장음표시 사용
371쪽
LOGILAE PARS ri L capcet dei ΝTuri diutionis existentia. ipsius verilaien vindieai 1 . Insuper elar, mur quidem cognitionem non seqpei veram esse, idest rebuS e ternis non eongruere. ASi quid nosta 2 eognitio rerum externarum DB uest, nisi pars cognitionis, quae eremtiva dicitus, atque Vera et salsa esse potest. Praeine quam in eιiam alia cognitionis Spe cies meellentior. quae obieetiva, vel atra nuncupatur; idest ideatibus
tantum inhaerens, quae ut ut prior lsa sit, tamen haee P0Sterior Femper vera permaneret , imo ip- eS. veritas, quia eius existentiaveritas iam est; sie. licet res quam cerno, et opinor leonem eSse, leo non sit, Verum etiam est, me nune e ogkare leonem, atque in ipsa emitatione ideam Vel possibilitatem. vel velitatem intueri leoni S, uuae idea litas est quaedam Veritas aeterna. Porro hoc in ordine eo-gnitionis, seu in ideis, veritatem collocavimus; in eognitionibus a tem perceptivis verum tantummodo. Viderisit ergo ieeptici si resertconcedere quod non intelligant. id est e nitionem. filo.' Me iterum se eptici replicent, ideam entis, ut primam Veri tatem in ipsa eum mente unione, aut subiectivari, aut itemque mutari; tantum enim abest . ut idea entis in hoc versetur discrimine, ut potius propter suam obiectivitatem essentialem atque indeterminatam nequeat minimum mutari, 'et sese limitibus mentis accomo clare, vel quomodocumque ei subiici .utpote natu vae exeelsioris et ineommunicabili S. Quapropter homini ipsam intueri, eaque frui, dalum est quidem; eam autem mutare. vel in ipsam agere, aut etiam in examen reVMare, nunquam ei licebit. Quomodo enim in eam homo transiliet, si obiectiva, cum sit, homini, ut ad ipSam perveniat, extra seipsum egredi, aut prosilire opus est' quem autem extra se ressum quis audivit Τ Praeterea quo medio, qua regula homini uteu-clum est ut ideam hane expendat. et cribret, cum ipsa regula sit iu- oleiorum suprema et universalis ' Quomodo eam ipse trascendet, si prima omnium menti patet . atque ut sic dieam, culmen est idearum Tametsi ergo veritas, vel idea entis Strictim menti humanae unitur, in sua semper incommutabilitate per Severat, atque plus minusve splendescit , prout mens in ipsam acies dirigit intuitionis. ouam ergo ab tiae scepticos refellendi ratione abseedunt, qui ad ipsos veniunt cum cane rabido, eum humero amoto, aut cum helleboro ut eurentur, aliisque eiusmodi nugis et labellis; mirabitur quisque, atque, si recto iudieio est, vehementer ipsis succensebit, quod sub id temporis, nova ac astutissima scepti eorum classe nempe Germanorum, famoSi,
Ille loquimur de vera nominis eognitione, se a de eognitione obiectiva. quae obieetum ideale arguit, non de cognitione subiectiva. quae Sibi obiecta Domminis itur . uti cognitio nil illi ut pastiam in Guoseolasia animadvertimus . OL. I. 24
372쪽
am insana et se urrilia in mεdiim morum anus nostras forta Sse yuderet. Vel meminisse, nugaees isti profera ut 6 M.' Hanc propterea tam emientem, atque collucentem veritatem , Vel ideam entis si vel geme erena mente sceptici Ruspexissent. numquam eius existentiam, et eogmonem in suspieionem vel minimum lysi Vertissent . ideoque sevi ieimus neque suisset itidem excogitatus. Contra, scepti et hae vel ilia ognitione deceptrice perterriti, Drae' Propere , et plane inconsulis rintulerunt: ergo in eo oscendo Semper sallimur. Sophisma are est a parte ad totum - . Prius inquirendum erat, an cogotiones sint unius tantum speeiei, deinde quae nam cognitio deeipeie interdum possit. Item quibus mediis utendum est, ut verum at inigatur etc. Quibus in pervestigationibus inventum profecto nisset cognitionem superesse quamdam primitivam, et fundamentalem, quae necessaria est atque spontanea, ideoque nulli Omnino errore Subieetain, atque alteram re nexam, et liberam equidem aliis de causis ex voluntate praesertim deduetis, labilem atque erroneam, eui reformandae semper praesto est cognitio primitiva et necessaria salii nescia . Quas observationes quidam philosophi, atque
sensistae, Stoici, Accademiei, Epicurei. aliique nuperrimi eum
praesertim neglexeri ut, ex erroribus cognitionis subiectivae cirea corporum qualitates absoIutum deduxerunt scepticismum, qui me rilo surculus sensimi existimatur. Ex historia scepti eismi enim proclitum est 2 , sensi Smum saepe scepticismo praecucurrisSe, atque etiam ipsos Platoni eos, scepticismo, ob eorum de ideis theoriam prius insensissimos, tandem paullatim piae itis sensisticis peripatetitorum accedentes per Arcesilaum et Carneadem, ae eademicos demum moribus et doctrina scepti eos evaSi SM 3 , quibus assensus tantum prο- habilis licebat. Contra, qui in cognitionibus sensibilium, vel ipsum elementum universale invenerunt, licet non viderint expresse elementum universale eiusmodi ex idea entis emuere, fieri non potuit, uti l Error qui interdum solet perceptionibus sensibilium immisceri non est
adscribendus vel fallibilitati medii cognitionis. vel ideas entis . neque eius applicationi, sed tam sensuum et experimentorum impersectionibus, quibus materia coguitionis imperfecte ratio ui exhibetur, atquct lituo occasio Θrrandi. quam voluctati ut causae essie lenti erroris. quae licet sensus infirmi sinι. aut non rite applicati, aut experimenta mala peracta, ad iudicandum cogit. Quae sanis imperfectiones perceptioni intellectivae nou eoutinguut, quam saepe insallibilem passim probavimus . 2) Sext. Emp. hypot. L ε, c. 4. - cie. lib. Ace. - de nat. Deo. 3ὶ cic. lib. Aec. - do fin. - inter causas tam rapidae platoni Smi Corruptio. nis accenseri debet imporitia, atque eordis depravatio Speusippi et Xenocra. tis , qui Platoni successero. atquis invidia AriStotelis, qui Statim, ne evulgarentur, libros Platonis mercatus suit.
373쪽
LOGICAE PARS ou ARTA cAPuΤ uvio PM M admoniti, ut erat hoc elemento universali, in scepticismum eor uerent. Ita se gesserunt inter alios, Plato et Aristoteles. Tantum e pvalet ideam entis cognoscere, quantum scepticismum ea vere. Ipsa itiautem ideam entis praeterlahi, idem esse ac scepticismo devovexi l . Quod si de quavis seepticismi speeie in dubium est maxime ad scepti eis mum transcendentalem Germanorum reserendum DPinamur, Qui convellendo nulla doctrina, nullumque systema Philosophorum magis par est, quam illud, quod utut plebei Philosophi ogganniant Ohiectivitatem idearum, atque praeeipue ideae entis is theoriam erigit , ac in scientiarum iacit fundamentum. Qua theoria posthabita, poterit quisque scepticos et rationalistas germanicos diris devovere . maledictis notare et vexare, atque inferorum, ut pro concione auditur, flammis manet pare, eos autem radicitus eo uetari. nemini theoria entis alieno las ost. Vae scientiis vae artihus vae et ipsi Religioni, si operam, praesidinm, et vietoriam ex hisee hiateronibus expectarent.
DE ERRORIA NATURA ET cAUSA 642.' Negotiosa sane aleisque plena res est, naturam et eausam erroris exponere, eoque magis, quod error nequeat cum natura humana prima fronte componi, cum haee, ut ait s. Augustinus, Sit PS- Sentialiter rationalis, error autem irrationalis. Rei tamen auctoritate non vincimur: delectat enim nos quam plurimum utilitas inde tam Logi eae . quam Ethicae proveniens, quia sive erroris sive mali moralis, vel peccati, unica est origo, cum peccatum aliud uon Sit, quam error practicus vel voluntarie completus.
Ro haec erit in homine erroris origo' quae saeuitas intellectiva capax errandi' Hac semel inventa et ipsius erroris dignoscitur natura.
lio id earum, 2.' perceptio intellectiva sensibilium, a.' reflexio. iii Impotentia ideam entis directe eontemplandi. caecitas m sntis Vocatur, Quam cum Bdes prolligasset, pateι seientias e scepticismi naufragio per suem ereptas suisse. Diuitiaco by Corale
374쪽
643. Inluitio id earum utpote simplex et directa idearum contem platio neque quidpiam amrmat, neque item negat, quia eius obieeta, idest ideae. incomplexa atque indivisibilia sunt omnino, prohinc nec errare potest. Qui enim nihil amrmat, aut negat quonam pacto errare potest nescirem. Natura igitur humana, utpote simpliciter intel- leetiva, Vel ideis. et maxime ideae entis adhaerescens, insallibilis est.
interna amrmatur, quomodo erroris possit incusari, etiam non video. Ipsa enim est quaedam immediata et spontanea applicatio ideae entis sensationibus receptis; applieatio, inquam, quae ipsa duee natura vel, ut ait Pini, spiritu intelligentiae, propter arctissimam unionem principii intellectivi cum principio sensitivo confestim absque voluntatis influxu exercetur, eaque, velimus, nolimus, cogimur amrmare quod Sentio, exi Stit . Undenari ergo erroris discrimen' Ipsa enim constat tribus elementis 1.' ideaeutis, 2.' Sensatione 3. utriusque unione. Ast idea entis est tam in Se eviden Lissima quam nobis certissima ut diximus multoties. Sen Satis autem eo modo oritur, quo extrinsecus excitatur, neque aliquid intellectivi est, quod salti, aut non falli possit. Unio demum utriusque, cui tantum posset error impendere, amrmando nempe quod non eSt, aut quod est negaudo, ipsa connectente natura rationali conuicitur. Ecquonam ergo patet via erroris
ego tantae evidentiae, et certitudinis visa suerit, ut s. Agustinus ex ea contra Aecademicos Suam caeperit argumentationem. Atque itidem Cariesius, qui ad as Sentiendum clara idea Semper opus esse praetendebat, ex testimonio coscientiae actualem cogitationem reserentis
- Cogito, ergo sum - initium duxerit totiuS philosophiae. Quo profecto nihil certitudini pereeptionis evinciendae validius putamus 1
si Quoad Augustinum alicubi monuimus haud censuisse cognitionem propriae existentiae esse indemonStrobilem atque supremam, sed tantum omnibus acceptissimam. Seu veritatem Sensus communis. Ipse enim in Lib. XXXVlli. ver. relig. expresse ait animam Se cognoscere in veritate, quae ei similis est . . Mitto S. Thomam qui item docet, a animam so in lumine intellectus asentis percipere v. Quibus Patrum documentis refellitur Cartes ius, qui ratus. cognitionem proprii ego eiu que actionem suprema fulgers evidendentia. ut quae clara ipsi crat, eXimie e ordium philosophias deduxit. Unique idea nostri ego clara est: ust ipsam pariter novi Sse Oportebat . claritatem et evidentiam duplicis generis esse, immediatam et mediatam, atque proinde cognitionem proprii ego claritatem tantum mediatum habero. idest ex principiis Substantiae et causalitatis derivatam. insuper per ideam claram aliud non videtur intelligi. quam apprehensio uece..itatis logicae, quas potius in sq- premis principiis inquirenda est.
375쪽
LOGICAE PAR QDARTA capuT sExTΠΗ di lsi .' Neque, ad perceptionem hiellectivam eorporum quod Pio Dius attinet, quis obiiciat; sensus saepe nobis in causa esSe eur ha. lucinamur. Nam sensus eo modo, qto sensibilibus alnei untur ea re Draesentant, neque in ipsis saeuitas timidet iudicandi, qua verum aut salsum proferant. Prohinc Si interdum eontingit, ut res, Seeus ac existant, nobis vel propter Sensuum in limitatem, vel propter obieeto rum distantiam, tenuitatem, locum, eircumstantias, impedimenta ete. exhibeant, cura est adhibenda, tum ut sensus perbene convale Scant, atque iis modis et mediis quae ipsa praeseribit natura adhibeantur, ne nobis in occasionem vertantur erroris. Caeterum nos hactenuS de Derceptionis intellectivae tertitudine disceptantes sensuum integritatem et debitum exercitium usumque subaudivimus Semper. Sive ergo cognitio intuitiva idearum, sive perceptio intellecti a re rum . sunt aeque ab errore immunes 1 idcirco homo, sive qua intellectivus, sive qua rationalis, firmiter contra sallacias natura praemunitur, neque Logi ea eget, qua ad recte intuendum, vel intellective pereipiendum instituitur. s.' Ast tertio loco tandem iam venit reflexio, potentia animi scilicet, qua super intuita et percepta, penitioris cognitionis a quirendae eau Sa, regredimur, ae veluti intorquemur; cum autem ad resectendum nulla vi perstringimur sed ultro atque voluntatis natura moveamur , evenit, ut si re nexio optime in cognitionem praehabitam dirigatur, atque eam apprime et totaliter recognoscat, aut recogitet, tum rei veritatem arripit, et vera dieitur; sin autem a cognitione undecumque sepe retrahit, aut desseetit, aut etiam si minus, vel magis quam in ipsa eontinetur, educit, et affirmat, falsa eo ipso existimatur. Error ergo per solam cognitionem re nexam animum ingreditur, atque dici potest ra salsa cognitionis direetae recognitio ' vel ra iudicium resexum salsum vel m actus renexionis a suo obieeto de ortus m vel Ta, mendacium internum, Si intus, vel, falsum ver-hum si foras ore expressus consideratur m 2 . 650. Obiietes. Ergo habetur saltem quaedam cognitio salsa, quae haud amplius here te cum iis cohaeret, quae de veritate cognitionis generatim contra Scepticos asserebantur superius. γRespondetur. Error potest quidem sese in re nexionem insigere. AEt cognitio re nexa quatenus errore tabescit, vel falsa egi, ex ordinel ὶ Ah errore immunia, non vero ab ignorantia. Obiecta atquidem intuitionis . et perceptionis eum aliunde nobis exeitentur. ut Proponantur . nonnumquam quas alii intuentur, et percipiunt, ignoramus . quia ea vel non audivimus , vel non conspeximus unqu m. 2ὶ Haec sermo erroris deflnitio nansciscitur etiam apud Plat. in Theaet, ubi error eomparatur sagittae extra signum ei eulatae.
376쪽
mitimae et proprie die tae eogntionis iam labitur 1 . Nam tui c.οs quidpiam revera cognoscere dicimur, cum res, uti cognoscitur, est. Atqui falsa tellexio rem saeus ac in cognitione direeta apprehenditur, animadvertit: ergo neqIit propterea iure cognitionis directae recognitio, aut re nexio nuneupari, ut quae in cognitionem directam se minime eonvertat, sed aliorsum de nectat. Renexio est igitur nomine, non vero facto, natura, operatione, modo, et fine tenus, vel Verius, re nexio arbitraria, stetitia, et mendax ex saeuitate potius persuasionis quae interdum errore irretitur quam ex facultate ratio einii pr
83U Ex eo autem, quod sola renexis in dumeta possit irrepere erroris, atque no his tendiculas parare, item eonsteitur eur Logi eam, seientiam artis rellectendi, appella erimus. 652. Neque forte arbitreris velimus rellexiones euiusque speciei eodem plane modo esse errori obnoxias; ex reflexionibus si quidem va-rη, secundum earum sunt imitatem, numerantur ordines, quorum in errorem sunt magis praecipites, qui altius taeteris eminent. vel supraeognitionem directam sublimius sese extollunt. Quocirca cognitio popularis vel vulgaris eognitionibus directis, ae pene infimis coalescens renexioni hus, neque tam saepe tallitur, quam cognitio philosophi ea altiori hus semper restexionibus subveeta. Specimen errorum tognitionis popularis in idolatria potissimum perspicitur, eognitionis autem philosophicae ia incredulitatel. Philosophi autem paganorum, a plebeis superstitionibus ne latum quidem unguem abscedentes, idolatri et i ereduli, ut plurimum simul extiterunt. Corollarium primum - Ovid da sensu communi sentisndum est. 653.' Si itaque re exio potest identidem errori subesse, atque o gnitio ut hos renexis etiam cognitio vulgaris componitur, iam inde insertur - consensum universatem hominum, vel sensum communem,
supremum, atque infallibile non esse veritatis eriterium - ut Lavennais autumat. Caeterum, etsi elargitur fore sensui communi sidendum, nondum consequitur esse suapte natura in allibilem, cum totam suam vim ex printi piis rationis adeo notis et familiaribus sibi derivet. ad quae deveniendum qu ndoeumque est, ut regula, qua de veritatibus Sensus communis iudicatur, nobis praesto sit. Sicuti aliud e Si liber veritatum plenus, aliud regula, quae in huiusce libri examine adhibetur. Sensus communis quippe aliud non est, quam iudicium, quod homines de principiis rationis, eorumque proximis, ob iisque applicationibus unanimiter emittunt. Hinc argumentum, lὶ Aliquid similis Oeeurrit etiam in Theaet. Diuii tred by Gorale
377쪽
LOGICA PARs o CARTA C PDT sEx TLM 373 quod ad Seepticos persuadendos ex sensu communi conlicitur, dieitur ad pudorem tantum, quia plurimum debet scepticos pudere, ritatem ab omnibus aeceptam reiicere. Corollarium secundum - an aeeptieis notionem veritatis negantibus, eradendum sit, an irridue uto habendi ut gueophantae.
lim, ut se veritatem neque Videre, neque videri posse contumaciter propugnent, fidem ipsis continuo adhinendam non esse. Id e vim ipsi in ordine rellexionis, in dubium revocant. quo in eognitione directa, Deriade ad caeteri homines, potiuntur. Seeug, quinam poterunt tam saepe, Veritatem nominare, M salli, errare, decipi, illum, si nulla ipsis veritatis notio fulserit unquam ' Qui enim veritati suscipiendae
impares sunt prorsus. ut helluae, nessue errare POSSent, neque errorem Oiscernere. Deinde nonne et Se ptiei eodem modo se in vitae
negotiis gerunt, ae eaeteri ' Ergo error in homine invincibiliter prohat, ipsum item erroris et veritatis idoneum esse. Ludicre proinde, non serio se epticos loqui putandum est, dum in veritatem deelamant, uti de quodam in proverbio sertur, qui, lieet in proprium insilisset equum, se ipsum perdidisse tamen eonquerebatur.
libera dieitur, quippe quae nutu voluntatis emcitur. Ergo causa erroris effectiva ex ipsa petitur voluntate eui magna vis est ad iudiei are nexionis perturbanda, ideoque error est semper voluntarius, noulamen tulpabilis semper et imputandus. In quibusdam etenim saepe homo et rcomstantiis consistit, ut, vel propter mentis imperseetionem, ingenii paucitatem, educationem, rerum verisimilitudinem ete . nequeat,iati est, Veritatem protinus assequi, etsi eam opinetur adsecutam quo in casu, error materialis shaglio, sui sis exurgit, culpa Pror Rufi vacans. Eis autem voluntas hisce in adiunctifi, vel pertinaei terret uetaretur, vel passione, aut praeiudieio, aut propria utilitate Seducta, propriam oΡinionem erroneam defenderet, aut in erroris anguis stias propria culpa, puta tenuitate, seminatione eulpabiliter e te . sese coniecerit, tum error in formalem, vel peccaminosum commutaretur, et quidem eum tanta eulpae gravitate, quantum malitiae vel negligentiae in errore excipiendo praeeessit. Item dicendum est de sensuum illecebris et hallucinationibus phantasiae, quae occasionem quis Diuitiaco by Cooste
378쪽
dρm identidem praebent errandi, non causam. Quamdiu enim voluntas reflexionem ad iudicium de sensuum relationibus proferendum Donexcitat, vel assensum sustinet, error nullus est. Exurgit enim postea, nempe si sensuum defeetu iam explorato, atque remediis iis curandis reiectis, eorum repreSentatione S voluntas probaret, et indiscriminatim capesseret nihilnminus. Corollaria duo animo penitus in istenda ,s5si. Ex quibus prono iam alveo nuit, tam erroris originem, quam ab eodem resipiscentiam, distinctione inter cognitionem dire clam et rellexam, vel inter cognitionem necessariam et liberam, S mel torrepta. nullatenus posse amplius explicari; neque scepticorum unquam quemlibet directa insectari. Error siquidem eum in re exi nis regionem transvolet, sarta, tectaque interna veritate cognitio uis directae permanente, continuo eiuratur, atque errans resipiscitur vix ad cognitionem directam perlaeta ana tria tritam, animum Byyellat. 657.' Atque item explicatur sive illa interna hominis pugna Siva intima hominis vera capientis pax. quies, et gaudium. Pugna ex cognitionis directae cum res exa luctamine servescit, atque interdum mera exagitatio est, si de rebus scientisicis, Subinde etiam morsus conscientiae, ubi de rebus moralibus, et religiosis agitur. Quies autem et pax, ex harmonia et concursu utriusque cognitionis euascitur qua sit, ut cognitiones sibi invicem auxilium praestent, atque in easdem veritates conspirent. Si quae de errore dicta supersunt, ea, que alibi de aSSensu errOneo diximus, recordentur.
638.' Probabile id est, quod inter certum, et erroneum medium te vel locum . Quapropter qui probabile sequi Lur, neque proprie scire sicut qui ceruor est, neque ignorare uti qui errat, auι nescit adhuc dieitur. Ex probabilitate ergo.oritur opinio, perinde ut a certitudine scientia, et ab errore atque cognitionis defeetu ignorantia generatur. 659. ' Probabilitas, ut iam ad eius definitionem veniamus m est quaedam relatio accidentalis signi cuiusdam ad veritatem lectam partim, et ignotam m. Atque haec est probabilitas obiectiva. Status vero animi relationem aecidera talem sigui ad Veritatem apprehendentis, usu iam venit, ut probabilitas subiectiva nuncupetur. Diuii tred by Corale
379쪽
sso. . phine ipsum probabilitatis hoc cengetiar - data rei, aut taxii
alicuius existentia, si saepe eontingit ut ipsum vel comitetur, vel continuo Suhsequatur manifestatio alterius rei et facti, id ut probabila accipitur - . Hinc quo trequensior haec deprehenditur factorum connexio eo maior evadit probabilitas adeo ut a minima ad maximam usque possit interdum probabilitatem assurgere. Ex qua Rnimadversione perspicuum sit, varios esSe probabilitatis gradus. uti in capsula, quae ex viginti globulis, decem albos, totidemque nigros contineret, par eSSet utrinque unum ex albis, vel nigris globulum extrahendi, quod si athi numero nigros excederent, eadem mensura proba hilitas aliquem ex albis educendi, augesceret, atque probabilitas nigrorum e converso tantidem minueretur. Huius sanae naturae non eSt certitudo, quae in indivisibili, et immobili veritati adhaesione consistit 1 .
spectat. Prioris ope ex notione naturae rei cuiusdsm notae, naturam
alterius suspicamur, id obtinentes, quod probabilitas rationalis, vel philosophica appellatur . Posterioris autem ductu factorum adhuc incognitam existentiam praesenti selmus, atque probabilitatem empirisam, vel mathematicam numeris expressam adipiscimur. Demum Side relationibus historicorum, atque testium agitur, probabilitas inde adepta, eriti ea dici solet. Ex quibus probabilitatibus, prior tantum, idest philosophica et rationalis est intrinseca, aliae contra extrinSecae.
clam quod attinet, licet naturae regulari ale, constantia, et ordine, nec non tactorum iteratione plurimum augeatur, nunquam ipSa poteStad plenam certitudinem pervenire, sed maxima evadit probabilitas, quae etiam, etsi improprie, dici consuevit - certitudo moralis - . Specimen habemus ex ortu soli si quia quamquam probabilissimum sit cras quoque oriturum, id tamen certo non constat. Vera enim certitudo in necessitate logi ea sun datur . Iam vero nulla illucescit necessitas logi ea, quod sol cras sit oriturus. Nam, quod amplius non oriatur, repugnatne Non video. Nihilominus probabilitas in agendis praecipuis vitae negotiis , usu nobis plurimum venit, eaque a SSensum normalem, ex quo deinceps regulae mediae prudentiae eruuntur, prae
4ὶ status montis certas graphice fers as. Patres descrihunt. S. Bonaven- ura: a Scire aliquid i seu certitudinaliter eSt scire. quoniam mens non potest ulli in illa comprobensione. Scit enim, quod veritas illa non potest aliter se habere. Se it igitur veritatem illam esse incommutabilem s. Itiner . s. Thomas: a scire est causam rei cognoscere, et quoniam impossibile es Laliter se habero s. De verit. x. art. X. eertitudo ergo in Logica insistit ne eessitato rei.
380쪽
ssia.' Optime laetu ducimus, si post lacultates animi ad veritatem capessendam vel aliis ostendendam comparatas, atque post criterium supremum, quod hisce lacultatibus recte ad verum tendendis lux est, et regula, nunc aliquid de methodo sectanda adnectamus, qua edocemur, quaenam sagultates adhibendae Sunt, quae media, quae via quae regula mentis eligenda, ut citius, tutius, et expeditius ad veritatem aecedamus. Quandoquidem modo una modo altera ex praefatis animi saeuitatibus, potest indiscriminatim exerceri, aut haec, aut illa ex regulis allatis item decerpi, ad veritatis inventionem, et demonstrationem. Id tamen non ossicit, quominus aliae non si ut emeaciores aliis, et aptiores sint tonsequendo. Porro ars, quae, propoBito Sibi lino veritatis cuiusdam inquirendae. aut demonstrandae operationeamentis, atque oriterium Seuernit. disponit, atque ita movet, ut via breviore, et proniore ad linem perveniamus, vocatvr ars methodologica, vel methodus. Quatenus autem regulas et praescripta methodi, nedum facto adimplemus, sed mente revolvimus, atque in SIStema reducimus aliis tradendum, ut deinceps noscant mentem in veritatem tendere, eiusmodi regularum complexus, Vel BIStema, scientia methodi vocatur I atque haee iam est essentia, et prima methodi divisio
in artem, et scientiam . Corollarium primum Neeessitas βnia in methodo. 66 .' Si ergo methodus mentem ad finem assequendum, quam
citissime seri potest, provehit, ubi nullus praefigitur finis, nulla itidem erit methodus. Id exacte evenit i' sere omninus institutionibus scholasticis sub finem saeculi elapsi, et hoo, quo i imus edius, quibus summatim nullus finis est, vel saltem philosophicus, qui ex Diuitig Corale