장음표시 사용
291쪽
De praeognoscendis temporum lautationiburi diunctorum nubium portenta. CAP. XIX.
cireuIorum, arearum , dismili uiri Portenta iuxta
Plinium. Circuli duis plicati eirca Scilian quid
iuxta alios. Circuli evanescetes circa veris fine. Halonum,&
Arillotcles. Virgae cur imbeccilliores pluitias excitat, qua
Plinii vaticiis natio de co. unis cis caluiuinaria.
T vero circa portenta conuenit supradicta augere, expI, careq;. Plinius lib. 2. cap. 3. asseuerat circulos repentinos
rubet coloris plurimum esse prodigiosos: quippe qui bella praesagiunt ob longiorem solis de sectum , continuumque pallorem. Ex quo alij occasione sumpserunt philo pha
di, dicentes; tales circulos in Sole, seu circulos circa S lem duplicatos, portentosa tonitrua, atque fulmina, quae aedes,& iumenta prosternunt, praesagire: in super captiuia tales , & hominum liuersectiones, accolarumq; rapinas, hostiles c Iasses,piratarum incursiones, grassationes , atque incendia; quin imo circa veris finem, circulis evanescentibus pluere solent sulphurea grana oum v pore foetido, rnoxque siqvuntur horrenda tonitrua, ita ut audientes contremiscant: rapidaq; fiumina plus solito niuium resolutione excitata, omnia suo versu obruere sol cnt, ac dispergere. Vnde autem tot pessimos futuri temporis euentus habent Θ sunt qui rentur vel sui natura,vel alia secreta ratione. At certe dubitamus haec, S similia ab hisce circulis, & Halonibus proueniri,cum ultra duas h ras,& dimidiam durare minime possum: qui igitur fieri poterit,ut tot effectus durabiles a causa parum durabili proueniri possint e nam de Cometis non cit ambigendum ob diuturnitatem. Quod si dixeris , cclipses parum durant, nihilominus tamen tot mirabiles producunt effectus:Respondetur,non cite eamdem rationem; nam in Lunae defectu aufertur totaliter lumen, in Solis labore impeditur: quod quidem inferioribus malum iudicatur, quae uti iusq; luminis lumine gubernantur. Quae si dixeris haec quod non simul,& coniunctim, sed divisim cuenient i hoc est, supradictorum aliquando quaedam, quandoque alia , id dubio procul sufferri potest. Sed reseramus nos ad aeris, temporumque mutationes ,& dicamus in uni uersum de parelijs primo,& virgis: secundo de Coronis & Halonibus, tertio de Nebulis. Parcitus inde aquas,aut ventos promittit: unde apparebit. Alii habent paretios semper aliquid singulare significare coe litus quod certe intelligendum est, cum fiunt crebriores. item sit duo par heli j hoc est soles a Iteri iuxta Theophrastum) appareant, unus ad boream , alter ad Austrum, simulque Coronata, rcelerem imbrem nuntiant. Aristoteles author est, parcita magis pluuias in diacare, quam virgas. Virsae pluuiarum indicia sunt, quemadmodum paretia, colonae , ct iridis, sed imbecilles excitant, modo ad meridiem fuerint, nunc ad Sept cntrioncm exortae iuxta Theophrastum . Causa est, quia virgae semper sdlatus generantur, vel australe, vel boreale, ut Author est Aristoteles 3. Meteor. Cap. 6. numquam ad ortum, seu 2d occasum: rursus oriente, di incidente Sole, sed ut plurimum occidente, in medio nunquam, vel raro. Corona si aequabilis concrescat , & emarcescere videatur: serenitatem portendit Theophrasto, ebdem quoque si atrae, & nigrae sucrint,pluuias,ac magis si vesperae contingant, ob humiditatem. Sed ante cum suus praeceptor Aristoteles docuit, nigram coronam imbres praesagire: si frangitur, ventos: si emarcescit, serenitatem. Plinius circa duo lumina coronarum apparentias sic dili inguit. hi circa Solem Occidet cm candidus circulus fuerit, noctis leuein tempestatem: si nebula vesic mentiore, si cadente Sole, ventum. Si ater circulus lacrit,ex qua regione is eruperit: vcntum magnum. Circa Lunam si caligo orbis nubcin incluserit, ventos , qua. seru-
292쪽
se rupet it: si gemini orbes cinxerint,maiorem tempestatem,& magis si tres erui, ut nigri,aut interrupti,atq; distracti. De coronis vero quae sunt circa alia sidera inquit; si stellarum errantium aliquam orbes incluserint,imbres . Circuli noui circa sidera aliqualliturum. Aratus autem ante eum habet,quod si nigra fuerit coron a,ac stelis ambae eodem colore,pl uuiam minitarit coronas vero soli propin 'quas,ac impensas,nsgrescentes,tempestatem:non prope , nigrescentes, serenit tem pollic cri.S ed Aristoteles tertio Meteoro. Scribit omnem eoronam simplici ter esse bicolorisn, ac proinde pluuiam significarer nonnisi quia vaporibus concrescenti bus oritur, quod estitistavii ratio. Quo circa coronae , caligine, quae ieirca luminaria cogitur,fiun t, aspectum reflectenter unde sub Sole, & Luna in-'hiuntur: quemadmodum iris E regione,paretia,& virgae ad latus,vtiam supradictum est. Clica Lunam saepius luam circa Solem fiunt: quia Sol calore suo con- cretionem dis luit. Quare si circa Lunam fuerint, magis flatum decernunt,quam si Solem circundaveritu. quod i circa utrumq; lumen disrumpantur,ventos proximos esse,monent Theophrasto t& ex qua parte se ruperint,ventus excitabituri, idq; communiter est receptum. De nebulis iamdustum est,&dieatur, vel nullos imbres,vel paucos regulariter esse expectandos: nam terenitatis sent nunc . Uerumtamen iuxta Theophtastum ad Lunae configurationes, & schemata relatae, tum fiatus,tum quoq; imbres praesignificare solent. Igitur ex nebulis, quaecumque iceciderint cornuta Luna, tunc temporis flatus praenuntiant: quae vero pleniore, tunc imbres fore inantur, & quo magis in alterutram harum configurationum increbuerint: eo magis haec sore, praemonstrabunt ι quia etiam eum decidentibus nebulis surgentes praedicunt. L. GP
UEMADMOD UM paretia ad solis latus, Halones sub Soler iratris e regione Solis gignitur in nube, quae injς ρ'
guttas dissolui iam incipit: in quas radi j incidentes refractione sua pingunt nubem. Est namque iris arcus varios habens aduerto Sole colores in nube, quae sit rara,conca- μ' ua, rorida id est aquosa, ac inaequali ex reflexione radi rum Solis oppositi: sicuti videmus radium in aqua fulgentem relucere ad parietem. Ideo nonnulli dicunt arcum reflexionem esse luminis in nube opposita. Aristoteles in
suis meteoris sentit arcum esse refractionem visionis in Solem.Dicit n. ατε σισ ἰκ-πρὸς τον-. Velum enimuero utrumq; certe concurrit: nempe r
diu refractioi, & luminis reflexio. Nam radii refractio nubem pingit, Iumenci; intendit: ut ob radii duplicationem magis fiat visibile. Ad id lumen reflexione d ita
latum ad visum: in primis arcum efficit, atq; informat. Vnde Iris iuxta quod vi-- ηαλio dens mutatur, mutatur & ipsa: & ad quodcumque latus mouetur, ad idem in 'MM 'clinat & iris. Quod cet te opticis occasionem dedit admirandi, dicendique iridem insequentes fugere, & fugientes insequi. Quod pulcherrimo disticho eniomatice explicuit Doctissimus Freigius in sua meteorologia, dicens. Si fugi equitur ,sed mafugis insequentem: Res υaraa, O mira es , dic mihi quas quid es ι
293쪽
. in . disu Proculdubio respondebis uris est. Unde autem id prouenit, expendere licetaopti lationem vi- ci ex lineae concursu ad vitam reflexione progredientis cum perpendiculari lia ης' ' nea a puncto rei viis ducta super lii perficiem corporis a quo fit reflexio sermae visae,prouenire ostendunt. Ex hoc enim quod multi radii si ii congregati ad visum reflectuntur a diuersis partibus materiae iridis,cum generatur iris, iecus nosteret: ex hoc certe sequitur, quod prout visus mutat puncta sua in materiam iridis,mutatur S iplii itis: & quocunq; se vertit videns, vertitur S iris: nam sem
se mili ,. m. iridis cauis: Brmalis scilicet, materialis, de efficiens. Formalis est ipsa refractio terialis,di es radiorum luminis in vapore rorido : qui dum in guttas dissoluitur, fiunt illae va ' ' specula,in quas radij reuerberantes, sua restactione colorant nubem: atque ad visum delati Jormam arcus reddunt. Materialis est roridus vapor, inter guttas quae dilabuntur,medians,& aqueum vaporem: leuitatis multum continens,non dum in aquam redaetus: ac propterea sulpens manet ne dum propria leuitate, sed regenerantis virtute. Dum vero vel a frigoresvel ab aliquo alio agente in
aquam redigi incipit: dum dilabitur, evanelast & iris. At efficiens causa solisi ;/;, eiust radius est, vel Lunae: aut in uniuersum lumen. Optici sentiunt esse sermas ra iuxta opti- diantes . Nam ex reflexione luminosi corporis ad visum: fit iris. Sane ab omni ' ' corpore diaphano inspissato, ut sunt nubes,vapor,aqua,vitrum Chrystallus , aer densatus, & similia reflectuntur radii. Cum itaq; soli aduersatur nubes , vel va, por roridus: tunc profecto ex radio solari in nubem, vel in vaporem roridum in cidens: fit reflexio. Nam istaris radius in nubem, vel in roridum uaporem includens: reflactitur. Huius tamen rei causam,si subtilius expendere desideras: videvii ii h qu.e scripserunt Optici, praesertim Vitellio,& Alacenus de lucc,umbra,colore , hir liui. visus natura, iuultate veritate, hallucinatione: e situ, motu, numero,quantitate,
figura, & de adiunctis omnibus; inde certe assequeris, quod cupis. Ex quibus ἡ ' Luz omnibus sequitur subiectum adaequatum opticae, & proprium, esse colorem, &ctsi adaequa. rem lucidam umbram, vel corpus lucidum coloratum,& densum: Quia, quae vi, deii dcbent,lucida,co Iorata in densa esse oportet. Requiritur ergo ad videndum Ad .;ὸ fida corpus, ut subiectum,quo visio rerminetur: quandoquidem absq; eo nec lux,nee necessitia. color,nec densitas esse potest uni etenim illius comites,& adiuncta. Ita quoque absq; luce colores non apparent, absq; densitate visus transvolat, & penetrat, ac propterea requiruntur corpus, lux, color, & densitas. Corpus quidem cum suis adiunctis ut sunt motus, quies,locus,quantitas: qualitates etiam in figura, situ, subiectsi re asperitate, lenitate,siccitate,humiditate, &c. Quare subiectum commune opticae mi Π si' et it corpus cum omnibus bis. Est namq; optica,scientia de ratione videdi, & ge Opti ea sele- metria in luce,umbra, colore,uisus natura, facultate, &c. aut, quod visus ipse re ira quid. hus sit vel speculorum reflexione, vel mediorum refractione ob diuersorum dem υ; sis , a, raritatem. Primum fit per radios rectos in aere. Secundu per refracto se vel ad angulos aequales in prohibentibus penetrationem, ut sunt specula, plana. 6 -οδ caua,convexa,simplicia,composita, & hi proprie reflexi dicuntur eu reuerberati: vel ad inaequales in penetratione minime prohibetibus,ut sunt humoriaqua,&similia:& hi dicuntur retracti secundum genus, reflexi a caeteris. Sed hic non est In lib. De G situs locus, haec,& similia pertractate,alibi etenim digressi fuimus.Vnum tamen
ἰου-ἡ- , maXime adnotandum est, quod docet Vitellio in sua Optica lib. I o. Nempe,eum' 'μ μ n medio densiori res visa reperitur,oculus in tenuiori; tunc locus apparens semper est oculo propior qua verus i ii aut res visae regione in tenuiori medio, visus vero in densiori,locus apparens remotior est vero. At tandes res visa,& visus in eodem medio consistant,tunc apparens locus cum vero coincidet:& erunt idem.
294쪽
De coloribus iridis. C A P. XX L
DMIRANDA quidem, & iucunda est inter caetera in reis appari.
aere visa, quae in medio generantur, iris apparitio, con- io atqι ς ostructioq;. Quippe, quae tantorum colorum varietate 8 μ' ' exornata conspicitur: quod multis viris acuto ingenio
praeditis occasionem dedit dubitandi, inquirendi, phil
sophandi,determinandiq;. Nos itaque de eius coloribus, unde proueniant,'dicemus primo. Et quamuis id ex parte iam tactum sit: nihilominus tamen exquisitius quoq; manifestabimus. Videbimusq; quot numero sint, & qu les sint: & cur non Solis,aut Lunae imagines reserat, ut puella, aut paraselenae, vel speculum: deinde cur arcus Armam exprimae,& non circuli,ut Halo,& Area. ciendum itaq; est,tumen quod naturaliter, est lucidum, recipi in nube inaequali Nubium e
3tq; dissimili: & quae sit dissoluta in plurimas, easq; minutas guttas. Inde tequi- '
tur, ut variis pingatur coloribus: secundum quod lumen miscetur cum umbra butus,vel alterius corporis. Manifestum enim est,quod lumen dum res colorata xransgreditur,illarum procul dubio colorari coloribus .Patet de radio per vitrum oloratum transeunte, quod induitur colore vitri: quia lumen reflexum secum desert colorem rei, a qua reflectitur ad visum. Alij vero addunt nubem circum- v. bessantem, illam quae est rorida, ubi fit iris adiuuata colorum varietatem. Verum M adiutini enimuero diuersa corporis roridi positio proprie incit, ut sit diuersa colorum va- ν-rietas: prout diuersi colores in iride diuersimode miscentumqui quidem miscen- ur,& transuehuntur ratione materiae, umbrarum, & locis. Exemplificant non- pulli de veli ibus in quibus cum duo,vel tres tantum colores extiterint: nihilose- vestis mcnuius diuer Iorum mixtura gignitur; quia lumini permiscentur. Quandoquidem 'his , i, pon est idem purpurae color ad album relatae, & ad nigrum: quia proximi coloris appar claritas,vel obscuritas aut illam intendunt, aut remittunt. Anerunt quoqὴ ex ' ebi. A MUgm de coloribus qui in collis Columbarum, Pavonum,&Anatrum apparent, uersi in eo; N am cum ex pennarum inaequalitate modo huc, modo illuc i ciantur umbrae I lis eolumi a- ni permixtae: fit, ut ex his quoq; diuersi utrinq; consurgant colores. De numero autem colorum quot sint,& quales sint reliquum est examine. Nonnulli trum'. dicunt iridem totam albam aliquando apparuisse. Id vero a tribus potest prou vire causis,vel a nimia vaporis densitate,ob quam lumen vaporem penetrare non P tuit: quare reflexio in superficie facta est, ac lumen a corpore permixto mi r m recipere nequiuit: Vel a vaporis raritate ob quam magnus luminis fulgor illhm circumfudit: vel a visu in optima existente dispositione cum respectu sui ipsus, tum etiam distantiae ad rem visam proportionatae. Aristoteles tres tantum triat, des. solo res iridis praecipuos posuit: puniceum,viridem,& caeruleum. Puniceus color res iuxta
ι loco dicitur scilicet a Phoenice, vel a gente hoc est a Phoenicibus. Hoc colore
libνorum titulos notabant veteres in Phoenicum honorem,atq; memoria quos
literarum suisse inuentores dicebant; uti scripsimus libro secundo cap. i s. de libro Apochrypuo. Hinc color propriae flagat velut viola flammea: plerisq; purpura olim vocata. Viridis color qualis sit, herbarum multitudo docet: sane manufestus est omnibus. Corruleus color coelestis sereno C lo,dictus quasi coeluteus. iis e tribus praecipuis coloribus exornari iridc scribit Aristoteles et puniceo sci- punici iniicet, viridi, & cceruleo. Puniceus extimam arcus circumferentiam ambit. Fit tortu
. tem a nube, a lumine, a visu. Α nube densiori, sed roiada: a lumine refracto,' ' μμ
295쪽
vigrum a tu in tugro curpura eum.
Nolaterrani opinio de ortu colpi u vi
Color qua: tus in Iride. et di flauur. Itidem qua
tuor colores ex quatuor elementisco trahere, ait Beda.
Iris trieolor apparet iuxta Arith. Iriciis colo is res nee di itingui, nec
Iridis colo res ab Arist. explicatae.
praecognoscendis temporum mutationibus.
sed reflexio: δ visu remotiore, sed debili. Nubes enim tota Iuminosa est: sed
superior eius pars tantum lumine fulset: quia plurimum aquae continet. Diximus iam nubem esse roridam,idest aquosam) inde sit, ut fit spissior,atque nigrior: Igitur color redditur puniceus. Lumen deinde dum a diuersis superficiebus in nubis pro fundo aequi distantibus basi pyramidis primae illuminationis reflectiturr semper aequales angulos efficit. Ideo cum ad visum reflectitur: per superficiem pri ris pyramidis visui proximioris reflectitur. Igitur lumen ob refractionem, & oblongiorem visus distantiam 1 visibili, vel e contra, debilius cernitur: quia visus debilitas ex longiori visibilis a visu remotione causatur. Cumq; sit colori nubis nigro admixtum,quia praesupponitur fieri in nube densio i, sicuti revera lumen in illa recipimr: apparet quidem ex lumine color puniceus, qui idem Ium en est. an Optica verum Axioma proponitur, Album scilicet per atrum visum: puniceum apparet. Conforme quidem his quae Aristoteles scripsit in Meteorologieis libro tertio, capite quarto:quod fulgidum per nigrum,aut in nigro apparet puniceum. Huius ratio est,quia vapor a luminoso corpore remotior,fit spissor,atque nigrior. Cum igitur vaporis nigredo debiliori lumini permiscetur,ipsum denigrat:& visiui offulcatius offertur. Et qua inuis sit lux t iustus nihilominus redditur medius aer obnubilum. Color viridis, a Graecis dictus , in triae ex concurrentibus sex circiimstanti js gignitur: sciliret ex maiori luminis mixtione in nubis nigro, ex minori refractione: ex reflexione.& visu sub maiori angulor exsilii in minor distantia,ex radiatione in spissiori materia r&deniq; quatenus lumen illud pluriabus permiscetur umbris. Ita enim lumen in tali materia reflexum, refractum,mix-rum, locatum, irradiatum: visum,viride cernitur. Color caeruleus ex vaporis multitudine consurgit, ac prout pluribus umbris permiscetur: sed praeseletim ex continguitate ad puniceum,& viridem sic emergit. At Raphael Volaterranus vir clarissimus in argumentum ad primum Meteorologicorum Arithotelis librum habet: rc liquos colores,puta prasinum qui & viridis, & semicerulaeum, non obnubilum speculum fieri,sed ob visus debilitatem sic nobis reddi: nam in obscuro caligantes oculi, sub viride quid videre, videntur. Alij quartum addunt col rem , nempe flauum: Ab Aristotele locis praerecitatis xanthum appellatum. At hic ex puniceo,& viridi consurgit: non enim est ab alijs distinistus. Flauus certi color ex puniceo ad viridem relato emergit. Quemadmodum etiam superlotiridis color in atra nube existens, flavus apparet. Verum Beda sanctissimus, de
doctissimus vir, iridem ex quatuor clementis quatuor contrahere colores co stantissime affirmat: rubeum scilicet ex igne in summo: viride in imo ex terra' ex aere iacinctinum: ex aqua verb ceruleuin . Sed iuxta AristoteIem vi dictum est tricolor apparet. Primus rubeus, vel vinosus,seu punicaeus: qui ex radio superff. ciem rotunditatis nubis tangente, consurgit. Hunc sequitur ceruleus, seu gla cus: color celeth mixtus iuxta qualitatem dominantem in medio nubis. Postr
mus est viridis r ubi vapor magis est terrestiis. Hos colores sensim distinguereia, nullus potest, etiam pictor iuxta Aristotelem: quia per lineam picta distinguumtur,liorum vero colorum nullus per lineam ab alio distingui potest. Iridis col res exemplis quibusdam explicat Aristoteles tertio Meteorologicorum libro c. nempe exemplo Austri: Qui dum spirat, circa lucernas in hyeme apparent irides,ut dicemus in sequenti libro conjiciuntur maxime ab humidos habentibus oculos: quia horum visus ob debilitatem refrangitur. Fit autem ab aeris humidi tat ab evaporatione, a flamma deiquente, & mista Nam fit tunc speculum , Aepropter nigredinem quoq;. fumosa etenim est illa evaporatio. Sed lumen, aut colo nec albus,nec puniceus redditui propter visua tenuitatem,qui refrangitur,
296쪽
& nigrum speculum: apparet vero purpureus, & Irinus circulariter. Id quoq; in
. alijs quandoq; cernitur , puta in collo Matrum,columbarum pauonurn. in aram itini barti . panearum telis, in vitris&similibus . Exemplo etiam id ostenditur aquae, per re- uonum, ας mos latae, aquae per manum rorantis , sparth: aquae itidem Ore Vrinantium dita hi, qui tisi εsae. Illa etenim ob diuersam radiorum reflexionem in illis guttulis formam iri- ditur in didis exprimit: sed colorem purpureum, ut in lucernis,non puniceum. Insuper aqua uς βδxςhu
ex fistula loli obuersa dei luens: arcum diuerti colorem refert ; sic quoq; in nube disposita accidit. Cur autem iris colorem reserat, non autem sblis idola, Vel tum eoloremnae,ut paresia faciunt,& speculum Causa duplex est: scilicet multitudo refractio- ς:ri , 'lig num,& nubis raritas: quae receptam formam continere non potest ; ob utrumq; etenim rei visae imago ad visum peruenire nequit. At in paret ijs ,&in speculo; quia nubes leuis est,& continua: iblis imago,vel lunae aliquando cernitur.
Cur iris figuram arcuι exprimit,mnon integrum circulam.
AC TENV S de coloribus iridis dictum est, &cur
utriusq; Iuminis imaginem non ostendit: ut paretia,&speculum. Nunc reliquum est imicitigare, cur figuram arcus,& non integrum circulum, licut in Halone exprimit, lane dictum est Halonem sub sole fieri,sii cuti paretia ad latus: iridem vero ex aduerso solis. Hinc sequitur, quod cum Solis centrum conueniat cum centro vitus,& iridis in hoc , quod semper in eadem linea recta, quae est axis pyramidis, illuminationis vaporis roridi,consistant: vel semicirculum supra Hori Zontem hi u existere ob centrorum oppositionem ex diametro: dum sol in Oriente, vel occi- ei feti: odente fuerit: vel cum solis centrum supra HoriZOntcm est escuatum,cerni arcum ti H qu-i semicirculo minorem: quia tunc iub Horizonte centrum circuli basis pyramidis irradiationis deprimitur. Quanto enim solis centrum est magii supra hori Zontem eleuatus, tanto magis deprimitur arcuS: ac propterea tanto minor semicirculo apparet. Inde est,ut in meridie existente Sole, arcus minimus apparet . quia rene Sol altissimus existit. Itaq; dum iris apparet,aut Sol supra est HoriZontem, h, s. aut in horizonte, in occasu, vel Ortu: ii in horizonte, tunc semicirculum efficit: si ei leuioc qua supra horizontem,minorem arcum semicirculo. Causae sunt iam assignatae. Non- lis. nulli dicunt, aliquando posse conspici inregrum circulum fortasse ex luminis si latis reuerberatione a nube ad terram, vel ad aliam nubem : ubi sit vapor rori- de uuqd posdus in medio,& visus inter vaporem, S nubem a qua fit reuerberatio: sed id nun- hita quam legitur accidissb. Quinimo Aristoteles tertio meteorologicolum lib. p. . t uni. firmis demonstrationibus ottendit impossibile, fieri in iride integrum circulum . Vide ibi. Verum cur iris circularis, & concaua videatur, & cur humimodi refle- vj.
xio formam arcus reserat, non aliam: tametsi hoc tactum sit; nihiloseeius aliam secun a ra. adducemus rationem. sciendum itaq; est,iolis lumen totum recipi in nube tota du i ics: rorida, in qua fit iris,ita ur omnes radiis in illa iaciantur: Nihilominus tamen , cor Laira viis non omnes concurrunt ad visum in eodem putiino,neq. extrinseci, neq; intrinse βμ' μ
ci,qui superficiei totius roridae nubis incidunt: sed illi dumtaxat, qui ad unum
punctum axis pyramidis radialis rei lectuntur. id autem non caret ratione. Porro in superficie plana aqRae si reluceat interdiu Sol, clai um certe est, in qualibet tio.
297쪽
non apparet circulus integer. Doctrina
Iris aIia. Se alia vid. 6 potest iuxta
s a me praeognscendis temporum mutationibus.
illius puncto reperiri Solis formam: Attamen non videtur nisi in aliquo loco, a quo fit reuerberatio ad visum. Quod si mutetur Iocus, prima solis forma deperditur : rursum alia Solis forma acquiritur, cuius reflexio ad visum dirigitur.Similiter noctu in eadem superficie plana aquae, in qua in quolibet puncto est sorma Lunae,vel , tellarum,illarum praesertim quae umbram iaciunt, ut Venus ,& Iuppiter,& fixarum, quae sunt insignis magnitudinis: nulla illarum certe videbitur nisi in aliquo determinato loco, a quo scilicet fiet reuerberatio ad visum. At loco illo permutato, rursum alia luminosi corporis forma videbitur: sane illa cuius reflcxio dirigetur ad visum,tametsi lumen totam repleat superficiem. Sed praxi mathematica id ostendemus. Apodixi scilicet certissima,quae non fallit:qua utuntur optici,& in sua Meteorologia adducit Freigius vir Doctissimus, & est com nis mathematicorum doctrina. A punctis itaque reflexionis ad lineam ipsi totali consistentiae vapoetis incidentem a centro luminosi corporis perpendiculariter, si ducantur orthogonaliter tres,vel plures lineae: illae quidem erunt in eadem su- pei ficie . Haec proposito patet per quintam propopositionem. II. quae per 32. &26. p. I. erunt aequales. Ergo in puncto concursus earum in axe est centrum circuli per 9. prop. 3. Cumq; partes totius radi, non ad aequales angulos reflecta tur,non apparet circulus integer: quamuis lumen per totam roridam nubem iu
rit sparsum. Sed dices, haec contradicere his, quae paulo superius enarrata sunt. Quandoquidem ibi dictum est, quod & si totus vapor Soli oppositus, Solis radiis pingatur: nihilominus tamen cum de lumine tantum illud cernitur,quod de ipso est reflexum ad unum punctum axis pyramidis radialis secundum ςquales angulos,sequitur iridem videri tantum circularem: nunc vero dicitur, quia totius r di, partes non ad aequales angulos reflectuntur: quamuis lumen per uniuersam sit sparsum nubem, sequitur non videri integrum circulum. Haec quidem contraria sunt adinvicem,St peremptoria. At dicimus unum alteri non obstare: sed utru- , que esse verum. Nam primum dictum est de iride,cur videatur tantum circularis,& non alterius figurae: & responsum est, id prouenire a Iumine reflexo secundum aequales angulos ad unuda putactum axis pyramidis radiatis: ita ut restexto luminis ad aequales angulos sit causa,quod iris videatur circularis tantum. Secudum vero dictum fuit de iride, cur non , ideretur integer in ipso circul us: & r sponsum quoq; suit,id prouenire a partibus totius radit,quae non ad aequales angulos reflectuntur. Hoc est, non omnes partes luminis ad omnes aequales angulos refcctuntur. Tametsi maius lumen cuius imago est iris sit rotundum. totamque nubem lumine repleat, quia tamon Ionge est a nubibus altius superioi en nubis pntem tangere videmus: ac propterea arcualem figuram ei imprimit. Vninde quanto illud ortui est propinquius, vel occasui: tanto e regione apparet iris maior. Videretur itaq; integer circulus,si ad omnes aequales angulos lumen reflecteretur. Et ratio est,quia radis qui ad angulos reflectutur,maiores qua sit a guli radiorum ad visum reflexorum,ultra punctum visus,ad alium axis locum reflectuntur : sed eis qui ad visum perueniunt,minores, ad alium axis locum infra centrum visus concurrunt. Quo fit,ut neutri videantur, nisi sortasse ab his qui in horum concursuum locis consistunt, atq; degunt. Hinc ori rur,qt: od iuxta alium,& alium locum ad quem mouetur videns', aliam nunc , deinde aliam conspiciat iridem:& quandoq; plures. Ex visa enim mouentis se id prouenit. Incidit namque in punita vi ius aggregationis diuersorum radiorum, dum mouens progreditur, & regreditur. Vtrum vero plures irides simul fieri possiat, & conspici,simul tempore: dubium est. Nam quod duae,est manifestum, & nos saepe vidimus rtres aulcm fieri negat Aristoteles libro tertio Meteorologicorum tuorum cap.
298쪽
δe eredimus verum dicere. Quia secunda iris eum sit obseurior prima,sequitur,ut terti, si fiat valde debilis existat: quia restactio debilissima est impotens ad SP -- ἡ ω
Iem pertingere.Verum enimuero ratio,quae nos suadet, cur iris non videatur cir- Teulus integer Ie est nostro est,quia cum illa fiat in nube non densa, sed rara, rin leger circv rida,& aquosa: quae iam resolui incipit: dc quae participat terram', vel mare, vel utrumq; tanquam bassi erminanturq; ambae iridis partes,seu cornua, vel supra terram vel mare,aut super utrumq; impossibile est,ut integer fiat circulus:sed i tum illius apparere necessum est, quantum a terra per aerem est vapor roridus eleuatus: suppositio semper ab illa aeris parte usq; ad terrae,vel aquae luperficiem, roridam nubem in aquam continuo resolui: quod certe super terrae superficiem fieri, luce clarius constat. Verum enimuero pulchra iris conspicitur singulis die- tes, mictis, bus in estate,mane intra nostram cameram ad mursi ex Solis reuerberatione, ad quae Θgulis vitream fialam aqua plenam in senestra degentem,cum omnibus coloribus picta, 'a's, quemadmodum caelestis cernitur: sed positu e contrario. Nam semicirculi peri- ris eonspici-pheria ex imo in altum conlurgit, ita ut cornua non terram petant,sed e celum 'Tametsi coaevi peripheria alicubi, sed praesertim imum versus dilatetur utcumq;: concaui vero perfecta remanente. Sed iris non durat ob Solis motum, & recci- sum, sed paulatim absumitur, de evanescit: Sole paulatim abscendente. Idcirco nulla tolemaeus reponit irides inter ea,quae solum videntur,& non sunt: quia nulli substantia conitimi,ut caetera in aere visa praeter areas, paretia,virgas,& similia quonia in non sunt nisi luminum reueiberationes, reflexa, & refractiones . Quae utiq: nulla substantia constare videatur: sed apparent substantiam habere . Omnia namq; similia per Solis refractionem ad nostrum visum fiunt. Nam aer lucis refractiones recipiens,& visus,cum per lucem visus exercetur,phantasiam diuerissorum praebet colorum simul: & causa omnium horum est. Superius dictum est,
visum refrangi cum luce,ab aqua, ab aere denso, ab omnibus leuorem in superficie habentibus. Emphasis in coloi e non in figura fili figura vero diuisibilis. Sed quae per emphasim apparent: indivisibilia sunt.Iris igitur iuxta Ptolomaeum nul- Iasubstantia constat, quia ex restactione fit: cum scilicet Sol per Catherum sit - eohstia ζω perstat nubi ad pluviam plerunq; parataesa dum tamen pluere incipienti. --ἰ misi.
RIS in signum sedideris data est Deo Noe, ne dei ceps diluuij aquis mundus periret: pollicitatione sem- - ... 'pitema , pactoque diuino id statuit, dicens. Arcum meum ponam in nubibus: & erit signum foederis inter me, & inter terram. Cumque obduxero nubibus coelum, apparebit arcus meus in nubibus , & recordabor foederis mei vobiscum ,&cum omni anima vivente, quae carnem vegetat :& non erant vltra aquae diluuij ad delendum uniuersam carnem. Si e legitur G nesis eapite nono. Ideo Ecclesiastes M. eap.dixit. Vide arcum,& benedic qui secit illum. Quasi diceret,quia non erit amplius diluuium super terram: nam arcus
est signum non futuri diluuij. Vnde & quidam perspectivi sentiunt, iridis gen
rationem, apparitionemve, excludere caraclismum , hoc est generale diluuium; non Νεωi di
Ideoq; post iridem non sequi magnam pluviam. Quare & quidam cecinerunt. iv j Ne timeana in res e dam es in asM- εροι.
299쪽
pareolt. Areus ante diluuium m1 quam appa
Pluuia anteffluuium noerat luper
Iris eur est signum nonsituri diluin
Iris quando futuram pluuiam, vel ὁtaeteritam signi
nitas, pluuiae, flatus. D. Thomas.
sso De pracognoscendu temporum mutationibus.
Hine Beda sanctissimus vir autumat, quod per quadraginta annos ante Uniue sale iudicium haud apparebit arcus. De quo duplicem assignamus rationem . Prima est naturalis , secunda Theologa. Naturalis :est , quia erit signum desiccationis elementorum. Theologa, quia finietur mundus per ignem. Ex qui bus omnibus elicitur, primo a creatione mundi usque ad diluuium nunquam apparuisse arcum iridem . Nam dicit arcum meum ponam in nubibus. Affert vero rationem, ut sit signum foederis intcr me, & terram. Quod si antea apparuisisti,non dixisset arcum meum ponam: quia iam posuisset. Sequitur secundo ante diluuium non cecidisse super terram, nec extitisse pluuiam: terra vero aquis tium,& rore copioso irrigabatur. Quamobrem fructus & herbae suaviores erant,& ad nutriendum maioris virtutis, atq; efficaciae,quam post diluuij tempora. Nam aer tunc nec Ventis, nec nubibus, nec pluuijs , neq; caeteris passionibus perturbabatur : quemadmodum & nunc perturbatur, atque in poenam peccati distemperatur. Cur autem iris est signum non futuri diluuii Ratio est, quia causatur ex vaporibus non omnino siccis , nec omnino calidis Significat quippe diluuium . non suturum, non omnino: sed quamdiu Sol & vapores in eadem sunt dispositione; ideo sype euenit,sed particulare. Quid vero portendit reliquum est dicere . Nonnulli autumant quod cum iris apparet,significat pluuiam,sed non magnam: tametsi semper fiat in nube rorida . Quare si ventus contra Solem spiret,tunc irbde apparente: suturam pluviam pronuntiat. Si vero a Sole veniat ventus, apparente iride: praeteritam suisse pluuiam significat. Ratio est,quia iris semper fit nube descendente,vel occurrente. Iris vero apparens aere existente sereno,pluuias futuras porrendit. Quod si se extulerit temporibus pluuio sis: serenitatis est indicium. Si vero hyemali aere apparuerit per ventos, pluviasque breues: aeris claritatem promittit. od si ad viriditatem plus solito tenderit,eo amplius pluuias den9tat; si vero ad rubedinem, ventorum indicat flatus. Qui si tranquillo aere sic micauerit: pluuias, ventoque portendit. In uniuersum ver o pluuia S non superabundantes significat,Sole non totaliter eas desiccante, iuxta Diuum Thoma quolibeto tertio, quaestione quartadecima: serenitatem vero parit prout causa eius est causa serenitatis. Sed adnotandae fiant circumstantiae aliquae,ut certius ex iridis positu , inde acris qualitates praenosci possint. Est itaq; sciendum, quod iris pluuiar inundationem tuc portendit : cum scilicet in Meridie apparet; nubium conationem,quando circa occasum : tunc namq; significat, quod tonabit, leuiterque pluuet. Cum vero in ortu,vel circa apparuerit: signum tunc quidem erit serenitatis. Quod si Septentrionem versus sub hyberno illuxerit aere: serenitatem quoq;. Ptolomaeus vero capite ultimo sui jecundi Quadripartiti textu 72. scribit; quod arcus quocumque tempore extitelitui sit serenum,hyems:sin hy met, serenitas est expectanda. Quod iam explicatum est. Affert vero rations mHali in suo Commentario, quem sequitur etiam Cardanus : quia iris fit a nube rorida sparsa. Igitur si serenitati succedia, signum est. aerem humectari, ac cI ascessere: ac propterea layemes , hoc est. magnos imbres significare. At si imbribus succedat, cum hi a densis nubibus, densoque aere fiat: indicium est iris, utrumque iam rarescere. Ideoque nec inundationes, nee squalores succedere possunt: quia fit a nube roruta, & disgregata. Vtrum autem possit fieri Iris sereno xoelo Respondet ut toto coelo sereno, minime, scd aliqua ex parte coeli serent; utique: sicuti eriam videmus cx una coeli parte pluere, ex alia serenum esse , di Solem lucere . Itaque erit iris ex parte coeli nubibus obuoluti, erit Sol ex aduerso, coelo sereno; idque pe contingit. Verum antequam cxtrema huic capiti imponatur manus a maerenda est aliquorum sententia
300쪽
tia de plurium itidum apparitione, quid significent. sani dieunt , qudd cum
plures apparuerint, & per ventum moueantur, atque in altum plus solito ele' Λ ,-, uentur. signum esse pluuiae suturae. Num vero plures, quam tres Irides fieti, & conlpici possint: iam dictum est. Vtrum autem apparente iride possit ven- tr , -m votus contra Solem sare nonnulli arbitrantur nunquam id accidere posse. Et ιμ- ρ' credimus id sentire, quia serte putant, ventum tunc iridem dissipare: ac propterea cessat iris, &significatio eius. Alii autem raro id euenire existimant. Sed nos non videmus, cur id accidere minime possit cum multoties viderimus. . Nam ventus non statim id eficeret, sed in tempore: ac propterea signi ficat aeris . - qualitatem pro duratione iridis. In uniuersum itaque si clara illuxerit, breuique ta in uniuer- claritas obtundetur sinsinuatur aer hybernus, aut pluuius; quia congelati va- -
pores, quibus iris constat, resoluuntur. Quod quidem aestate dumtaxat fieri putatur: quod nisi furtium ductis, & condensatis vaporibus, non poterit iris lucere. Quamuis, ut dictum est, ubi sub hyemis sereno iris appareat, serenitatem significet: quod hac iris scilicet apparitione dessiccari signentur. Aratus vero, Irides duae cum d ae fuerint irides.tunc pluuias nunciare, cecinit. Thophrastus,& Virili lius unam iridem ad pluviam lassicere , scribunt. Virgilius tamen magnum imbrem lius. fore cecinit, si iris magna suerit. Seneca primo, libro naturalium tuarum quaestionum cap. 6. idem sentit,sed distinguit: videlicet, si a meridie iris oritur, ma- iii iusta se gnam vim aquarum vehet: quia vinci non poterunt vehementissimo Sole, tan- οςc M.
tum est illis virium. Si circa occasum refulset, rorabit,& leuiter impluet: si ab ortu circaue surrexerit,serena promittit.
.. De Arcu caelestι Luna , elusique portentu.
V C vsque de Solis itide dictum est: nunc vero dicendum remanet de arcu coelesti Lunae. Quemadmodum enim maius lumen suum habet arcum : ita & minus.
Dissert hic Solis ab illo Lunae tripliciter: visu scilicet, colore , & significatione . Solis namque arcus frequen- 1seti mea. ter cernitur, Lunae raro . Sane Aristoteles tertio libro suae Meteorologiae habet , quod non nisi annorum spa- ΦNil tio quinquaginta bis apparere potest. Euenit certe id, spatio cerni quia Lunae, iris non nisi Luna quartadecima cerni po- ρομtest, in ortu, vel occasu existente. Cum igitur in Borealibus signis fuerit: nee ad Aquilonem, nec ad Austrum oppositionem illam habebit, quae ad iridem pertinet. Quod si plena in Meridionalibus permeaverit, Sol in oppositis erit:
ac propterea nubes, quae semen sunt iridis : vix in Aquilone erunt. Si auten Luna quartadecima in ortu, vel Occasu extiterit, nempe sero, vel mane: tune Solet opponetur. Igitur oppositio, tametsi recta fuerit nam illa certe requiritur nihilominus tamen tanta fit aeris disgregatio: ut vix nubes in ta i Illi iurita densitate , continuataeque, quantam expostulat, .ibi esse possit: nisi alicu- oppositio reius Stellae influxu; quae non nisi in quinquaginta annos bis tu tali dispositio: qvxx ne inuenitur. Vtrum vero hoc aliquando fuit, ves esse possit . dubium est apud