장음표시 사용
211쪽
quod numquam mens errat s , seu ens in commune quod incogniatum esse non potest 2 quia obiectum mentis est ens vel verum commune 3 . Enimvero, illud quod primo intellectus concipit quasi notissimum, et in quo omnes coneeptiones resolvit vide iam ex uno lumine omnium idearum Originem est ens n 4 -; eoque magis, quod iuxta Scholasticos -.ens et verum convertuntur 5 . At veritas, vel ens in genere estne Deus ipse inteli tui agenti inhaerens instar formae vel obiecti primigenii ' minime: prosequitur enim Angelicus: a ipsum lumen inteIlectus nostri non se hahet ad intellectum
nostrum sicut quod intelligitur obiee um determinatum , sed quo intelligitur medium universale cognitionis n: quia alibi subdit: u illa lux vera illuminat sie ut eausa universalis 6 ; ideoque multo minus Deus est id quod primo a nostro intellectu cognoscitur u G .
Lumen ergo intellectus agentis non est DeuR, qui revera ens universale . vel commune vocari nequit; uti ex professo docet Angelicus duplicem discernens veritatem, alteram eommunem, uni Ver Salem, abstractam, alteram permnalem, realem; ex quibus prior idea entis, posterior Deus est. Item: a cogn0scere Deum in aliquo communi in idea estis universalis non est simpliciter Deum cognoscere, sicuti eognoscere venientem uon est cognoscere Petrum, quam is si ιPetrus veniens n 8 . Neque regeras - luinen intellectus subiectivum
esse-; nam expresse Doctor profitetur et id nobis esse a Deo immediate impressum n s . Ex quibus itaque evidenter insertur, lu- meu intellectus tametsi divinae originis, atque ab intellectu humano i in S. l. XvII. III ad 2. 23 De verit. XXII. ad X. 3ὶ S. l. LV. l. ιὶ Do verit. I. l.
5ὶ ibid. cui consonat S. Bonaventura : a nisi cognoscatur quid est ons per se, non potest plene sciri definitio alicuius specialis substantiae ; esse est id, quod primo cadit in intellectum v itin. ete. 6ὶ s. l . LXXlX, IV ad i. - Πinc etiam expresse dicit: α obiectum intellectus est ens uuiversale . S. I. CV, IV.sτὶ S. I. LXXXVIII, III, ad I. - verit. X. XIl. Quid regerunt Gioveri,niani P R R. I. il , l. - S. l. LXXIX, VII a. intellectus respicit suum obiectum
secundum communem rationem entis . et i a intellectus habet operationem circa eos in univorsali s. S. l. LXXix. II. quo sano modo Deus neque est. Deque proprio intueri potest. PSeudomy ticis ot neoplatoni eis plura sunt hic verbe
R De creat. spirit. art. x - do verit. Xι. l. - s. l. XVI. V ad 3. aita omnis apprehensio intellectus a Deo est . . s. l. LXXXIX. lv declarat divinam praedicti luminis participationem secundum sidei d umenta. Idem de
verit. X. Vt - s. I, LXXXIV, IV ad I.
212쪽
diversum, nondum Deum esse, cum non omnia reserat quae Dei sunt. non sapientiam, non bonitatem, non Omnipotentiam. non iustitiam . non eius integram naturam unam et trinam, aliaque infinita.
sod de ipso solum participat quod idealem immutabilitatem, intelligibilitatem. aeternitatem, necessitatem etc. quibus logicis characteribus nedum lumen istud, Ferum quoque omnes ideas luminis praelati inlluxu enitescere cernimus. Ecquis ergo immutabilitatem, neeessitatem. aeternitatem Principiorum rationalium eo usiderans, putat haec Deum esse, aut Dei attributa quaedam mentis intuitu inspecta Ex Deo utique sunt, et di Vina . non tamen Deus ipse conspeetus. Id eruitur etiam ex sacra Scriptura . ubi dicitur equidem - Deum esseveritatem - . nulli bi tamen e converso - Veritatem esse Deum , quia non tota di initas Veritatis notione continetur, et expromitur quia nune veritas mentibus humanis manifestatur alio prorsus modo. ac in Deo invenitur. atque Deus est. Nam veritas nobis ideatis et ahstracta videtur, in Deo autem realissima est . atque eompleta. Cum itaque repugnet lumen intellectus agentis ens reale et completum, nempe Deum esse et appellari, satius est eum D. Thoma concludere - nil aliud esse . quam ens commune. universale, iudeterminatum . Ohiectivum et aeternum - . . a. - positio originis idearum ad mentem s. Thomae. 303.' Principio nobis est probe considerandum, Doetorem Angelicum neque in sensistarum . neque in platonicorum ideo gonias coit Sensisse, quod perspicuum sit ex theoria de intellectu agente, ideo inVecta, ut utrasque exploderet. Porro in theoria thom istica de intellectu agente septem sunt sedulo secernenda, 1. intellectus agens, 2. lumen eius, 3.' phantasma sensus, 4. eonversio intellectus lumine perfusi super phantasmata, 1. illuminatio phanta Smatum 6.' specios intelligibilis, T. ' intellectus possibilis, vel patiens, quo Species intelligibiles recipiuntur 2 . Intellectus agens eSi rationis facultas. quae lumen sibi infixum rebus cognoscendis adhibet. Lumen intellectus agentis appellatur cauSa prima, Vel agens primum et principale
Attente opera D. Thomae perἰogentibus duo invicem distincta sere ubique notatu dignissima os, veniunt. 4. intellectum agentem coniunctum iri lumini naturae et originis divinas; 2. atque hoc lumen nondum Deum es Se . Blias ipsius Dei iam nunc intueretur essentia, quod dictu impium est.
2j in quorum intelligentiam digni sunt qui attente legantur art. lil. IV l. LXXlX S. I. necnon art. IlI, IV q. LX lv. et art. l. II. q. LXXXV eiusdem
portis Summae , ubi iterum atque iterum , semperque iisdem sera verbis aciconsueta claritate modum agendi intellectus agentis exponit; vos enim haud decet hic integra loca referre, ne nimii videamur .
213쪽
rium 1 , aut etiam materia causae intellet livae 2 . Quae bina elementa vi intellectus agentis, quam alibi etiam Vocat a Virtutem quamdam animae nostrae 3 , ad phanta Sma SeSe con Vertentis a. simul uniuntur: hac unione fit, ut phantasmata lumini intellectus sieadiuncta, illuminentur ae intelligibilia reddantur, idest in lumine intelli eius agentis eonspiciantur . Atque inde, dimissis conditionibus individualibus, seu realitate rerum Perceptarum, ex irgit species intelligibilis immaterialis, vel uni er Satis, Vel conceptus rei tamquam possibi iis intellectui possibili prae Seutis. Hic intellectualis conversionis ordo aliis verbis sic exprimi y0 St. H0 minis natura utpote simplex. atque sub omnibus potentiis Seu Sitivi S et intellectivis una semper acidentie a. acceptis sensationibus, ope saeuitatis Synthesis primitivae.
vel rationis 4 intellectus agentis lumen intellectus sensationibus eo niungit, cen synthesis Primiti a Vel conversio intellectus , phantasmata illustrat intellective Percipit , atque species intelligibiles
vel ideas rerum aequirit. Hac ratione sensibilia in speeie intelligibili vel in idea apprehensa uni Ver Sali zzari dicuntur, quia eorum tantum mente retinetur essentia, aut possibilitas contuenda in aliis atque aliis individuis etiam realietrabilis. Si e. ut menS post v. g. noris pereeptionem intellectivam, poterit noreS sibi ex hi re innumeros, atque, prout oceurrerit, nores reales in eadem idea noris conspicere. Hi ne mens dieitur adepta speciem, vel ideam specificam universalem, et singulis individuis eiusdem naturae applicabilem . Atque hine eolligitur I. intellectum agentem solo nativo lumine instructum adhuc non esse, ut ait Angelicus 5 , nisi in potentia
4ὶ Non ergo, ut non ita pridem in diariis vulgabatur, natura animae per se. et immediate . sed per saeuitatem rationis copulat lumen intellectus sensationibus. Id enim clare in Sinu3t a. Thomas: a mens spurus intellectus Jregit inferiores vires, et sic singularibus f phantasmatibus vel sensationibus Jse immiscet movente ratione particulari inon igitur ipsa natura animaοὶ quae est potentia quaedam inon iterum tota natura animas indi vidualis , quas alio nomine dicitur cogitativa s. De Verit. X, V - . Vel rectius otiam, non animas natura, sed hominis, in rationalitate tundata, ipsa est quae hina cognitionis elementa conuectit. Fraudulenter ergo censores nostri naturam animas iunaturam hominis immutant. S. Thomas autem , quem ellegant, de natura potius animae I mentis j quam hominis loquitur. - Vid. S. I, LXXXIV - ibid. LVIl, I. - LXXVI, Il. - coni. gent. ll. LXVI l- s. l. LXXlX. lv - quibus in locis sensuum rebus percipiendis impotentias medetur per conversionem intellectus agentis et applicationem eius luminis.
214쪽
ad determinatas species, vel ideas rerum quae universaliteri iam eontinentur in lumine intellectus, vel in idea enti S, quam merito nunc u pat- speciem Specierum .'aut rerum poSSibilitatem - . 2.' Has species determinatas praesentari a Phantasmatibus, Vel in communi rerum po
Sibilitate idea entis , occasione phantasmatum, determinari. 3. Item, species intelligibiles universales esse, seu immateriales. Obiectum enim intellectus est ens universale, possibilo, aut idea te; quo sit ut ideae vel species intelligibiles in ipso, ut ita dicam . descriptae . nihil etiam exhibeant rerum individualitatis, aut realitatis, et subsistentiae; sed magis Parum essentiam communem. speeis eam, immutabilem, et uni- er Salem. indefinito individuis percipiendis aptam. 4. Phantas mala.d ut Sensationes eatenus intelligi, quatenus super ipsa intellectus agens seSe eonvertens, applieat species intelligibiles, vel ideas specificas, aut lumen, vel id am piatis in deler minati, prout secunda aut prima viceres percipit. S.' Nil propterea obstare, quominus haec intellectus con- Versio appelletur iudicium. aut pereeptio intellectiva 1 . 304.' Ast duos hic.ossendimus scopulos: etenim iudicium nuper XyOSi tum repugnare videtur 'tum 1 ' quia praedicatum. Seu id entis est universalis, subiectum autem peculiare 'tum 2.' quia cum Subiectum. id est sensatio, ante applicationem luminis lateat, videtur ipsi non posse lumen intellectus applicari. Quibus dissicultatibus respondet ipse Angelicus, et quidem primaea ens quod est primum per communitatem cens universale Vel commune cum sit idea per essentiam rei cuilibet en identitaς rorum in idea entis, quae aequationem gignit iudicio primitivo adeo necessariam nullius proportionem excedit crevera omnia neque entia sunt , et incognitione cuiuslibet rei ipSum cognoscitur quia sine idea entis nullum ens percipitur 2 n.
Hinc quemadmodum tam parva gutta aquae, quam Omnes aquae marium in una atque eadem idea aquae percipiuntur; sic tam entia quatenus Singularia, quam omnia entia indiscriminatim in eadem idea entis universalis concipiuntur, quia elementum formale cognitionis unum idemque semper est, nimirum GSentia rei, quae, sicuti in allato exemplo, sive in unius guttulae, Sive in omnium aquarum cognitione interest; sic et idea entis, vel e SSentia entis, quae pariter in Singulis cuiusque generis cognitionibus invenitur. In nulla tamen e rum idea entis, utpote in determinata, exhauritur, Vel eompletur, et
ideo dicitur quod aequatio inter id eam entis, et entia cognita nou sit Perseela, Sed imperfecta et partialis, idest tanta est, quantam identitas tuter subiectum et praedicatum iudicii requirit, euiu S praedica- De verit. X. VIR.πὶ ibid. art. XI.
215쪽
IDE ONIA LAPLT OLINT GH 213lum plus semper quam subieetum extenditur. Paucis, non universalitas, sed essentia ea iis rebus sensibilibus adnectitur . et quidem in ea mensura es modo, quem sensationes praescribunt.
Ad alteram dissicultatem idem Doctor respondet: et prima aetio intellectus per speetem est sormatio sui obiecti, quo formato, intelligit, simul tamen ipso tempore format et formatum est, et simul intelligit o ci . Primum ergo iudicium ex S. Thoma sibi procreat et parit subiectum per speciem intelligibilem, quae tamquam praedicatum copulatur Sensationi cognoscendae. Hoc pacto iudicium primitivum ae aeteris iudiciis seeundariis distinguitur, quae voluntate intelligente fiunt: contra, iudicium primitivum fit virtute 4ntelleolus agentis , velut diximus, synthesi ratiociis, quae in simplici atque identiea hominis natura radicata, sensationibus lili eo formas adnecti L intellectus, et assirmat adesse eos quoddam reale. Neque nos aliter primam rerum cognitionem explicamus, ut ex dictis, atque etiam ex dicendis magis patebit. g. 4. - Cur iudicium primitiuum dieatur a 3. Thoma - abstroelio spectarum intellis bilium M phiaritasmatibus - .md.' Quidam ex nuporrimis D. Thomae eommentatoribuS, ac praeeipue Mamiani, de Gratia, aliique huius scholae, licet eos maxime pudeat Angelicum senSi Stis expresse accensere. taei in tamen ipsis adsociant, cum talia ipsi appingant , quae nonnisi ex sensistarum penu defluunt. Atque inter alia propugnaui Angeli eum species intelli stibiles ideas phantasmatibus sudisse, atque ex ipsis ope abstractionis cuiusdam educi, et intellectui possibili contemplandas offerri. Id quoad
Λristotelem, Lockium, Condit lacum . aliosque Sensistas compertum est. At s. Thomas nobis videtur contraria prorsus docuisSe, ac solum calumniose tantae absurditatis posse insimulari, quod clarius ostendendum Suscipimus, Sensum genuinum ad duetae abstractionis
306.' Atque in primis apud s. Thomam nil tam saepius invenitur, quam quod νbautasmata debeaut prius illustrari, aut super ipsa lu-
lὶ De narur. varia inteli. - de verit. X, Vlu. 2ὶ Interea iam consule S. l. LXXXlV. VI - ubi studiose decernit species intelligibiles baud a rebus sensibilibus lproficisel. - verit. X, VI - insniti DroDemodum essemua si omDos hic adducerentur Angelici doctoris senten- Liae . quibus haud Subobscure , hed manifesto deelaraturi, species intelligibiles ideas j a sensibus non proventra. atqus ipsis tantum upplicari ad intellectu
cui praesentes sunt atque conspectae . Dementia ergo eos eas pit, qui in tanta luco adhuc caeoutiunt. in audent potivum sensismum menti angelieae S. Tno. mae inserre.
216쪽
PROTOLOGIAE PARS TERTIAmen intellectus agentis sere essundi, deinde species intelligibiles ah Strahi. Illustrantur ut alibi. ex adultione ad ens 1 , quod est obiectum intellectus: cum autem quidquid in ente universali intuetur. universale sit, etiam sensibilia in ente percepta, univer Salia evadunt. vel, ut ipse loquitur, immaterialia. Attamen eiuS modi universalitas post elapsam pereeptionem intellectivam digno Scitur, quia tunc, dumissa realitate, vel individualitate sensibili, pura ac communis rei perceptae essentia menti relinquitur, quae prima fronte a sensibilibus quodammodo abstracta videtur; non quasi ex Sensibilibus fuerit pro prie ac realiter extracta, atque intellectui immissa eo serme modo. quo corpus ab uno in alterum tranSsertur locum, sed eo sensu quod species intelligibilis prius realitati pereeytae unitur, postea autem inde soluta concipitur. Primo ea Su veluti coarctari, Secundo autem magis dilatari, sere cernitur, etSi ldm tu primo, quam in Secundo univerabalis semper extiterit. Huiusmodi apparentis abstractionis naturam magis explicat Angelicus o Stendens; et ideam idem esse, ac universa litatem, vel intentionem univer Salitatis, quae in intellectu est, atque ab intellectu rebus adnectitur Sensu e perti S v. u Hoc ipSum, inquit.
quod est intelligi. vel abstrahi, vel intentio universalitatis' sunt er go tria plane synon ima e Si in intellectu n 2 . Quae cum ita sint. patet in abstractione praefata nihil ex phantasmatibus distillare . nil dividi, nil avelli, quin imo ipsi adiungi et apponi universalitatem in
intellectu constitutam . Sicut enim absurdum foret singularibus universalia commisceri, ita absurdum pariter est ex singularibus universalia eruere, vel abstrahere. Porro id absurdi ipse procul a se repellit, cum adhibitae scholarum loquendi sormae rationem adiungit.
Mi Phantasmata illustrare idem est ac ea additione entis universalis universalietzare . a illuminantur quidsm phantasmata , quia phantasmata ex virtute intellectus agentis redduntur habilia . ut ab eis intentiones intelligibiles abstra. hantur . . S. l, LXXXV . l. ad 1. Quod ita accipiendum Ost: ante sensationem mens intuetur ideam entis indeterminati, quas est in potentia ad quaslibet ideas determinatas. Hinc . ortis Sen Sationibus. appli atur idea entis, quae medianto hae applicatione peculiari. determinari videtur ad indicandas eausas sensationis, in quantum ideae earum, quas virtualiter idea entis involvebantur . exprimuntur, vel explieitae et distinctas fiunt: quas cum post sensationes remaneant in mente . dicuntur abstractae a sensibilitius, quia oceaSions fiensationum fuerunt exeitatas. Item S. I. LXXXV, i ad i. docet a post con . Sionem intellectus super phantasmata remunero in intellectu similitudin m . quae e Si repraesentativa eorum, quorum sunt phantasmata solum quantum ait naturom spe iei v . Habes enim ibi ideam puram . vol specificam rei non Bquidem a phantasmatibus deductam . sed occasione eorum in intellectu resultantem : neque phantasmata. sed ens ea ternum repraesent8ntem.
217쪽
DROGOΝl A CAPLT oui ΝTcu 215 duplicem abstractionis speciem distinguens 1 . alteram per modum eompositionis et divisionis, cuiusmodi est abstractio proprie dicta, quae dividit ae discernit copulata; alteram per modum simplicitati S,
quae rerum naturas Vel essentias seorsim sine materialibus vel individualibus conditionibus considerat, quaeque propterea quaedam De euliaris non est animi lacultas. Sed ipSa lex ontologi ea intellectus, cuius obieeta. ideae Semper sunt simplicem rerum essentiam vel po Ribilitatem , vel speciem pluribus individuis realirgabilem, et communem reserentes 2 . Ex eo ergo processit Doctoris interpretatio nonnullorum, quod isti unam tantum et quidem communiter acceptam agnoverint abstractionem, cuius profecto munus, est obiecta e Omposita dispescere, atque, etiam in eorum hypothesi, in phantasmatibus species intelligibiles secernere. Insuper etiamsi id, ni optant, totum daretur, pateret ne iam origo idearum, sicut ipsi contendunt Minime: nam cum abstractio super ideas exerceatur, ideas iam praecedentes supponit. Porro undenam ideae ortae suerunt En a capite dinscultas. Demum, nonne Angelicus rotundis verbis docet S. I CV, III a Deum imprimere intellectui species intelligibiles ny Et quando Infundendo lumen intellectus agentis, in quo virtualiter continentur, ut ipse ait in qq. de veritate et alibi passim. Quantum ergo ab Aquinatis mente abscedunt, qui species intelligibiles a phantasmalibus abstrahi tuentur. . 5. - Anne sit Angeliei doctrina, quod sensus directe, intelIeetus autεm resseaeive sensibilia eognoscat.
30T.' Quidam nuperrimi sensismo aristoteli eo 3 adhuc inquinati, hanc in Angelico doctrinam invenisse aestimarunt, quod vide-
2ὶ iam advertimus Seholasticos pereeptionem intellectivam Sensibilium Duncupasse abstraetionem eo Rhod idea quamdiu per perceptionem remanet sensibilibus uuiis , puta quamdiu 'nea v. g. topatii applicatur alicui topatio reali. videtur particularis, ac tota rea'ati circumscriptat postmodum autem in se
218쪽
21st pnoUI OGIAE PARA TERTIAlie et ipse doeuerit sensum directe et immediate sensibilia cognosco re, intellectum vero renexive, reflectendo nimirum super phantasmata en vera reflexio . Cuius interpretationis ratio haec est: sensus ideo, iuxta s. Thomam, directe sensibilia eognoscit, quia terminus sensus est quidpiam essentialiter singulare: intellectus vero reflexive ex phantasmatibus cognoscit, quippe qui potitur obiecto uni ersali. Qua iu-terpretatione nil stultius esse potest.
sensu. Priori sensu nihil vetat, ut Sensui quandoque tribuatur, quemadmodum etiam verbum - Sentire - identidem - yro cognoscere
aecipitur. Ast neutro in casu vera rognitio et Sensatio habetur, quia sensatio et cognitio duo sunt adeo secum ipsa pugilantia, et adversa, ut ubi una ponitur, altera inde sit necessario auferenda 1 . Probavimus enim in gnoseologia haec duo inlinite disserre. Posteriori autem sensu vera utique est cognitio; ast sensui denegata: de ipsa quippe quoties Angelicus loquitur semper inculeat eam idem esse ac universale vel in se, vel comitatum senSationibus apprehendere, aut species in te I igibiles abstrahere, vel intentionem universalitatis addere. Quas operationes univer Salia intuendi, abstrahendi, addendi intellectui exclusive adscribit 2 .
gnitione agit, moneat eam in solo intellectu locum habere, quem ideo dividit a sensu, atque metaphori eam tantum cognitionem sensui confert . Ad rem CI. Rosminius . a It comune degli uomini inclina a rat-n largare eo tanto ii senso di queste due parole, cogntaione evolontan per l' inclinario ne che hanno d' attribuire agli Oggetti esterni eth ehen sperimentano in se Stessi. Come te nazioni ancor rogre attribui scotion un' anima a tuiti gli oggetti delia natura, perchli non possono in a tendere come si muovo no gli oggetti naturali senEa uno spirito chev abbiano dentro, e ragio nano sorse meglio dei filoso si eo si una vol
praecipua, cur scholastici, plurimum Hrmulis peripatetici S inhaerentes, nomen abstractionis specierum tenuerint. duomodo iudicium sensitius concessura fuerIt etiam innotescit ox Ari stotele , qui ab hoc iudicio sensuum ex udit ammationem et negationsm . Sine quibus . ut patet . iudicium improp te dicitur. 2ὶ S. Thomas in Lib. lli. metaph. Mientia de rebus Singularibus noti habetur nisi in quantum seiuntur uniter dita . - S. I. LXXXVI a Singulam non repugnat intelligenti in quantum ost singulare, Sed in quantum est materialisl subsi utens. reale quia nihil ininligitur visi immaterialiter vel per ideam. vel possibilitatem l . . Si ergo ni absque idea cognoscitur. quid est amplius cognitio Sensus, quae iuxta DSos idcta careret' eoque magis quod ipso Anagelicus docet a cognitionem segulam esse vel mensuram, ad quam res mensurandae sunt ut cognoscaitur . ' Vid. de verit. X. I.
219쪽
DEO GOMA CA UT QΠINTu M 217n gare silosona, per spiegare i senomeni degli animali bruti, ricorres ait 'analogia di cib che s' osserva aV enire netruomo, e attribui scen loro ectynizione e volanta unicamente perchh vede che neti' uomon dolia eognirione e dalla volonta provengono degli esset ii somi glianti x e ragionano certamen te assai male. Laonde non sa meravi glia, choz questa inefatteaeta di partare, Per la quale si dii nome di eoyniri et alla sensarioris, e di volonta ali ' catinio, si seontri negli autorin antie hissimi, quando la siloso sta era ancora in fasce : piutio sto fas mera vigila, the duri tutia ia a ci . 31 o. Deinde quoad cognitionem restexam sensibilium ex parte ii tollectus dicendum, nullis rationibus eiusmodi interpretationem comprobari. Nam 1. Intellectus in h3pothesi debet saltem phantasmata rerum direete percipere . Atqui phantasmata aeque singularia sunt acres externae, quarum tot sunt signa distincta imaginatione instaurata. Ergo eorruit, quo innitebantur, scilicet in tantum intelleetum rene-xive, non vero directe sensibilia perei pere, in quantum singularia sunt obieelum intellectus.
recognostuntur, iam cognitionem directam supponit praeeuntem. Eiu modi autem cognitio unde nam emuxit' non quidem a sensibus quibus nullum verae cognitionis genus, uti proba imus; neque etiam ab intellectu, qui, non direete, sed re nexive tantum incipit sensibilia cognoscere. Quocunque ergo te verteris, nancisceris quo erroris isti commentatores Aquinatis revincantur.
prout est actus animi, seu spiritus humani. 2. ' vel prout est actus potentiae intellectivae tantum. Primo in sensu perceptio intelleeti Vasensibilium, dici quodammodo potest eisi eognitio directa est etiam
resexa, quia Spiritus humanus, cui tam sensus, quam intellectuS inest cum senSationeS sibi adhaerentes pereipit, in seipsum veluti in nretitur; oh quam propterea Niritus in semetipsum innexionem, dicitur, quod sensibilia re nexive ye piat; ast haec restexio non ab obiecto reto-gnito, Sed ab ipso aetu vsychologico innexionis nomen sortitur; et ideo apte votari POSSet - r exio psyehi ea . Non autem, ut sic di- eam , ideologica, quae obieeta iam cognita maioris cognitionis causa vecogitat. Quoad enim eognitio ni, haec resexto psyehiea est tantum
3ὶ Anthropologia ete. - S. Thomas: Unipossibilo est quod intellectus intelligat per organum eorporeum . quia narua determinata singularis illius organi corporei sin quo t3men sentitur J Pr heret cognitionsm omnium cor. porum . . S. I. LXXV . Il. Alibi doctarat sum ad scientiam convenire inquantum suppeditat phantasmata, quae sunt m oras Cognitionis, formam autem semper ab intellectu repetit O . De verit. X vi.
220쪽
218 PROTOLOGIAE PARR TERTIA directa; quia spiritus suum, ut sic loquar, in sensationes torquens intellectum, primo et directe eas cognoscit. Benexio autem in secundo sensu usurpata. idest quatenus est actus ipsius yobentiae intellectivae, ea est . quae proprie re nexio nuncuparia philosophis solet, quae communitur defiuitur m mentis ad iam habitas cognitiones, atque nunc ipsi praesentes conversio eo fine ut magis intelligantur ra. Quae eerte restexio non in animi actum, Sed in obiectuin mentis se colligit, atque toties potest multiplicari, quot sunt ideae reflexioni subiiciendae. Error ergo se holasticorum in eo est, quod ipsi hane ad sensibilia, vel ad sensationes conversionem, renexionem potius intellectus vocaverint, quam Spiritus humani, quo in ultimo sensu nos eam amplectimur libenter 1 . 4.' Hac ratione praelatam scholasti eorum re nexionem fore intelligendam confirmant absurda inde recte con Secutura. Νam 1.' Sequeretur inter principium Sensitivum et intellecti um arctam, ut par e St, noui utercedere unitatem, adeo ut non liceat intellectui, id directe cernere quod in sensu accidit. 2. Sequeretur, Solius cognitionis renexae, quoad sensibilia, intellectum esSe idoneum, ideoque semper Suarum cognitionum conScium , atque in errorem proclivem, quia, ut diximuS superius, cognitio re nexa parit conscientiam. atque est in errorem
praeceps: quod tam contra animi naturam, quam contra Sen Sum communem est, utpote idealismum et scepticismum redolens.
5.' Demum ratio, quae ad eiusmodi salsam interpretationem adducitur roborandam , nullius uobis momenti videtur . Etsi enim obiectum intellectus Sit universale, atque in omnibus universale semper intellectus respiciat, non sequitur adhuc. quod intellectus directe sensibilia cognoscens, elementum universale dimittat: imo universali utitur ptiam , cum perceptio intellecti a Sit - applicatio elementi universalis ad singulare - . Vel , - applicatio ideae entis ad sensibilia experta - . Iam ergo ante perceptionem, quam post ipsam, atque in ipsa intellectus semper retinet Obiectu in universale, quod modo in Reipso sim plieiter intuetur modo in eius applicatione ad sensibilia percipit. Certe cum canem individuum percipio nonne idos Specisse a canis utor idest universale nonne adhibeo ad singulare peccipiendum' Rursus, si etiam rectius loqui malumus, sensatio, tantum abeSt ut intellectum ab eontemplatione universalis removeat, Ο, yotius ipsum excitet ad videndum in obiecto universali aliquod ens peculiare: adeo ut intellectus ante sensationes obiectum univir Sale intuebatur, sed uniforme, in-
Excusandos tamen scholistidos arbitramur. quia . ut monet 1. Thomas de verit. X. IX penes ipsol Saepe contingebat . ut intellectus pro toto spiritu sumeretur. atque promseue de utroque loquerentur; aio uti etiam im