장음표시 사용
431쪽
Diximus, si cutis equorum pungatur a muscus, quod contrem Iscat valde exinde: cur igitur non etiam statuemus, ex punctione vapo rum tremere membranas λ hoc est, illas modo contrahi, modo redire ad naturalem longitudinem, quae actio si aliquandiu reciprocetur, hor
Non putandum, spiritus tant sim influere In musculosas partes, sed etiam in quaslibet subtiliores & minimas: hoc autem probavimus, ubi rationem dedimus, cur lypothimia sequi possit ex nimio dolore, ubi isi ritus non tantum fluere diximus in musculos , sed etiam in partes subtiliores venarum , arteriarumque tunicas , quae ab inordinato Dirituum influxu patiebantur motum convulsi ψum , qui sic motum sanguinis regularem nonnihil interturbaret; hoc est, sanguinis dilatatio, & relapsus ab hoc extrinseco motu turbatur, & incommodum patitur, ex quo tunc probavimus sequi debere typothimiam e ita etiam hic cogitandum, spiritus fluere quoque in membranosum genus
Nec videmus , quomodo negari possit , dari musculosum genus in partibus licet exiguis: quamvis culter Λnatomicus crassus illud detegere non valeat, lassicit, recta raxione dc judicio nos hoe posse a Gsequi ; ac proinde putamus , dari musculos & antagonistas posse illis in partibus, in quibua illos non suspicamur, non quidem negabimus,
In membranis venarum, arteriarumque tunicis dari tales musculos, &eorundem antagonistas. Subtilitatis non dari finem scimus, cum materia divisibilis sit in indefinitum e quam subtilis sit natura in opera uindo , nemo non novit, qui inspexit quasdam liquoris guttulas, in quarum una, etsi minima , ope microscopii deprehenduntur millies millena animalcula continςri , quae animalcula sine dubio habebunt membra, musculos, sanguinem, nervos, spiritus: quae omnia sensus nostri assequi non possunt propter nimiam subtilitatem; sed ratio tamen evincit , haec se ita necessario debere habere. Haec ratiocinio dissecanda veniunt, nec proinde neganda, cum crassus culter Anatomicus ea detegere nequeat.
Errant igitur , qui nihil volunt assiimere, quam quod sensus Ipsos docent, quos admodum fallaces esse, unusquilque saepe apud se ipsum experitur: & cum ipsorum glandula pinealis est in manibus, nihil ultra hominum vulgus sapiunt,& nec quicquam inteIligunt: maneat igitur firmum, spiritus distribui per nervos exiles, qui nunquam detegi possunt Anatomico cultro; nemo enim persequi nervorum ramos unquam poterit, nec cadit hoc in hominis intelligentiam . Sed tamen nostro millisis , Mevisens, aliisque maximas debemus gratias, qui tam serio in hisce detegendis & persequendis insudarint; caeterum excusandi sunt , cum nemo ad impossibilia obligetur: quod autem culter Λnat micus detegere nequit, hoc ratiocinio patefacere debemus; & ubi culter subsistit, hoc ulteri 4s ratio persequitur. Nec proinde neganda sunt illa , quae in sensum non incurrunt: se
432쪽
CVm nervis adhuc ea considerare possumus, quae fiunt in ventri- De Nauseaculo, videlicet Nauseam dc Vomitum. Θ Vomitu. Anatomici bene respondent ad quaestionem , in qua quaeritur, cur hisbιὰ Iabia cout remiscant , ubi vomitu insut λ eMνemiscunt
Respondent bene, propter continuitatem membranarum ;m Ollauis
tem hac parte, movetur & altera: sed sine dubio accedit subtilis ali- , Λ , qua distributio ramulorum sexti paris ad ventriculum tendentis, labiis '' insertorum, ita ut spiritus non queant copiosius solito fluere ad ventri iaculum , Ouin etiam copἰosius fluant ad illas partes, in quas ramuli varii a nervo stomachico sexti paris oriundi inseruntur; ac proinde si trem Ius fiat motus in ventriculo, idem quoque fiet in labiorum musculis, propter spiritus ad utrasque partes copiosius determinatos Hanc rem docere videtur digitus inόuiam insertus, voluntarie pro- Cuν digitus voeans vomitum: undenam causa hujus vomita Synis emet partium euiae ιnsertus connexio, vel, ut cum Veteribus loquamur, sympathia. vomitum cauis Deinde non apparet, an illa membranarum connexio sit sufficiens satur pad ita ventriculum assiciendum, ut ad vomitum incitari queat : probabilius proinde esse videtur , dari ramos quosdam a nervo sexti paris oriundos, gulae , labiis, caeterisque Oris partibus implantatos, quibus sollicitis, commotisque nimium , sequatur spirituum generalis influxus in totum nervum sexti paris, atque ita ventriculus nimis commoveri, hoe est, ad vomendum incitari poterit. Sed dicet aliquis, cur non seia quitur influxus spirituum in omnes ramos istius nervi sexti paris, per totum abdomen sese dispergentis λRespondemus, verum posse esse, omnes inde pati partes, quae Incipiunt ab hoc pari: rami quidam, at non omnes illae partes sunt motis capaces , nec omnes partium istarum motus in senius nostros incudirunt , nec subjacent imperio mentis : sc exempli gratia , nihil inde perciperet anima, si renes etiam commoverentur hoc motu, quia non subsacent imperio mentis, nec partes sunt acuti sensus, ita ut illa objectio sit nullius momenti & ponderis. Nausea autem oritur, quando nimis usurpamus eundem cibum e De nassest.
quia tunc sanguis solet imbui & impraegnari talibus particulis, hine
nimia oritur particularum convenientia in sanguine , quae imminuit coctionem Zc sermentationem , quia diximus , diversitatem particularum promovere eandem: certa igitur requiritur proportio diversitatis in sermentis, qua sublata, male fit coctio & sermentatio; hine spis ritus & pauci & non legitimi separantur a cibo malὸ cocto , dc san- fui ne male effervescente ; hinc ructiones oriuntur in corpore, fa-urra replet ventriculum , & oritur nausea s hinc est , quod Medici
non impediant aegros sumere cibum , quia restituitur sermentum , Ac sanguinis effervescentia propter diversitatem particularum. Secunda
eausa nauseae vel poties fastidii in potest esse , quod anima varietatem & novitatem expetat rerum, de diu assuetis non judicat, ut scimus; hinc postquam aliquandiu iisdem usi suimus cibis, illorum p Bea nos tenet fastidium.
433쪽
cuν adisi, ininae ritur, Cur p ni Non facili nauseam nobis ereet λ Quoniam eius. ω isistis dis sepor non valde metram , ut sacchari , similiumquc penetrausis, ιλ - tium , qu stuporem animae inferre sua ramia dulcedine diximus r deinde panis continet subtile & volatile aliquod acidum , quod ser-
De Sensibus in genere , ω quidem internis. C A. Ρ u Τ LXXXIX.
De tribus sen. Empus erit, ut authomatica mittamus, & huic machinae mentem ιοι gradibus. I jungamus: sed priusquam ad hoc opus nos accingamus, operae
pretium erit praemittere tres gradus sensus, quorum primus moe meochanteus & corporeus, &ad ea , quae hactenus dicta sunt proprie spectare videtur: hos passim legere possumus apud Cartesium. Primus itaque gradus est mere aut homaticus , mechanicus, cor
secundus & Tertius spectant proprie ad mentem. Primus, omnibus sentibus communis,est motus Ioeriis objecti agentis in organum, inserviens sentationi. secundus est peremtio illius motus, idest, actionis organi, ab objecto externo impressa: at percipere mentis est opus, ac proinde pereeptio ad mentem referri debet. Tertius est judicium circa illam perceptionem, quando anima judἰ-cat de motu, qui ad percipiendum ipsi offertur, ut de eo judicium serat, quod quoque ad solam spectat mentem. Veteres de sensu secerunt obscurum conceptum; nec mirum, cun nescirent, quid corpori, quid menti emet tribuendum e sed illa, quae ad solum eorpus spectabant, menti adscribere non negligebant, nec reciproce omittebant mentis attributa corpori tribuere.
. At Cartesus aliam ingressius est viam , & priusquam de passionibus aliquid dicere & proponere aggrediatur , primo examinat, quid menti soli, quidque soli corpori sit tribuendum : ex quibus tandem in fert , quid compositum hocce ex mente & corpore possit ad passiones di sensationes conferre. Λe proinde legere possumus eius priores si pari. I. tractarils μι de passonibus . Nervi πum Nunc porro disputant, an nervi, qui reperiuntur in hae nostra ma- motos er sen- ehina , iidem sint, qui inserviant motui & sensui ; nu m vero diversi/as sunt iide. sint &distincti a se invicem , ut quidam volunt, scuti Riverius, aliique. Sine dubio haec quaestio ex eo traxit suam originem, quod vide-- bant, motum arbitrarium esse quicquam diversum a sensu, ac proinde voluerunt, nervos etiam debere esse diversos, qui sensui & motui inservirent, absurdum eme putabant, idem instrumentum Jnservire diversa effectibus. Nos huic quaestioni supersedebimus , & singula breviter examinaturi sumus : quomodo autem nervi inserviant spiritibus, non est conceptu dissicile, dc quid spiritus illi ex cerebro per nervorum tubulos
434쪽
hulos mittant ad musculos , aliasque partes nostri corporis, ex praedIctis luculenter patere Potest. Sed quod sensus di versus sit a motu , quae duae actiones tamen procedunt ab iisdem nervis & in lirumentis, hoc mirum esse videtur. Sed facilis erit responso, si consideremus id, quod dicunt, videlicet sensum esse aliquid passivum, & motum esse aliquid activum : at actio & passo contraria sunt: ergo non potest motus & sensus iisdem uti instrum tis. Sed certum est, motum fieri per spiritus ex cerebro
Sensus autem transmittItur ad cerebrum, uti suo Ioco dicemus,m tu contrario: ex quibus nunc sequitur, tam ad motum, quam ad sensum requiri motum localem & actionem, nec proinde sensus magis passivum denotat, quam motus, si in se spectetur I sed quod ex sensu sequatur in mente idea diversa ab ea , quae est a motu , haec plane alia res est, quod nobis potentissimum praebet argumentum existentiae divinae,& sic videmus quam injurios8 vulgus hominum Cartesianos dicat esse Atheos, cum eorum doctrina potentissima solidissima praebeat argumenta pro existentia divina, gratia nulla it Ii sciunt assertet haec suo loeo clarios patebunt.
Sed nonne fateri debemus omnes, quod aeque sit motus, tam in missione spirituum a cerebro ad musculos per nervos, qu1m in transelatione motus, vel actionis, ab obsectis externis communicatae nervis, ad cerebrum: rever1 nil est nisi motus, eum mens cogitat de motu digiti, stat i m movetur, sequitur motus ; similiter cum motus , seu assio nervis ab objectis impressa defertur ad cerebrum, sc menti re Praesentatur , ut de ea cogiter, nonne per motum haec omnia fiunt
sed tamen illae ideae sunt diversae. quales dantur in mente , quae toto disserunt coelor habet ideas distinctas & claror distinctae sunt, videlicet princi p. Cartesii pari. r. I. I. λ quae rei Πaturam concernunt persecte, & cum anima concipit motum in digito mot Uel cum concipit triangulum habere tria Iatera, haec dilliind percipit ; clarae
non sunt, cum non concipit rem, uti revera est, ut cum concipit do-Iorem, tunc non concipit rem, uti revera est, concipit itaqne dot
rem in digito, in quo nihil minus est est illic motio, quaedam particularum agitatio, fibrillarum concussio, at dolar est in mente, quae non cogitat de motu, qui reverst tantum est in parte dolente, sed do-Iorem e et pit esse in digito, quod salsissimum et ergo non detegit nobis rei essentiam, adeo ut elara quidem sit it Ia perceptio doloris, sed mali hunc tribuit parti corporeae , cum mens ipsa Mere tantum queat; nec proinde sensibus nimis credendum , cum nos saepe fallant; nec assentiendum huic dicto, quo nihil falsius die tam fuit, nihil esse iumente, quin prius fuerit in sensu hinc sequeretur nullam esse in mente
ideam, quae non sit a sensibus orta Iergo anima non posset conceptum habere Del , aueli , sui ipsius, quarum rerum contemplatio in sensus non incurrunt, ut omnes faci id concedent: ergo videmus quhm absurda nobis reliquerit antiquitas. I udicio igitur essentias rerum rimari debemus, quas confuse sensuum ope concepimus, caeter ninde nul Ia poterimus certi esset vulgo definiunt ignem , quod sit ea lidus , c ita etiam faciunt de coloribus at calat non facit essentiam ignis, nec pertinet ad ignem I sola mens calarem percipit, de calore
judicate in igne nihil praeter motum spectare Pollum M : si ve Iimus
435쪽
ln ejus naturam inquirere , vehemens est particularum agitatIo &actio, quae transfertur Ope nervorum ad cerebrum , hactenus nihil est praeter motum in hinc spiri rus in ventriculis cerebri eκ istentes deriterminantur ad sentorium commune, trursus nihil aliud est, qu1m motu si per hanc spirituum radiationem in superficie glandulae depingitur idea seu imago illius actionis, nihil est praeter motum haec animae repraesentatur. rursus per motum in unde sequitur in mente perceptio caloris, s hoc demum spectat ad animam & mentem denique sequitur judicium, quod secundum mentale est. Atque ita videmus, quam accurat, debeamus attendere ad ea , quae mentem spectant, &ea, quae ad corpus attinent, ut sic queamus de singulis rectum serre iudicium, & rerum essentias intueri.
His itaque praemissis , iaci lius responderI potest ad quaestiones,
quae ad senius referri solent. Quaestio est gravissima, num bruta sentiant, nune λ qudd sentiant in primo gradu sensos, de eo potest esse lis : habent organa , sensuum circiter,qualia nostra existunt, habent nervos, cerebriam cum suis ventriculis, lpiritus, musculos, & quae sunt similia plura , ita ut totus gradus aut homaticus sensuum ipsis etiam competat aequδ aenobis.
Sed si vocem semos cum Veteribus velimus inspicere, statuentibus, mentem esse, quae audit, videt, sentit , tunc potest esse quaestio, hoc est , num percipiant , num judicent: quae posteriora constituunt secundum & tertium sensus gradum , qui spectant ad mentem solam. Hos duos gradus brutis denegant bene multi, nec sine ratione , uti ex sequentibus patebit clarius. Volunt illi, bruta agere horologii, vel authomatis Instar, quod ac curate monstrat suas horas per leges mechanicas & motus corporeos; hinc est , quod toties debeamus consulere horologia , quoniam nescimus metiri temporis lapsum , nisi circiter: at horologia hoc faciunt actura id, adeo ut hac in parte horologia accuratiora plus valeant, quam mens nostra . Ex Cartesis quaesitum fuit,quo pacto possit metiri tempusὸ vide ejus epistolas. Respondet Cartesius,quod hoc fieri posset
ex numero cogitationum , quas habuimus : sed haec responsio non satisfacit omnino,& negamus, nos posse sola mente metiri tempus ex numero cogitationum ζ non enim cogitationum numerus imprimitur
memoriae: Sed voluit ille, animam attendere ad cogitationes suas: cogitet igitur nunc de hac re , illa cogitatio durat per tale temporis spatium ; postea cogitat de alia re, quae cogitatio non tam diu durat; hanc sequitur alia & alia , tunc ad primam recurrere debemus, secundam, tertiam,&c. donec ad omnes rursus attendat, atque ita scire debet anima, quantum temporis impenderit in his singulis, quae conserendo facient tempus certum, & sic posset mens circiter rimari tempus per suas cogitationes: circiter hoc sit, quia impossibile est, omnes retinere cogitationes , t plurimarum enim obliviscimur ac proinde calculus valde incertus institui poterit: igitur horologium multo accuratius suas horas indicat: haec igitur erit persectio hor logii, quae non reperitur in mente . Ita qui co utendunt, bruta tantum sentire in primo sensus gradu, consid Mant omnipotentiam Creatoris, di hoc modo argumentantur.
436쪽
Ne homo potest tale horologium facere,quod accurate demonstret noutantsim horas, sed etiam prima, secunda, & tertia minuta , t Λstrono. mi minuta dividunt in prima, secunda, & tertia, ut certus possit iniri ea leuius de motibus coelorum & hoe continuatur per annum inteis plum ; Imo videmus , homines artificium posse addere , ut motus hellarum etiam indicetur, ita ut possit multum humana di Iigentia di exercitat o in machinas accuratas eκ struendas: quod si homo hoe possit, an non multo accuratius, persectius, nitidius poterit Deus, illius hominis auctor & creator, cui infinities persectior existit λ quidni igitur potu i siet ille facere authoma aliquod, quod brutum repraesentaret, quodque ederet actiones multo persectiores, quam horologium humana industri1 factum,quod ederet actiones nostris admodum 1; mllese non possumus hoc Deo denegare, cum Omnipotens sit; prae se . tim etiam,cum fuerint homines Deo multo impersectiores, qui statuas ferere verba proserentes, columbas volantes, ut Dσdrius , aliique is rs homines illa possunt, quidni Deus producere posset machinas infinitis modis perfectiores & accuratiores Ut autem harum actionum di versitas queat reperiri, Cartesus, qui in fine tractatus de methodo rectae agendae rationis agitat hanc ovaeis Dionem , facit distinctionem , quod aliud sit agere , aliud edere actiones certas,determinatas; aliud edere actiones inde terminatas nec ceristo numero limitatas & circumscriptas ,& opportune agere easdem suo tempore, quod mentis opus erit. Psittacua garrire discit a vicolae docentur integras cantare melodias vulgo dicunt, illa fieri determinate , nec proinde differunt a nostris . sne dubio multum hic concedendum est infinitae potentiae divinae rsed verum est, quod illa bruta haec agant determinat l, quaevis opportune suo tempore, sed tamen certo numero limitata, non possunt ageis te ultra sphaeram activitatis suae : non possumus Deo ad cribere cori tradictoria illa ejus naturat & omnipotentiae repugnant . Μentis igitur cogitantis est, non adstringi certo numero actionum, ac proinde illa bruta essent ratione, mente cogitante praedita, si agere possent actiones, non sub certo numero comprehensas : at hoc omnes negant, illa habere rationem, mentem I ita nostra mens in indefinitum , n ri .
vero infinitum s quod solius Dei est voluntates & actiones suas peris
sequitur. Cartesius ubi loquitur de libero hominis arbitrio, dicit, minem habere indefinitam voluntatem,quae se ulterids dc ulterius extemdit, nec tamen potest dici infinita, quae solius est De L. Sic dicit idem ille in parte a. principiorum, mundum esse indesin tum , non infinitum, hoc est , mundum habere fines, quos tamen nostra mens concipere non potest , nec ad eoSpervenire : sc etiam de nostra voluntate cogitandum, quod sit indefinita, non vero infinita , hoc est, quod voluntas nostra agat actiones numero indefinitas,opporis renas, & suis scopis ap propriata S. Hinc inserimus,cum Psittacus non videatur habere hane voluntatem operandi liberam , quod ejus loquacitas sit determinatum quid intra certos terminos; nec pro arbitrio mentis, qua caret, producta, sed limitata; nec ultra sphaeram suae acti vitatis progrediens; non aliter operais turine si certa res eorporea producit certum affectum corporeum e da tur igitur magna differentia inter has actiones hominum di brutorum animantium, quamvis videantur prima fronte similes.
437쪽
Restat initur nune , ut videamus , num bruta animalia. aranea tiones nullo numero circumscriptas, non limitatas, nec determi natas, quales diximus P cedere a mente nostra, qaae pro suo agit arbitrio. Examinemus proinde actiones eorum animantium, quae videntur prae eaeteris ingeniosiora & sapientiora , t sit verbis venia vit pote elephantem, lam, canem, equum, psittacum, occ. quae actiones multas edunt, nostris non multom absimiles.
Ex dictis patet, quomodo agant, & quomodo actiones disserant;
nee quisquam erit, qui statuat, illa agere pro arbitrio, non limitate. Sed rem accuratius inspiciamus . Nonne Angelι coelestes, vita ruentes a jacto hujus mundi fundamento, multo persectius ιχ citi eis comprehendunt objecta, quam nos in ita ut Λngelorum minimus longo superet homnem persectissimum dc sapientis linuim, & supra ipsum emineat lon o satis intervallo. Nonne homo sapiens disteri ab ho- 'mine i ulto, stoli do, aeque ae sapiens ab Angelo λ dc tamen homo stultus manet. Imo an non bruta animantia saepe multo agunt prudentius, si pientius, quam salui homines δ cur igitur fatuus dicitur homo, cum multo stultius & imprudentius agat, quam bruta an Propter mi pus, quod non ita disserta eorpore brutorum P conli struit enim naturae horum corporum sola in extensione, imo ille saluus conferri potest cum
bruto stupidissimo, exempli gratia Bove , qui plus sapientiae habet , quam nos fatui; sed disserunt tamen homines a brutis, quod illi, licet
latui, interdum tamen agant ratione, qua sola distinguuntur ab imiscem . Nec etiam sacrae paginae discedunt a nostra sententia, cum dicant, brutorum animam consistere in eorum sanguine; sed dubium est, quid illle intelligatur per vocem animae , si vita eorum a nostravita non dissere, quam ponimus quoque nostro in sanguine. Alibi etiam datur in faeris paginis, quod spiritus inflabatur per nares: sine dubio hoc nequit de anima dici, quae inflari non poteti; sed de spiri ibus corporeis , vel halitibus , qui requiruntur ad respirationem. Nostra igitur & illorum vita est in sanguine sed an bruta habeant
quicquam diversum ab illa vita, hoe est in quaestione. . Peripatetici di eunt, illa habere non quidem animam rationalem , sed sensitivam . At patet ex nostra distinctione antea iacta, non posse praeter primum gradum sensus quicquam superaddi, quin statim mentis attributa concedantur; nec perceptio tribui potest, quin etiam j dicium sequatur: ae proinde statuere debent, animam intellectualem Mutis non esse denegatam ; quod quidem verbis negant, sed plane ex ipsorum dictis sequi debet. Sed relinquimus hic unicuique suum liberum judicium. nec facile est hae in parte defendere, bruta non sentire,
nec etiam possumus ipsis animam tribuere: sic enim mnita ponerentus absurda , quia tune virtutum & vitiorum essent capacia. ac proinde . sperare pollent de aeterna salute , quod absurdum esse omnes Theologi sentiunt . Sed tamen non sequi videtur , quae habent animam , proinde esse virtutis capacia , quia non vivunt sub lege ; at Iex facit virin tes, ut constat ex dicto Pauli, cum dicit, non concUisicere rim flex vix set, non concupisces: ubi autem non es lex, illic nos potes
esse .rνansgresso legis sedeκ inde sequeretur, ipsa nobis esse multo selis eicii a qni sub lege vivimus: si enim non vivunt sub lege, non possunt Iegem transgrevi, & peccare. Λtque ita videmus, ab utraque pa te esse
438쪽
argumenta validissima pro dc contra : cuilibet igitur hanc rem rumi- .nandam damus. Rs rarius etiam cum scripsit tractatum de ratIoeinio brutoram ; dc videretur invidia , velle nobis solis animam tribuere , non autem caeteris Dei creaturis, quae possent tamen eam a Deo, aeque ac nos
accepisse. De Sirenibus non amplius dubitatur, quod dentur in mari : cur mens aeque non posset nil corpore piscis, ac humano λ quamvis concedere debeamus, quod illa non tam perfecte , quam nostro uti . posset. Inspiciatur tractatus gallicus in I a. Les memoires des aris erseientes: interim possumus hae de re legere Cartesum variis in locis; s. tam et, si . 6. pag. Lor. I 88. I 89. & in differt. de methodo, pag. Quaestio nune est, an omnes sensus externi revocari queant ad tactum Respondemus elim distinctione, quam petere possumus ex distinctione antea lacta, qua dis inguebantur sensus in tres gradus. Quantum igitur ad primum gradum sensus, hoc est, ad eorpus, UIcimus, Qua dem esse compositionem organi: nervos esse eosdem, an emnes βου-
sed compositionem omnium esse eandem: sunt quidem hi longiores, alii vero brev iores, sed tamen constructio plane est eadem, tunica comis muni teguntur, series h lamentorum tam in longum exporrectorum , quam transversorum est una & eadem, in omnibus eadem instrumenta sensuum reperiuntur; ita ut omnes sensus possint revocari, respecta
primi gradus sensuum, ad sensum tactas. Sed quoad secundum & tertium gradum, hoc est, quoad perceptio nem dc iudieium, diversissimi sunt: nam idea caloris est alia, quam frigoris; frigoris , qtiam ea loris,&c. magna igitur datur perceptionum , seu id earum diversitas , Ichoel ensu non omnes revocari possunt ad tactum .
Concludimus ergo, posse omnes sensus revocari ad tactum, & non posse , prout hoc sumitur in primo , fecundo & tertio gradu sensus . Vide de hac quaestione La Foete , in tractatu de hon ine , pag. 6 .
Miratus suit Cartesus,dc merito miramur adhue omnes quotquot V ρ 'Meπsumus, quomodo Deus naturae auctor ex tremulo motu nervorum exe t.
ta verit in mente ideas, tam a motu hoe di versas, ita ut nihi l plane com qμ tur certa mune habeant inter se : quod pland argumentum est maximum, quale to in meu apud Peripateticos nullum re Peritur pro existenti 1 De . te. Non datur consequentia inter motus corporem , Ac ideas mentis , eiusque attentionem : Deus igitur potuit connectere ea, quae connecti nequeunt, quae sibi in omnibus contrariantur. Et hoc debet esse solidi Dsmum pro existentia Dei argumentum. Alterum tale argumentum pro ejusdem existentia ex eo patet , quod voluerit, singularem motum corporis excitare in mente singularem cogitationem ἰ quod experimur, quodque magis adhuc est admirandum .
Cartesius tertia meditatione distinguit ideas , in eas , quae a nobis volentibus proficiscuntur, quae ab anima procedunt; dc alias, quae nobis in vitis, & nobis ignaris obveniunt, quae posteriores proveniunt a lensi in bus, & anima non assentienter exempli gratist, quando fibrillae nerr ram nostri corporis ita moventur ab objectis externis, vel causa inter- Ccc a na ,
439쪽
M , ut aut actu rumpantur, aut saltem ruptionis incurrant perlaulam ilatque ita exoritur in mente nostr1 idea doloris & trist itiae, lic/t Inuita anima, tamen obvenit, ita ut ex tali commotione fibrillarum debeat. sequi talis idea doloris in mente quod revera solius Dei, Ac auctoris naturae opus esse videtur , qui per suam Omnipotentiam connectit ea, quae maxim8 contraria sunt, qui connexionem facit inter corpus& mentem , ita ut ea , licet nolit, patiatur a corpore, Ac hoc ab ipsa, a quo tamen totaliter differt. Ex his & similibus possumus colligere, quhm injuriosὸ Neotericos, quos Carte nos vocant, pro Λtheis habeant, cum multa solidiora, & ex rationis sonte emanantia argumenta , pro Dei existentia copiosiora proserunt, quam aliquis Vel Tnm unqnam praestitit. Haec autem saepius inculcamus, non quia in verba Cartesii aut nos juraverimus , aut juratum a quoquam velimus ; sed quia christiano
homine dignissimum putamus Catholicis, potada, quam Ethnicis
CAPUT XC. 'De Anima , ejusque pessionibus
IuId lit auromo. D RIusquam autem conjunctionem instituamus inter animam Θανα L pus , postquam corpus hactenus Vidimus, videndum prios restat, quid anima sit, Postmodum , quomodo conjungi posiat corpori hactenus spectato. Cartesus in fecunda meditatione dicit, animam esse conscientiam,di β.f. principior. pari. I. animam dicit cogitationem, cui involvitur conscientia . Ille procedit methodo mathematica in secunda meditatione ad animae naturam & essentiam probandam , exempli gratia , quicunque numerus si non est par, necessario debet esse impar; si non sit impar, debet esse par, non datur medium . Similiter si non est dies Solis, Lunae, inrtis, Mercurii, Iovis, veneris, necessum , ut sit dies Saturni; hoc est, remotis sex diebus, necesse septimus esse debet, cum plures non dentur. Talis argumentatio est omnium persectissima : sc Cartesus prisis enumerat omnes rerum corporearum species & persectiones, quae cadunt in nostram perceptionem; postmodum rogat semet ipsum, num hae omnes pertineant ad se , hoe est, ad animam & mentem suam , hocque diligenter examinat, & postmodum advertit, nullas corporis persectiones posse tribui menti; exinde igitur concludit, mentem non esse corpus: nulla enim mens est extensa, nee in ea locum habet Ion-pitudo, nec latitudo, nec prosunditas, & similia corporis attributa , di tamen remanet cogitatio: nulla in ea remanet figura, nec etiam rein peritur , & tamen remanet cogitatio ; verbo , possunt a eogitatione omnia removeri, ac proinde exclamat tandem, animam esse meramer solam tu taliouem. Euomodo ἀ f. Hane proinde cogitationem ab omnibus rebus corporeis separat,1 erant anima ut hoc videre possumus in suo tractatu de passionibus , ubi distincti O corpus. nem facit inter mentem dc corpus, recensetque attributa corporis &mentisi vidit, nullam inter ea intercedere con Venientiam . Logici
440쪽
habent sua eontraria, easdum & stigidum, magnum & parvum, &e. illa enim positiva differunt, habent enim aliquid commune,quod spectat ad corpus, hoc est , sunt corporis accidentia , a quo separari nequeunt : at anima & corpus nihil commune habent, totaliter pugnant, ecpost ivd contraria sunt,&separatim existere possunt. Haec duo contraria videmus in homine conjuncta, & inti md comis mixta, quae vox est nimis impropria, qua tamen Cartesius uti voluit, ut homines sibi imaginarentur, hanc unionem esse intimam, uti postea dicemus . Dicit etiam , homines studiosos, & multa concipientes , hanc conjunctionem posse facilius concipere, quam alios imperitos,& cogitationes suas non per rectas vias dirigentes, nec dissinctionem facientes inter mentem & corpus.
Cogitatio igitur jungitur trinae dimension I, hoc est , corpori per
omnipotentiam divinam : In hac cogitatione ab ipso Deo positae sunt ideae , perceptiones , conceptus, repraesentamina thaec sunt synon ima rerum tam extra nos positarum , hoc est, corporearum quam ipsius mentis. Docemur etiam, illa magis nobis esse nota , quae domi nostrae aguntur, quam quae extra illam committuntur: sic hic etiam cogitandum in disciplinis : oportet, mentes ' ipsas potius noscere debere, quam quicquam aliud; quod tamen minime norunt, & putant vulgo, animam tanquam subtilem spiritum,& flammam in nares nostras inflatam esse, eamque sub forma tenuissimi spiritus visibiliter ex iisdem naribus tempore mortis egredi.
At Cartesus plane aliam formavit mentis Ideam : se Ipsum prius notum habere voluit, priusquam de alia re cogitare aggressus esset, &se per se ipsum nihil aliud intelligendo , quΙm animam & mentem suam, didicit cogitationes suas ulterios & ulterius protendere, uti hoc
idere possumus, in pari. I. principiorum, nec non passim in prioribus suis meditationibus. In hae anima diversae sunt ideae , perceptiones, conceptus , quos aequaliter distributos dicit Cariolas inter homines, in principio tractatsts sui de methodo. Deus omnibus placuisse videtur, quod omnibus animam aequalem concesserit, nec uni prae alio magis invidere voluit ; hinc est, quod omnes velint esse sapientissimi, nemoque putat, dati aliquem se sapientiorem: hoc etiam ex eo verum esse debet, quatenus nemo loqui videtur , de quo non alius quoque loquatur, vel loqui queat caeteroquin enim homines non possent ab aliis intelligi, nisi illi homines etiam haberent ideas earum rerum , de quibus prius I
quebatur; hoc est, ideae aequaliter distributae sunt. Omnes aeque divites sumus quoad mentem , id est, quoad perceptiones, ideas, conceptus, aliasque mentis operationes; verum quoad cossus, magna datur hominum diversitas.
Cur igitur est , quod Alter altero plus vaseat ingenio st Respondet
Cartesius loco citato , quia Omnes non ducunt suas cogitationes per easdem vias , hoc est , quia omnes non aeque bene educantur , quod omnes non habeant corpora aequaliter disposita , quod organa differant , quibus mens uti debet, & pro varietate organorum etiam differunt actiones animae, quae illis peraguntur : aliorum enim cerebri, nervorumque filamenta existunt crassiora , minus mobilia, hine acti
nes di imperia mentis per corpus non tam promte dc alacriter distri
busu Mens ter homines aequaliter es