장음표시 사용
281쪽
sent vltra fluui si multi corbes coficiuntur ad rotas tormentorum protegenda .eriguntur quatuor rodecem tormenta ad domum terra repletam prosternendam, tu pra quavi multa erecta erant lorin
ta in obsidetes. Prostratum est magnum nium rum spatium, magnaque pars propugnacul0quae ruinae quia ascensu dissiciles ob prolunditatem num in is viderentur.& quia reliqui essent praelati aggeres, Galli nullum tempus intermittunt concutiendi collapso muro magna ex parte qui turris assarem l ustinebat, Ghi situs impetat quingentos lectis mos Ioopetratios herberationem exploram ii mulatis conatibus e pluribus partibus . his propius ad Hiberationem proscctis armaque de scalas ubique conclamant ibus atquealceindentibus per ruinas tanta trepidati antusque tetior iniectus est oblestis, ut desentionem prope reliquerint cum arbitrarentur urbem undique invadi. Gallica
conliernatione animorum cognita acriter inuadunt. atq; ter repeti to conatu. cum ad radices turris
iam accessissent, platea turris potiuntur. na Sirogra qui nuper in castra accelserat in Galli follis fuit lent potiti, iubet operas ligonibus & cornutis sarculis muros de oliri, M in D:sas deuoluere . quo planior via cilicet e tur ad conatus. omnibus opportune se habere visis, ad inuadendum acies Galli cae instruutur ad natum.ceriatur tanto impetu, studio. 'irtute, ibi litudine utrinq; missilibus igni' bus globis ferreis. omniq. telorum genere. ut constantia utrorunq; omnem fidem ita peraueritii naincredibilis Hupanorum de Sequanorum praelertim virtus enituit. ceciderunt multi insignes pro res Galli. & nonnulli e defensoribus. excavati sunt multi cuniculi ad reliquias propugnaculosum atque murorum euertcndas: atq; dum consultatur inter duces Gallos de ube denuo inuadenda, Pe trus Stro a multis prsiecturis militaribus ac rebus gestis clarus cia Ghiso colloquens glande maiori siclopetii ex urbe trant fixus cxm si mrea Hcniici omniumque piscerem molcstia ac lacrynus die suum conclusit. Enimuero cum cuniculis iam iam ignis est et subiiciendus. Omniaque ad inuaden' dum necessaria comparata oblesti partim iuperioribus praeliis debilitati. parum IT ctu imminentia periculorum territi, comitia de deditione stimmo mane indicunt. in quibus concluditur poli multas controuersias ut certis conditionibus vi dederetur conditionum summa ivit ab hoste concellatii; ut Cadet tabes ribis praefectus,aliique duces centuriones ac tribuni obedietes regiae maiestati a cinno illam cum omnibus sitis munitionibus indemnibus cocedant. Vt iocinenta bellicosq; appa tus nulla fraude commissa relinquerent. Vt pro his Gliisus Caderchbem laetetolque eiaco, dc equitatum cum suis armis, milites cum ensibus, pugionibus, pecunia, vestibus illelos dimitteret . Vt sacerdotes, nobiles, ciues omnes cum omnibus quae gestate possent, auro . argento. gemmis, pecunia, aut quas mallent rebus impune exirent. Vt fide custodiae exeuntes deducerent
ac protegerent. Ut illela puditati a virginum, aliarumque mulierum honor. 3 intacta suppellex seruaretur. Ut plaustra vel lintres ad inualidos quo vellent extra fines convehendos concederentu r.Vt ad omni u in horti obseruationem quatuor obsides e primariis utrinq; daretur. Cu vero multi Hilpani relicti fuissent in urbe , Ghisius regio benignoque animo iubet his omnia necessaria su p peditari atq; certos 1 umptus, de certos homines ad id munus instituit. Ea victoria summae fuit laeti,tix Henrico,& uniuersae Galliae, neq: solum quia fines illi tutiores reddebantur. sed etia quia exercibius polsent acciri in Galliam sine ulla itineris dissicultate. Ghisius ita Teon uilla potitus nouem lectissmorum peditum vexilla relinquit in praesidiis duce Villeuillio iubet urbem instau rari ac diliget et muniri. Mittit tria millia equitum ap explorandam Augustam Romanduorum, cuius in adminibstratione preerat Massellius. impetatque omnia finitima populari. nam tametsi urbs erat munita, mnibusq; necessariis ad defensione instructa, tamen cu urbes amplae plenς sint multis rei bellice inutilibus, illam per obsidionem capi posse sperabat.ipse interim Orola uno oppido amplo Scopuleto signa infesta inseri cuius in praesidiis erant quaeda I lispanoru cohortes: qui cum ita licitarentur deditione tam dissiciles coditiones proponunt, ut Chisius ibi positis castris decreuerit ad unum trucidare. at Hispani rati se non posse resistere tantis viribus hostium igne aedificiis iniecto ii ammis ablum ut, bc per occulta porta excunt, ac fuga ie Ieruarunt. Galli quamuis conantur multa diligentia restinguere incendiu. nihil proficiunt. siquid flammae superfuit id toto direptu est.Vbi equites A uga se presidiis se ostentant Massellius qualdam cohortes peditum de vexilla equitii emittit initur atreuccertamen. Galli multis e luis amisssis re insecta recedere coguntur. caerem Altus Cortius emicatis ex oppido Omlauno siue Aconlocu quibus da cohortibus. equitumque exillis Gli igniu, ROs tu, aliaq; oppida capit.Chi tu muniit ad impedi edas incursiones in agria Vici Epor sit de Hei montii. reliqua succedit dc euertit. Dux Sabaudietis siue Allobrogu auditis his felicibus succei lib. Galloria veritus ne ad expugnada loca Icio finitima signa Gallica proni oueretur,ad oppida Belga Sc Graiae lingaco uolat quae omnia magna diligentia munit aduersus hoste. Est autem Grauelinga in finibus Belgarum in Morinis lita in ripa fluminis gnobilis, quod Ha vulgo vocatur. distatq; circiterquinii in millia passuum ab Icio, Sc Dunliercne urbibus. Interea copiae icii colliguntur a Thermeo. aliae ad Pheras ab Vmalio, nullumque studium creat viri usque Regis quam maximis copiis undique comparia f. Thermeus latis ingentibus viribus collectis ita Ha fluuio traiecto cum sex millibns Germanorum, quatuor vexillis Scotensium peditum, quingentis equitibus cataphractis, viginti vexillis Gallorum Se mercenariorum consertum globum hostium profligat, qui accessum prohibere dc iter occludere conabantur. His in sagam versis , Grauelinga Ze Bout burgo a tergo relictis I O cherchen properat urbem sitam in litore maris oceani quae portum habet accipiendis nauigus per- accommodatum. eam capere cogitat, ut quae non satis diceretur esse munita . sic enim fiebat ut Bibi anni plurimum affligerentur,& ut omnis spes commerciorum cum Belgis ita esset sublata. cum illuc mercimonia post captum Icium conveherent be ut Gallis facultas daretur cum liber et,commode in Britanniam nauigandi. at nequis id consilij captum fuisse suspicaretur, Grauellino insella Ggna
282쪽
gna importar, quod oppidum plurimi referre videbat irrad omnem rem bellicam. cum etiam exiti- nere Berga capra direpta & euersa fuisset. Hinc Doncherchen magna celeritate acredit. li imma dili Φλφης ς gentia obicisam duremerat. ager trequentibus incursioni b. ubique diripitur. dum agitur de deditio.
ne. repentino Gallorum Undique inuadenti una conatu quinto die ab obsidione capitur, diripitur, succenditur euertitur. Thermeus inter haec con silia cepit laborare ex pedibus,quamobrem curaco
hiatu.& lilii ad exitui perducendi iniungit Uiltabono&Sernapomio ducibus:quid iactates copias iecundum litus oceani non procul a Gia uel lino considunt. multa subitaria minuta li praelia com mittuntur modo his modo illis parta victoria His tot bellorum tumultibus excitatus Philippus rex Hilpaniam, O gemini exercitus Gallici in varios fines Belgii apparerent irrupturi. nam Tlier meas circiter noue millia peditiam collegerat. equites mille oc quingentos, de iam prolici sicebatur in Belgas;Ghisius Ha fluuio traiecto.quid cnuit ret Oromaniacos oepidum interluens,profligatis incolis regionis. nchei he& Berga oppidis caelis direptis. de incensis fines Belgicos populabundus serto& igni devastabatio mittit qui copiis in Germania collectis magna diligera tia initarent que iam erat in itinere. uniuertum peditatu & cquitatu. que potest in ea regione, ad tigna reuocat. na propter su- perioris anni clades Gallicas Hispanae copiae furiant dimis Iae,n i putabatur Henricus tantum virtu tam cito collecturus. Philippus iniserat idcirco duce Sabaudiemem cu potestate proregia Nemeto terna Mabugavi opportune se opponeret pro viribus Glailii rationibus. sed cii visus esset Ghisius mans procrati inare quam postularet ratio bellica. propter dissensone de preta inter Germanos de
Gallos, cu ad arma prope uniuersaru nationu ventu eiser quia non satis confideret armis Germanicis; neq; auderet Belgiu inuadere ad Cameracum decernit Philippus siquo pacto fieri posset collectis λiuis vitibusae ebiliore parte Gallorii profligare.accersit eo consilio mite A Samonitu, ius peritia avior iii, ii rei militaris,& summa aut ornatu inter Belgas propter beneuolentia acqui liba cognouerat. eius lau ter Beleti. des in publico concilio Regio recenset. In memoria reuocat beneficia quae variis temporibus in Austriata familia contulerat. Promittit se opportune remuneratum tanta beneuolentia. rogat Vt in tatarerii magnitudine atq; Opportunitate su irrat laboranti rei Belgicς aduersus irruptiones The mei Nunc opus elle lita diligetia inquit, cu solus tot malis, Belgicisq: populationibus possit resistere. eius expeditionis lunainu ducem illia creat. Aga montius primu gratias agit regiae bonitati proco memoratione osticioru M pro fiducia ac spe, qua in insio collocauit:deinde te breui ita inuru pol - licetur, ut intelligatur quanta usus fuerit diligentia. Inde digressus ad it Grauelinga. intra biduu collio sit circuer octo peditu. duo uiti millia.quae vires quoniam satis validae sore apparebant ac potentes ad hoste reprimendu, hisque in aliis locis erant collectς.multos voletes sequi dimittit. colun git suas vires in Ben incorto. comi cat e finitimis locis praesidia. e Bettiana scilicet Oroman facis, He-' ra, Grauelinga, Bour burgo accipit litas misit Sabaudiensis. Iubet per literas Tertia Hii panorum magistro castroru pr echo Aloysio ruagiale couenire. Hς vires ubi couenissent ad Boviburgu, impe Aloysis Case rat reliquos Hispanos accedere Catua glatis .cum quadringenti tantu accessissent,quos oportebat ac uagitiis α - cedere ad tria millia. Id in grauiter vitiiset Agamomo, quia no parua spei parte i tribus milib. Hispa Qx tu scio petiarioru repositisset,accei siri iubet multos nobiles Belgas, quorsi auxilia reiecerat, ne illis' esset molestue. Hi ubi couenissent na coituebat magna armatoru Sc inermiu multitudo ad ultionep acceptatu calamitatu.) collecta sunt ad duodecim millia peditu,& tria sere equitu. Thermeus quod - laboraret ex pedibus, uti diximus, in oppido mi herine morabatur, sed auditis Agamoniij appara tibus copias contrahit non procul acrauelinga; ut facilius siquis casus postularet sese ad urbe mu-- nitissimam se tomacum nauale reciperet. sed cum tam repente tantus numerus Belgarum in una - conuenisse nuntiaretur duce Ammontio viro notae virtutis continuo in castra se recipit relicto Lo - cadello oppido muniendo. Ibi statim Agamontii copiae se Gallis ostentanticu Galli vellent ad Cae- sonia cuna nauale se recipere magna Agamoni ij celeritate impediuntur, cum litoris iter esset lim ter lusum, qui itur ab oppido Oromata acorum Grauellinum . coeptum est leue certamen sane - atrox. Sed cum Galli in hostilem regionem penetrassent Grauelinga dc Bout burgo hostilibusti oppidis a tergo relictis contra rationem militarem, cu essent etiam peditatu ic equitatu inferiores nocte pugnam dirimente, decernunt sese postridie ad Icium lecuncium litus per opportunitatem decrescentiu aquarii recipere. statuto tempore iter capiunt. Ha fluuio ubi in oceanu influit humili inuento ac vadabili pro votis traijciunt. Agamontius cognito Thermes consilio summa usus celeristate intra Grauellinum eundem fluuium cum Sequavis vadatur, cςptum iter Gallis interdudit. se igitur occupata dc impedita Gallorum fuga circiter tria millia equitum in duas turmas diuisorum fiunt obitia. Thermeus cum de sua salute conclamatum esse intelligeret, nisi quae reliqua γ erat spes in armis collocaretur. suas copias quacunque potest ope vlus praesentis regionis ad prς-lium , ad defensionemque instruit. nam una via ad salutem patebat, quam sibi ferro aperuissct . Coplitii fit. λ cum enim negotium esset agendum in planitie mari finitima arboribus & omnibus impedimen- structio Thretis sublatis . Ecglabra, ita castrametatus acies instiuit . a dextra septentrionem versus, mare vi- mei regula. r ce aggeris fungebatur. a sinistra meridiem versus omnes carros in vallorum morem lotat. 1 te o go pro aggere erat Ha fluuius . in prima fionte copiarum, quae sola pars inuadi poterat sex in. c. gentes colubrinas δί tria minora campestria tormenta locat. equitatum inter phalanges am
plis spatijς constititit, quo tormenta in hostilia dirigebantur,cuius a dextra ic sinistrasti petrarios Aquitanos. a tergo Gallorum & Germanorum copiae, quae subsidia ferrent laborantibus pari, Ahiritat tabus. statuuntur. Aga montius dum equitatus praemisius minutis praelijs Thermeum retardat, ac- structio Coias cedentibus Sequanis sine totmentis ob celeritatem, quae sensim trahebantur, sic&ipse suas co- piarum.
pias instruit . equitatum uniuersum in quinque turmas distribuit . e tribus leuioribus uni ipse se praeest,
283쪽
praeest, alii praeficit Henricum Enriqirem, alij comitem Ponte ualfium . in quarta collocantur serraroli in quinta equites rataphracti. Hae turmae auctabantur a tergo a suis praesectis. Peditatus beipse in tres phalanges distribuitur. Vna Germanorum ductabatur a tuis tribunis : alia Belgarua Bonan corio, alia Hispanorum ab Aloysio Caruagiale. Aga montius suis copijs ita distributis, quia verebatur ne Gallis accederent auxilia, quod cognouisset quondam Gallorum timorem, quod clientprma onusti, nam opulentia plerunq; timidos iacit in periculis, decernit ita considentibus prima--- ciis ducibus Ouinino hostena inuadi oportere.suos igitur primum breuiter ad pugn1 hortatur. o tuo milita ccim hac pugna atq; huius horae dimicatione Vm ueciam gloriam Sc lecuritatem prςsentium natio tu . num conlistere cum toti tiat periculum cuiusq; Virtuti,,quoties ad praelium acceditur: cu fututu sit ut hostes lemel virtute Belgatu profligati no tam facile postea Belgicos fines inuadat.Ueruntameno de gloria solum demonstrat nuc decerni quae una posset csse amplissimu praemiu virorum bonoru& sortium,sed de totius Belgii impeti deq; aniplissime regionis conseruatione ac tranquillita te, in qua latus Onanium prope praesentium nationu continetur,cum Belgae sint quasi propugnacutu quoddain aduersus Gallia Germanis quibus subiugatis tacitis daretur accessus ad reliquaru vobium imperium. Neq; Hispalii a certe diutius fore tutam. ubi hoc impedimentu Gallis sublatu ita rit, unde minime possint ab Hispanicis expeditionibus reuocari ad propitorum lariti desensione. Quare cum tot proposita sint praenata victoribus,cum Philippus rex sua conseruatione in armis &vasute praesentiu viroru sortiu Isocuit, rat ne tanti Regis tam praeclaram spem. c deipfis conceptam opinione fallant, praelertim cu de Vita dc spoliis Sc languine cuiusq; agatur.quς sunt cuiq; pro Thremes ad ampli limo regno.Thermeus omni u regum potentissima reginam Neceuitate proponit.denacim hortatio ad strat neq; turpi quidem fuge locum est e. quae tamen semper eis periculos); pauci sugientes multi P Un- militet pugnantes seruari possint Nihil ei Ie hosti inmidabilius. quam prudentem dc grauem dc costantem aduersarium habere; cum alioquin imbecillus Sc imbellis timidum de fugiente polliit obtruncare . strenue pugnantem raro vel fortissimus superat: mmma enim belli communis est mater viris sertibus 5c strenuis, at timidis semper fuit nouerca. addit non nonas esse aut inauditas quas lanationes, quae aduersias ipsos in acie constiterint, sed quae scpius Gallica virtute tuerint profligatς. multo esse honorificentiorem iacturam, qua ab hostibus non line sua clade patiamur, si ita ferat ex aliqua parte Mrtuna belli quam si committatur ut in morem seminarum proiectis armis fugiamus eiulantes, aut procidamus in genua vitam ac salutem nostram in arbitrio crudelis victoris collocantes. Nulla enim via clausa est aut in uia serto de virtuti. Quod si pristinae M a uitae virtutis vestrae memineritis certam victoria vobis vaticinor. Accepto signo pretii, tortiter utrinq; initur pugna. The meus tartiter sustinet impetum hostium. primum disploduntur tormenta cum tanto fragore atq; impetu ut magna iacta impreilione in equitatu ille prope in sugam sit conuersus, atq; vel Aga montii equus fuit laniatus. Sequani tamen nihil illa clade suorum territi magno animo mitique proce dunt. tes agitur cominus strictis gladiis. Turma in turmam, phalanx in phalangem impetum facit ;vir cum viro, quasi multis singularibus certaminibus pugnat, hos tympana, illos litui nequeti 5c assiduo sono excitant ad pugnam. tantus ardor pugnantium, tam exiguus periculi metus, tanta erat, dicti spes victoriae, ut diutisti me ancipiti praelio pugnaretur. Nam ubi deficerent aliquando Galli vel Germani tantus erat ardor virtusq; Aquitanorum ut hostem repellerent, dc spatium soli relicti occupatet.at Gallicus equitatus omnium prope equitatuum sertissimus propter eximiam nobilitatem, quam in sola sere virtute armorum M peritia rei belli Gall. collocarunt, aliquanto timidius certauit eo die. Illud prςlium ita tamen dubium exitum erat habiturum, nisi Bitiana Philippi Regis selicitati fauens hς sitantem Gallici exercixus euentum in deteriorem partem impulisset, ut neliare, tur facile utrius sutura esset victoria Nam cum duodecim nauigia Britannica mite quo tempore paguabatur per Oceanum nauigarent, audito tormentorum de bellicorum instrumentorum ad pia gnam inuitantium strepitu. proras in litora conuertunt.conspectis Gallicis insignibus Gallos e mari tormentis impetunt. at Gai ii tanta rerum nouitate percul u. veriti maiorem esse numerum nauigio tum ita consternatur, ut Sequanis acrius inuadentibus primum equitatus, postea peditatus pro vi mei ela iugatns sit terga vertens cum magna Agamontii gloria.Ther meus ob metum iacture eius praedae,' ' quam e Belgio diripuerat,accusari poteli, quod priore noctem tutum non se receperit, cu ratio bel lica postillet ut potius impedim Ela relinquantur superueni Et ibus maioribus hostiu viribus,quam ut ex oectetur donec milites impediti una cum impedimentis in seruitu em trahantur, aut trucide tutiola excusatio asserri notest. quod res tuit ignota at hic grauior est error ductatis exercitu, nullos habere exploratores. Caesi sunt Galli circiter mille Sc quingenti multi trucidati ab agrestibus qui omnes aditu, occupauerat ob praedam. multi in fluuio, multi in mari sunt sutacati . multi opti a Britannis.& ad signa victoriae in Bittanniam auecti rapti sunt insignes complures,inter quos ipse Ther. meus sumimis imperator copia tu grauiter vulneratus, Sc Uillebonius, An ita ultius, Sernar nuus, AL 'R Momillietus de alii. Bellica tormeta apparatus insignia militaria capta. praedaqi ex uniuerso Belgio abacta. Agana omius captiuos Gallos honorifice tractat, e cuius copiis pauciores quingetis desiderutiat pauci insignes. illa clade nutiata tres cohortes peditu.quas Thelmeus iusserat castra sequi. cremato oppido Doncherche ad urbe Ictu properat. lad in itinere a copiis Philippicis ad inu depreheli trucidatur hec The ei clades ita Galli Regis animii amixit ut multa euella sint consilia quippe in Regia tarditas augedarii copiarsi preterquam promissu fuerat in ea talamitate deniq; re Gallica adduxeris,ac prope lpe omne pacis euerterit quae per ducem Lotaringi aede cone tablili Gallicum tractabatur. at contra illa victoria non solum securitatem praebuit finibus Belgarum, sed etiam pluit inum existimationis, quoniam Vna cum stlicitate ratollitur aut deprimitur inimi mortalium.
284쪽
deinde cum ratio rerum gestiram a Philippo Rege inuestigaretur, paucaq; de Hispanorii vit tute
audiret. quia pauci conuenissent. ruagialis dicitur fuisse extremo supplicio affectus, obstipendia tuama. Ea dum aguntur in Belgio modo his, modo illis partibus arridente isti una, concluta est Pax Ducis pax per id tempus inter Philippum Regem oc duces Parmentem atq; Ferrarientem per Uenetoria Ferruleii cui aliones dc Ducis Hetruriae,quo etiam tempore celebrantur nuptiae tertiae filiae Co ini Florentiae riui ρο ς Ducis, quam duxit AlyhOnsius princeps Atestinus. Ghisius percepta clade copiarum Thermcide- - . lectus de omni lpae potiundae Augustae, aut rei praeclare gerend* relicta regione Romanduorum 2 r: a in Vermanduos se recipit neq; multo post ad ioppidum Pierrepontium consedit, quod Agamon 'riae & mi aetius Marollas dc Nam burgum peteret. nam Ghisius inde poterat lc suis ope ferre finibus, bc hostiu Cosmi Flore
impetus refraenare. Philippus ut victoriae opportunitate uteretur adhuc receti suas copias undiq; in tim Ducis. Tegione Artesiam contrahit, multis viribus exercitum adauget. Britanni per ill 1 infelicitate Gali xtim mirifice elati visi sunt ad res magnas aspirare.quare ingentem classem latii tam frequentibus, tam λrmidabilibus apparatibus instruunt ad Gallicos fines inuadendos, ut omnis Gallia contrem, stere videretur tot hostibus ubique excitatis. nam ducenta nauigia habentia carchesia Sc amplius instructa lunt cuin tanto clamore. tanto tubarum classicotuq; strepitu, tanto sonitu tympano tu, Vt omnia ubiq; litora reboarent mareq; ipsum propter multitudinem ac magnitudinem nonnullorunavigioru non stilum tegeretur, ted etiam plurimum fluctitaret. Poterat ex hac classe exponi plura duodecim milibus hominum. praeter multitudinem defendedis nauibus ordinaria, cui praeerat clais cum summo imperio Milo tus Clintonius Britanniae Amiras. Sequebantur hac elassem vigin- Cluus ingesti onerariae Belgice egregie armatae,quibus praeerat Vachenus proam iras, id est praefecturae nomen, Brit/ΠΠλ, irvPhilippi Regis. Haec classis ad litora Normaniae appellens ad oppidum Conquestum . quod est in fi- ii RII ibin cius regionis exposita parte copiarum obuia quaeq; ferro atq; igni populatur. at Chersimontius vir Gallus magnae Sc autoritatis de peritiae rei bellicae collectis octo millibus peditum ac mille equitibus eius loci per summam celeritatem accersitisqι veteranis cohortibus ex aestiuis non solii obstitit illis incursionibus, verum etiam fecit ut Britanni ad naves sese prope cursina reciperent. HAEcopiae dum colligebantur, confluxerat Coquestam ad desentionem magna accolarum multitudo, sed Britanni tormentis in oppidum directis e nauibus tanta globorum procella diverberant, ut OPpidani territi patriam α facultates deserentes aufugerint. oppidum itaque deseritur praeda Belgis Ec Britannis. Illi tanta seritate obuia quaeq; deuastant ac diripiunt, ut nulli rei neq; lacrae neque P lanae parcitum sit. Chersimontius copiis in hos eductis pretium committit. Belgae a Britannis relicti irrenue pugnantes trucidantur. Sic Britanna classis magnis sumptibus inli ructa, cum mirificis iliciis apparatibus, quae ferrum, flammas, copedes uniueti Galliae adiuuantibus praesertini Hi spanis minitari apparebat, nulla re memorabili edita , multis mortalibus caesis aut morbo abSuptis assicia bretii in patriam inanis reuertit. ita fit ut qui nihil in bello lucretur. multum neces lario a mi tat .cum nihil medium in eo relinquatur. At enim quae in Morinis. Ambivat ili Neromanduis,Calestis finibus ad hoc usque tempus gesta fuerunt quasi ludicra quaedam M praeludia bellorum pus ri poterant, si conterantur cum regiis utrinque apparatibus, oc indignationibus, 3c spe hostis lubi gandi. Nam H nricus tanto studio, tantisque sumptibus copias undique colligebat, ut breui circiter viginti millia peditum Germanorum habuerit in castris ad quem venerunt in castra cum lectissimis copiis Gulielmus secundus filius Ducis Saxonum, de Iollites Augustanus De Auspurgensi , viresque cum Ghisio coniunxerunt, praeter Gallos Ec Helvetios de variarum nationum aliarum cohortes,de multum equitatum. Duces illi ad regem profecti una cum ipm Rege ad oppidum Pierim H yic in re pontium conueniunt multis acceptis honoribus qui eo accessit ad vilendas collectas copias. iussae iunt copiae praesente Rege instrui in aciem. erant in castris Gallicis cum ipso Rege Cantabrorum Rex. Ghisius summus copiatum imperator; Lotacingiae, Neomagensis, Augustonometensis, MOpenserius Vinalius. Memorantius, Bulliotrius Duces praeter nobiles equites Gallos complur . Saxonum praeterea dux oc Caucorum, filius Lant grauit Cattorum . princeps Ferratiensis, Salernitunus. sommeus, Marchiones autem dc Comites,& alij insignes complures. Philippus Rex ex altera parte, qui copias summo studio collegerat, Ac ipse multis comitantibus principibus venit in castra, Philip rex quae non procul a Dorulensio urbe Gallica posita fuerant, cum Philippus simularet se velle illam Vςς ις in capere. Erant in castris Philippicis circiter triginta millia peditum quatuordecim equitum millia,
non istum armis, sed etiam propter recentes victorias animis egregie ad pugnam instructorum. Nam ex Hispania, Germania, Britannia multum peditatum lc equitatum acciuerat, bc cmaa Belgucis copiis coniunxerat. erant insigniores, Dux Sabaudiensis cum summo imperio copiarum ac potestate proregia in castris Philippi. Parmae Placentiaeque Dux, Sulnaonensis. Aterni Buxentique principes, Ascanius Corniensis. Albanus dux Hispanus. Arcu ensis, Francauillens, Villelmo itaque praeter marcii lones, dc Comites multos, e Germanis Vessonensis de Hernestus Duces, Maskltius, Renem Gius. Suuartaeinburgius comites. Aurantius, Ac Agamomi ux Belge. dux Are. tentis, aliique multi. Henricus quod propensam fortunam. fauentemque Hispano Regi non nihil λrmidaret, procrastinare, non iacere periculum tuarum vitium, in suis finibus morari cinpit. siqua occupande hostilis munitionis occasio daretur, obseruare cum igitur in finibus Ambianorum Rulippus consedisset. Ghisius ne IHispaniis illam urbem inuaderet premittit quatuor peditum cohortes 5cocto vexilla equitum . hortatur Humierem praesidiorum piae scistum, ut omnia defensioni necessaria compararet. ne repente ac improuitiis inuaderetur. Cop ae fluuiu Somina vincatu traiicientes in altera ripa septentrionem verius extenduntur h regione Sequanorum, qui ad
ripam ignobilis fluuij Λnthiae ad meridiem non procul a Gallis consederant . Ibi tanquam altet Y alterum
285쪽
sitem esset obsidione defatigaturus castra vallis de fissiis de aggeribus d omni reparationia genera instilliint. dux Sabaudiensis edudis copiis secundum ripa Somae fluminis Dorulensu versus ligna
colaucllit quare Galli coacti lunt nactu eius loci amittedi inurare castra idc ad Amia colidere. atque castra Monis aggeribus.nouisi i Ossis munire. dia ira duo exercitus ta ampli, tamq: poteres cia luis rogibus in aperto diutius cossisterent, quotidie minutis praelus sane cruetis pugnabatur, sepiusq; agitatu est utrinq; an belli fortuna esset expeti eda. Sed cu nemini tutia alle tu intra aggercs aggreui videretur, magnopereq; rtax uterq; incertu belli euentu formidaret, quod is,qiri victus tutis et, I no tepore de viuuetio regno dimicasse apparebat cu ambo totas prope suas Vires eo cotraxit set. atq; variurii nationu copias haberet . quς no pro litis, led pio alienis laribus dimicaret, vila est certa pax & cinteruatio regnorit,dubiae victorie esse preserenda. deterrebant cita reuocabantq a pugna multς noleues rationes, sed illa imprimis Gallia quod esset no nihil lisperioribus cladibus coit natus. quia fortuna belli no paru timetur ab iis qui leniet experti fuerint. at Hispano occurrebat retia humanarii incollantia cu maxime formidand si lit in rebus secudis ne pro acceptis felicibus grauissima dana sequerentur. na vi insignes calores aut insignia frigora magna vis gradinu .aut inaxime mutati nore ru plerunq; coii equitiatur, sic in rebus imperiorum magnae accidui pleruq; vicissit idines. riirsus igitur pacis negotia renouatur Cercipi, quod Lillae fuerat incoeptu. conuenerunt ad illud utrinque viri prudentia dc autoritate insignes x regu nomine,&Britannotu.& ducis Sabaudiae, qui omnes dissicultates ad reges ipsos deferebant Suessantisdux Mediolani rebus ta urbanis qua bellicis prς sectiis, bi intelligit tacite ei se plectaria aliquid facere in Gallia Iubalpina propter recente clade,atque imbecit litatem Gali ici exercitus, amnau eo conuertit unde se pluri mu inclemeit rcbus regiis allatur si sperabat .decernit igitur prius arma importare illis partibus.quae nragis es Sentin sellis,qucq; magis Cuniux Fossanii vexaret. Sicili, suturii erat ut sinitima castella perpetuis liolliu molesti js liborarentur, neq; timeret in horas ut repentini, Brisaeij artibus d ita cursionibus opprimeretur. illo cosilio cu nemine coinum cato Asia contudit, soluto ex arcis c is hodii scii magna totius populi Mediorianeiscus lanulis laetitia Fracii Tauerna,quim custodias traditus erat acerrima saeculationes, quod aua τὸuerna D' rξ de tyrann: ce magni cacellarii munus exercuisset. ac salsetq; Ferradu Gonzaga vitii innocentii imperati totius equitatus . copi e primum censς sunt den ore, ut Icitetur quibus viribus geratur bellu . timeti 1 unt in castris tredecim millia peditui triginta Sc tria vexilla Hispanoni scilicet. decem Mocto Germanotu ac totide Italorsit. Undecim aderant vexilla equiturataphractorii .dc totide galeati leuioris armaturς: na erant duo equitii imillia, quae piae erant lectillimae. Sed D. cum Maria Litaniae regina xxor Philippi Regis sterilis essed mapparuistiet, quae longulepuscu viro versata concipere nol; potuisset cepit suboriri suspicio in amnais catholicoru . ne si Maria decessiisset. succederetque Heli labella in regnu. uniuersa vis rectoru sili tu de religione. c quasi postliminio dogmata catholicorii in patria reuocata exterminarentur per noua regina. quae ia tia cognoscebatur no solum Odoardi retinere opinione ita etia maxime ritibus catholicae religionis Romanae aduersata, suit non ullo ru consiliu esse e publica utilitate ad regni ipsius conletu atroiae de quiete. de ut catholica religio in eo regno reii deletur, ut Maria sorore de medio tollenda curaret .elus rci no contenenda quibusda opportunitas apparebat quod in animis ipfarsi soror si no nihil insidebat simultatis. Illud co. illiu nololu filii stabili ili. sed etia accurate lusceptu. Sed cu optatu sine non ibist et alle tu. res uniuerIa patefacta est Heli abellae, cuius facinoris quida e primariis consiliariis regiis dicti sunt sitisse participes. Causa fuit ea cur Helisabetia caeperit odio habere proceres catholicos eius regni, qui cu Hispanis consiliariis dicti sunt conspirasse. fama fuit prςcipua: autoritatis suisse inter illos comitem Arondelu dc Duce Norioiciu dc multos proceres Scotenses, quia in regno moliri conarenturi non desuerunt qui ad incitandos animos de Hel: labet tar. de relinitoria principu noue religionis aduersiis catholico 3. tia more dilli pauerint, habita sui sid Rome comma eadem de uia de in Hupania, quod ipsium conliliu de de Alenconio principe fuerit sulceptu. qui datus iuerat in custodita a fratre rege, i uonia a malevoli, dictus suerat & iple in rege ac matre coni pirasse.& Condaeus de rex Cantabro- iij dc ad triginta procercis,qui omnes captis ut, ac pollea dimitti .dicta est illa conuinitas periculo uac noue religionis per Casmiris amicitia inter eos principes coiiciliasse id graui inimia Odiu excitasse se in catholicos, dc praeterrim in Hispanos. Caeterii copiis omnibus ita censiis ad Asiam, ut diximus. Sta est anns ad tertias vigilias egreditur ex Alla cum denso equitiam ac peditum globo. oppidum di-iai Danaiani explorat ad expugnationem. Galli egressi letae pretium committunt cum ita lis Se Hispanis. Hii pani Gallos stilos insectantes ad portam usq; oppidi procurru t. Sue sinus laudata utriusque nationis virtute adiu ais etiam muneribus Pio ibrtitudine intelligit ex ea subitaria pugna o inridum natura Sc arte nauniti simum validis pressidiis Me firmatum. cadem ratione Citernam Oppidum explorat non procul inde distas. pias mouet postridie. iubet ad pontem Rapolanium iter capere ac inde ad villa Fc aci ea sunt Oppidorum nomina rastrametatur. ibi quas dana itala S. Hispanas. Germanasq: cohortes expectat, ut omnibus viribus in unum coniunctiq cxercitus iteret latis in .lidus. nullum tempus interim rebus transigendis utile transmittit cum mille de quingeniis delectis si, Arth; nis seditibuS ex omnibus nationibus multum agrum hostilem incurrit.omnia in uestigat. explorar. ti- riduii iii mati iri nullo inter milli tempore ab aurora ad lecundas vigilias iter facit. Villam nouam relinquit milliari . a sinii ra. p leti US Oppidis diui Michaelis εἴ Pauli.&aliis copluribiis apertis, iter conueriit ad ripa C layi d herii, lima ripa. Amare imas, Follanu .castra deinde ponit ad Cetaliti Gallorii urbe ad radices alpiti scriptιο- sita. ubi diliget c. per Via bonam reuersus explorasset,quς via foret accomodatior trahedas murali
286쪽
tomiciuis .est autem Centaliu urbs sertilis'abundans multaru rem, Qrma sere rotunda, habetq; quatuor propugnacula validissima,& arce meridie versus Vicinam porte ipsius urbis, quae cingitur sollis satis .piundis & multa aqua plenis. tormeta nonulla eade nocte in urbe dirigutur, couemsit in queda arortes duce regulo Trinitatis.urbs obsideri cepta duodeviginti tormetis cocutitur. murus di i et beratur meridie dc austru verius inter porta de oppidulu intercurres. Galli tametsi castella multa comeam Sc praesidiis egregie muniuerat. Vt diuu Damianu, Villatilici Cheriu, Carmanio litanae colitioru Suessant ignarus Bli iacius venit in suspicione nequid insidiatu in aliquo horti oppidotu ciuirueretur. quo die Suessanus ad Cetallu castrametatur Brisacius cognitis diliget et Suetiam vitibus urbe ingreditur.cu alio Suessani cosilia spectare prius Videre tutino curarat ut augerentur praesidia. sic aliquado imperatori no utile est rogare multoru sentetias, cu multa seliciore laci. I:otemq; exitii tortiatur,si prius a prudente imperatore lint incepta qua caeteris audita Na qui impetitos homines militaribus rebus pliciut eat pedelusi quod in periticosialtoribus peritis uti pos- istant, perridiculi plane mihi videtur no lolii ea de causa * oppotiunitas praeclare agedi saepius es Dbitur du collittatur, sed etia quod res quae ad multorii aures petuentur, dissicilius occultatur. atq; ab hostili exploratoribus cognitae certissima victoria e manibus extorquet. Brisacius cognito postmodo Suestani cosilio capi edi Cet alii cotinuo Savalianu properat quo experiretur an aliquo artificiod talliditate posset illa inde abducere,ciuitateq; liableuare. Sed Italae, Hispan : cohortes ductis
talis propius ad urbis reparationes penetrant. militur lignoria ac larculoru opera aquas mssarum pervias si ibi erraneas deducere, cu tam e no cestaretnr magna Hilpanor si diligetia ac studio moenia concutere Pescoliensis ex altera parte urbis orietem verius SaccelluSOccludescia equitatu, cum intelligeret quasda turmas equitatus Gallici vias intestare. vexareq; accedentes in castra. in eas impe tu iacit,quas partim trucidat partim capit, pauci fliger ut Dii murus Cet alii quatit ut sollecti excaua nar ad aquas deduceda urbana praesidia acriter se defendiat multas operas cucustodibus trucidant. multis detrimetis obsuletes amigiit. Suessanus his cladibus indignatus iubet acrius cocuti mutum ligneu pote iubet parati qui ad nul tu usq; exicderetur. Vt copiae planiore haberet via ad inuadedit. Imperatur militibus ut lumma diligetia curet sequeti nocte ut illes siccaretur, quae ob multas p. funditates. multasq: aquaru scaturigines plane ex crari no poterit t. captu est acunae propugnaci
li latculis diuelli,quo delaplo Galli ingens incomoda erat capturi. Sed . n. intelligeret urbe his psidiis diutius desendi no posse sibiq; videretur omni auxiliorii spe destituti decernut omia .u c pia re conatu minime esse expecudii ita quato honorificetiotinus id fieri postet coditionibus te dedore. Dii operae muru ligonibus demoliti tur copiaeq; ad inuadedia se accingui oblini colloquis: potui. trita hora tu spartu ad deditione post talat .nisi intra id accedat subsidia urbe libera Suessano pollicitu addui Oditionib' ut armati sub vexillis ad tympanoru sonitu cu equis tormetis, impedinatatis incolui Mes exiret quo liberet, respotum eii has esse, ictriciu Iius q ua victaria copiaru coditio--ἡ-nesta praeclaras tamq; honorificas .couenit deni Τι ri armati duces incolumes inermesq, milites ex ditiis vi exced eret. Vbi duo vexilla pro munere peteretur, facile a Suessano cocessa sunt. Suessanus ita p sues hi du deditione urbe potitur sine multorii iactura liberali magdificoque animo praeter coditiones, & arma cis maenisede impedi et a Gallis largitur. seno pro vili praeda aut spoliis, sed pro gloria, & militari decore. mali impetioqς sini Regis amplitudine, militare diceret, elat in eius vibis psidii, pedites sexceti, praeter M. nu vibana: qui in urbe no valde ampla, dc in destiatione loci munitiissimi muliebre potius timore, qui vili vcl prudelia vel militare virtute prae se tulersit. Na tametsi tormeta muros aperi ut, tamepossunt in terius fossae excavari aggeres, valli cuniculi cu cadis pulueris tormetarii parari in invasuros, tot meta multa dirigi in stonteoc lateribus. ubi domus Derint terra repletae. mi illae fiant deniq;
reparatio es,quae no minus munitas. ibes,quI menta ciliciunt has necessitas acutis lima rem omnia magis ta, bc experietia reru bellicaru regina utiliter mortales docuit. cu nihil sit talopere excitas ingeniu.q ua dii scultates& imminetia peticula.vbi magna sit angustia loci & terrae penuria. neque Perieula doaggeres pco deiectis moenibus excitari noctu possint aut ubi tata sit paucitas milii si vi, propter assi ςς0ς ω ingeeua paucolu defatigatione reparationes no possint excitari omnis excusabilis est deditio, cu nulla praeletum sit spes subsidioru at cotra.no pol Siat no accusari duces qui praesidia belli mrtunae ita ex. nu .in vires le loca uno tepore amittat,cu ratio loci, praesidioria,apparatu u. annonae, subsidiotu ad dei iasione aut deditione sit diligeter cognosceda, qua ignoras militis nomine noesi dignus.Ne Miti litici, ue parii cotulit haec urbs ad Cunii iraquillitate, cu antea Gunieles mirifice Vexaretur a Cetalii prae nitiis. diis Brisacius tulit grauiter ea deditione cu sciret Vrbe esse prope in expugnabile. qua rebus omnibus egregie munita reliquisset. id existimas ob imperitia 5 metu delentoria timiditateqι accidisse Epresectu capitis codenati teliquos duces aut colutiorestastas deditionis omni stipedio priuat, omniq; d gnitate militari. Postea ne Suessanus aliquod oppidii caperet quod plurimi m teresser rei bellicae omnibus P prςsenti opportunitate cotulit, ipse csi magno globo militu prospectat quo tendet et colitia hostis iis in modis occiit res,quc ab equitatu I et colles scucta incursionib'acpdationibus devastate inserebatur. Pel liuiis ROctauione oppidu capit a Gallis munitu.quibus felicibus his esu;, tetu Hispanarsi successibus Gallici animi ita sternatur ut no auderet ex re I apertii. Sic fit pleritq; opp. eapisi. ut primi vel pro peti vel aduersi mrtune successiis lata spe aut trepidatione impleat animDς naOrt, Initia bello liui ut ea quasi plana aut occlusa sit via ad res ceteras cole quedas. Naacquisira existimatio proxima tum qualia. qu . facit paratiora ad bellica laude id ad caeteras victorias. Suessanus deinde Ciimu & Follano mant ona Centalii in iacta munit, atq.qlionia coclusu fire ruin militaricctcilio uti Cunila idia molestia liberaretur lumina est Ceralita menibus ii ari. reparationes eueri. istas munitionii ruinis re-
287쪽
Centini si mi eius urbis in posterum muniendae neque enim utile est munita loci esse se uetia de valde vieinhmbu RQ V ctim ob simi pluum magnitudinem, tum ob agri angustiam, dc inopiam commeatus. Centalia' ' ita membus nudato Fossanum .dc Cuniam magna trepidatione. perpetuaque nrolestia liniti morum hostium liberantur. Suellanus his actis celeriter callia mouet. Montem Caluum oppida breui expugnat positis ibi piceu diis re necessario commeatu Catale versus signa mouet. ibi cu pro ditio 1irueretur ab iis, qui ibuebat clam Hii panas partes, flatuit sortiam; contilium experiri. quae hactenus perbenigna vi: a tuisset. tum ad tertium lapidem ab urbe positis castris apud vicum Diui Mattini ipse propius accedit situm urbi, e colle quadam nemoroso speculatur.duces ad conutia militaria conuocat. explicato ut bis situ disquirit sententias, an urbs per obsidionem sit ad deditionem co-senda, vel expugnanda vi tormentorum x virtute oppugnantium. diligenter intuentibus rem, Vibium est negotium labore plenum: lc ut alterum laboriouam ita periculosum alterum . na si per ob obsessu i, si sidionem res tentaretur, obsidio videbatur fore diuturna qiuamobrem magni sumptus erant faciotione, spem di,de vicinis hostibus penuria rei frumentariae laborandum in castris, cum staccrescentibus Gallicis . copiis non minus essent obsidendi, quam obsessuri. deinde non esse tutum dicebatur obsidere urbes potentissimorum principiim, qui possent ingemes copias colligere, si lepus daretur; quo pacto Vna hora suscepti labor diuturni iterent vani,au t etiam de propria lalute esset dimicandum. id lieri posse aduersus imbecilliores qui nullo pacto possent in aperto consistere. Alii sentiebant locum nulla vi armorum esse tentandum Vinatur ad arte munitis limum qui apparebat nullis viribus posse evpugnati. non esse committendum Ut praetentes copiae multa industria collectae debilitemur aut imistingantur frustra lusceptis duristinus laboribus, atq; viuueria existimatio per superiores victorias collecta temere effunderetur per hanc urbem frustra tentatam cum magna hostium laetitia . nihil tantopera deuitandum esse imperatori quam ne videatur ocitius sortiana quam prudentia Ac iudicio vicisse: quia sola virtus facit imperatorem vere laudabilem. Suessanus his commotus, de quod sciret agi de pace inter reges, noluit inuadenda urbe fortunam belli opeatri, sed tantum videri ali- . quid agere. decernit igitur urbem nullo pacto esse tentandam. vel cogendam ad deditionem per ob isidio:aem diuturnam. Vicum Diui Martini mi init ut in optimo situ positum, unde Casalenses pol- sent in stari,quod mira celeritate esticitur. locat in praesidiis duo millia peditum. equi ira quingentos qui tametsi leuibus praeliis saepe certarunt cum Calalensibus, tamen nihil memoria dignum sin lcerunt usq; ad pacem. ceterum copiae duorum regum ita propinquae Morinorum finibus de iplae I prope segnes morabantur cum Uidamus Icii praefectus conatus est oppidum Ommaniacoria petproditionem capere per captiuos Gallos: at res pateficta per Hii panum exulem, Gallis extrem Oi usuppliciorum caula suit, Hii pano reuocationis in patriam. Gallice cohortes ad proditionem profect '. nesciae proditionis patefactae partim trucidantur. partim fuga se se talant. Dum ita confisterent i exercitus nouis semper viribus accedentibus ex Italia. Germania, alijsq; nationibus,qui de pace age- ibant veriti aliquam insignem calamitatem euenturam. cum c plumemet an nonae penuria labor re in utrisq; castris,nmotium diligentius procurant. cum eius magna de prope certa spes esse videre i. tur regibus, cum in multis conuenirent copiaesbluuntur paulatura layeme praesertim accedente. ad ieuitandas etiam controuersias procul viriq; inuicem exercitus recedunt. conuenerant inter pacem itractantes in abbatia Cercampi oppidi quod est in finibus Belgarum, Vero manduorum Sc Artesiae, lut conestabitus nuper redemptus centum Ad quinquaginta millibus nummum. Ac Marcsci allus Sacti Andreae, episcopus Aurelianus 5c Alba spina a secretis Henrici nomine accederent. at nomine Philippi Albanus Dux, princeps Muranti iis, episcopus Rigiaci, Ringoni Sylva, Villius Luccherus praeles priuati concilii regii. Britannia Se ducis Sabaudiensis preterea nomine quaedam legationes. Sed iam omnia serena eram composita listaq; disticultas reliqua erat de Cesoniaco nauali, pro qua purpuratus card. Lotaringiae ad Philippum,conestabitus ad Henricum accesserant. sed rei pontii mnon prius ad reginam Britanniae peruenit quam nutius ad reges de reginae ipsius interitu, quae res animos de pace agentium non mediocriter amixit. Nam Maraa Britannie regura cu in livdiopi sim incidisset, tum cereis; venter, grauida esse putabatur, atque ut sunt mentes mortalium ad crede Caroli Quin qu ς cupiunt maxime pio penta non modo illud facile creditum est, sed etiam diuersiam plane diae. xi Mor te rationem tenuit atque ratio morbi requirebat, cum minime per illam credulitate curaretur. mortua est de Maria Caroli Quinti quς cum multa laude res Belgicas mulios annos administrauit. Nares per multos dies est intermissa. Carolus interea Philippi Regis pater.dum armis certatur in finibus Belgarum ac Celtarum post multas febres diuturna valetudine amictus, nature concessit. ea res Mariae Brita- valde animum Philippi vexavit, dc ab omni cosideratione de pace vel bello ad lacrymas domesticasn ς reginae traduxi timit tepultus Carolus in Betica. ubi reges Hispani sepeliri solent. Philippi ιustu cum magna exequiarum magnificentia. Mortuae Mariae Britannae succestit in regnum non sine aliquo Britan-Hei iubet re notum tumultu Helisabeta Henrici de Anne Bolemiae filia spuria, qtatis viginti quinq; annorum. ς - inter dogmata edit cata,quare renouata est omnis haeresis in ea insula,quantumque sanctitans per multos laboro a Polo card.6c Maria regina fuerat collectum id totum una hora euericio de profusiam est. Philippus Bruxellis funus paternum cum regia exequiarum magnificentia cel brat, inter quas exequias nauis erat multis tecta luminibus atq: iii ea multae Caroli oti in Imperatoris rra gestae praestantiores depictae. dum Bruxellis exequiae in Gallia magnificentissimae nuptiae cinlebrabantur omniaq: erant lacrumarum dc laetitiae dc conuiuiorum plena,quia Carolus dAx Lota-ringiae Claudiam filia se dam Henrici Regis ducebar, rursus pacis negotium relum itur, ne res id annum sequentem ad tempus exeundi protracta pluro calamitates importaret.
288쪽
vo N t AM vero nihil est non modo sempiternum in rebus humanis, sed neque diuturnum quidem, clim omnia vim contrariorum, naturamq; corruptionis intra se contineant, inde fit uti neq; diuturna lςtitia gauder equo diuturna molestia tristati magnopere postimus. Ut enim naturalia cor pinra coposita e contrariis non modo difficulter creicut, bc cum multis molin
stiis ad senectam perueniunt, sic negotia, quae multors opera indigcnt, notacile ad exitum perduitur, ubi presertim locu habet auaritia de cupiditas opulenti pindent ut faciliora sint bellorum mitia, qua pacis quia per bellares alioru semper sere ex peruntur. Nam si bellorti natura recte considet mus, tanquam ratione praedit i dc viri boni, vel nomen ipsum demonstrabitu propri um esse belluarum quod bellum dicitur, cum bellorum cause plerunq; careant vera rati ne aut ita vane sint, vinultu bellusit dignu homine diuina mente praeci icto. eius rei veritate quiuis iacile intclliget si iura belli,quae videntur Reges sibi legitima facere propter potentiam ad usum priminui d Qtorqueat. Na que per vim armoria capta sunt reges tam sua esse contendui, qua quae coepta sunt di iure acqui illa: qna ius inquiunt esse in armis. illud si priuatis cedatur, pulcherrima &preciosiora queq; a debilioribus extorquebantur. Imbecilliorcs cocedent potetioribus filias, γα lares .pracili supellectit filii debilioria captiui in seruitutem abducentur: quod ipsum rursus accidet intcit hos potcntiores,nili Omnes sint pares dc in uulnerabiles. Ita fiet ut uniuertie urbes futurae sat ollicine latrocinioru praedationu, plaga tu,quae infligatur viris bonis no ultro cedetibus. Quod sint quia est inter priuato cuiusce rei causa larg sunt imperatoris leges quo pacto muli erit interreges uia si equitas expeteretur potius,qua res aliene per bella. post lumpta lupplicia de consceleratis esset ab alieno imperio occupado abstinesu; quo pacto facile pax coponeretur. Sed ia inierat annus faturis nostrς nonus post mile quingentos oc quinquaginta. cu Fcidinadus nouus Imperator instabat Germanis principibus ut adessent comitiis, sus Augusta superiore anno indicta fuerant. Henricus ut Gallicis legationibus interesse liceret hisce comitus misit Araldu, id est nome regioruministroru qui istud ipsum a Cςiare impetraret. Na Hericus per ea opportunitate studebat no Q lii habere ius pensum animu Philippi Regis, nisi pax poneretur,ptopter amicitias Germanorum culpsia Rese, veru eua vicia ageret uicti non ullis ducibus decolligedis educendisq; quindecim peditu tribusq; equitii millibus. Istud facile ire cessebatur, quia nullus apparatus Turcicus aduersus Panonia in presente annu exaudiebatur. Ubi ad uetaret Gallice legationes, oes tere statim elestores ac principes ad comitia collocati accedui. Cesiar Imperatorio habitu indutus csi insignibus sedes in sublimiore throno sub bella in ampla aula Augustani palatii, a dextra habebat archiepit pum Mocotiacu. Colonie Agrippine sis legatione,archiduce Carolu episcopuIuuante sem Prurenorumuistis .cu multis aliis proceribus .a sinistra erat episcopus Treviroru legatio ducis Saxonii. comitis intuergoru Rheni. marchionisq; Senonu .dux Boioru . Comes palatinus no elector, dux Phai iness,dux Intuergoru .aliiq; proceles per ulti .e regione horsi sedebat Borditioneus regulus,5c episcopus Iulio nensis, legationes Gallicς,quibus C sar audietia cessit. ill poes Gallicas vires oni- neq; humanitatis genus Regio nornine ad coleruatione Imperii promittunt.diuturna, vetaq; am, citia offerunt; pro quibus postulant perpetuit sedus a Caesare de ab electotibus. Rei polum est amicitiam perpetuum suetis polle iacile inueniri. si verba nodissentiant ab ipsis rebus. Quod si Henricus Diuodurum aliaq: oppida capta Imperio restituat tunc facile consectaturum perpetuam an icitiam, tuturumque vi satis eius votis fieret. Gallici oratores, se non habere horum iacultatem
289쪽
Tituli quanti faciendi. prodigium.
pax Henrie icum regina Eritannie. Res pacem regum quae impedierat.
respondent sed delaturos ad regem quaecunq; audiuissent. Tum Caesar e throno confli rgens oratores ad conuiuium adducit, aliosq; insignes proceres, quos multo prosequitur honore. Deliguntur ora lotes ad res D modiari componendas lacer put putatus Augustanus. dc Dux intuergo tuu . per Mem tempus non mediocriter animos mortalium in illis regionibu, insestauit is nuntius. qui significauit purpuratum Currentem, Mysiaeque in serioris praesectum praeter omnium expectationem ingentes copias colligcre . caula itiuum bellorum erat, quia Ioanni Pannonis inferioris Regiloanna F erdinandi filia pi omissa luetat in matrimonium non data .ad cius iniuria vitioncm. Madluum regnum recuperadum aspiran, animum adiecerat, multaque iam coepenat castella eius studium plura muna Paninonibus procer: bus adiuvabatiar . qui putabant libi quoque fieti iniuriam. Ioannes col lectis mu itis Turcat unaaiixit is uniueriam Pannoniam erat capturub,nili magnis viri bus resistet et ut . Sed Ferdinandus collecto sitis valido exercitu Tramylvani incursiones, quae fiebant in fines Pannoniae reiicnat. Sarmatarum rex, aliique principes nonnulli veriti ne arma Tu γcica sic in Pannoniam allicerentur,cum communi omnium sinitimorum periculo, quae iam nimis excreuissent per Chiallianorum principum dii cordias,essentque intolerabilia, rem componere pro tribus nituntur. Cesaremq; hortantur ut copias rctraheret ab iis finibus.' uod i plum fit a Traniylvano. ceptum est igitur legationes mittere de pace agetes, dc filiam Caesaris in matrimonium posti lantes. Vbi per uent umeti Iulio nam, publice audientia legationibus conceditur,quae cum dicerent initio tuae o. attonis te milias filissea loanne rege Pannotrix interiori S c Traniylvaniae, mini me. sum auditae. Nam Caesar se nulla ratione laturum cise dicebat ut loannes te remem Pannonia. sed ut Valuodam appellaret, cum illud regnum ad Ferdinandum peruenili et tuteli .eredita: io,at novsurpatum sit, uti luerat ab eius patre. Quod si vellent audii l. ligi micabatiar ne nominarem Ioanne Regem Pannoniae inferioris aut Traia lylvaniae sed tantum Ualuodam eius prouinciae. Illud orato ies facere noluissent, nussus est nuntius ad Poloniae regem, qui statuit ne rex Pannoniae tunc sed tantum eormia. quae possidebat nominaret utricum pronus sa non essent tertiata. Deniq; post quaida de TranIylvaniae nomine controuersias legationes admitta, audi ς q. suerunt. petebant he legatio. nes ut Caelar excederet e rebus Trans y luant S, atq; factis perpetuis inducijs filiam in matrimonium Regi Transylvaniae concederet cum dote centum millium nummorum. atq; omnia vltra Tibi scii fluuii im essent Transylvani, quae citra fluuium elaent ea cuncta Caelari, intelligerentur. Ne tener tur Ioannes iis bellis se implicare, quae aduersus Tu reas gererentur; quia nollet ab amicitia eius imperatotis iecedere. Profitebatur tamen se non ei se suscepturum Turcicas partes aut secuturam. s bellum in Pannoniam inserretur aduersus Ferdinandum. Petebant ut omnia soluerentur,quae de
hebantur Isabellae reginae matri: quae debebantur post mortem inquam Ioannis Regis mariti. His petitionibus partina Caesar assentiebat, partim egre furebat, renuebatq; que maioris citent montenti. Nolebat affinitatem contrahere, ne cederet tua iuram Transylvaniam. quare Poloni Regis, ac Hierorum principum studia irrita fiunt & inania. sic igitur nulla re flabilita legationes vacuis manibbus, ut aiunt, i emittuntur in Tiransylvaniam . Inde factum est ut ingentes apparatus postmodo fierent a Transylvano cum auxiliis Turcarum, inu liaeque calamitates in C hristianos subditos redundarint, quas oc crinita stella visa in Italia, dc duo lotes ibidem conspecti initio praetentis anni portendebant. hos paulopost insisnis imber lecutus est, atque ita evanuerunt. Caesar his rebus nouis commotus, prunum a suis subditis, deinde a principibus Imperii subsidia postulat Poemia. Iapidia, Is purgit. Carinthia, certam pecuniam offerunt pro precro Ibarum iacultatum . Principes imperii peditatum , equitatum, pecuniam, si res ita postulatset. Atqui dum i pectatur quo tendant contilia Turcarum, sexcenta millia Talarorum concessa sunt Caelari, quae ibi uerent ut intra tres menses, ubi mallet Caeiar. Deinde ventum est ad ea tractanda, quae pertinebant ad religionem, de ad componendas discordias inter Germanos principes, ad redintegrandum imperium . ad rationem recuperandorum, quae forent imperii, ab exteris principibus occupata. actum clivi Obseruarenti ir omnia ad religionem spectantia, quae dccreta fuit sciri in comitiis Ariobrigensibus Vindeliciae, de in Augustanis imperatore Carolo Quinto . nam religionis cum ceteris Christiam coniunctio dc communitas plurimum facere proponebatur non solum ad diuinas, ita etiam ad humanas vires coniungendas. quia breui fore videbatur ut omnia haeio eos ieiu ina nullo pro- e labore com ellerentur, si Gei mania ad verum pristinum cultum diuinum tediisset. .u bd si vel ent Germani aliquas dubitationes solui, id commode fieri posse iii sacra synodo , quam breui fieri procuralset. led vana fuerunt omnia proposita, quod ad pacem conmidiamque conie andam necesse fiui insistere Augustanis decretis, cum praeiertim maxime instaret bellum Turcarum, ruod propter potentiam dc fortuna dc vicinitatem eius principis, erat maxime peliculosum. Queum aguntur in Germanicis comitiis a Celare . ita res ad pacem inter duos reges componuntur, nulla vi reliqua esset differentia, prς terquam de Celoniaco naiiali. quod Philippus rex libi omnino reddi oportere decreuerat, tanquam ad se pertinens. At Heli labetia noua Britanniς regina, quia verebatur multis de causis. ne inter pacis conditiones de ipsa non includeretur; in imprimis quia nouam religionem complexa fuisset . clam suo reFnique sui nomine pacem cum Gallo Rege composuerat . ita relicto Icio ac Celoniam nauali Gallis ut intra spatiuinocto annorum vel illam ditionem Britannis restitueret , vel quingenta nummum millia dii solueret . ad harum rerum obseruationem quatuor obsides promissi sunt pro delectu ipsi iis reginae. illa sola disterentia cum reliqua esset, ita composita pax optatissima denique inter duos Reges in oppidulo Samarobrige concluditur. Ille di incultat , quς tandiu pacem ipsam distulerunt.'in tertium
290쪽
pi mentio facta est de iuribus.quae habet Gallus in regnum Neapolitanum, principatum Mediola.
ni.in Belgium. in Arieliam. Lillam. Baganum, Sc alias quasdam urbes. rursus facta est mentio de iuribus. quae habet Hii panus in principatum Sequanorum dc Prouinciae, in urbes in ripa Sommae fluminis potitas. ut principatum leti, siue Boloniae Belgicae. Sed quoniam videbatur non par
uum fore negotium si recentiores controuersiae componeremur, nedum repeterentur antiquiores illae dea uitae decernitur ut antiquis silentio praetermittis contentionibus, pax his conditionibus concludatur. I. Ut omnes compositiones dc t aedera ac pactiones inter Caesarem de Henricum Regem pax uenfici praesentcm secundum ictae anno primo post mille quingentosic quinquaginta a partu Uirginis . nu Itegri cum perque conlit malae a Philippo Rege tirmae rata cli lini. nisi aliquid proprium in huiusce pacis in Philippo Nditionibns saerit decretum. i. Ut inter duos Reges,& legitimos eorum successores perpetua pax. de sQud. ιψης sempiterna amicitia foret, omniaq: beneuolenciae officia mutuo tribuerentur, quae prς stari pol ἐctia conteruationem regnorum. atque omnes amicitiae .sederationcs .de consuetua nes desererentur, quae possent alteri ob e quavis ratione. 3. Ut ambo pro viribus procurarent christianoruin sal ut de ut Synodus haberetur uniueriorum christianorum ad extirpadas haereses. ι. Ut am ac tu m regum subditi vel si ad tersariae parti intersuissent, omnium tuorum lionorum vel fit coadductorum, aut diuenditorum inte3ram po Tettionem a Sequantur& veniam ob praesens bellum in omnibus regni principatibus, regionibus. proii incit urbibus amborum regum; praeter exules Neapolitanos. Siculos, Insubres. I. Ut lubditi possint tuto inuicem negotiari, naercimoniaq; importate& cfferre pro legibus Quitatum. 6. Ut ab hoc ipso die nullam praedam aut captiuu liceat abducere ab exercitibus. sed ablata per vim. resti tuantur in integrum. 7. Ut priuilegia, iura. concessiones subditis Belgis de in
Artesia. Se in Gallia restituatur, te Gallis in regionibus Philippi Regis X. Ut Mariae Lusitanae puellaealliae reginae Galli caedet unctae liceat dote materna stui. atque usum fiuctum capere pro libito. s. Vt ad ipsius pacis confirmationem uterque rex restituat quidquid captu alterius tenet ab anno primo post mille quingentos Ad quinquaginta ad hanc vique diem. quae nomine exprimantur. io Ut Gallus redderet Hispano regi Teomullam, Mariaebia retina, Epolium vieum. Dant aliam, Λlom me. dium. Ii Italia, Valentium, di omnia munita oppida integra, nulla re insta ta aut eversa, praeter moenia Iuoi pro euersa Teruanna, quarum urbiu neutra muniatur amplius. Hispanus contra Gal. lo restituat Veromandum, Chia tellet tum, Hannum cum Omnibus ad ipsa pertinentibus. it. Vt primogenatus Henrici principatum Crauacorii cum omnibus luis iuribus pollideret, M principis Giueninglie. ii Ut ad stabiliorem pacis confirmationem. perpetuamq; obliuionem iniuriarsi virin. que acceptarum, Philippus ipse, qua mitis Carolo filio promissa Herat, duceret in matrimoni u li, bellam maiorem natu Henrici filiam. cui in dotem dissolueremur quadi ingenta nummum millia. 13. Vt Rex Henricus duci Sabaudiensi uniuertum suum principatum restituat ultra citraque alpes: preter Augustam Tauricorum. Cherium. Pinarolum . nouana villam Astae, bc Cliuaicum oppida. ρος per triennium teneremur.donec controuersia illa pro nire iudicare tur, atque Philippus in t run Ailam polliderer,donec Gallus predicta restituerer. 1 . Vt Sabaudiensis neutii parti magis ta- ueret alit adhaereret uxoremq, duceret Margheri ram Henrici lis rorem cui darentur iii dotem. trocenta millia nummum,& principatus Berru se fructus donec viveret Henricus. s. Vi Henricus excedere' ex omnibus locis,quae occupauerat in Hetruria in Staiensi ditione, omnesq; milites reuocatet. 16. Ut montis Alcinoi ciuibus venia concedatur. qui sele lubiicerent magistratibus Miletitibus. i7. Ut omnia quae ceperat in Cyrno insula, ultro restitueret Genuensibus praeter lot menta apparatus bellicos Ac annonam, quae sint Henrici.omnesqiae veniam consequantiar. qui Gallicas partes fuissent complexi. t 8. Vt episcopo Eburonum restituatur Bullionum. de omnia, quae capta fini-sent eiusdem ditionis. Ut uterque Rex duci uel attiano restituat quidquid possidet in principatu Motis serrati. quorum arbitrio concessiam sit demoliri munitione, siquas extruxerint: atque to: menia de omnes reliquos bellicos apparatus, ut liceret exportare, neque tamen molestiae quid inseratur, ibqui adueriatias partes secuti fuerint. ι9. Ut Ediuum telinquatur Hii pano regi tanquam patriminnivin. cui Henricus omnia sua iura liqua habet, renuntiat. io. Ut Philippus principatum Calloen.
sem liberum haberet. xi. Ut controuersia de finibus Artesiae ab instituendis assignati di que iudi. cibus diiudicetur, neque liceat interim regum subditis auxilia petere ad lines determinados Iub grauit simis penis. 1a. Ut philippus restituat sine praeiudicio utriuique Regis Matronae principi Tu, leuillenti ditionem Sancti Pauli integram ut erat ante incoeptum bellam. 13. Ut praedictae restitu- itiones fiunt ab Henrico ptimum inua spatium trium niensiu. Vt Philippus postea primo mense omnia exequatur is Ut darentur quatuor obsides Hetico qui ab eo nominati postulatiq; sint.
ut Albanus dux, Aga montius. A urantius, Arcu en sis 26. Ut in ea pace coprehenderemur lumnius Ponti se Caelar cum omn: bus filiis. regnis iuribus. subditis, id qui praecipue non nati essent, preterrebelles. ita electores. principes, principatus, urbesq; imperii catholicae Germanae. Dux Menapio, nam, episcopus Cameracensis. urbes maritimae Rulaterorum sinitime. Comites Rusateroru ad ori Stem. Rex Lusitaniae, Sarmati e Dant Suetie. Scotie. Britannici Veneti Helvetii Rheti, Duces Florentie ac Sen Lota single Ferrarie. Vibini. Manius Parmς ac Placentie, Resp. Genuensis ac Luce . sis. Ad has conditiones additum est ab utrisque regibus preterea ultro amri man tibiis. quod nihil rorum liouarum molientur inter Christianos.quod possit esse detrimento vel lacro imperio,vel Germanicς nationi, vel eius ordinibus aut magistratibus; sed temper omnium christianorum litate procuraturos qu ue ad lalutem. concordiam. conseruationemque pertinerem. He conditiones
subiciiptione& iii ramento viruitque Regis comprobate iuerunt. 3c prςterea Caroli Hilpaniae principis,de primogeniti Henrici. Haec pax statim Samarobrigae publice pronuuata per praeconem viii