장음표시 사용
91쪽
quemadmodum in his . quae fine modo prostrantur, do isse Impliciter significant, secundum uerbum, hoc est, copulam uerbalem: id quod cr his pene uerbis citauis Iet omnia ) grassane secundum Aristotelis rationem Boethius annotauit. Memadmodum enim inquit in his quae praeter modum quicquam esse uel non esse proporinunt, esse quidem non esse appositiones quaedam id est praedicationes) sunt: res uero est quae subi citur ut in eo quod dicitur, homo est, uel homo non est, homo quiridem quatenus remsigniscat, subiectum est, oppositiones
autem cr praedicationes sunt Esτ Cr NON Es T.
ira quos in his que fecundκm modum aliquem dicuntur, esse quidem subiectum est, ueluti res quaedam modus aute, qui de thso esse praedicatur. Nin cim dicimus,hodie plataniam esse est posibile: see quidem ianis biremum,posibile
autem praedicauimus. Sicut igitur in ilitis, quae praeter moridum dicuntur, uerbum totam uim praedicationis habet, itabit his quae cum modo proferuntur, ipse modus. Et per hoc ut negatio in illis ad uerbum fertur, ita in his ad modum strenda est. Sed hinc ad earrum transeamus oppositionem. De oppositione propositionummodalium.
OPpotiuntur tem er hi quidem inter sequatuor
modis.Siquidem aut contrariae interfectunt,aut subis contrariae, aut contradictoriae, aut subalternae. Enimuero
ut harum oppositionem planius quis discernere queat, conuenientius erit hoc pacto eas distonere, ut modus ipse subiecti, uerbum autem siue dictu in quod uocatur praeridicule locum interim teneat, i ines perinde est, hoc uel
92쪽
illo ordine distonantur. Contrariae igitur sunt, ut 'necesse est hominctu spirare, necesse est hominem non spirare. Subcontrari ut posibile est hominem spirare, po 'ibi2 est homin non spirare contradictoriae uero, ut necesse est homincri spirare, non necesse est hominem stirare. Subalternae uero, ut necesse est hominem spira re, non necesse est homine non spirare. Quae omnia ut digesta sunt, ita sese habere subscripta figura monstrat luculent me, licet modis is ipsis propo tionibus ubique fere uariatis, idq; haud temere:quippe iuxtas ignorum restondentiam: cum tamen, libeat, ex eisdem libo modis eas describere posis ,suo uidelicet quatis loco.
Necesseest hominem Contrariae spirare spirare
Possibile est hominem Subcontrariae spirate Postibile est
93쪽
s, DE PRO Pos ITIONE De consequentijs siue aequi pollenti)s Pr positionum modalium. HInclamat conseqsm ias siue ut iuniores dicunt aequipollentius harum propoytionum transeamus. Ad qsa: quidem intelligendas ius regula ab Iacobo Fatabro staput. traditae , plurimam nobis adimenti praestare poterueti, sitas asina perpendamus, simul, in moria conrneniemus, quas proinde hoc loco adflcere placuit.
Ad idem quos hau l dubie faciet subiecta figura, qua
tuor angulis per binis diametros descripta, appositis inis super quati radhu ic usum inuentis uocabulis, uniculisque a gulo si gulis , quae ob id ipsin artis uocabula haut iniuria dici posv t. inubus tum iri dispositis, scire licet ometes uetius cuiusque a guli propositio ire inriter se aequipo ere, ac per hoc consequisese. caeterism nt nihil quod ad hanc rem attinet, non intelligatur plane horum quatuor uocabulorum ars etiamnum aperienda est. sciendum itaq; quod per a uocalem intelligere deberimus, negationem in his propositionibus, neq; at dictum, neque ad modum ferendam esse. Et ut per e ad dictum tautam, ita per i soseu ferenda est ad modum: per u uero ad utrunque. sed nunc tandem ad ipsas regulus ueniamus. Quirim prima est, si est aliqua propositio po 'ibilis, eadem est contingens, atque eadem non est inUibilis, er eius contradictoria non eis nece aria. securida Si non est aliq a propositio po ibilis, eatem non est contingensi eatem a item di imposibilis, re eius coutradictoria et Enec aris. Postremo autem exempla sumantur ex his propositionibus, qη rim diru aequi alent propositiorinibus
94쪽
nibus velfingularibus, vel communibus, hoc est, quarum subiecti termini sunt aut singulares, alit communes. Verurum quoties ex communibus terminis huiu modi constiaterint propositiones, tuncsi tres praecedentes , ut pote deposibili, contingenti ,er impo 'ibili, fuerint uniuersales, de necessario erit particularis: at contris praecedentes tres fuerint paerticulares,aut certe indefinita, qtiarta erit uniueras alis:u id quidcm est,quod
ambae innuunt regula, cum in utras diacitur, ereius
contradictoria est, uel non est neces da
95쪽
s DE PROPOSITIONE sequitur figura ex propositioniabus singularibus.
d Socratem non currere Socrate currere non
non est posibile. est posibile.
V Socratem non currere Socrate currere non mno est cotingens. cotra est contingens. a socrate no currere rita socrate currere est
4. Socratem cκrrere est socrate no currere a
, socratem cumrere est Socrate non currere m
2 Socrate currere est Socrate non currere Pcontingens. subco est continnens. ae Socrate currere no trariae socratem no currere A
I Socratem non currere Socrate currere non in
96쪽
τRAc TA TVS IIII. Sequitur figura ex propositionibus
communibus. τ ocin besem no currere Oem hes currere '
non est post bile: non est posibile.
a Oem botem no currere Oem botem currere non est cottangens. Cona no est contingens. i a Oem holem no currere ne Oem holem currere
. 1α Quenda homine currere Aliquem homine no a est necesse. currere est necesse. O homine currere oembolam non cur
est postibile. rere est posibile.
2 Oeri holam currere Oem holem non cur Pest contingens. subco rere est cotinges. ae Oem besem currere rearis Oem holem no curre Tnon est imposibile. re no est ipUibile. I Alique besem non cur Quedam holam cura in rere non est necesseri rere no est necesse.
97쪽
SUCrde coni sione haru propo tionum iuxta struatum prius ordinem dicendum deinceps. in quo quid mpaulo liberius expatiari liceat propter eos qui hac in parte omnes eiusdem ordinis propositiones, ut aequiportare inter se ubiq hita conuerti dicunt,idipsum recte ne an perperam, ipsi uiderint: nos uero Aristotelam in primis ipsum, cr post hunc Boethiura post utrunq; Iacoba Fata bruam Staput. sequentes,non per omnia id ita se habere uel eptis idoneis ostedemus. Insuper aute ex illud nunc etiamirarisubit, quod pleris in re plane perspicua, lici acta
omnino agunt,ut tu prouerbio est, uel certe nimia snterduprolixitate usi; auo laborant, ut eande rem no modo luce sua priuentsed et obscuriore relinquat, quam inuenerint. Contra uero, in re quae expositione aliqua indiget, vel tempus in ea prorsus male collocant, uel ita rem illa oculis c ut uidetur conniventibus pristereunt, non tam neglia gere, quam ignorare uideantur. Quid enim refert dicere, omnes propositiones in suo ordime aequipotare inter se, Cr conuerti perinde,cu tamen eae propositiones, quae in posibili sun id nequaqua admittat, uidelicet ut couertar
tur Nam cu ueracti quae dicit.omne substitia esse homine est imposibile: falsa tamen erit haec quendum homine esse substantiam est imposibile. Onocirca nec Aristoteles ipse demodalire conuersione tractans. meminit usqua de prori positione imposibili. Qnod profecto Cr iacobi s Faber Stapulcnfis animaduertens, talis requies de huiusmodi propositonu couesone posuit: si couersa nquit imposta bilis est,non oportet conuerrente eius esse imposibilem.
98쪽
rtem si conuersa fuerit posibilis, contingens, aut necessariri Cr eius conuertens postilis, contingens,aut necessiaria erit. Vnde rectest conuerso in ea quae de pUibili aut contingenti existitsi dicamus omnem hominem esse album,
est posibilesve contingens, ergo quoddam album esse hominem est posibilesve contingens.Et in ea militer id a ridet, quae est de necessario, ut omnem homine esse mortatalam est nec Gergo quoddam mortale esse hominem est ii cesse. Quod quidem Cr in alijs qitos generibim propositionium ita ueniet secundu duplicis conuersionis regulus supra positas.Atq; hoc ipsum est,quod er Aristoteles ad hune modum proponit, ubi de istaru propositionu conuersone agit: Eode aut modo inquit Cr de necessarijs propositationibus se habet, in cot ingentibus,quomodo in his,quae absolute dicuntur, hoc est,simpliciter inesse Agnificant.
Quot modis contingens dicatur.
OVoniam aute collagens q*od dicitur,eande ubo in his propositionibus cum posibili siqnificatione hala tractatui sine imponamus, eius nominis multiplice signi tacatione breuiter exponere. Itas sciedu,quod cotinges triabus dicitur modis. Dicitur nas cotiuges er quod necessaririu est,Cr quod no necessarium, er quod posibile est. Priamo igitur modo cottinens cr necessarium idemt.Secudo contingens Cr non necessarum. Tertio contingens erpo bile. Rursus autem continens, quod secundo modo dictum est, deducitur deinde incontingens ut plurimum, fue quod frequetius est, Cr eontinou rari ,σ bncontingens ut labet. contingens ut Mimim est, quod
99쪽
6s DE SYLLOG. C A T E G. in alteram partem plus vergit, ut hominem in senectute canescere.Nam id quidem frequenter accidit potest tamen etiam non canescere iam senex quistiam factus. Unde σcontingens natum idem appellatur. contingens rarum est, ut βdientem reperire thesaurum.Id enim si aliquando conta . togato risjmum tamen est.contingens uero utrumlibet,
quod cr indigerens dicitur,id est, cum dicisus sedere quepiam aut uigilare, quod proinde ita definitur, Utrumlibet est cuius indiscretus euentus est , hoc est, quod aequaliter euenire, uel non euenire potest. Et de modulibus quidem
Q VIN TUM DE SYLLO.gi mo categorico, Praefatio. v PEREST ut ad eam lude perueniamus huius artis partem, in qua tota uis artis sita est, nempe inueniendi σitati. candi. Num si dialectica cui a M. CL
cerone non tam eleganter breuiter'que,
quam grauiter er uere definitur diligens disserendi raritio est,fieri profecto non potest , ut ab inuentione ipsasit separata.Siquidem disserere hoc est,disputaro diligenter nemo poterit unquam de re quapiam, nisi inuentis a se prius argumentis,quibus distulatio ipsa sulciatur,proceri datq: Iegitime. Ru 's autem er ob id ipsium a iudicio abi se nequit, quo G ut disserit, perpendat exa timet 'que
100쪽
TRACTAT Vs V. ystam iuuentam nuper argumentum, tu ipse distulationisvnstrumentum, nempe argumentationem: quod certe iis
rite formatum uerit, paeram aptum idoneum 'ue ad diluistandum adhibebitur.Porro pars illa quae de metione tradicitat, topice Graece, Latine localis dici potest. Ea vero
par qui in iudicando posita est,σ quasdam discernendi
regulas subministrat, anablice a Graecis dicitur A nostris resolutoria. Huius rursus duplex ab Aristotele partitio traditur. Siquidem ea pars, quae de propositionum iuractura confiderat, er formam dataratostrismi molitur, docens interim praemisis, quas uocant, rite distinitis. πω erilario ex his conclusionem sequi, prior anablice diciatur: quae uero de ipsis inuentis iudicium fert, hoc est, ostendit utrum quae inuenta sunt, conueniant neche rei in distulatione propositae, posterior anablice nuncuparutur: quod nimirum tribus si modis: quippe haec ipsa uel
de necesseriis iudicat, Cr Demonstratio appellatur: uel de ueritimilibus, er probabilibus, er peculiari nomine Dialectice dicitur: uel de fass er cavillatorijs, Cr Soαpbistica nuncupatur. De quibus omnibus singulatim per ordinem deinceps tractabitur, er primo quidem de Dialogi mo formas argumentationis, cutim etiam praeter stilo fimum aliae tres traduntur jpecies , Enthmema, Inductis, Exemplum, quae tamen ad ollogismum ipsum veluti ad quandam mensuram reduci silent. Quoniam a tem omnis argumentatio omnisj Hllogismus propositi nibus struitur, atq; hae terminis perficiuntur, a proto αtionibus er terminis hunc tractatum inchoandum esse stratuimus ij et iam non abis exemplo.