장음표시 사용
421쪽
sumis, esse Intellectum agentem, potestate, nec disserre, n: si ratione, ut diximus. Et hanc ipsam, non modo Simplicium ι sed peri. pateticos omnes, primarios, ac vetustilaimos, suisse sequutos, Theophrastum, Eudemum, Alexandrum Aphrodistum,Themistium,Philoponum, Λlbertum Magnum.
Proponuntur reliquorum Peripateticorum opiniones, circa sententiam e bi tot examinantur, nec udubitationes aliquot, aduersia ea, qua dicta sent. Recitantur αν diluuntur.
I TA iam constituta Aristotelis sententia.quid
ceteri peripatetici de ipsa sentiant, est videndum, ne in dicta, ut aiunt,causa, illos dam nemus Existimarunt aliqui humanui Intellectum, hoc est,intellectum potestate, is enim humanus dicitur, quo anima intelligit, sapit quique nobis ab ortu inexistit,
nos coinituit, esse genitum, ac mortalem. ex mintione,' temperatura corporis eduo dum, Intellectum vero, agentem, siueefficientem, extrinsecus advenire, separabilem, ac separatum,in immortalem, hunc vero et Primam causam,in Deum, qui nequaquam anima sit, aut animae facultas, sed animae tantum assistat, siue intellectui potestate, ut illum, veluti lumen dialanum, collustret,in phantasmata, astu intelis Iigibilia reddat, cum ipse actuimelligibilis sit, atque, ut catteris ominnibus, causa est, ut sint, ita intelligibilibus causa est, ut vera sint, Mintelligantur. Hanc opinionem Aphrodisito tribuunt, illamqι ex multis eius locis, a nobis, capite praecedente adnotatis, colligunt, eandemq; sequuntur , qui se Alexandreos profitentur , inter quos Pomponathis,d Portius,antesignarii Confirmat vero ipsam,ex multis. quae Aristoteles de illo dixit, de a in cap. proprio, de Intellectu agente, quae etiam praecedente capite adnotauimus , iunc breuiterie curremus. Primo, quia ipsum omnia facere inquit, quod non competit, nisi primae causae. Secundo, quia semper actu esse, semper
intelligere, quod nullo pacto intellectui humano competere potest,
422쪽
cum a. Metaphisic pari. 3 p. dixerit Deum ita se habere semper in actione intelligendi, quemadmodum nos aliquanao Tertim quia separatum, immortalem, serpetuum, quod de humano Intellectu nequaquam a stirmari potest , cum potius separabilis dicendus foret, quam separatus, si esset immortalis. Quarto, quia ipsius OP rationem, dicit esse propriam essentiam, quod solitantum Deo, Malio nulli competit . Quinto, quod extrinsecus aduenit, ut ars, dumen, non autem nobis innascitur,&natura donatur, ut de Intellectu Potentiae Aristot dixerat , panicula problematum. Ad hunc pariter Intellectum referunt, omnia ea, quae de immortalitate apud Aristotelem testimonia reperiuntur . de hoc enim Aristotelem loquutum fuisse asserunt r. de anima text. o. cum dixit Interiain assem sis rur innasci subctantia quadam es non corrumpi de hoc pariter a. de animae rexi a Ie cum dixit: De Intellectu autem , speculaιiu potentia , nihil adhuc eo manissum sed Meior genis aliud anima esse, hoc separarι, tam quam perpetuum a cor ptibib. De hoc etiam ra Metaph Q ιμι ι cum inquit, Intellectum manere posterius. De hoc a de generas. animal cap.R. cum assereret Intellectum solum, extrinsecus aduenire, solumq; diuinriesse sed de his locis, ab aduersari j interpretatis, priore libro fusius dictum fuit. Falsam ei se recitatam sententiam, manifeste QR risto. telis a uetoritate, & multis argumentis ostenditur Aristoteles enis de me uectu agente sermonem habens s. de amma, cap. Is animae diffe- Tentiam appellat ergonon est, quid extrinsecum ipsi animae, quam uis autem respondeat Portius, hoc dictum fuisse de tali intellectu, Ut in anima operatur, ac propterea fuisse ab Aristotele appellatum diste- Tentiam, non autem partem, tamen responsio inanis est, non minus namque intrinsecum est dicere, differentiam, quam artem , cum differentia , hic sumatur, aut pro ratione intrinseca, qua disserunt, in ter se antellectus agens, tot eiula,aut pro facultat quae fluit a r tione intrinseca, iuxta quem sensum Aristoteles, etiam, Intellectum potentia, animae partem appellavit,in loca omnia quae nuper citata 1unt, de Intellectu humano, non autem de Deo, intelligi oportere ab-bunde monstrauimus primo Libro praeterea, multis ipsam argumeritis redarguit S.Thomas . parte summa, quast. p. n. . sis contra genres cap. 76. Primo, quia Intellectus humanus, non esset Perfectus, nam
haberet in seipso prineipium patiendi tantum , ad propriam opera tionem, non autem principium agendi. Secundo, quia non esset tria nostra potestate intelligere, cum libet, principio efficiente intellectici nem, trinseco existente. Tertio, quia intelligere, non esset operatio Π humana
423쪽
humani sed diuina cum operatio potius sit tribuenda principio acti uo, quam passivo. Quarto 3 effectus nobiliores non solum requirunte meientiam agentis remoti sed adhuc indigent agente proximo, ut patet de animalibus persectis, impersectis enim sufficit Sol, perfectis
autem debetur generans eiusdem speciei. Praeterea, Deus ex sententia Aristotella non agit in haec inferiora, nisi mediantibus causis secundis coelo scilicet, quod agit motu, & lumine ergo Deus non potest esse Intellectus agens, quia ad illustranda phantasmata aec ad intellectionem faciendam, non habet proportionem motus coeli, aut lumen sensibile, quia haec non agunt, nisi in corpus, aut facultates corporeas, de organicas euiusmodi eme humanum Intellectum, Aristot. negauit. Amplius, ex eiusdem Aristotelis sententia, Deus cum sit agens aeternum, non potest producere actionem nouam , ut probauit . Ph cor. ergo Deus non potest esse Intellectus agens hominum, qui de nouo intelligunt, non semper nec continuata actione, ut Deo conuenire Aristot asserit. Fuerunt haec duo ultima argumenta, tanti pondet ras, ut Portius disertis verbis, hanc sententiam, Alexandro attributam damnare coactus fuerit, sui ipsius oblitus, qui alibi ipsam verissimam supponens, tamquam sacram ancoram statuit, ad quam,validissima exorta tempestate,ex locis multis Aristotelis, quibus immortalitatem fatetur . confugiat. Sunt autem haec eius verba libello de mente humana cap. 4. Calexander deni se , os multum luminu verba rittite
ἰὼ attulerιι quo apertius, elin sententiam perciperemus ι duo tamen FNer, in ei placitu , mom me delectarant , unum , quod Inredeczm agens Dem sit et nam si Dein in . qua ratione , mbu ινrviibitib unitur . uare, cum po sua Aleaeonde . nouum essectum, nasio alio intercedente a Deo prosicisci pro
f. Philosopho δ P0ficor disiniis τι explicat quoque ibidem uerrees. clierum es quod cum Aristit asperat, quod quicquid Dem veratur, motu, ac lumine caeli id perfiaι, hoe ita es, quo pacto facultatem mctram inteia tigendi, suminans perficiet, is non lumine caeli sed proprio . ac pecubaris cesses ia, ct .a ratione Arinai agentem Iniesctum, Lumini se habitu comparuis 'hac enim v non fuerant a prioribin explicata, ita, neque pocriore , nobis aperuerunt Tentauit tamen eodem libello cap. ι non longe a fine, cum toto eo capite de Intellectu agente, sermonem habuisset, secundum argumentum soluere; primum namque omnino praetermit
tit. Soluit autem inquiens , propositionem illam, qua dicitur, Deum in haec inferiora agere , motu dumine, ita accipiendam esse, Ut de actionς, in re materiales, intelligatur Lat vero secus esse, de eius acti
miluἷς immateriales,hoc est, in phantasmata, nam virtutem,in ipsis Ces iij rebus
424쪽
rebus dispersam, qua fiunt Intellectae, non, recondit Deus, b c est non iterum in ipsis condit, hoc enim sonat eius verbum, recondere. Fuit autem ambiguis vocabulis consulto usus, ut in re difficillimata, tamquam sepia, effuso atramento effugeret,in propterea inter Cetera, usurpat illud verbum , recondere, quod significat occultare , de it rum condere, hoc est, de nouo facere, in quo sensu, necesse est, sue rit ab ipso acceptum , ut ex toto contextu verborum, patet, quod si ita intelligatur, manifestum est ipsum dicere, quod a Deo, sit rebus intelligibilibus vis indita,quae de nouo ipsis non conditur; sed talis est, ut res de novo,in intellectu potentia fame, fiant intellectae, quare tria Pli intasmatibus, nihil imprimi, asserit ι sed hac spirituali. virtute ,
substantia, commode recipi, in intellectu potentia.
Rebus igitur, potentia intelligibilibus, siue phantasmatibus, hanc
vim spiritualem, adesse asserit quam, substantiam appellat, nequa quam de nouo condita mi ut hoc, effugiat secundum argumentur de nouitate effectus, a Deo producti). Et propterea suspicatos fuisse aliquos, eumdem esse, Intellectum agentem in possibilem mempe . eamdem hanc substantiam,m vim spiritualem, in rebus dictemina. tam quam etiam ipse Deus pnebet, intellectui potentia , nobis innarito ut facilius fiat Intellectus in actu. Hoc autem dicere, nullum ess incommodum fatetur: talia autem sunt eius verba, in fine citati capitis. Iu se explicui , iam rationi satisfieri potes . quare ein, o ma . qua
huic Mundo inferiori virgisuri motu, ac Iumine tribuat hae enim inιeias. gendum res de formis , a virtutibus , qua in nratem Murali reegiunιών. Sed virtutem in ipsis rebus dispersam . qua res uncimesiecta maιerιatibus. velmi in ubιecto, non recondis Deus ista sunt insessecta as hae virtute . mainantiaeeri potentia reconduntur diuare pro uium italassumptam a qualisasibus ae innutibus, qua in materialibus recipiuntur . proculdubιHimesieti debet. Porro quoniam phantasmatibus nihil imprimisur sed hae virtute. eo iamori recipiuntur, in Iniecte, potentia dicimus eam esse θινιιualem submis fiam, ac virtutem. Vnde forte . qui eumdem esse Inita cram agentem , ct posi
tum suspirati sun , ob id , ad hoc credendum , indum ferum, quod apse
Deus videtur praebere aliquid Inusiectui potentia, nobis innato. v facibus Issas Imesiectus in acta, quod certe dicere, nustum esse incommodum. Ita Portius
cogente numine .sententiam Alexandro tributam , de Intellem, agente, quod sit ipse Deus , damnare compulsus fuit, & dum male sibi constans, argumenta, quibus illam damnauerat, soluere nititur, veritatem quam nos ex Aristotele docuimus, confirmauit, quid etaim vis illa spiritualis a Deo rebvadisseminata , quam etiam substantiam
425쪽
De immortalitate animorum. 41 7
appeIIat, nisi Intellectum, alium a Deo significat, quem rebus omnibus disseminatum esse: ridicule asserit, nisi hoc. animam mundi intelli. gere velit, quod a dogmatibus Aristotelis , dc a veritate est alienum. Volens autem redire ad bonam frugem, putauit nullum esse incommodum, dicere, quod idem sit Intellectus agens,' potentia quia haec substantia, quae efficit, ut intelligibilia potestate , sint actu intelligibilia, a Deo communieata Intellectui potentia, nobis innato, emine it, ut facilius fiat Intellectus in actu, quod parum abest, ac si diceret, eamdem substantiam Intellectivam, ut abstrahis phantasmata. a conditionibus materiae esse Intellectum agentema vi vero ipsa ias
depurata, &intelligibilia reddita recipit,&ab ijsdem perficitur,esse possibilem, seu potentia; sed noluit hoc apertius confiteri. Non parii
autem est, tanto aduersario tale testimonium extorquere. Sed Ne niamus ad illos, qui humanum animum, siue Intellectum, ex Arist.
sententiasimmortalem, constituerunt, quid ipsi de Intellectu agente. possibili, existimarunt Auermes, Intellectum nostrum , ex duabus substantiis, utrisque immortalibus, constares, certissime asserit, quarum una se habeat, ut materia, & patiens ac propterea, Intellectus materialis, sotentia, siue passibilis appelletur altera vero, ut forisma,in agens qui eadem ratione activus dicitur. Vtrumque vero, ex
his intellectibus, homini tantum assistere, neque ipsi praestare esse used operationem tantum, ac neutrum, esse hominis formam, nisi imis Proprie, aequivoce, ut supra, cum eius opinionem recensebamus fusius declarauimus. Vtrum vero, ex his intelleEtibus, uterque sit animae nostrae pars,vel unus tantum . non facile apud Auerroem est decerner . liquando enim Intellectum agentem, dixit esse Deum, vis. de anima comis
ment. ao hin verbis ' nos conuenimus , cum Galexandro in modo ponendi Diesiectum agentem , o disserimus ab eo in natura Intellectus materialu,
quia ipse putauit, statuisse Alexandrum, Iatellectum agentem, esse Deum, materialem autem, esse corru ptibilem, in quo, ipse se dicie dissentire illum ponens, incorruptibilem. Aliquando vero, dixit e sisse intelligentiam, tu is anima, comment sy cteo. in Paraphrasi,dodi uinatione per imnum Aliquando, utrumq; dictum Intellectum non solum potentia sed etiam agentem, esse animae humanae partes,
I. de anima comment s. v. o Io rationem auem attulit, quia si non esset pars animae nostrae, non esset nobis liberum, intelligere cum v
lumus. Vteumqt tamen si certissimum apud ipsum hoc est, huma
num Inleslactum, conflare ex duplici Intellectu, uno potentia, .
426쪽
ter agente, quorum uterque, sit ingenerabilis .in immortalis . Non solum enim Intellectum agentem existimauitauerroes esse Deum , aut aliquam intelligentiam i sed etiam Intellectum potentia, intelligentiam dixit, quamuis omnium infimam odis de anima comment. F. testatum reliquit. Hanc vltimam sententiam, de dupliciantelis lectu , potentia m agente , quibus tamquam ex partibus , humanus Intellactus compositus sit, Themistio potissimum,tribuit,dixi vero, hanc vltimam sententiam, quia priorem , quam Averroes probauit, quod Intellectus agens sit Deus: expresse Themistius improbauit, de aninis cap. 3 1. At vero, posteriorem hanc, de duplici InteI- Iecti, quorum uterque, sit pars animae nostrae, videtur passim Themiis stius asserere 3 de amma. Sed rei veritate, non fuit haec Themistitanis tantia, quod intelle tus humanus, ex duplici Intellectu,tamquam ex duabus substantijs, e.distinctis, copositus sit si illi impinguit Aue
roes, hoc enim, inexcogitabile est,in non minus chimericum, quam Vnitas, decoeptus vero ruit Averroes a vocabulis,sive modo loquendi, quo Themistius usus est , ut imitaretur Aristotelem, consueuit enim
Aristoteles, ubiq; locorum , potentia , siue facultates animae, partes appellare appellauit etiam Intellectum possibilem, siue receptiuumia Potentiam, ipsumq; comparauit materta; Intellectum vero agentem , amam, riplum comparauit habitui, siue perfectioni. Quare, non
mirum si Themistius humanum Intellectum ex agente,& possi hili, tamquam ex partibus, hoc est potentiis ' facultatibus, constar dixit: quarum, una se haberet, ut materia, quia perfectibilis, alterata Vero, ut forma, quia perseetiva. Hoc vero, ipsemet clare docuit a. de anima cap. ar his verbis : Nos igitur, viriusq; In Hecys copuiatio flumus Si ergo iι habent omnia , qua ex actu , di potentia conciliantur, v in his aliud sit, ipsi res , aliud esseniis. Sequitur , aliud ego sim, aliud essensia meas ita ut ego sim is, qui ex actu is polinare constituor, essentia mea βsolin actus tantum , quam ob rem eadem qua considero . hae etiam cribo , otii erimando . Scribis vero Intesiectus , qui ex po sau componitur friguinquam, non ιamen quatenus ex potesate constat;sed quatenus Intellictus agens
est, quia Hinc quasi omnis actio riuatur , est ducitur . Puod flantiae sis
renιia, non accipis indisi iliter ea, quae Iniesiectus agens indiui siue aradis, nihil est, quod miremur , quoniam hum rei exemplum istud, explorata ev quod assectiones corporum, candor nigro , o eiu generu cate ac qiaam a am propra ratione, est suapte natura, indiui ius, atque insecabile sun , in materia tamen, divisebaiser, es sensibilite recipiuntur. Quibus verbis , clarissime docet nequaquam diuersas substantias esλIntellectum agen-
427쪽
De immortalitate animorum. ist
rem, iotestate: sed unam, eamdem,diuertis facultatibus praeditam, cum enim dixisset, iiij quae componuntur ex actu, α pote tia, aliud esse, rem, aliud, essentiam rei. exemplum attulisset in nobis , aliud enim ego sum. aliud essentia mea, tandem,operationem, tribuit composito. ratione essentiae , ut principio , quo Minquit Euamobrem eadem, qua considero, hac etiam scribo, obueris mando. Subiungit vero, applicans ad Intellectum, de quo erat sermo . Scribis vero Iniellae , qui ex potesate componitur scrisi inquam, non tamen quatenus ex potesate conRat 3 sed quatenu Iniectavi agens est , quia isne, quasi omnis actio riuatur, o ducitur. Hoc est ille idem Intellectus, qui secundum unam facultatem dicitur potentia, iecundum alteram agens, scribit quae meditor sed non quatenus ex potestate constat,non enim talis facultas est illi principium agendi sed patiendi, sed quatenus est, agens, vel agendi facultate praeditus, quia ex illa,tamquam ex fonte. α principio,quo, ut consuetum est dicis quasi omnis actio derivaturi diducitur. Quia vero, posset aliquis dubitare. Si unus atque idenis est Intellectus, qui, ut recipit, latitur, dicitur potentia, ut vero efficit, dicitur agens, qua res veluti actio agentis, est indivisibilis, ita, Meiusde patientis, non est indivisibilis, veluti Intellectus agens, indi. uisibiliter,ipsi patienti,tradit intelligibilia ipse etiam patiens indiuisibiliter eadem non recipit 3 Propterea eamdem solutionem profert, qua supra attulit ex Theophrasto, nempe huius rei causam esse permixtionem cum materii hoc autem,aptissimo exemplo declarauit,veluti enim albedo, nigredo, quamuis sui essentia, natura, indivisibiles sint, tamen in materia receptae diuisibiles etficiuntur ita dc Intellectus,quamuis, ut Intellectus indivisibiliter agat, tamen, ut in corpo . te est,divisibuiter recipit, intelligit. Idem etiam Themistius paulo ante, capite scilicet 23. testatus est, his verbis, dum de utroque InteI- Iectu sermonem haberet Oftque hic Diesiectu separatus, impastibilis ἰsmpermixtusque es latessic autem potesatis, quamuis eadem qua Iniellectas agens dignitate auctoritati; polleat quia tamen aliquanto coniunctior ista ctis' humana anima es videtur societate hae , nobilitati sua non nihil diaspendi, detrimentiq; facere. Ex his autem in alijs citatis, constat, nullam aliam fuisse Themisti sententiam, praeter illam, quam praecede te capite recitauimus, eam vero, quam illi tribuit Averroes, ne minquam somniane, nisi eius verba perperam accipiantur. Mirum vero prosecto est, quo pacto, tot illustria Philosophorum ingenia, Averrois auctoritate, propemodum dementata hanc eam ἀdem,in ipsi Themistio sententiam, sine controucasia inbuerunt.
428쪽
Ita ut certo sciam, me, qui contrarium sentiam, primo intuit, a multis risu excipiendum sore. quamuis econtra, persuasum habeam a eos, qui rem intimius perscrutati tuerint, neque aliena fidi sed Prinprijs oculis auctorem perlustrarint mecum sensuros nisi pertinacia, aut prauae dispositionis ignorantia detenti fuerint. Est autem, haec Averrois sententia, quamuis per scholas, famosissime decantata,non minus falsa, quam peregrina, ita ut, si ingenue loqui velim qu am uis, saepe saepius, antequam veritatem cognoscerem, mihi ipsi vim maximam intulissem, ut ab ipsa persuaderet, quam tanti viri, tam
magno numero, tuerentur hoc uno tantum argument Perterritus,
eidem numquam acquiescere potuerim , quia scilicet ex duobus actibus, quin immo ex duabus substantijs, per se, subsistentibus, Ccompletis, non potest constare unum, nisi per aggregationem. evero Intellectus potentia dc Intellectus agens, ut ab Auerro supponuntur, uterq est substantia completa, per se subsistens imam Intellectus potentia, est una quaedam intelligentia, infra orbem lunae,
omnium infima, ex eodem in de anima comment. p. antellectus ages,
aut est Deus, aut una quaedam alia intelligentia, ut supra etiam,eius dem testimonis docuimus. Ergo ex his duobus intes lectibus, O potest esse unus Intellectus humanus. Neque satisfacit, inanis quo rumdam responsio, quod se habeat, Intellectus possibi lis ad agentem, ut materia ad formam, ac proinde, fiat ex ipsis unum per se tamquaexactu, lorentia, quia talis proportio non est univoca, nam Pro Pterea. ex materia,&forma fit unum pers quia materia, simpliciter, esten potentia, forma autem est actus. ut Philolbphus primo de ortu,&interitu docuit, eaq; de causa, forma dat materiae, esse sumstantiale. Sed neque Intellectus possibilis, estens potentia cum sit forma separabilis, ex Auerme, quin immo, ipse contra Alexandrum,
grauiter inuehitur I de amma commenι. s. tamquam asserentem, In Cl
lectum possibilem, puram potentiam, nec minus Intellectus agena . quamuis dicatur ab Aristot actius,in energia, est intellectui potii bili. ut forma, dans ipsi esse intrinsecum,uc essentiale, cum Intellemia potentia, sit Intelledius, etiam absque Intellectu agente; quapropter Aristo antellectum agentem assimilauit habitui, ac lumini, quorunia, utrumque est extrinsecum aliquod Ergo, nullo pacto potest sumi univoce, quod ita constat Intellectus humanus ex agente in Postitiali, ut corpus ex materia in forma quare bene contra hanc sententia hoc
Rrgumentum a quibusdam torquetu risi ex intellectu possibili tamqua η materia, d agente, tamquam forma constat humanus Intellectus. veluti
429쪽
De immortalitate animorum et I
veluti ex diuersis substantijs, re distinctis, quarum una det esse, altera vero recipiat, tunc illa quae dat esse, scilicet Intellectus, agensu aut dabit esse substantiale intellectui possibili, aut accidentale, non esse sub - stantiaIe, quia Intellectus potentia absque Intellectu agente sui natura
est substantia, non accidentale, quia Intellectus agens cum sit subi stantia, non potest tribuere tale esse, ergo Intellectus agens, nullum Intellectui possibili poterit tribuere esse. Ergo nullo pacto poterit cum ipso copulari,tamquam forma, inanis igitur,ae penitus in exeogitabilis, apud quemlibet bonum Philosophum, erit haec Averrois,i eius
Explosa igitur, c confutata opinione illa , quam Alexandro tri-huunt, qua dicebatur, in homine Intellectum possibilem esse genitu
α corruptibilem Lagentem vero, immortalem, ac perpetuum, separatum, Mevin ipsum Reiecta pariter illa, quae humanum Intellectum componit, ex duplici substantia immortali, quarum, agens sit Deus, aut alia, quaepiam intelligentia, vel potius animae differentia, ut Intellectus possibilis re tamen ab ipso differens . Reliquum est, ut ea verissima sit, ex Aristotel. placitis sententia, quam statuimus, Intellectum scilicet humanum, esse unicam substantiam simplicem, singulariter, singulis hominibus inexistentem, separabilem ' incorruptibilem, qui unus, cidem numero in re existens, diuersis facultatibus praeditus sit ratione quarum, dicitur, agens, satiens si supra, fuse declaratum fuit. Sed iam tempestiuum est, ad solutionem earum rationum deuenire quas initio disputationis , pro confutatis sententijs attulimus. Arguebant illi qui Intellectum agentem dicebant Deum ex Aristotelis, auctoritate, qui dixit, ipsum omnia sacere meus autem est omnium effector huic facila respondemus,non dici Intellectum simpliciter, absolute omnia facere, ut Deus; sed omnia facere intellii sibilia, in anima nostra, ut etiam dixerat de intellectu possibili,omniatieri intelligibilia, quia omnia recipit , secundo arguebant, quia appellat ipsum separarum talis autem non est intellectus noster, etiar si sit immortalis sed separabilis. Respondemus, dici separatum qu
tenus est intellectus agens, quia eius operatio, scilicet abstrahere,est Penitus a corpore separata, cum in eo nihil communicet actio corporalis si enim in Operatione intellectus potentia, hoc est in ipso intelligere, non communica actio corporalis, ut Aristot dixerat a de generat ammatium apo quanto verius , hoc dici potest, de intellectis
agente, qui Praestantior, α honos bilior est patiente, quin immo, ea hos
430쪽
hoc,quod dixit ipsum separatum, solum,arguit Philoponus, non esia
Deum , quia multa alia praeter Deum sunt separata sed nos dicimus ipsum no solu dixisse separaui sed separabile'ex. ἐν χιο τ, qta di m test de Deo, aut intelligentij usurpari, cum nullo pacto sint in malaria, ut g. Phasiron Aristot. monstrauit sed hoc dixisse de humano Irat ei. Iestu, qui solus inter animae differentias est separatus . Tertio, quia dixit , hunc Intellectum , semper intelligere non autem aliquando Intellectus vero humanus, non semper intelligit i sed aliquando Ad
hoc dicimus. Intellestum agentem, quatenus est agens, semper esseta in actu, quia non est coniunctus materiae, eatenus enim Intellectus est potentia, quatenus in materia est ut supra demonstrauimus, ex
Aristot doctrina, de Theophrasti,' Themisti auctoritate, confirmata, eo semper intelligere quia semper potest,ac aptus natus est
intelligere, ut Philoponus docet, in expositione huius, quamuis enim intellectus coniunctus corpori non semper intelligat, cum indigeat Phantasmatibus, tamen ut agens est, nihil impedit, quin semper intelligat, & veluti recto, ut rectum est, multa contingunt, ut tangere aeneam sphaeram in puncto, quamuis non tanget, separatum a materia, cum semper sit in materia. Ita intellectui humano, quatenus in αtellectus est, competit semper intelligere, quamuis ut pars animae est, non semper intelligat, cum sit in corpore. Quarto, quia eius asti nem, dixit esse eius essentiam, hoc autem non competit nisi Deo. Ad quod respondemus Aliquam operationem, dici operantis essentiam. dupliciter, scilicet realiter, ut dicunt, & formaliter. Si accipiamus operationem esse idem, quod essentia, realiter , tunc dicimus h a non competere, nisi Deo, ob ipsius summam simplicitatem in Persectionem, quamuis Aristotelea, hoc tribuisse videatur, omnibus sitb- stantij separatis. Si autem aecipiamus formaliter tunc non competit,tantum Deo, substantijs separatis; sed etiam euilibet facultati cognoscenti. Vnde Aristoteles, non solum de intellectu dixit in s. e M i , quod idem est intellectus actu, intelligibila actu, verum etiam de sensu in a. libro, quod idem est sensus actu.& sensibile actu idem enim fit. formaliter potentia recipiens, cum obiecto quod recipitur, α hoc . magis,& minus perfecte, pro nobilitate, siue ignobilitate maiori, aut minori, ipsius potentiae quare imaginatiua quae est Potentia minus materialis, quam sensus magis fit idem eum phantasmatibus, quam sensus . cum sensibilibus speciebus, magis vero intellectus, cum
speciebus intellisibilibus , quam phantasia, cum Phantasinatibus.