장음표시 사용
181쪽
est sensibile in actu O . Quod pariter de intelligentia repetit dicensa intellectus in actus est intellectum in actu n 1 . Porro si animae tum sensus quum intellectus iugiter, ceu eius Vita, insunt; ergo ipsi sensibile et intelligibile quoddam primitivum adhaerent. Eidem consonat Ilar filius Fie inus. qui ait a prima vis animae mens est, cuius actus est perpetua non ergo momentanea et acti dentalis contemplatio veritatis η . Quam tamen veritatem ontologicam eum Lethnitius ratiocinio potius ex altissimis ontologiae priueipiis deduxerit, animaeque per modum mctgis consequentiae tantum applicuerit, quam apposita cognitionis anali si invenerit, saetum est, ut ipse qualitati, et quantitati obiecti cognitionis male item prospexerit, atque mentii deas plane subiectivas, vel saltem incertae naturae, se Plures quam suissent necesse constitutioni ac ovolutioni facultatis cognoscitivae, indiderit. Analytica quippe observatione compertum est, intellectui unieam sumcere ideam, ceu lumen vel medium universale ac simplicissimum cognoscendi, idque obiectivum, idest menti penitus extraneum, atque oppositum. 2. ' Verum iterum est, plura quandoque nobis intus accedere laeta, quin ea advertamus; ast etiam po Si Studiosissimam ac intensissimam animadversionem numquam conscientia nobis edidit. illa in animo vigere ac storescere idearum germina, ut ipse adstruit. Id unum nobis tandem admonet eonscientia nos facultatem gerere indesinitam ae pene illimitatam eognoscendi quod quidens est, aut ad ens spectat, quia obieetum mentis est eris in seriere. 3.' Quoad demum simplieitatem, evolutiones, repraesentatio nes, Pereeptiones et schemata monadum, eum omnia gratis consscta Sint, gratis respuuntur, eoque magis quod perceptio utpote scius imtellectivus non possit quin ingruat pantheismus et fatalismus congruere monadibus corporeis, simplicitate et intelligentia, neque monadibus animalibus, mente earentibus, tribui. Triplici ergo principio etiam hoe sistema ad ver Satur.
282.' Emmanuel Eant de Koenisberga tu Prumia opus ideogoni cum ab Re id adversus idealismum Hume, et Sceptici sinum Berkeler siὶ S. l. LXXV l. lv - s. I. LXmuli: I. ait a tutellectus humanus fit in
actu per speciem rei intelli ψhilem ti deam n. Iline cum ipsa doceat - intellectum esse per se cognos ibi em - ly intellaetus signisseat obiectum, vel ideam intellectam . non ipsam saeuitistem intelligendi, quae non equidem per se. Ssdper eius ideam etiam intelligitur. 2J Κant adliaesit eius discipulus Fiehia. qui a pura animi acti citat0 c 'gno Scitiva omnia traxit, esto , et non ego, seu inundum et ip3um Deum ; ipso
182쪽
Iochianismi sureulos, eoeptum, enixiu S pro Secutus, novum adornavit systema , quod analogia aristotelica recipientis, neu non falsa cuiusdam divi Thomae sententiae 1 interpretatione totum sermo elaboratum videtur. Id nobis, maiori qua steri potest claritate, est hic summatim asserendum, ut nedum eiu S elementa, Verum etiam principium, quo discessit, ordo quem tenuit, ac finis demum tristissimus, id est rationalismus, in quem tandem erupit, nitide clareque adolescentibus pateant, quibus nil, ae o maxime no Stro, utiliuS e St, quam Sente-hram hanc omnium serme nune.temporis errorum, dignoscere, quibus eis ea vendum est a . 1. ' Κant, controversia S ideogonicas locvianos inieret rei dianos dirempturus, iudex sedit, atque locvianis conceSsit omnes cognitiones per experientiam quidem menti illucere, non tamen omnes ab experientia progigni, cum multae sint universales ac necessariae, vel a priori, quae non uisi ab arcana et complexa mentis acti itate iudicante, a rei dianis iam adumbrata. prodeunt, quaeque tunc distincte elueent, quum sensibilibu S Ope acti itatis iudicantis adnectuntur. 2. Quare duplex est in quavis cognitione elementum probe Secernendum, materia et forma: illa mutabilis, contingens, empirica et a posteriori; ista immutabilis, necessaria, rationalis, et a priori. 3.' Quaenam et quot sint elementa eiusmodi a priori, nonnisi recta iudiciorum aualrsi et classiste atione tute deprehendi potest. 4.' Porro iudicia duplicis generis censentur: Sunt quae analytica vel a priori, sunt etiam alia, quae synthetica vel a posteriori vocantur. Priora ea appellat, quorum attributum est intrinsece subiecto identificatum, ut Si diceretur Deus
tialiter includitur. Posteriora ea aestimautur, quibus attributum acci dentaliter unitur subiecto, veluti - corpus est grave - gravitas haud neceSSario corpori competit, atque ut, an corpori competat, e Oguο- tamen in eo dissert, quod Kant mundi realitatem dubiam tantum reliquerit dicenS - nos an existant noumena vel entia neSeire-; Ficlite contra eorum SubSistentiam abiecit . atque in purum cognitionis figmentum redegit.
3ὶ Sententia Doctoris Angelici, qua ipse abutitur, haec est: a tales facit eas lintellectus agens specias intelligibiles i. qualia est ipsH: Dam Omne agen Sagit sibi simile s. Contr. Gent. li, LXX, Vl. I 2 Rationalismus duplex est, alter philoSOphicus, alter theologicus. Ille bifariam adhuc dividitur. in dialecticum vel earte Sianum, qui assensui ideam claram et evidentem semper exigit: et in metaphSSinum, Vel negetianum, qui ideis realia absorbet, atque ideas lautum existero et cognosei docet. Rationalismus autem theologicus ideis ne dum contingentia, sed et divina, Puta mysteria fidei. subiicit . adeo ut nil praeter ideas mcnte conspectas, subsistat :ideoque solis ideis est credendum. soli ratiori ideis sultae sidendum. Uterque Porro rationalismus germanum est Lautismi corollarium.
183쪽
Seatur, nec ssum est e perientiam adire. d.' Rursus cum synthesis praecedat anal TSim, consequitur, praeter iudicia synthetica a posteriori, praehaberi quoque iudicia 3ynthetica a priori in qu mus praedicatum neque subiecto necessario continetur, neque Suffragante ex perientia ostenditur subiecto utcumque adiungi, cuiusmodi haec sunt ex gr. - γ- - 1 α 12 - , - linea recta est omnium brevissima duo interpuneta decurrentium -; - emetus Suam arguit causam - aliaque id genus petplura. quibus seientiae rationales et naturales abundant.
n.' Posilis pino hi de indiciis. quorum se ille et praedicatη neque analysi si lecti, neque experientia probentur subiectis inclusa aut coniuncta, coneludendum venit praedi eata eiusmodi a mentis activitate produci, atque, Sensationum oecasione, suppleri, eum hae e iudiei a synthetica a priori prolaruntur. Hint quaestio ideo gomea tota hic recidit, quomodo videlie et - Explicetur larmatio indiciorum syntheti eorum a primri . T. In hune nnem collatis viribus, analysim praefatorum iudiciorum instituit, atque, ut sibi visus est . quaedam praedicata a priori adnotavit; quibus perae iis, decrevit - septendetim detexisse larmas
animae eongenitas, neeessarias et universales, quibus mens in rerum pereeptionibus'necessario utitur, suntque leges transcendentales, Vel elementa octivitatis auimae eo gilantis - . 8.' Earum duae sunt visiones purae sensibilitatis, una, idest tempus ad sensum internum, altera, seu spatium, ad sensum exlernum, spectans. Scientia, quae ii S Studet , Heatur aesthetiea transcendentalis. D. Ex reliquis larmis, duodecim . qu8s more aristotelico, ea tegorias, vel eoneeptus univerSales
et sundamentales appellat, intellectui inseruntur, quibus semper, cum aliquid cognoscitur, utendum est; atqne in primis ipsarum quatuor primariae sunt, idest qualitas. quanti ius, relatio et modalitas, qua rum singulae in tres subdividuntur larmas secundarias, quae pro qualirate sunt realitas, negatio, limitatio; pro quantitate, unitas, Pluralitas totalitas pro relatione substantia, causa, actio tum torum eor-
relativis; pro modalitate, possibilitas, existentia, necessitas. Quamobrem aliquid cognoseere aliud tandem non est, quam id in data qualitate, quantitate, relatione et modalitate considerare, vel classisieare. Seientia de locis nis nomen analyticte transcendentalis obtinuit. Io Demum tres ulti ae veniunt, formae absoluti nuneupatae, quaSKant rationi, utpote s ultati absoIuti, vel ex principiis eortis consequentias inconcuSSas de enti, indulsit, atque Sunt to ego, mundus, Deus: harum doctrina voca it - dialecticam transeendentalem . 11.. Hisce porro categorii universalibus intellectus cum forma temporis, ope phantasiae tranβi dentalis, coniunctis, schematiamus conficitur , aut sehemo Seu ima' generalis, quae medium inter categorias puras, et obieeta eo veri a experientiae, locum tenet, indeque paulatim, per phaniaSiam em hi eam, magis magisque determinatur,
184쪽
donec senctationis interventu, ad singularem et plenm rei sensibilia- rationem, ut ait, vel individuationem nou perveniat 1 . Sie, primo lormatur triangulum generieum Sehema primitivum ; postea triangulum specificum imago tandem triangulum individuale sensibili aetatio . Atque hinc propterea experientia et mundus externus a spiritu humano categorias intellectivaru cum sormis subiectivis sensilivi latis copulante, procreantur. 12.' Quapropter mundus prout nobis obversatur non est nisi apparens Vel Phaenomenicus, ut qui tu se usus externos, quasi in quaedam Specula, restectens, trans organa, veluti obiecta post speculum, conspicitur, quamquam reapse illie nou existat 13 Quem tamen idealismum horrescere videtur Κant, SubiungenS, nos quidem mundum, Pro ut nobis apparet, seu in quantum phaenomeni eam, cognoscere; an autem ipse existat reipsa, necne, nobis incompertum esse . eum non liceat limites Rubiectivos cognitionis, vel sormas intellectus et Sen Sus transilire. 14 ' Tandem, si qua nobis est virtus realitatem vel noumena pertingens, haee ad rationem pertinet, non quidem theo reticam, quae phaenomeni S etiam volvitur sed ad rationem practicam, qua ineluctabiliter credimus aliquid desoris existere, quamquam id firmiter probare nequeamus Per argumenta. Hoc est systematis Eantiani compendium 2 . 283.' Animadversiones eriticae - 1.' Quoad ea, quae ex Mevii et Reid penu depromta sunt, rationibus iam ad ver SuS eos congestis est etiam hoc systema convellendum. 2.' Ut autem propius aecedamuS, cuique notum est, Κ antismum totum suppositione iudiciorum Syntheticorum a priori laborare, atque eo tantummodo contendere, ut eorum comperiat originem. Ast haec suppo Sitio gratuita sane est, imo
et absurda. Neque proinde quae ipse protulit in medium, iudiei a Syntheticis a priori cooptantur, sed anal Itieis. Manifestum est enim, in linea recta subiectum maiorem iam includi brevitatem praedi-l ὶ Animadverte sensationem , quae iuxta Rant rem indiridua , extra avi. mas limites Sese minimct porrigero, ae prorsus subiectivam esSe, idest in ptam rei externae attingendae. Hinc cohaerenter Kant tuetur - noumena ignorari propter impotentiam sensationis foras exiliendi. ideoque individuationem praedictam phaenomenalem esse Scepticismum orso olet, quamquam intor dogmatismum et Scepticismum se consistora possa stulti SSime rebatur teὶ Ηοo systema variis nominibus solo: nunc,pari, formatismi videlicet, transcendentalismi, criticismi. et rationalismi ge manici. Dicitur formalismus Propter allatas sormas; tranaeendenιαlismus. Mia hasce formas a priori esse tuetur ; eriticismua, quia rationem humanam ad examen, vel ad censuram re oc3r' prae Sumit . quasi ipsi, praeter tum n rationis, aliud assulgeat tumon naturale certius ad evidentius; rationalismas germanicus, quia re elationem divinam tam εxternam quam internam tolli, at quis spem, ac fidem in solataeea rationa ess6 ponendam Germanicus i is tuetur.
185쪽
eatum ; in emetu subieetum) eausam implieari; in binis summae faetoribus subiectum eorum summam praedi ea tum) eoexistere et ita porro de aliis iudiciis, quae ipse syntheticis a priori ae cen Suit,
atque omnibus fere scientiis inserta evulgavit. Quae eum ita facillime hasis suffodiatur systematis, totum et superaedificatum aedificium suo pondere premitur et dilabitur. 3.' Nihilominus ex tot supposititiis indiciis unum erat veri nominis syntheticum a priori, atque illud, quorei subsistentia percipitur vel affirmatur his fere verbis - aliquid existit hoc vel illo modo - . Quod utique iudieium prae caeteris notatu dignum fuisset, quippe quod primas rerum generet cognitiones. 4.' Non tamen ad sensum Eant est syntheticum dicendum, sive quod eius praedicatum unicum est, simplicissimum, obiectivum, a priori, idest idea existentiae, vel entis, sive quod etiam praedicatum non identineatur Subiectis vel rebus sensu pereeptis, tamquam pars subiecti indivisa et integralis, sed ipsis unitur eo modo, quo idea adiungitur, vel potius resertur realibus, vel lux visibilibus, aut exemplar eius imit tionibus; quia quod homo sentit vel experitur realiter in sensu, coulemplatur item in idea, adeo ut sub duplici distincto et incommunieabili modo eamdem rem attingat, idea liter et realiter, atque Secum ipse dicat - quod mente tantum virtualiter et implicite cognosce ham qua ideale, modo id sentio realiter et actu existere - . Cuius rei identitatis in utroque statu, ideati et reali, cognitionem, iam Probavimus provenire ab unitate animae sensitivo cintellectivae, quae eodem tempore sentit et intelligit. 5. Iudiciis sintheticis ad unicum obiectivum, et a priori redactis, eorum quoque praedicata vel formae subiectivae ad uni eam formam obiectivam restringi debent, cuiusmodi foret idea entis, omnium simplieissima, immutabilis, universalis, obiectiva, a priori. omnibus iudiciis necessaria, ut alibi clarius etiam ostendetur. Nam intellectus unicus et simplicissimus est; ergo et unica, eaque simplicissima eius sit forma opus est . a Impossibile est, inquit S. Thomas, simul multa primo et per se intelligere: una enim operatio non Potest simul multis terminis terminari s l . 6.' Id quam herum Sit. levi in humanam cognitionem observatione colligitur. Enimvero ut o liquid evadat obiectum cognitionis, necessum non
est ipsum sub data quantitate, qualitate relatione 2 , et modalitate
contr. Gent. L. XoIH. 2) Alias sunt condition, rerum subsistentiae, aliae earum perceptimis . Res eontingentes equidem . . subsistant, debent determinatam gerere quat,
Latem , quantitatem , relation . modalitatem. non tamen cogimur eas cuin
hisco proprietatibus Semper et hique , si necessario percipere . eum quisque possit concipere eas in genere a quo ulla peculiari qualiscatione. Ergo datur cognitio sine hisee lormis, quas liunde Eant vellet necessario atque essen.
186쪽
concipi, sed sub ratione entis, vel existentiae, quo semel ita conee-yto, concipiuntur simul eius proprietates quantitatis etc. si aliquas earum tamen habet. Diximus, Si aliqua S habet, quia neque verum est. neque a Eant ullatenus est probatum, quodlibet ens quod eaeteroquin in mentem ineidere poterit iisdem dotibus semper insigniri, eum Deus, ens utique persectissimum , iis non donetur. Ergo categoriae quantitatis, qualitatis et relationis originariae non sunt, Sed deriVatae, atque procedentes a secunda modalitatis sorma, idest ab existentia. T.' Verum existentia eiusmodi debetne eoncipi ut realis et SubSi Steus, an utpote tantum ideatis et possibilis' Responsio illleo in promptu est, dummodo attendatur mentem indigere notione originali entis in genere, non autem notione entis realis necessarii aut contingentis; tum quia perceptio divinitatis non est elementum intrin- Secum cognitionis humanae, tum quia realitas contingens nil adiungit operis vel per laetionis intellectui, qui sive idea litatem rei, sive etiam realitatem cognoscat, idem semper est; ut si librum realem perciperem, putasne ideam libri quadan tenus immutari, augeri, minui Sola itaque notio entis universalis forma est mentis originaria, at essentialis , qua sublata nulla oritur cognitio. Porro notio eiusmodi quid tandem est, nisi possibilitas, vel ens ut possibile' Ergo in primam categoriam modalitatis, idest in possibilitatem, omnes duodecim sormae Eantianae resolvuntur, tamquam in earum originem atque radi cem primitivam . Quod insuper luculentius colligitur ex universalitate sormarum qualitatis etc. quae non nisi procedit ex possibilitate ipsis adnexa, qua sit, ut nedum qualitas etc. steterminata, et peculiaris, sed inde terminata plane, et indefinite iterabilis et applicabilis conet-piatur . 8.' Quoad autem ideas absoluti rationi conereditas utpote iugenitas, animadFertimus, to esto, Vel animam et mundum, immerito vocari absoluta, cum talia non sint nisi relative. Unicum tantum estens absolutum, nempe Deus. Ergo ex tribus, iam unica remaneret
tialiter menti, ut formas primitivas, adscribendas, ut ipsa Vale8t cogitaret idcirco eiusmodi sormae gratuito confictae suorunt. neque ab iudiciorum natura, ut ipse sibi blanditur, deductas. Item perceptio alislleetiva. de qua spar-Sim locuti sumus . solam rei subsistentiam conside at, Sicque fieri potest sine explicita cognitione eius proprietatum, quae paululim distincto postea inquiruntur, ut persectior enitescat cognitio . Rursus, Kant minimo mimadvertens disserentiam inter ideam qualitatis. quantitatis etc., et quantitatem. qualitatem etc. In rebus e istentes, constituit eas ualeas eSSe, ae tantum mentales subiectivas, atque tamen necesSBrias oxistet ille rerum , quae . ut primum iis vestiuntur. tunc existere et creari videntur. Quod est absurdissimum. Nam allatae proprietates plane invicem discrepunt, cum in mente ideoles et uni. versales aint, in rebus , reales et singui res.
187쪽
sorma rationis. Atqui Deus nequit in praesentiarum nobis esse lor-ma elementaris et originalis rationis, Sive quod hoc in casu esset etiam materia cognitionis, sive quod sorma rationis uni ersalis sit oportet, ac omnibus cognitionis obiectis applicabilis, cuius certe naturae non est idea Dei; tum demum quod Deus non cognoscatur per quamd8m naturalem intuitionem, sed per demonstrationem innixam principio eausalitatis, proindeque mentem iam constitutam et ratiocinantem Supponat. Nulla ergo est rationi ex tribus memoralis ingenita forma. s.' Ad sormas sensuum, temporis nimirum, et Spatii
quod attinet, parum negotii nobis lacessunt, cum ipsae sensibilitate tantum contineantur, neque propterea in censum rerum intelligibilium reduei possint. Quod si, non de tempore et spatio sensibili, sed de idea temporis et spatii agatur, tunc quidquid in eorum notionibu Sformalis et intelligibilis occurrerit, totum est ex idea entis, Vel P0S- Sibilitate derivandum, uti ex eorum indeterminatioue ae universalitate
eon Stat, quae solum ex sola idea entis in determinati oriri possunt. uti in serius videbimus.10.' 0uibus igitur discnssis coneludendum - unicam esse mentii nil Iam formam originariam, primitivam, immutabilem, uniVer Salem. Obiecti am, nempe ideam entis universalis non animi aetivitate partam , Sed divinitus nobis tollatam primo creationis nostrae instanti quod est maxime notandum, ut ingens, imo infinitum discrimen inter hanc nostram ideam et Kantii formas internoscatur. Formae enim Eantianae, utpote subiectivae, fatales, nequeunt entia prout Se habento Stendere, neque ad rerum veritatem perducunt, atque Soli S Phaen0menis ei reum cinguntur. Hinc aeeidit, ut ipse in scepticismum et idealismlim te terrimum inciderit, Dei existentiam nulli mode posse demon-S'rari docuerit: cui si praetice tamen creditur, id instinctive et caecolato PraeStamus, cum penes ipsum receptum Sit, - hominem Phaenomena, non noumena apprehendere, atque duplicem ordinem adeo
oppositum realem et idealem in unicum et indivisibilem coire - . Quo sane nil absurdius, nihilque perniciosius l . 284. Triplex ergo principium et ipse infregit, 1.' ideis obiectivitatem denegando 12.' superflua admittendo, 3.' nullius ideae genesim explicando, quippe qui imperite problema ideogonicum propo Suerit. cum non - quomododiant iudicia s3nthetica a priori, quae deerant - , sed , - quomodo nat iudicium primitivum de rei subsistentia - inquirendum erat.
lj Tria sunt in Kantis o uelanda: 1. distinetio cognitionis a priori, et a posteriori; 2.' distinctio sor te cognitionis ab olus materia; 3. essentia eognitionis in iudicio constituta quo fit ut cognoseoro id sit quod iudicare. Nil tamen eorum reete ipse pr0 rutus est, ac funditus perser .tatus.
188쪽
PROTOLOGIAE PARA TERTIA Animadversio generalia in reiecis systemata.
creditum est - obiectum cognitionis ex animi visceribus eductum iri , eum contra altius sit repetendum, ut POSSit esse medium universale cognitionis, atque veritatem ostendere. Hinc monila D. Augustini, qui omnes admonet, ne temere quis dicat, a Sibi lucem et veritatem esse, aut in Semetipso res cognoscere B l . Idem repetit Doctor Seraphicus, qui nos omnia docet conspicere in veritate, quae ut Candelabrum lueet mentibus humanis 2 . Idem Doetor Angelicus, cui familiares sententiae sunt: a animam eodem modo Se cognoscere ac
caetera idest in specie intelligibili: eam intelligibilem esse per participationem luminis a veritate divina suentis; atque Solius Dei esse naturam habere intelligibilem, quae nimirum sibi lux, atque intelligibilitas sit a ca . Qui ergo animae intrinsecam, atque essentialem impertiuntur intelligibilitatem, qua sibi in cognoscendo Suniciat, eam deificant, quemadmodum iam alibi ostendimus contigisse formatismo transcendentali, qui tandem in anthropolatriam degeneravit. Quod, etsi saepe alibi dictum, numquam est sat perpensum, eum ibi vigeant
radices insectae errorum neotericorum, quae si foveantur VireScent, atque alios etiam sui estiores germinabunt erroreS.
SYSTEMATA QUAE ETIAMAI POTENTIAE COGΝoscITIVAE OBIECTUM DI INUM COPULENT, EIUSDEM TAMEN OBIEcTI SIVE QUANTITATE SIVE QUALITATE EXCEDGNT
gnomento, a quo philosophia italica suum nomen accepit, caeteris persectius naturam perSpexit id earum, quam suam Vulgaribus superstitionibus imbutus, eas deificaverit. Hisce ninime immorans, originem praeterea id earum inquirere sibi in animum induxit. Ad id operis animadvertit 1. effraenem nobis i idere veri inquirendi eu- In Psalm. - germ. VII de verb. Dom - Lib. 83 qq. LXI.s2ὶ Itin. ment. in Deum etc. - s. l. LIXXVII, J. 3ὶ contr. Gent. L. III. c. XIV. - S. L LXXXVu, l. Diqilirso by Corale
189쪽
IDE GONIA CAPUT eu AnxnM 187piditatem , qua perpetim in abdita atque imperuri naturae provehimur. 2.' Quo firmiter constituto, pereontatur, quinam veritatis adhue 1gu0tae inquisitio institui queat. Vel enim veritas in uisita iam ante investigationem cognoscebatur, vel non: Si priuS e0 oscebatur, et cur igitur in eius inquisitione satigamur: praeSentia vel possessa contemplantur, non inquiruntur. Sin autem nondum noscebatur, cuius ductu in eam movemur qua norma eam reipsa esse, discerni inus' 3I Quod ut explicaret, in medium quamdam attulit cognitionem mutram, vel
mixtam, adeo nimirum claram itemque obscuram, quae obscuritate ad verum inquirendum, sua vero claritate ad ipsum internoscendum nos impelleret, sic ut, qua obscura, cognitionem, qua clara, reeO-gnitionem veri pareret. Huiusce mediae cognitionis exempla sunt notiones oblitae, quae ad reminiscendum, atque Bd revocata recogn scenda ut iam habita, mentem disponunt. 4. ' Quapropter cum sciendi cupido sit universalis et indesinita, statuit omneS idea S animo ingeni laS, ac Secum e regionibus supernis. in quibus animae corpore solutae praeexistebant torporibus, delatas, quarum eum tenebrico Sume orpus animae ingrediuntur, fuerint serme oblitae. 5.' Atque hinc cognoscere idem acdit ac meminisse. Id exemplo cuiuSdam puer I confirmabat, qui licet nil unquam didicisset, ordinate tamen ac Sensim interrogatus, etiam de dissicillimis problematibus, protinus respondebat et quidem recte. Ergo, intulerat Plato, puer iste iampridem id eis donabatur, quibus in recte iudicando, dirigebatur, dummodo concinnis ac aptis interrogationibus excitaretur . 287.' Animadversiones critieae 1.' Principio, duplex elementum iam alibi notatum, est iterum in Platone accurate Secernendum, videlicet 1. traditionale vel sabulosum, cuiusmodi est praeexistentia animarum, ae idearum deificatio, 2. et rationale vel philosophicum, uti origo id earum; primum auctoritate, secundum rationibus resellendum . 2.' Quoad porro idearum ortum idem ac nos vidit, ac proposuit problema ideogonicum, hac sormula expreSSum - quinam seri potest ut ignota quaeramus, vel iudicium de eorum veritate aut salsitate primo promamus, absque idea praeexistente, quae nobis qu8erentibus vel iudicantibus regula sit - ' Hoc ut solveret tot ingenitosirpos, 'el ideas ad visit, quot veritates speciales inquiruntur, vel quot proseruntur iuditia: atque hinc error eius maximus et radicalis. Ideae siquidem, ideoque et iudicia, quae ideis componuntur, Sunt adeo in divulse arcteque onnexa, ut primitivis cognitionibus vel iudiciis explicatis, Sponte veliti sua et caetera inde manantia explicentur.
Disse ultas ergo explicandae riginis omnium idearum tota versatur in adsignanda origine ideae Pr,nae; vel primo iudicio, quo res percipiuntur. Vix enim haec cogni' primitiva declaratur, illico patet origo aliarum idearum, quae nou S m nisi totidem, pene dixerim, relatio-Diuitigod by Corale
190쪽
nes vel fragmenta, aut partes cognitionis primae ope abstractionis, analysis etc. exeerrine. Explicationi autem cognitionis primitivae sat Superque est idea cntis, qua assirmatur - subsistere ens aliquod sensibus expertum se. 3.' Neque aliud innuit factum pueri, ni Si quod, ait s. Λugustinvs 1 ; ipse habet naturale iudicatorium, Vel potentiam iudicandi, aut discernendi verum a salso in genere, cui muneri Sat est regula pariter generalis, vel idea entis, qua dignoscitur id quod est . aut non est, id est verum et salsum. Id scite revera vel ipse viderat Λristoteles 2 , qui adversus Platonem docuit, haud opor-istri puero omnes veritates esse originarias atque innatas, quippe quae ex principiis evidentibus ac in demonstrabilibus deriventur, quorum Primum est prinei pium contradictionis: porro principium contradictionis, idea entis, ceu seminario seientiarum contineri ostendunt prae caeteris Λlexander Alensis, et s. Thomas 3 . 4.' Demum Plato ad animarum Praeexistentiam convolans, nondum problema ideogonicum Sol ebat, sed ex hac in alteram vitam transserebat, cum item redeat quaestio: - quomodo anima in altera vita suas fuerit ideas adsecuta -Hisce simul collectis per spieuum sit, Platonem in tria Drincipia etiam offendisse, proptereaque de Serendum.
MALEBRAN cuius 4 288. o Nicolaus Malebranchius, praesbyter Oratorii, probe considerans corpora intrinseca intelligibilitate ea rere, ne ideis ceu mediis intelligibilibus cognitionis egere, itemque ex Patribus accipiens, ideas
aeterna esse exemplaria rerum, vel rationes divinas Deo congenitas. sanxit: 1. theoriam Dilionis idea Iis, qua torpora in Deo, tamquam in medio universali cognitionis, cernerentur. 2.' Cui tamen visionis in De lib. arbit - L. I. c. VIII Retraei. Exemplum pueri allati attingens. alti a neri potest, ut hoc ideo possit linterrogatis reSpondere j quia natura intelligibilis sintellectivaὶ est, propterea quia pra ens est si, quantum capere potest. lumen rationis aeternae. ubi haec ine mutabilia vera conspicit, non quia ea noverat aliquando , et oblitus est . quod Platoni vel talibus visum est a . Ibi d. c. IV. - S. Thomas quemadmodum saepe de id earum deificatione ita de animarum praeexistentia in suis operibus loquitur, arius utramque reiicit.
44 ipsi sere eohaerent Marsilius Ficinus, Thom8SSini. Vieo, Gerdit, aliiquo