장음표시 사용
31쪽
4 De Conscientia, o de Leg bus.
legem contineat; conclusio vero, seu conscientia legem applicat in particulari. Quare illa dicitur regula actionum nostrarum generalis & remota , haec immediata &
Colliges III. Conscientiam diversos sortiri respectus, modo libri & regulae, modo testis & judicis , prout in conscientia
aut notitia moralium principiorum , aut facti scientia spectatur . Nam majorem si spectes propositionem, legem continentem, conscientia habet rationem regulae I si minorem aut notitiam facti, libri merito ac testis nomine venit. Quod si conclusioniς, di hinc porro effectus rationem habeas, dum aut absolvitur suomet judicio homo , aut damnatur , sub judicis ac tortoris schemate sistitur . Ad rem eleganter Gregorius. etianetenus Orat. XV. conscientiam UΟ-cat verum, o domesticum tribunal. Colliges IV. divisionem conscientiae in antecedentem , quando ratiocinamur de facto futuro ; vel in consequentem, quando ratiocinamur de facto praeterito. Colliges V. Conscientiam errori Oh noxiam esse. Nam sicut argumentatio potest peccare Vel tu materia, vel in forma ς ita & conscientia potest errare, aut bona principia male applicando , aut ad legem non satis attendendo. D. Thomas suoalib.
Hinc Conscientiae Aivisio in veram seu
32쪽
C. I. De Co cientia in commvni. I seu rectam , quae ex principio practico vero , & falsin seu erroneam , quae ex falso sive erroneo principio deducitur. Insuperlargumentum est modo certum, si ex certo aliquo principio, modo probabile , si ex hypothesi probabili deducatur ;ideo tribuimus conscientiam in certam, &probabilem a cerea , quae judicat secundum principia certa,quae omnem excludunt sormidinem : probabilis , si judicat secundum principia probabilia. Si anceps haeret inter rationes utrinque aequales, dicitur dubia rsi ex levibus conjecturis exsistat , Vocatur scrupulosa. Tandem si sententiam fert secundum opinionem laxam, laxa appellatur. De his agemus sigillatim in sequentibus. Nota . Quae hactenus de definitione Conscientiae dicta sunt, incidunt oum his definitionibus , quae vulgo a Scholasticis traduntur, ut est sequens definitio . Conscientia est actus intelle Ius practici dictantis aliquia his . nune esse licitum vel iia
33쪽
Erronea . . Nota. onscientia Recta est dictamen rationis, quo judicatur verum ,
idest esse licitum quod licitum ; & esse illicitum quod illicitum L Erronea Conscientia est dictamen rationis , quo judicatur falsum, idest esse illicitum quod est licitum , & esse licitum quod illicitum est: haec duobus modis potest esse erronea , invincibiliter, aut Vinci-
Conscientia inυincla liter erronea ea est , cuius error, omni adhibita diligentia, superari nequit . Conscientia υἰncibiliser erronea ea est, cujus error , diligentia necessaria adhibita, superari potest. Cum igitur Conscientia sit regula proxima humanorum actuum, quaeritur I. an peccet qui non sequitur conscientiam rectam . a. An peccet qui conscientiam erro
neam sequitur. 3. Quale sit ejus peccatum. . Ouid observandum cum eo, qui erronea conscientia laborat.
34쪽
C.II. De Cons ent. Rect. Emon. 7 Prop. I. Peceat qui Conscientiae Rectae ref Datur, aliquid boni sub praecepto imperanti, υel aliquid mali prohibenti. Prob. Peccat qui agit adversus legem aeternam. Ergo itidem peccat qui agit contra conscientIam rectam. Conscientia enim recta jubet vel vetat, cum sit ejusdem legis aeternae intimatio seu promulgatio. Ergo sit peccat qui adversatur legi aeternae, peccat pariter qui conscientiae rectae refragatur .
Dixi , sub praecepto imperanti e nam conscientia altera est praecipiens , altera consulens Praecipiens est ea , quae dictat hominem Peccaturum , si talem actum hic &nunc non ponat, Vel omittat. Conscientia consulens est illa , quae
dictat hunc actum hic & nunc licite poni posse , illum omitti . Consilium enim ea quae sunt perfectionis, spectat; minime
Vero, quae necessitatem imponunt. Hinc licet non servare virginitatem nubendo, non serVare Paupertatem , ut eam servant
Non peccat , qui agit ex conse entia invincibiliter errante , imo peccat qui agit contra ipsam . Prob. I. pars. Nullum peccatum sine libertate. Atqui in hoc genere conscien-
35쪽
s De Conscientia , o de Legibus.
tiae non reperitur libertas, cum ignorantia invincibilis tollat omne voluntarium circa malum . Ergo nec etiam habetur peccatum. Nota. Licet opus malum beneficio conscientiae invincibiliter errantis non imputetur ad culpam; non tamen evadit opus
formaliter honum & meritorium , pedpotest intentio operantis opus materialiter malum, esse hona & meritoria . Hinc siquis proferat mendacium , quod invincibiliter putat esse honestum & licitum ad sublevandam proximi miseriam : mendacium hoc est materialiter malum , nec imputatur ad culpam, caret tamen formali bonitate & merito ; quia Deus nec mendacium approbat, nec praemium confert mentientibus. Actus vero operantis , intentio scilicet sul,levandi proximi miseriam est hona ac meritoria . Ita Conpensionius Di μbert. de Probabili imo , Genetius de Conscientia errante. Sed praecipue conserendus est hic Joannes Mabillonius Enarrat. in S. Be nardum lib. de praecepto , dispenjatione
Prob. 2. pars ex illo . OG. ad Rom. cap. XIV. V. 2'. Omne quod non es ex Me, peccatum ei se hoc eli , ut interpretantur Patres , & patet ex contextu , qui non operatur ex Me , id est ex judicio conscientiae, seu ex persuasione quod licite agat, peccat. Atqui agens contra conscientiam errantem , non agit ex Persu
36쪽
C. II. De Conment. Rect. Erron. stsione, quod actio sit licita . Ergo peccat. Insuper qui ponit actionem in se bo- 'nam , putans esse malam , interpretati veaeque vult malitiam , ac si sit in se mala, cum nolit abitinere ab actione , licet sibi
proponatur ut mala . Atqui agens contra conscientiam erroneam , operatur eX Persuasione , quod actio siit mala. Ergo inte prelative aeque vult malitiam actionis , . . ac si1 siit in se mala. Ergo peccat. Nota , agentem contra conscientiam errantem peccare contra legem divinam,& naturalem , quae prohibet omnem con
sensum & affectum ad id , quod putatur
Ρrop. III. Qui habet Conscientiam vincibiliter Emrantem , peccat , sue contra eam agat , si De non .
Prob. I. Para, quae ergitur ex dictis. Qui enim operatur contrare conscientiam etiam vincibiliter erroneam, operatur contra dictamen rationis , seu contra persua
sionem , quod actio hic & nunc sit sibi
illicita . Ergo peccat. Prob. 2. Pari , eum nempe non excusari, qui agit ex conscientia vinci hi liter errante. Quia error, cum sit vincibilis, est voluntarius saltem indirecte,& in caussa. EN. go debet deponi, ut excusetur a peccato. Prop. IV. Pecoatum , quod contra Conscient am. Α 3 ED-
37쪽
ao De Conscientia, o de Legibus . Erroneam admittitur , absolute loquenm habet eam speciem oe gravitatem , quam
quis ex errore judicat inesse actioni , veι omissioni suae .
Prob. Voluntas fertur in malum, P ut concipitur. Atqui in actionibus ex conscientia errante perpetratis peccatum est Volitum, prout ex errore concipitur . Ergo peccatum erit ejusdem speciei & gra-Vitatis , quae actioni vel omissioni inesse judicatur.
Hinc qui existimat spuere in Ecclesia,
esse mortale contra Religionem peccatum erit grave contra Religionem : Veniale vero, si existimet esse veniale. Si aliquis fornicetur cum muliere , ouam falso existimat esse voto castitatis sacratam, sacrilegium perpetrat ; tametsi toto illa careat. Dixi, absolute loquendo. Nam si conscientia erronea vincibilis edicit esse veniale quod est mortale , culpa mortalis erit; eo quod ignorantia, utpote Voluntaria , non excusat . Hinc graviter peccat Scholasticus, qui grandem lummam Pare tibus furetur, etsi existimet se leviter solum peccare ; quia is eam conscientiam facile deponere potuit. Secus, si1 conscientia sit invincibilis; tunc agere contra illam, erit culpa venialis . Quia haec ignorantia inculpata est , nec elus malitiae contrahit qui adversus eam agit, quam quae ab eadem proposita fuerit . . Qu04
38쪽
C. II. De Consesent. Rect. Erron. IrQuod si conscientia dictet in genere aliquid esse malum, quin definiat esse mortale , aut veniale , juxta multos graviter peccat qui contra hanc conscientiam ope ratur . Ratio obvia est, quia deliberiato animo se se exponit periculo peccandi mo
talitre. Notandum tamen eum , qui operatur Contra conscientiam erroneam, aeque m maliter peccare, ac alterum, qui operatur contra conscientiam Veram ; non tamen
currere easdem poenas humanas . Quia Legislatores humani non solent poenas imponere , nisi transgressoribus verae legis, non putatiliae.
Hinc qui falso putat alicui actui ad n
Nam esse excommunicationem , illumque ponit, excommunicationem propterea non Incurrito Similiter qui celebrat, falso putans se excommunicatione esse irretitum , non incurrit irregularitatem ' licet aeque peccet , ac si in excommunicatione celebraret. Item qui percutit laicum, putans esse Clericum , non incurrit excommunicatio
Q. I. Iuomodo deponenda st Conis
scientia Erronea R- Prudenter , & non temere deponendam esse . Temere vero & imprudenter co scientiam deponit qui ad ejus dictamen non advertit, sea alio convertit animum , Vel mediis improportionatis utitur. Tunc enim
39쪽
xa De Conscientia, ct de Legibus. non deponitur conscientia , sed ex levitate contemnitur.
Conscientia erronea prudenter deponi-.tur, quando media ad hunc finem idonea assumuntur ; puta studium , consilium ., Pre-Ces, Opera pia , quibus a Deo obtineatur lumen necessarium ad inveniendam veritatem : adhibendo majorem vel minorem diligentiam pro majore, vel minore negotii
magnitudine, & graVitate. Q. II. Ab Confessarius teneasur monere poenitentem Conscientia Erronea vinciabiliter laborantem R. Amr. Ratio est, quia Consessarius ratione sui ossicii, nempe doctoris , cujus personam sustinet, tenetur docere poenitentem quod vincibiliter & culpabiliter igno
Quod verum est, etiamsi Consessarius praevideat monitionem suam poenitenti non esse profuturam . Quia cum error sit vincibilis di culpabilis , poenitens est indispositus , si nolit suscipere veritatem , quam culpabiliter ignorat : non enim vult a se dispellere ignorantiam, quae est peccatum,& caussa peccari. Hinc edocendi sunt poenitentes , I. quando poenitens de suo errore dubitat, vel Consessarium interrogat. Quia eo ipso quod poenitens interrogat, ejus , in 'rrogatio non est sine aliqua dubitatione , ac proinde ejus ignorantia evadit vincibilis: cum
40쪽
c. II. De Conment. Rect. Ermon. Iacum vincibilis ignorantia dicatur illa , in
qua menti occurrit principium dubitandi, di modus veritatis assequendae. a. Quando ignorantia versatur circa principia juris naturalis, non primaria Q-lum, quae invincibiliter ignorare non possunt, sed secundaria. I. Quia haec non tam invincibiliter ignoratur. 2. Quia eorum ignorantia facile evadit vincibilis ob malitiae suspicionem , quam aci io de se mala& inhonesta ingerere solet . Hinc admonendi sunt adolescentes, qui quasdam carinnis spurcitias ex ignorantia exercent : quia non omnes de his flagitiis invincibilem admittunt ignorantiam, nec , si detur, diu
perdurat. Item non tam facile relinquendi sunt in bona fide poenitentes , quoS Confessarius advertit contractus injustos exercuisse, magnam pecuniae summam usuris
. III. Utrum Confessarius teneatur
monere poenitentem , qui co cientia inυincibiliter erronea laborat R Affir. regulariter loquendo . Et I.
quidem debet illum monere , sl ejus ignorantia , quae putatur invincibilis , vergat in damnum publicum etiamsi inde timeatur malum poenitentis . Ratio est , quia damnum privatum permitti debet , ut e-Vitetur publicum. Hinc invalide ordinatus moneri debet ob sacramenta, quae invalide conserret