장음표시 사용
181쪽
Ix. aquae supcr terram. Expecta usique nihilominus sepicin alios dies: te emisit collumbam, quae no est I 3. reuersa ultra ad eum. Igitur sexcentesimo primo . anno , primo mense, prima die mensis imminutae sunt aquae super terram: & aperiens Noe tectum arcae, aspexi sividitque quὀd exiccata esset superficies terrae. ' Mense secundo, septimo dc vigesimo die mensis arefacta est terra. η Locutus cst autem '' Deus ad Noe, dices :η Egredere de arca,tu dc uxor 7' tua, filij tui,& uxores filioru tuorum tecum.' Cuncta animantia quae sunt apud te, ex omni carne,
tam in volatilib. quam in bestiis & uniuersis reptilibus, quae reptant super terram, educ tecum,& in
L . gredimini super terram : crescite& mu tiplicamini super eam. Egressus est ergo Noe, de filij eius:
uxor illius,& uxores filiorum eius cum eo. Sed &. omnia animantia, iumenta,& reptilia quae reptant super terram secu0dum genus suum, egressa sunt, de grca Edificauit autem Noe altare Domino: dc toales de cunctis pecoribus de volucrib. mundis, obtulit holocausta super altare. ' Odoratusque est Dominus odorem suauitatis, dc ait: Nequaquam o vitta maledicam. terrae propter homines: selisus enim de cogitatio humani cordis in malum prona sunt ab adolescentia sua: non igitur ultra percutia omnem animam viventem sicut feci. ' Cunctis diebus terrae, sementis Zc inessis, frigus de aestus, ' aestas de hiems, nox dc dies non requiescent. s
182쪽
Anis diluulf, egressus animantium ex arca ,s situm . 'E G. Hoe, o promissio Dei de diluuio non
sitionis diluui . Diritus iste tuit ventus quidam Ueho mens , pollenet vi ad disiiciendum exsiccandumque: quem sacra Scriptura solet Vocare Prentem. Exod I . 2I. ω, extendisset Moosis manum super mane, ab ulu i is Dominisου fante vento vehementu, or urente tota nocte,ct venu in siccum. l Tribuitur ista potestas quibusiam Aquilonibus. Prou. 1 f. 23. Γ entus aquilo dissipat pluviaου. Ecclesi. 3. Q. Hi iam veHus aquila uu, 2Plauis e statim ab aqua per omnem cougregationem aquarum re Mestra. 2 sicut lorica indu si aquis. Et deuorata montes. 2 exurra de Arrum. J Veiarum alneia aquis tam alte terram tegentibus, non potuit irituraliter talis venti tam esticax vis exoriri mee ii exoriretur, posset adeo brevi tempore tot aquas absiumere. Sunt ergo haec Dei virtuti tribuenda. Quare Moyses scribir, Ad vis luruum; siue ut est in Hebraeo , strat transire,hoe est vento, quem adduxerat, vini dedit penetrandi totam aquarum voraginem, re telluris ima penetralia : quo factum etiam. ne ex hoc diluuio vlla postea i us vel pestilitas diffunderet π.7MΜiNvTAE sv Net i quieuerunt resederunt. CLAvsa sv NT FONTEs J desierunt erum re, 'non quidem Oinnes, qui eruperant , sed illi qui prisis Plausi ad stilam vindi in se effuderant: non qui ad terrae irrigationem & potum animalium desiderabantur. Sed Cataractae res omncs et clausae, ut tu dum caelum deserenum esset, & post nubila Phaebus gratior. CLAVsAE vero re pectu diluuis uniuersalis, in perpetuum : rcipe eiu quotidianae pluuiae, singulae ad tempus, donec iterum plueret. Decrementum diluuii sta rim post illos quadraginta dies c Pigit, ve uim ita lente ut non a/uer terentur aquae mindi, dc viderentur eodem statu confitere usque admcialem decimum instr.et .s. ALLEGORIAM DE CHRRTO Ruper tus M'. seuper Cieu s.cap. 22. EvNTEs ET PEDE vNTE J illic uantes, S luic illuc dilabentes. CAEPERVNT Mt Nuit in fine cetitum de quinqu*ginta dierum adeo notanter imminutae sunt, ut intuentibus palam esset illas dedcrescere ac deficere. VIUI J V. i. si Λ , demerunt. Ch Maeu diminurae βιλπ. eodem sensu LXX. ὴλααΤουν o. RE iEviT ARCA. J iam circa montium capita dediciente aqua, immota area consedit. 'MENfE s Epriuo J .i diluuis initio. VIGEsIMO sEPTIMO DIE MEN stat Eugubiimus hie quia H
Diluvii cessati orae emini. proxima
Cataractae caeli an Om nes & i perpetuum elausae.
183쪽
Nebraeus co extus eorrigerulus ex araeco de
braice de Chaldaice est; msi ima decima die mensis, vult codices Gocos & Latinos omnes esse corruptos,& ex Hebraeo castigandos,ut le- .gamus, decima eptuno dies menses. cum Eugubino sentiunt Caietanus. de Lipomanus. Imprimis constat alterutram lectionem mendolam. esse debere. Secundo Ecclesiam hac in re tot saeculis etiam ante CHRis T v M, & tot saeculis post CHRI ST UM non credendam praetulisse ledhionem vitiatam integeae. Tertio facilem & procliuem esse eam quae duabus voculis ex una diuisis fit mutationem. Quarto mea Eitentia ) plures in Hebraeis etiam codicibus lectionum varietates reperiri quod fatentur ipsi Rabbini . Quinto certum est Iudaeos de-' scriptores bibliorum Hebraicorum saepe indoctos semper homines fuiste,& scribendo labi potuisse : quare nihil magnopere mirandum, Κ qui; alterat hoc loco, non fraudoe causam nullam video cur corrumpere voluerino sed ne igentia, post D.Hieronymi tempora codices Hebraeos vitiatos fuisse,errore non magno: & pro Gep- una uoce,hoc est vigesima. subaudi dieὶ intrusum voculis diuisis, Masergom, ex factum DP INI: id est decima dier isto modo legitur hodie, illo alio D.Hieronymi, immo & LXX. interpretum amo legebatur. Quis ausit negare pristo illo Θnhedris codices emendatiores fui sie, quam nunc sint in Pellionum & ccxdonum istorum Synagogis vidi hominem eruditum ex nostris hic mire aestuantem,quod metueret fateri Hebraeos libros hodie corruptos circumferri:& ideo conari utramque lectioriem defendere: frustra. Si decem & septem tantum dies fuere, falso noster ponit vigintiseptem: s benὸ noster viginti septem ἔ mutili Hebrei diebus decem. Sed inquiunt: ab inchoatione diluuii pluit quadraginta diebus: de aquae stupet terram manserunt centum quinquaginta diebus, qui constituunt, sex men- ses & dies decem& septem solummodo Falluntur: cape sex menses lunares ab initio anni usque ad vicesimum septimum diem mensis septimi: erunt dies ducenti de quatuorihos sic inuenies: primo pone quadraginta dies pluuiae , deinde centum quinqua nia dies quibus aquae terram obtinuerunt: his adde dies quatuorde circi, quiantercesierunt interea, donec tantam aquae decreuissent, ut arca penitus consideret de quiesceret' in montibus Armeniae : & ecce tibi dies splenos ducentos de quatuor, nempe sex menses lunares , M septimi mensis dies viginti septem. Quod cum rationi tam sit consentaneum, rueamur potius Ecclesiasticani auctoritatem quam dilagentiam R abis . hinorum fi audulentissimorum suspiciamuς & in maius efferamus. Mo NTEA ARME N i EJ Hebraice & Graece, Aramat quod D.
Hieronymus ait Armeniam esse; non dubito vocari monetes Armenia,
uomam huic regioni fuerint vicini. Sunt pars Tauri,qui aria locis iuersis nomina accepit. Gordata vocat C unius bk4. degestis Alexam dri , ut M. Berosus qui κορδυά is, siciis mutatione inter g. de Κρο- P. Nicolaus Damascenus corrupte legitur in versione Rusani; e masias Damasimus, apud Iosephum lib. 4.) aliud nomen dat, .
184쪽
tit montes p creati. Unde patet emendandum codicem D. Ambrosi M.de arca ct Noe cap. t . ubi dicitur mons pιadrati, o Ararat, ut est apud LXX. quos D. ille sequebatur. Videtur mihi nas diuerstates nominum conciliare voluisse S. Epiphanius in principio Pana- ij, dicens, post diluuium requi ille arcam Noe in montibus Ar rat ecce LXX ) medijs intermedio Armeniorum, &Cardyensiusnes, eccems biversi rite Ur Chalatii paraphrasim in monte Lubar appellato. Ecce nomen quod Damascenus prodidit sed aliter iussexum cum suo
cὰρ hos καλουμένω. Procopius; Ararat: medius inter Armeniam de Parthiam excurrit versus Adiabenorum regionem. J Sibyllina oracula lib. I. post princi p. videas pro Armenia Phrygiam obtruderet
. quod falsum plane : ut & illud quod subdit eadem Sibylla se cum
marito suo in arca inclusum fuisse. IBANT DrcREsCEBANT J magis magisque deficiebant. Hebraisnus,ut Prou. .i8. proceia er erescit Urue inperferum diem. DECIMO MENfE Jacaepto diluuio mense serὸ septimo exacto se aquae desecerant, ut arca desineret fiuctuare&deprehensa solo haereret: nondum tamen usque adeo defecerat aqua,ut ullo se loco terra proderet. Nam arcae modes aliquot cubitis, sortE plus minus nouem, pondere suo se sub aquas penetrarat,vi nauigia solent oneraria. Nunc demum mense decumo inchoante, hoc est quinquagesimo tostquam arca resederat die, montium editorum verticesnudati con- iniciebantur. Multa solent obiici huic calculationi, quam veriorem duco; pro quorum solutione sciendum et Moysem in hac diluuii de-' scriptione non numerasse omnes omnino dies vel menses anni, quo diluuium caeptum finitumque suit; sed .multos inuoluisse silentio,. dumtaxat veto meminisse illorum, quibus aliquid occurrit necessa
rium historiae diluuii illustrandae. Meminit diei septimae decimae se
cundi mensis v. I I.ta .7.quia tunc caepit pluere. Meminit quadraginta dierum incrementi aquarum per pluvias . . T.υ. 11. O II. ut intellisamus aquas aliissime excreuisse : his quadraginta diebus unum
addit oraculum Sibyllinum lib.i. Meminit centum quinquaginta dierum quibus diluuium terras occupauit de quasi pacisca possessione tenuit, & post quos aqua imperceptibili quodam defluxu sit
. sidere caepit.Zcap. .vxst. Addidit diem vigesimam septimam mensis septimi,quia tunc arca faederis velut deprehensa solo haesit. cap. 8.v. . Subdit diem primum mensis decimi , quia nc cacumina montium caepta nudari. cap. S. I. Mox recenset alios inradraginta dies, quibus elapsis Noe exploratrices volucres arca emisit O. 8 .s cr 8.&septimi diei subsecuti mentionem subinfert, post quem columba pacis sponsorem ramum atriuit. cap. 8. Io. patientiam adhuc Noe demonstrat, & septem dies expectasse post columbam emisisse rursus, quae non redierit. 'ρ.8. I 2. Denique concludit cum mensis secundi die vicesima septima, eo quod illa, cum iam terra susscienter exsiccata
185쪽
c. F. 8.M. I 6. Haec certa sunt: cetera obscuriora Sc incertiora, quam ust certo aliquid clare de illis queat affirmari. Aliam viam initullia vult misingulari acumine ingenii, linguarum peritia, & factae Scriptua cognitione pr.editum Luisium Legionensem c'mpcri postquam irae icta ricram quam malo legi, in lib. de altum pico, quem nunc edidit ei uidem D. Augustini Erematarum nobilissi. ordinis lumen alterum, Basilius Poncius Legionensis, dignus tali patruo IazpOSi cap. 3. quam
TRANsisSEN r J a primo die mensis decimi. Aps Rigus J mensis yndecimi die duodecimo. . art Nisi RAM J illam de qua superius cap. 6. 16. quam septuaginta
vocant Oitium I quod moneo, ne putes illos locutos de arcae ianua, quam asoris Deus Occlulerat. Di Misi T COR seMJ crassior enim erat arca, quam ut ipscanet Noe exorto capite circumquaque pollet longe lateque a picere: ideo Corito utitur ex cuius reditu vcl emansione colligerct, ogredien- desunne an adhuc romanendum. Qui EGREDIEBA IVR ET N ONR E V E RT E B A T v R J Hebraice est; l N S)ZS iaco ct exiit egrediendo 2 redeundoia Canuta & alii volunt lectionerit Hebraeam elle mendolam S ex non sui colligendina, addita/negationc : non video cur id alteramus. Nam de Chalda tis Paras Exastes negationem non legit, & Iosephinc, Lucue, ut hodie exitat lip. .amul. P. 3 araber, s νωχρον oti L. Ve-xulitatiun ca lectio inibi nil pecta est, quia Rullinus vcrtir, non regressi est ad A : ut legille appareat προς νώ, κη i πιυῖλε . nam I liphus, tequitu i 'criioncm LXX. ui qua habes, μέ u λ uii , οῦκ άνωρ - , σm. nou est recter : ex qua versi'ncuc citauit D. Hi on)mus Dia- a Lui. Hanos eri . ad O. e. num, non vexo cx l libr.eo , ut vir doctus putatio. Plus vrgri, quod hic de Hebraeo transferens nongation ni retiituit. vcrum opinor ad laniit in dcias, non ad apices litter*rum. Auctorqtu latci liib Sa) llaxu in nomine lib. i. cci I sit nenatiue, ut LXX. Vcetim HcbI.Vos coJiccs a firma uiae etiam Procopius legerat: taxineat ergo inconuulius collax Hebraeus: Anergo Graeca & Latina exemplaria corrigenda ξ volgiat ex Cassiplim Elois Nebri steti S Amon. Honcitata, constat quosdam libros La-
tu oscar re particula abluita uarica illa mimis probantur. Nam Cona
plii tensia, Regia, Alduia Vaticana e cmpl. ura Graeca Latinaque eam particulam retinent; & hoc omnes Patrcs. x nc . Proc 'plosi hae-t c ta interpres hic nihil turbauiti ccpto, simi iccisti. R Ccta lectio nostra, nec repugnat Hebraeo fonti iam bene Hanc cus Lucin.
notatio. tertur in Genes Ille noli dicit ; corvus es is i ct rei osm 62 ad Noe, sed dicit exurase egrediendo ist redeunda ii quae diuersa sitnt. Nam hac phrasi significat non ita rediisse , ut Noe ino mincium referreta, sed vago: Via tu,nando quo lubcibet auolasse , & modo ad arcam, ut in lumnio ei se consideret, reoo 'Mise, longius 3 senestra, quam. vlem oe poliat introferre, sicut holumbae iccit haec eth Iirrar
186쪽
ni, & Tosta di post Iarrium sententia, fuit etiam S S. Augustini hic q.
M.& Chrysostomi bom. 26. sententia; qui addiderunt coruum, iacen tia in montium cacuminibus detectis cadaucra depastum .Quod cur Caluinus fabulam vocaret,& quod magis miror etiam Eugubinus, plane indignor ausos ita de grauis limis Parcibus loqui. Nec lata di ficultas oriri,quanta cuidam visa, milii videtur; si dicamus nec omnia cadauera gigantum illorum omnino drissoluta, nec omnia quoque .apiscibus ita deuorata , ut auidae aliti non esset quaerendi & indagandi occasio. Volitabat ad cadauera, stimulante gulositate; reuolitabar ad arcae culmen suadente fatigatione,& vuOre limo litateque telluris illam abigente. Sic ad Noemum non redibat infidus explorator : sors quod vafrum & malignum animal nolebat iterum in caueam subire, gustata libertate nativa. Ita factum, ut siue Noe aduerterit ita circu- uolitantem,sive non aduerterit,dubius tamen manserit, satisne sicca tellus ad egrediendum. D O N ε c J non quodi postea redierit, sacrae Scripturς frequens lo- io.
CoLvMaAM posT EvMJseptimo die ab emissione corvi. Hebrai- v. si, sc a se,utrumque Veritannia se emisit, sed positaruum. Uni R et invi EscER E T Jubi pedem figerct.adhuc omnia erant lu- Vsns.9. tulenta a limo obsita. SuPER v NIvgR s. a TERRAM J non a quales ubiq; sed super quosndam montes nullae,super alios exiguae, super convalles satis altae. Dissus Avii si sic secundo emisia die,post toruum, decimoquareo. UERS. Io. VENIT AD EUM J tota lutulenta pedes.πεπηλωμώ H, I OlcmO. PERS. II.
AD v Esps RAM J toto pasta die Chrysost. hom. 2ς. ad comparem in hospitium notum redit noctiarno frigori vitando. RAMvM J V Vhaleb , solium, Synecdochice pro paruo ramulo
frondoso. LXX.φυMoi-καντος fobum oluia festucam. hoc est frondosam festucam seu potius rami surculum supremum tenuiore; que videlicet columba rostro potuerit defringere. Iosephus θαλιν ἐλωας
Oh iv XJ Pliniustib.i6. lay. 1 o. scribit ole solia nec defluere,nec ri. virorem hyeme amittere : ideo feruauit stab aquis annum integrum Olivae na- foliorum decus. Chrysost. sup. ALLEGO Ric g Tertullianus lab. d si 'i- baptisma cast. 8.ictabit typum eius ficramenti fuisse. y0
TER R AM.JSciebat iam aliquot diebus pluuias ccii asie, sciebat quaedam loca aquiς libera: sed nondum fuerat satis certus,an aquae omnia loca quae prius occuparant, ita deseruissent, ut pollet in terra degi, &pasci animalia. Dubium columba sustulit, nam ramusculum attulit viridem, & scilia nec humida nec uvida, sed sicca habentem, quem columba sub aquis non decerpterir. ita J9. Ambros. lib. de arca es re cap.r9. Non est praetermittendum acutum istud Tertulliani bb. Z aduersus fl
187쪽
aduersus lenim. in prin. columba a principio diuinae pacis praeco: Mserpens vero a primordio diuinae imaginis praedo. Jiste lupus haereti- Mcorum illa Ecclesiae Catholicae figura: quam Allegoriam , & diluuii
atque arcae,columbaeque figuram totam accurate proponit S.Chrysost. Hem1Lin terra motum, quam habes in Decade illa Graece & Latine edita,per seontonem Ducaeum S .Iesu Theologum. V LRs.lx. NON EsT REVERs A vL RAJclarὸ reddidit idiotumum ; ct non adiudit vi reuerteretur da quo ditium severius. V ERS.i3. IMMi NuTAE Jhoc die solummo)o superficies terrae siccata, interius limosa caenotaque perstitit. pedetentim subsequetium quinquaginta sex dierum spacio fuit arefacta, hoc est perfectὸ siccata, inferi
APERIENs NOE TECTu MJ non totum , sed ex parte, tor tabulis remotis , quot ad explorandum terrae statum iaccestariae. Cavis
CREsCITE & MULTIPLIC AMINI J imperativum posuiti pro filiu-ro,nam est benedictio, & ea ut recte Chaldaeus ) proprie ad bruta dirigitur. quia de hominibus sequenti capite agetur. Iese ordo egressionis ex arca satis indicat,intus viros ab uxoribus suisse separatos,ut notat Caietanus mec contrarium Calumus potuit probare. SECvNDUM GENvsJquilibet masculus cum 'mella suae speciei,
tainus cum vacca,Verres coen sue, arIes cum ora, hircus cum capclla,caballus cum cqua &c. εωFICAVIT AUTEM NOE ALTARE J mIC A et beacbi a radice mI mactare , Vocatum , eo quia in altari victimae machen tur. Latini quasi altam aram dixerunt. Primum hoc altare legitur : & hinc gentilas ritum Quin in altaribus sacrificandi accepisse censet Diodorus Tarcensis. Sponte, & non iussum , cxstruxisse tradit D. Ambrosius, d.bb.cap. χχ. Catholicum altarium usum egregie luctur Fran. Feuardentius ι b. I .additionum. Ad ε f 'r' contrahereses librum. HOLOC AusT AJex l eptimo illo mundorum animalium caelibe seu solitario,iuxt.i Diodorum Tarcentum in Catiana Graeca. Dc holocausti significatione res non obscura,&peti potesta Riberabb.ε. de tem- placv. 2. ODORAT vs QvE J Nouatianus lib. de Trinitate vertit ; odoratu est odorem bona fagrantia. Sed Tertullianus recte lib. 2. contra Marcionem , explicuit Hebrai finiuit , vertens ; odoratus est libenter. Significat cnim t odorem cacrificii hoc est ipsum sacrificium, nostro more loquitur, qui nidore carnium delectamur ὶ Deo acceptum fuisse. Sensus, iste, ab Gentilibus exprimeretur , litatum D t. Chaldaeus clare; suscepit Dominus cum beneplacito oblationem Veius.JHebraice habes odorem quietis,ab esse chia,quod Dei placet iram, Deum tranquillet commotum. Sie Vatablin or oleaster. Dixi T AD E v MJnon, Deus pater adsilium seu verb-Jeu ut incptissi inc
188쪽
tilliine Matthesius haereticus apii Sel necce ira: sed , ut antiquitas omnis exposuit; Deus ad Noemum. Hebraice quidem est; 428- N i s. El bH,adorsuum quod Chaldaeus exponit, in verbo μο : & LXX. Hebraiis.
δαν ericle, recogitans,post multam cogitationem , icu considerans. quibus
phralibus volunt si gnificari firmum & deliberatum Dei decretum, is V tablim ct a'. Chaldaeus eodem recidit, veluti si diceret, pollicitus est verbo suo , diois seu palabra. Sed quid liaec ad nostram versionem, in qua nihil horum habetur an mutilaὶ absit.Equidem admiror doctrinam & sapientiam auctoris. Vidit & intellexit Hebrailrnum clegantiae plenum; Noemum vocari cor Dei, eo quod a Deo diligere- ιγtur iummopere q. d.dixit ad eum qui corculum crat. Sicut Latinis,
tur : sed squod mallem si sevum capias pro eim , tunc sententia commodiore res eodem recidet, Deus dixit ad cor Noemi; locutus est ad cor eius , benigne valde placentia de consolationis plena verba profatus: de quo loquedi genere dicam plenius inferius cap. 3 . .lo- qui ad cor,est verba vitar,hoc est carissima & plane vivifica alicui lo- Loqui adqui. sumpta phrasis forte, qtua vitae de animae ledem praecipuam He- cor alicu-braei in corde collocabant. Et vide an non vitae verba; N E Qv A QvA M v ULTRA MALEDIC A M,&e. non amplius terras, ut feci diluuio perdam. quoniam volo homines deinceps propagari. sic D. Ambros seup. c. 22. Se ipse Deus exponit Esais s .8. In momento indignationis abscon-H faciem meam paris per a te, or in misericordia sempiterna miserim sum rure dixit redemptor tum Domιnu . Sιcut in diebuς Noe istud mihi est; cui
uraui,ne inducere quin me ultra supra terra sic iuraw,m no ι sicar tibi. PROPTER HOMiNEs propter hominum peccata. Chaldaeu . SENfvs ENiM & TOGlTATIO HvMANI CORDII IN MALUM PRONA SUNT AB ADOLESCENTI A sv AJ confer cum hic dicendis .
dicta sup. c. s. c. huius loci sententia est: adeo infirmus est homo , &ab adolescentia tam pronus in malum, ut si quoties peccet, ego vindictam pergam sumere, sepe mihi mundus sit diluuio mergendus, nec ulla generis humani propagatio fere sit futura , semper absumendis qui vix iuifecti assumptis.Ideo decreui mitiorem viam insi-
stere, & seinceps singulos suis suppliciis plectere. Non dubium est
hoc nostrum interpretem voluisse ; sed aὸuersari, versionem ipsam invadant, & vehementer accusent. Lutherus molossice baubat, interpretem Papistis ansam hic prebui sie,aisertioni de libcro arbitrio; quam ipse vocat errorein & dicendi hominem ad peccandum non verso no cogi sed pronum dumtaxat cile. fundamentum eius cst , D- stta denti ςer tib significat iplam naturam seu essentiam hominis, ipsam ait ra- sa,vnaeum Non m cum intellectit & voluntate. similia latrant Oecolampadius, ii V. xbi de Caluinus hic. Verum quod ipsis probandum imprimis erat, id ''non fecerunt: hoc autem fuit Iec rhoc loco non posse sisnificare cogitationem,ut aliis locis significare lexica docent. Sumciat quidem hoc respondisse. Ex abundanti tamen probabo, Iecer istud , etiamsi sigmentum vel machinationem vertas, non polle hic significare natura ita Z 1 seu c Disil
189쪽
Figmetu m ibi essentiam animae rationalis, q'o illi inscid detorquet; sed procli -b M vi , uitate tantu de propensionem,ut nos colendi mus. Quod prirnu inde fisti Ehio conuincitur, quia n5 habetur 9mentsi hominis Iecer h.iadam quod eordi, ho adhuc ambiguum foret, nec malE isumeretur pro imaginatione hominis. minis uti lup. cap. s. s. )Sed dicitur Ieςer tib baadam,sigmentum cordis homi uis, s eu cordis humani; quod non potest, nisi longe petita explicatione sumi de ipsa hominis es lenti qua homo est; quae cordia hi mini figmentum non est: sed necessario capi debet de figmento,ma- chinatione,&adinventione cordis humani,hoc est de iis quoru quasi Cor offiei. plastes, formator,&procreatori est cor: quod figmentu Cristi frusna cogita explicuit, cam dixit; colitationes macta de corde exire Matth. Is .I9. velut
U Rum, ex ossicina, ubi fabricatae sunt. In corde potis limum censetur latere peccati fomes de cocupiscentia,qui homine variis illecebris & pellaciis fallacibus nunqua desinit ad malit inuitare. Sic Metonymicὸ cor hic etia potest sumi pro isto fomite seu concupiscentia. Ad qua vim eupi stati a. concupiscentiae exprimenda noster interpres euicaciter admodii &perite duob.utitur vocabulis,lensus Er cogitat tota vocat sensium,ipsi xi appetitu concupiscibile: cogitarames vcro vocat colitia, adinuetiones, d. imaginarioru moliminii diuersa figmenta quae homines fabricantur & confingunt,ut votis prauae cocupiscentiae satisfaciant: quc non sunt ipsa hominis cilentia, sed nator.e peccato originali vulneratae, quasi puruletae queda exhalationes,& faetores:&accedete mora delectatione aut consensu ,evadunt mera aetii alia peccata. 'Secundo id
astruitur quia nullus quod liciaὶGr cus, Hebrarus, Latinus interpresiacrς Scripturciante in*lice Lutheru, centuit hoc loco ipsa hominis essentia denotari; sed sol inodo effrenem concupiscentia, quae vere mala est,&eius quoq; molimina sunt improba LacoLXX. illi, qui co-
. stituebant integrum SYNHEDRlON magnum,transtulerunt; quia cogitatis hominis diligenter incumbit in mala. 'ινοκοι ἡ δάερia τ άν-γco Hr χελως - re 1 ρὰ: quibus verbis nihil nisi propensio cum conatu iuncta inlinuatur. Rabbini quoque recentiores Iei erexponunt concupisccntiam seu inclinationem , G Κimchi in radicibin, ct alis. Eodem modo Patres acceperunt, ut ChrUosumus ho- mil. 26. D.Ambro u .cap. 22. Utrius d. lib. .eap. 28. 2 Strabus h e. Tertio quia falluntur crasse Lutherani, dum ham referunt ad culpam originis,& ad vitiatam propter eam naturam hominis: tantum enim abest; ut nec,de concupiscentia leu propensione iucundit in se, sit ser- mois ed tantum de actu peccante.& quae re ipsa malis opera dat cOstigiatia agi ,recte dicti Patrcs obicruarint Chosiostomus Sis: incumbit mens diligenter in mala opera. Ambrosiim: diligenter cor hominis ad is peccata propendere,&,quod peius est, studium non deelle. Ruteram: is
nomine siensius quinque sensus corporis significat, qui proni sunt in is malum; praesertim ubi cogitatio cordis, qua restringi & gubernari ridebuerant,& ipsa prona ad malum iisdem sensibus pro armis utitur ,, ad opuς malum. J Quarto haec ad actuale peccatum spectare patet, is quia Deus dicit se non amplius hominum peccata diluuione punitu
190쪽
rum.agit ergo de peccatis eius generis, curiis fuerant quae aquis punierat: Sed diluuio non puniuit originale peecatum, nec vulnera per illud naturae imposita; verum puniuit illo peccata hominum actualia. Igitur de peccaris actualibus, & non de originali Deus loquebatur. Vltimo probatur ista Catholica explicatio: lura, si de natura ipsa, siue de originali peccato mentio fieret,diceret potius hominem pronum in malum a correptione sua: iam enim timc originale peccatum
cum inuasit. Nunc vero, ne ab infantia quidem, nec a pueritia dixit;
sed ab adoliscentia sua: quo satis indicat se respicere ad id, quod lapiρ-- ter D. Ambros. his verbis scribit: ex illa ςtate cres cit malitia, licet ali- i bi legerimus, quod non sit fine peccato nec unius diei infans; sed S infantia sne peccato non sit propter corporis infirmitatem: diligen- tia autem de studium peccandi incipiat a iuuentute : ut puer, quasi infirmus peccet iuuenis,laquam improbus, qui studiose cupiat pec-
c tricommittere, & in criminibus glorietur. similia Rupertus. Vidit Calumus id suis refragari. quore contendit esse vortendum a pueritia, non, AB ADoLΤsCENTIA.&hac ait particula melliis exprimi homines nasci malostvt ostendat simulac per aetate cogitationes formare 13. inceperint,corrupta sic nachos mentis radice. Ita conatur clabi colu - Adolescen-ber is he tortuosi1;: sed stringatur aspero solio. Contendo Vocem Tua si . a Nathae, deduci a verbo simili quod puncto tantum priore discrepat, nolito.& significat excutere, ideo Pnyaz smneghurau hic non censendum significare a pueritia , quatenus illa restringitur ad infantulum , vel puerulum, ut ille vult. sed ad puerum adolescentiae vicinum, seu potius adolescentem,qui iam cura parentum solutus, hoc iugum quasi cxcussit, de ad faciendum cogitandumque quod lubet alacris ac vegetus est,quales esse solent iuuenes a calce pueritiae usque ad virilem , statainque aetatem,quos describit ille;
Imberbιs iuuenis tandem,cthlode remoto. Gaudet equis,canibi isque, ' aprici gramine campi: Certus in vitium secti momtoribus asper, nitium latam prouisor prodigus aras, ' . Sublimis cupidusque,st amata relinquere pernix.
Quare I XX ut miter,i r τύος αει, ab adolescentia sua, ut etiam Pagninus, & Vatablus: sed & haeretici, Mari,achius Pellicanus, Mu- stillus, & iple Catami antecellor Lutherus a dolistentiae vocabulo ut
meliore usus; quamquam perabsurde mox adolet centiam ille retulerit ad annum aetatis textum,quo ratione homines uti incipiunt,qui qui quam vel semibarbarus puero sexenni tribuit nomen adolescen . tis 3 Confirmatur hoc argumentum. Deus agit de peccatas grauiori-b us propter quae diluuium terris immiserat:ergo non de puerilibus quae thm itrox supplicium non solent promereri, propter iudicii in firmitatem & decretorum inconstantiam. Aliter respondet Lutherus renerae illius aetatis mentionem fieri, eo quod occulta tum latent,
quae in adolescetia se manifestant. Instin vel vult laterso quod procliues lint ad illa;&hoc non pugnat nobiscum, quia procliuitas illa. Z 3 cuiuDiqitigod by Corale