Elementa theologiae practicae ad usum studiosae juventutis. Tomus primus quartus .. Complectens Tractatus de conscientia, & de legibus, de peccatis,& de fide, spe, & caritate

61쪽

34 De Conscientia , o de Legibus.

ptum esset tremum rigoris , scilicet non sufficere probabilitatem quamviS magnam, uti liquet ex altera thesii ab Alexandro VI H. damnata : Non licet sequi opinionem vel inter probabiles probabilisimam . Certum est IV. non esse licitum . uti opinione probabili, relicta probabiliore vel rutiore, quatuor in casibus. Et I. in medendo: medicus enim in adhibendis corporum medicinis tenetur uti opinione non solum probabiliore , sed etiam tutiore . 2. In judicando : nam judici secundum opinionem probabiliorem ferenda sententia est; cum damnata sit haec thesis num. 2. ab Innocentis XI. Probabiliter ex fimo , judicem posse 1udicare juxta opinionem etiam minus

probabilem . 3. In collatione Sacramentorum ex propositione num. I. ab Eodem damnata, quam cap. Praecedenti retulimus.

. Quando timetur periculum damni alieni. Nemini enim licet uti opinione probabili cum periculo damni , vel injuriae proximi. Nota postremo , opinionem aliquam considerari possie vel in concursu alterius contrariae opinionis, vel extra concursum. In concursu opinio potest comparari cum altera opposita aeque probabili, vel proba-hili ore'. Opinio aeque probabilis dicitur ea, cujus rationes & auctoritates sunt ejusdem ponderis cum Pallanibus & auctoritatibus ejus contradictoriae. OPi-

62쪽

C II De Conscientia Dubia . 3 3, Opinio probabilior dicitur illa , cujus

rationes & auctoritates antecelrint rationi-hus & auctoritatibus partis oppositae. Difficultatis cardo in hoc Vertitur, I. num sit licitum sequi opinionem probabilem in concursu alterius opinionis aeque probabilis, vel probabilioris stantis pro lege . a. An amplecti liceat opinionem probabiliorem pro libertate, relicta minuS Probabili tutiore pro lege - Sit ergo Prop. I.

In concursu duarum opinionum aeque

probabilium , quarum una faveat legi , libertati altera , eam ample Ii debemus, quae tutior es , idest quae sat pro lege .. Prob. ex dictis in II. Propositione capitis antecedentiS..

Obj. I. Qui prudenter operatur , non peccat . Sed qui sequitur opinionem probabilem , prudenter operatur . Ergo non peccat, sive opinio quam sequitur , faveatriaecepto , sive hominis libertati . Minor prob. Opinio probabilis est illa, quae nititur motivo licet incerto , graVi tamen ac solido , ut virum prudentem ad assensummovere possit . Sed qui agit ductus motivo, quod ad assensum determinare virum prudentem possit, prudenter operatur. Ergo qui sequitur opinionem probabilem, prudenter operatur adeoque Ia n peccat , sive opinio quam sequitur. , faVeat Praece

63쪽

36 De Coufeientia, o de Legibus.

Insuper opinio probabilis non est, ne dicitur, nili tribus instructa sit conditioni-.huS. I. Ut ejus motivum seu ratio sit grais ViS . a. Ut a gravibus Theologis sit eκ professo discussa, & non obiter tantum ab aliquo inspecta . 3. Ut Scripturis , Can nibus , Patribus , & Ecclesiae Dεcisionibusu an adversetur . En potissimum Probabilisticum principium, quod Probabilissae vocant Principium princ piorum, & fundamem

sum fundamentorum.

tur illa , quae movendo est ad assensum virum prudentem , si non impugnetur ab alia non minus probabili. ac tutiore , ΟΠ-

4edo I secus, neso. Et sub data distinctione

respondeo ad Minorem. Qui operatur eX mC-tivo apto ad determinandum virum prudentem ad assensum, prudenter operatur, si motiVum non concurrat cum altero , quo ejus gravitas elidatur, concedo; secus, nego . Itaque opinio probabilis cum impugnatur ah alia non minus probabili , non remanet vere ac solide probabilis ; cum non possit magis judicari vera ob motivum qu nititur, quam falsa ob motivum opinionis oppositae. Ergo necesse est, ut intellectus inter utramque anceps & suspensus maneat . Ergo in hoc dubii statu nihil melius fieri potest, quam si pars tutior teueatur, ut vitetur periculum peccandi.

Instabis . Opinio probabilis non amittit

64쪽

gravitatem sui motivi ex eo , quod concurrat cum opinione or postra aeque proinhabili. Ergo sive in concursu, sive eXtra, opinio solide probabilis movendo est ad assensum virum prudentem . R. Esto Antecedens, & nego Consequens. Nam ut intellectus uni parti contrarietatis adhaereat potius, quam alteri, debet probabilitas unius partis praevalere probabilitati alterius . Atqui probabilitas unius o- p inion is praevalere non potest probabilitati aequali . Ergo &c. Dixi , Esloe . ntecedens . Quod gravitas unius opinionis eliditur per gravitatem Opinionis contrariae aeque probabilis, sicut

vincitur ped gravitatem Opinionis contrariae prohabilioris , & ita neutrum apparet magis verum, quam falsum ac proinde intellectus neutri parti saltem prudenter asissentire vel dimentire potest , sed assensum Ν diffensum suspendere debet , & dubius

remanere.

Ad Confirmationem similiter respondeo distinguendo hanc probabilisticam af-streionem , scilicet licitum esse sequi quam cunque opinionem probabilem , quae tribus instruesa sit conditionibus, ut nimirum fulciatur gravi ratione , a viro Theologo ex professio sit discussa, neque contraria sit

Scripturae . Si non concurrat cum altera

aeque probabili , quae stat pro praecepto , concedo ; secus, nego . Ratio est , qui.

65쪽

38 De Cous euila m de Leg bres. assertae conditiones in seu se probabilistico

non sunt a parte rei & absolute verae , sed apparentes ea nimirum de caussa , quod ab opinante ita judicantur . Cum enim in conflictu duarum opinionum aequet, probabilium , sibi invicem contradictorie oe- Politarum , una sit necessario falsa ; sequitur unam eX his opinionibus , quae ab o- . pinante censebatur solide probabilis , nixa

gravi fundamento , neque contraria Scri-Pturae , talem non eme a parte rei, sed apparenter , cum falsuin nunquam' Veritate nitatur. Ac proinde ne operans se exponat periculo errandi tutiorem eligat necesse

est .. in

Obj. II. Lex dubia non potest certam parere obligationem. Atqui si in dubio deliceitate actionis, ab ea esset abstinendum, Iex dubia certam pareret obligationem ..

R. I. Distinguendo Μajorqm . Lex dubia non potest certanc parere obligationem petitam ex parte ipsius legis , de qua dubitatur , concedo ; petitam ex parte legis generalis, quae vetat , ne quis te exponat periculo peccandi, nego .. Cum enim du-Dito de aliqua lege , teneor ab actione ipsi contraria abstinere, non quidem vi illius legis quae est dubia sed vi legis generalis quae praecipit non solum ut obediam superioribus , sed etiam ne me eXponam probabili periculo eam transgrediendi. R. IL

66쪽

C.III. De Conscientia Dubia. 39R. II. Si verum esset hoc Probabilistarum Axioma , Legem nimirum dubiam non esse legem, idest non obligare; sequeretur hoc maximum absurdum , homines scilicet exemtos esse a lege naturali quod ad maximam sui partem drum innumeri sere casus juris naturae sint dubii , ut patet ex dissidiis Doctorum in utramque partem disputantium is Hinc in dubiis necessarius 'non esset Christifidelibus recursus ad Ictos, ad Superiores , ad Episcopos, ad Summum Pontificem ; sed sufficeret ex Casu istis colligere

elenchum opinionum in utramque partem disputabilium , ut possent opiniones quas maluerint, eligere : quo sane pacto divinarum humanarumque legum quod ad maximam sui partem homines beneficio probabilitatis jugum excuterent..

Obj. III. Haec regula juris in s. Cum

sint partium jura obscura , reo favendum es potius, quam actorie ubi nomine Actoris intelligitur qui agit, ut obligatio alteri imponatur ; nomine vero rei intelligitur ille, cui obligatio imponitur. . Ergo in dubio de lege judicandum est in favorem libertariS R. Nego Consequen. Ρraedicta enim regula de solis poenis intelligenda est, quae hoc unum praescribit , ut judex reum absolvat, si in dubio sit, eum esse obnoxium,

nire

67쪽

4o De Conse ensa , m de Leg;bus. nise Satius este impunittim relinqui facinus,

qIam innocentem damnare e cui optime succinit haec regula juris civilis: In re dubiaebexiguiorem interpretat ionem seqtii, non m 2-

ηυελ justum est quam tutum . Ohj. IV. Haeci alia juris, Regula: Od is res ingi, favores convenit amoliari . Ergo in dubio de lege homo nota manet obliga

tus.

R. dia convenit restringi quando non agitur de licito vel illicito, concedo quando de licito vel illicito agitur , nego. Porro Regula loquitur de privilegiis odiosis, quae ampliari non debent. Obj. U. Regula haec : In obscuris mianimum eis bequendum . . Ergo turius non eae

sequendum

R, Nego Consequen. Nam in allata Regula, minimum est idem ac tutius o illud nempe est sequenduna , quod minimum, periculi habet .. Prop. II. . Lisistim est amplecti opin onem multo. probabiliorem ex graυibus momentis pro lubertate , relictά -nus probabili tutiore pro,

Iesea

Ρrob. ex dictis in Prop.. IIL cap. an, tecedentis. At hic advertas volo, me opinionem

multo probabiliorem dixisse . Nam sequi haud licet opinionem minus tutam, quaestium tutiore paulo probabilior videa-

68쪽

C. III. De CousHentia Dubia. Itur . Quia in Μoralibus parum pro ni

hilo reputatur. Tenuis enim probabilitatis excessus non efficit certitudinem moralem, neque formidinem errandi excludit οῦ ac proinde morale peccandi periculum omnino non tollit. Q. suo in gradu excedere debet ma jor haec probabilitas, ut fecitre aliquis opianionem libertati Jaυrntem post amplecti 'R. Debet in eo probabilitatis gradu Dppositum seporare, quem spectata negotii magnitudine , & omnibus tum auctoritatis, tum rationum momentis simul expen- fis , graviores Theologi existimant sufficientem esse ad excludendam errandi formidinem, & ad assensum prudeater praebendum .

Prop. III.

Tenemur servare praeceptum , quando

visis illud afrmans, es unice prsiabilis.

. Prob. Tenemur servare legem , quando prudenter judicamus illam exsistere, neque possumus , nisi imprudenter , illam negare. Atqui quando opimo asserens praeceptum , ei: unice probabilis , homo habet grave motivum illud asserendi, & nullum motivum illud negandi. Ergo &c. Ρrop IV. Extra concursium licitum es sequἰ vian senem libertati faυentem , quando opinio et unice probabilis. Prob. Prudenter operatur qui habet

69쪽

et De conscientia, de Legibus . grave motivum iudieandi actionem suam esse licitam , nullumque grave motivum asserendi esse illicitam . Atqui &c. EI

Hinc si qua sint opposita motiUi , contemnenda sunt ut scrupuli , utpote r tionabili iundamento carentia. ' Ρrobabilitas , quam supra rejecimus , est falsa probabilitas a Recentioribus eXc gitata , quae Vaga est & versatilis, ad verum & falsum indifferens. Vera autem Pr habilitas verum spectat,& quoad fieri potest vero accedit ; adeo ut in pluribus Verum semper assequatur, in paucioribus d ficiat . Hanc probabilitatem cum gravioribus Theologis dicimus sumientem essς honestae operationis regulam . Legesias n

. ntoninum I. pari. tit. 3. cap. IO.

Q. I. - licitum sit operari secundum spinionem alienam , qream tu reputas fata

R. Neg. Quia propria conscientia est

proXima operationum nostrarum regula secus, aliena . .

Q. ΙΙ. Ain Confessarius co ormare se possi opin Oni poenitentis , quam falsam credit, minus probabilem R. I. Neg. Quia cum Consessarius pro Tribunali poenitentiae sedens , doct0t sit & judex , debet secundum propriam opinionem & conscientiam poenitentem qui rei personam gerit, dijudicare . Prae

terea

70쪽

C. III. De Conscientia Dubia . 63terea cum ex probatis non sit licitum sequi opinionem minus probabilem , & mi-DUS tutam , poenitens erit indispositus, si act eam in praxi sequendam sit paratus. R. II. potest Confestiarius permittere, ut poenitens suam opinionem sequatur , si is doctrina praeditus sit, & rebus serio perpensis, judicet opinionem suam multo probabiliorem opinione Confessarii. Quia licitum est poenitenti agere secundum suam conscientiam prudenter efformatam : neque ob hoc ei deneganda a Confessario absolutio est , cum sit rite dispositus . Adde, quod cum in materia morum docti dosiis quotidie adversentur, nemo unus absolueretur, ut ad Uertit Colet . Quia quem errare crederes , iste vicissim erroris argueret . Quemadmodum ergo aegre ferres tibi negari absolutionem ; ita & ille eandem sibi denegari me

rito conquereretur.

. t II. 9uam. Regulam sequi debeant in defectu sententiarum qui Pocent , Icriabunt, dantve consilium ZR. Theologus vere Christianus I. cane pejus & angue devitet hanc quorumdam Ρrobabilistarum fatalem methodum, qui de aliquo dubio interrogati , ex tripode hoc modo profantur: Tu i quis potest, probabile est, Auctore non caret, utrumque probabile eis, elige quod ma ueris . 2. Utrumque extremum effuSiat, tum ne temere Sc extemplo sententiam proserat, tum