo beneficia acceperit.
De quinque sophistarum finibus,
CV ii ergo sophista omne neruum, omnems condetton eo intendat, ut coaltercantem circunueniat, iulaquee uidendi est,quot cr qui sint, quae ipse conis icctct,ac bi proponat it fines iusti certaminis: quos ubi etiam aspecutus uerit, si iam uictorem aduersus eorrixant nimis superbe insolenters proclamat atq; uocistratatur.Sunt uero haec numero qums, Redargutio, Fas , Inopinabile,Soloeci mus,er Nugatio. Est autem Reduis gutio,cum ui distulationis cogitur quiliam aut negare quod antea concesserat,aut quod prius negauerat rursus concedere Falsum uero,quod nullam habet ueritatis cauissam, ac ne apparentem quidem. Inopinabile uero, quod praeter opinionem omnium,Gr maxime sapientum proisponitur it matrem odise filium suum. metitia de Meta dea fingunt poetae. Soloecisimus est,quoties secundum Ioacutionem cogitur restondens barbarietare. Et a Donato definitur uitium in contextu partium orationis, contra regulam artis grammaticae factum. Videtur tamen hoc loco cr pro barbarismo communiter accipi, qui ab e dem Donato definitur,una orationis pars uiuosa in eoiit muni semone. A' Diomede uero, contra Romani stramonis legem,autscripta, t pronunciata uitiosa dictio. Nugatio porro est,cum respondens cogitur idem saepius dicere. Vnde er i nonnullis definitur,eiusdem nerbi missilis repetitio. De
206쪽
aes, DE ELENCHO so PHIs T. De locis sophisticis & eorum diuisione. Nunc ad ipsos locos uenimus loco; dico sophistiacos:hoc enim nomine i Georgio Valla Placentino inibi non absurde appellari uidentur:quippe quod ex his perinde fallacis er sophistica argumeri ducatur,atq; ex locis dialecticis argu meta Cr probationes dialecticae. Ab Aristotele tamen modi dicuntur, nonunquam etiam loci. Horum aute prima diuisto haec est, quod alij in dictione positi fiunt,alij extra dictione. In dictione rursus, alius ab aequivocation alim ab amphibologia, alius a composiatione alius a diuisione, alius ab accentu, alius a figura diactio iis. tra dictione itemAlius ab accidere, alius ab eo
quod est secundum quid ad id quod 1impliciter dicitur,
alius ab ignorantia elenchi, alius a petitione principibesius a cosequenti alius ab eo quod est no causam pro causa ponere, alius ab eo quod est: plures interrogationes una facere.Patet igitur huiu modi siue locos, siue modos in summa esse numero tredecim, ex quibus quidem in dirictione siex enumerati sunt,extra dictionem uero sieptem. Praeterea sciendu,quod argumentationes, quae istiusmodi struuntur fallacijsinunc sophisimata, nunc paralogismi a Graecis dicuntur nominibus prosecto acc5modat imis: quippe quae a uerbis deducuturi οποποῦ ori ima λι ειν, quae uerba apud Latinos interpretatur imponere, Ilae decipere.Hinc ex imposturae, Cr deceptiones. Adeo enim his cauillationibus atq- argutiis decipitur imperitus
quilia,ut credat id esse quod non t,er no ese quod est. Vnde etiam Aristoteles fallacias ipsas cr sophistica arrigmenα, quod intra colorem tanικm sint sieritatis, oriar I chalco
207쪽
TRACTATUS X. ae efalco recte comparat, auri uidelicet respectu. Nam ut orichalcum imperitis hominibus aurum esse uidetur, ita haec ab imperitis uera argumenta esse creduntur,cilin αα
men a peritis statim falsa esse deprehendantur. Qua ratione ex his locis alij in dictione alij
extra dictionem existere dicantur.
N Sc illud omittendum putauerim,quaquam fortis
sis haud ita magni momenti, cur ex dictis iam lota cis alij in dictione, alij extra dictionem existere dicantur. Sane in dictione dici ob id uideri possunt,qu)d quae ex his locis fallacie struuntur,apparetis suae causam habet re proprietate siue a retione aliqua,quae uoci hoc est, dictio id in primis conuenit. Cuiusmodi sunt, quae iant dictae sunt, aequivocatio amphibologia, compositio,diutis iis, accentus, Cr uocis figuratio. Extra dictionem uero, quod ex bis siumpti argumenta Cr copositae fallaciae credulitatis suae causam sumunt uel ex rebus ipsis quae signi ficantur uel exanimi intcntione, quae sola rerum rari nes,CT earum pariter ad se inuicem coequentias expendidi atque discernit. Vnde cr inter ipsas quoque fallacias nonnihil discriminis habetur: quippe quod per taliacus, quae ex dictione proueniunt, decipitur quispiam potigiamum,quoties cum alio quolibet disputat. Per fallacius ueriro,quae praeter dictionem accidunt, quoties breum dist in aut quippiam considerat,pensiculatq; attentius.
plura significat. Caeterum aequivoca vox duobus dicitur modii. Aut enim simpliciter talis est, aut analo αgiciis.
208쪽
xeg DE ELEN cIIO SOPHIs T. gicίς. simpliciter quide ut canis quod nome aeque quaadrupedem latrabile, pilicem marinura sidus coeleste si gnificat.Analogicωs aute,ut animalis nomen, quod tam uiuum,quam pictum animal signiscat, sied non ex aequo. Iris er paralogismos,quoru ex hoc loco argiorem Ducuntur,tot modis uariari cotingit.Primo, cum id quod in argumentatione sumitur, simpliciter aequivocum est, ut Omne expediens bonu est, malum aute expediens est,maritum igitur bonu est. Expediens hoc loco aequivocum est. Nam cr necessariu,Cr ad aliquid utile, opportunum, expediens dicitur, σ quod per sie bonum est.In minore .
igitur propositione pro utili siue necessario alliumptum
est,Pecuniae trans Cr mercium abiectiones, er id genus ali cum per se mala fit sepenumero timcn utilia fiunt necesseria. In maiore aute expediens sumptum est, ut per se bonum signiscatis: ac per hoc ex aequivoco paratalogismus nomen inuenit. Tali cauillo olim usus ut est apud Herodotuo Apollo diuinus Mares,si credimus, cuna rosam odorum regem oraculo consulto induceret,ut oro Persarum regi bellum indiceret, ita dixit, Perdet crosus Hal , transgressius plurima regna. Perde enm significat cr destruo, Cr amitto. Sciendum tamen, quod hic uersus apud Herodotum Gnece integer non legitur, sed apud Suili aliude haud dubie repetitus, YAGρ αλυνδαίαμεγαλουν ocring mταλυσει. Ovem Cicero fieri
eundo de Diuinatio.libro ita uertit,ac Latinum reddidit, croesus Flabii penetrans magnam peruertet opum vim. Secundo cum id sumitur, quod analogicῶs aequivocum
dicitur, ut omne animal est motus sensuums pcr fir paroticeps
209쪽
TRACTAT X. 1ticeps:quod autem pictu m est,animal est igitur quod piactum estfnsibus er motu patristipaLItem, omnes gcnue sunt pretiosi lapilli,at in palmitibus gemmae reperiatur, testante id Vergilio,Turgent in palmite gemmae igitur in palmitibus pretiosi reperiuntur lapisti. Sunt porro qui
praeter duos aequivocationis modos addat insuper er tres alios nempe ex compositione, Cr cosignificatione, Cr extrusumptione.Ex compositione quidem, quoties vox siue
dictis simpis er lincomposita,uniam aliquid significat
duntaxa compose autem plura:ut immorrase,quod nomen compositu minisca Cr id quod potest non mori, Cr quod non potest moriscum tamen simplex mordite id significet,quod potest mori Ex consigniscatione autem, ut c insic contexitur sophisma, Quicunque sanabatur,
sanus est aegrotans autem sanabatur,aegrotans igitur satanus est.Participilam aegrotans cum alias unum aliquid sitagniscet,ex consignificatione tamen ad diuersa tempora trahitur,nempe ad praesens Cr praeterimm mperfectum. Ex transumptione uero, ut sit quαprarum os habere diaca quia rideat, hoc est, latum sit ex fertile Cr pingue. Hinc Vergilius in Bucolicis diri omnia nunc rident, Darboribus er fructibus inibi loquens. De loco ex amphibologia. Amphibologia aut quemadmodum ex nomises ipso intelligi datur dicitur, curatio intra se amαbigua claudit sentetiam, qualis illa Apollinis Aio te Ae eida Romanos uincere posito ad Drrhaem Epirotarui rege culm oraculam consuluisset ipse super euetu belli, quod contra Romanos 4nimo destinauerat. Q ne gers
210쪽
xio DE ELENCHo sopit Isrex Ennio depromptum esse idem cicero testatur eode de
Diuinatione libro.Sane tota orationis ambiguitus ex eo dependet, sod accusativus,te,ut etiam Romanos iunc a
tergo,nunc a fronte eius uerbi, uincere, construi potest. Ais ita incertum relinquitur ab Aeacide, hoc est . orrho Romanos uinci pose,an contra, Aeacidem a Romanis.Ex hoc igitur loco captio struitur,cu tale sophisma conficit r, Quicquid uidet quistiani,hoc ipsum uida:at uidet aliquis columna,columna igitur videtarem, innoscunqucllem me apprehendere, uellem ut me apprehederent: hostes autem uellem me apprehendere,igitur uellent hostes me apprehederet.Similiter alite Cr hoc modo, Quisquis arat littus littus proscindit aratro: Ast opera perdens,littus perhibetur arare: Ergo operam perdens, littus proscindit aratro.Dfert autem amphibologia ab aequivocatione, quod aequivocatio quide ex nomine ipso res diu rsas significante in captionem adducit.Amphibologia autem ex oratione fallaciam inuenit. Quo sane norimine hunc locum appellare libuit, quanquam apud Artistotelem Graece legitur αμφιβολια. De loco ex compositione & diuisione. Compositionem hoc loco pro oratione coposita,e diuisiotie pro oratione diuisa accipere debemus. Et compossita quidem oratio est,quae siensium habet compositum. Diuisa aute,quae diuiseum. Porro compositus sensus est, cum in ipsa oratione partes secundin si in magis debitum intelliguntur. Diuisius uero, cum ecotra. Rursus autem debitus partium in ipsa oratione situs is est, quem idiomatis peritus magis talem adiudicarit. Quod tame ut