장음표시 사용
51쪽
24 De Conscientia , oe de Legibus .mam : quod clare evincitur ex eo, quod Lomnienses Theologi eam Thesin , ex eo potissmum propugnabant , quod sententia licet probabil1ssima falsitati esset obnoxia.Sed Perperam non enim consurgit certitudo moralis ex evidentia demonstrationis , ait S. Antoninus p. 3. Tit. 3. f. Io. sub fine, sed ex probabilibus conjecturis grossis figurpbilibus magis ad unam partem , quam ad aliam se habentibus . Suffcit ergo ad praecaVendum proximum periculum errandi in agibilibus certitudo moralis, quae licet admittat formidinem , haec formido tamen levis est , & prudenter contemtibilis . Unde agens positus in proba-hilitate inaequali , potest eligere partem probabiliorem, licet minus tutam. Ρrob. 2. Pars. In probabilitate inaequali agens licet possit sequi partem probabiliorem , sed minus tutam Valet tamen eligere minus probabilem, sed tutam. Ratio, quia periculum errandi magis praecavetur , si eligatur pars magis removens a Peccato: pro cujus intelligentia Nota : Idem non est , unam Partem esse tutiorem, S esse probabiliorem. Nam pars tutior dicitur quae magis removet apericulo etiam materialis peccati : unde Pars tutior stat pro lege. Pars probabilior ea est , quae spectatis rationum pondere,& gravitate auctoritatis , Verosimilior ap- Paret . Puta opinatur aliquis possidentem
52쪽
beneficium exigui reditus teneri ad horas Canonicas , alii communius optirantur oppositurn . Opinio amrmans tutior est , quod ad evitandum peccatum est tamen minus
probabilis, quia minus est fundata. E co trario opinio negans est probabilior, quia magis est fundata I sed minus tuta, quia mi
Dixi, regulariter quendo . Nam tenemur sequi partem tutiorem in iis omni
bus, in quibus, non obstante probabilitate malore , , ignorantia invincibili, finis obtineri non potest , nisi res ipsa praescripta
ponatur. Ut cum RSitur de rebus necessi riis necessitate medii ad salutem, de val re sacramentorum . Nam bona fides , &major probabilitas nihil consert ad valorem sacramenti, & ad obtinendum finem, nisii ponantur ea, quae ex divina institutione ad finem obtinendum sunt necessiria. Ex diciis resolvitur I. qui Operatur cum conscientia praesice dubia , I. peccat . Ratio patet ex dictis in I. Prop. E. Peccat , etiamsi speculative non du-hitet , sed practice .cum dubio operatur. 1 inge : certas sum absolute licitum esse die festo docere ; dubito tamen, an hic & nunc mihi liceat, pecco docendo. 3. Peccatum illius , qui operatur cum couscientia praesice dubia, est ejusdem rationis ac speciei,
Culus est peccatum , de quo dubitat . Ratio est, quaa habet allectum ad peccaLum Tom. f. B ejus
53쪽
2 5 De Conscientia, o de Legibus . ejusdem rationis . Huic. . si dubites, si
peccatum necne sive mortale , sive veniale , ita ut malitia in confusior proponatur , juxta multos mortaliter peccas. Quia deliberate te committis periculo pec-xandi mortaliter.
II. Conscientia practice dubia est deponenda , & quidem non per solum astectum & voluntatem, sed per motivum rationabile. Cujusmodi est I. ratio fundata. a. Ρraxis proborum hominum ita operantium sine scrupulo . 3. Auctoritas alicujus viri docti ac probi. Alioquin operans adhuc se exponeret periculo peccandi , cum Voluntas sit potentia caeca , quae dirigi debet per prudentiam intellectus. Hinc quisque tenetur in dubio ad i vestigandam veritatem adhibere diligentiam pro negotii magnitudine , et loci ac Personae qualitate, & conditione; rationes pro utraque parte diligenter expendere ;1incere exquirere Veritatem, ad Praxim timoratorum attendere , Viros doctos ac pios cunsulere , divinum petere auxilium. Nam eodem praecepto , quo quis tenetur prudenter agere , & Vitare peccatum , tenetur etiam veritatem diligenter investigare, ne imprudenter agat , seque periculo speccandi exponat. Contra, animi sinceritatem, & studium assequendae veritatis non habent qui undique opiniones sibi faventes venantur , tot
54쪽
C. III. De Coumentia Dubia . 27 doctores consulunt, donec quempiam Jnveniant- , qui pruriat auribus , qui humanis . cupiditatibus indulgeat , & secundum eas decernat: juxta illud Ap. ysoli ad Tim. II. cap. q. Erit enim tempus , cum sanam doctrinam non sustinebunt , sed ad sua desideria coacervabunt sibi magis i s , prurientes auribus, a veritate quidem auditum a- vertent, ad fabulas autem convertentur .
Quod si post factam diligentiam, nul- tum grave motivum occurrat dubium dei ponendi , tenemur sequi partem tutiorem, vel magis rationi consentaneam juxta di- cta in Ρrop. II. & ΙΙΙ. Hinc qui prudenter dubitat, an Votum emiserit , manente dubio, tenetur ad Votum , quae est pars tutior . Item qui nocte praecedente diem Veneris dubitat, an media nox elapsa sit necne, nequit carnes comedere : quae esti pars magis removens a Peccato .i suomodo intelligendis es Regula E- lis iuris In dubio melior es conditio pos- dentis R. Ρraesens regula valet solum in mate- ri a justitiae , a jure civili inducta ad lites evitandas :& hoc modo intelligitur, quando quis post possessionem rei hona fide in ceptam dubitare incipit , an sit aliena; &adhibita lassicienti diligentia , adhuc manet in dubio, potest illam retinere . Quia
licet tutior pars esset rem alienam non re
55쪽
28 De Conscientia, di de legibus. tionem juris, quod in dubio melior sit conditio possidentis, pars quae possessori favet,
evadit tutior . In aliis Vero morum
troversiis, ubi disputatur de honestate , &malitia actionis , quae humanae potestati non subjicitur, locum habet haec alia regu-Ia In dubiis tutior pars eis eligenda , sicuti demonstratum est in Prop. II. III. In iis , quae pertinent ad valorem & efficaciam sacramentorum, tenemur
sequi partem tutiorem, relicti opposita probabiliore, etiam probabilissima , ut clare patet ex damnata thesi ab Innocentis XL. In qua asseritur , non esse illicitum in SmeraMentis conferendis sequi opinionem pro- habilem de valore Sacramenti , relista tutiori . &c. Ratio est, quia probabile hominum iudicium supplere oc commutare non potest quod Christus voluit esse ne 1sarium
ad valorem ti effectum cramenti ide que, quidquid probabiliter asserunt Doctores de ejus valore , Sacramentum manebit invalidum, si falsa sit eorum opinio . Exeipitur casus extremae necessitatis, quo li-eet administrare Sacramenta necessaria ne
cessitate medii, nempe Baptismum, & Po nitentiam cum materia , & forma dubia vel probabili, quando certa haberi non potest . Quia timc lex caritatis praecipit , ut proximo opitulemur meliori modo, quo possumuS. Similiter medicus tenetur uti opinione
56쪽
C. III De Consolentia Dubia . 2'ne non solum probabiliore , sed etiam tutiore . Item quando agitur de vitando damno Proximi, quod ex caritate, vel justitia praecavere tenemurra Vno verbo, quando finis debitus obtineri non potest , nisi adhibeantur media , & non opinione tantum emcacia.
Nota: .Quod dictum est de dubio po- si livo , intelligendum est Euam de dubio negativo. Unde in dues legativo seu juris, seu facti pars tutior sine peccato omi ii non potest . Quia homo cum tali dubio licet male fundato , non ageret ex s- de , seu ex persuasione , quod actio 1 ualiae & nunc ςmet licita . . Verum hoc dubium satis facile excuti potest , utpote male funduum , eum Vel nullae adsint rationes dubitandi , vel leves& contemtibiles sint . Hinc faba sussicienti diligentia, si nihil in actione de qua negative dubitatur , appargat mali , acti9 haec tuta conscientia exerceri potest.
O Pinio Probabilis in genere moris est
actus , quo intesteuus ob motivum grave sed tamen fallibile prudenter judicat aliquia esse licitnm , vel illicitum. Dicitur I. Actus , quo intellectus -- dicat, ut opinio distinguatur a dubio . O
57쪽
De Conscient x, de Legibus . pinio enim certum iudicium includit ; 1ildubio vero mens anceps haeret. 2. Ob motivum grave , idest motivum magni momenti , quod quamvis inevidenς sit, est tamen sufficiens ad efformandum pro utraque parte judicium prudens. 3. Sed tamen fallibile. Opinio enim differt tum a scientrorum a fide disina , quae omnem errandi
formidinem ab assensu excludunt . q.. Frudenter , nempe ut operans citra utriusque partis studium rationes expendat: & ut moriVum ex quo judicat, Sacrae Scripturae , aut Patrum traditionibus , aut Eccletiae definitionibus non opponatur . . 'Porro Opinis improbabilis dicitur. N 'FNae nititur moti a lem absolute insuffesenti ad prudentem a pensum . Plurimae sunt opinionis probabilis rit-Visiones : celebriores atringam . I. Dividitur;n probabilem specu tiυe tantum , di boculat e simul & practice . Prima in mera speculatione sistit ; altera opus, tium spectat. Aliter explicatur a Probabilistis , penes quos opinio speculatiVe PrO- habilis est illa , quae spectat actionem a suis particularibus circumstantiis abstractam.
Praelica e contrario , quae objectum pro- Ponit cum omnibus circumstanti IS PartI-cularibus vestitum . Sed perperam . Nam quando variantur ' circum stantiae , non eliamplius eadem , sed altera opinio.
Alia divisio est in probabilitatem ab
58쪽
C. III. De Conscientia Dubia. 3I ntrinseco , & in protabilitatem ab extriti-
seco Illa ratione , haec Doctorum auctoritate nititur. Nota , probabilitatem ab intrinseco omne rationis genus comprehendere , sit Veratio haec ex connexione praedicati cum subjecto , sive a Scriptura Sacra , Conciliis , Patribusque eruatur. Hi enim sunt loci proprii, unde moralis sententiae probationes, & confirmationes eruuntur. Quando autem aliquam sententiam plures J heologi defenMunt , ea VOFatur probabilis ab extrinseco . Quare extrinseca haec probabilitas in solo Auctorum consensu in eadem sententia sita est . Verum nota, quod auctoritas Doctorum non movet, nisi in quantum praesumatur conjundia cum gravi ratione, qua Doctores moti , eam amplexi sunt . Unde probabilitas extrinseca resolvitur in gravem rationem
Dividitur quoque in tutiorem , & mianus tutam. Opinio quae stat pro lege, tutior; quae favet libertati, minus tuta nuncupatur . Nota , opinionem probabilem , vel probabiliorem non esse confundendam cum sententia tutiore, Vel minus tuta, cum in ab utraque praescindat. Opinio stans pro lege juxta communem intelligentiam tutior est , utpote magis remota a peccandi periculo. At eo ipso non est probabilior, quin minus probabilis, & improbabilis esse pos-
59쪽
sit , si destituta sit ' sundamentis ac doctu mentis , quae prudentem asse um prome
Ρostremo dividitur m opinionem communem, communiorem , & minus' communem . Opinio communis dicitur illa , quae habet pro se decem . aut octo Auctores non quoscunque , sed graves . Communiozest illa , ouam major numerus Doctorum defendit . Minus communis nuncupatur iula , quae a paucioribus propugnatur. Nota hic , primabilitatem in auctoritate non tam ex numero, quam ex quali tate Auelorum metiendam esse. Sunt enim Auctores nonnulli, qui absque praevio suia scienti examine , priorum vestigiis inha Lentes, vel ex necessitate , vel ex assectu , scut oves ut loquitur Navarriss) sequuntur alios.
Probabit sae ii nuncupantur ,. qui de fendunt licitum esse usum opinionis solide probabilis in concursu opinionis aeque probabilis, atque etiam probabilioris. Probabiliorinae vocantur qui ex OPinionibus probabiliorem sequendatrii docent. Alii tandem dicuntur Tutiorisae, qui spreta quacunque probabilitate , senaper quod tutius est , sequendum volunt. Primi Benjnistae, secundi Rigorissae. Oertii Rie di Tutiori ne ab Adversariis appellantur . In hac quaestione cuinam partium a sis
60쪽
C. IIL De Conscientia Dubia. 33
haerendum , satis in praecedenti capite indicavi . In praesenti vero nonnulla explicentur Oportet , quae nec Caria sunt , ut quisque sciat , quomodo a tricis , & ambagibus Recentiorum se extricare valeat :Pro. cujus intelligentia quaedam alia praenotanda sunt, quae pro comperto apud Omnes habentur. Certum est Ι. non esse licitum sequi opinionem ex quae probabilitatis , etsi intra fines probabilitatis se contineat , uti constat ex damnata thesi num. q. ab Innoceu-tio XI. Gneratim dum probabilitate tiυe intrin eca , sive extrinbeca quantumVis tenui , modo a probabilitatis finibus non exeatur , consis aliquid agimus , semper prudenter agimuS
Certum est II. ad extrinsecarn opinionis probabilitatem non sum cere meram auctoritatem alicujus Auctoris junioris &moderni I etsi ejus opinionem non constet esse ab Apostolica Sede rejectam , uti patet ex proscripta propositione num. z7. ab Mexandro VII Si liber sit aliou- us Junioris moderni, diaet opinio censeri probabilis , dum non coniset rejectam ese a Sede capo tilica tanquam improbabilem . Certum est III. non solum a Romana Sede damnatum esse extremum laxitatis , ut nimirum sufficiat probabilitas quantumVis tenuis ς Veram etiam proscri-