장음표시 사용
51쪽
Cluendum a dicto Isaae Levitae Neoph ti, qui ausus af -- re ubicu, in S. S. in Hebraeo duplex es sectio neutrum habere quicquam virium adprobandum, quod velis dicere. Potius dicendum quod quaado essecunda sectio iuncisia habet vires,quas consentanea vulgata nostrae, o L X XI ona es consentanea
L XX. o altera nostra vulgata,conandum in concordIa utram
que reducere.Si non potes id*ri,tunc vel L X X. versio es approbata in nouo telamento , ct tunc obtinu dictum S.Augustini miramque sentionem a Spiritusancto esse ad duplex mysterium indicandam. Ita Leo Castrius Apol. lib.Vllanum. 3I7. Si nones approbata in nouo reuamento, sandum es illi qua vulgatae nostra consimit,edi ista habebit vim adprobandum; quod infe tur ex decreto Conetly Tridentini approbantis vulgatam.
Eao ad L XX. versionem. quia ualenum diuersitas magna es; puto laeam esse praeferendam, primo quae magis consentanea ulsenti Hebrae,se vulgata noti secundo loco,qua cum vulgata consentis, quam qua ab ilia dissentis, etiam svideatur minus consem ire cum Hebrao,pro τι nunc legitur.
52쪽
GLossA ordinaria & Interlinealis, F. Hugo Carensis Cardinalis, F. Dionys Richel. Cariusianus, F. Nicola. de Lira,
F. Isidorus Clarius Brixiensis Scholia addidit suae
Francisc. Valabius, si auctor illi aseriptorum.
Paulus Burgensis ex Iudaeo Christianus, Sixtus Senensis in Bibliotheca Sancta. IN VETU S TESTAM EST. Thargum Chaldaicum, Onheli, R. Ionathani, &Ioseph caeci. Notae Romanae ad L X X. Interpp. OCTA TEUCHUM.
Alfontus Tostadus Abulens. F. Thomas de Vio Caietan.Cardinat. Iosephi quoque libri Antiquitat. IN HEPTATE UCHUM.' S.Augustini lib. . Locutionum, de lib. . Quae
Camena Graecorum interprete Zephir. Theodoreti quaestiones. F. Hieron .de oleastro.
53쪽
Alchimus Auitus poeta. Viiii quoque Philonis Iudati opera. I N G E N E S I
Alcvinus in Bibi Patrum. Iuni lius Afer, ibid.putatur Beda,
F. Thomas Anglicus. Anton. Honchala.
P. Benedictus Pererius, Societ. Iesu , fusissime &disertissime.
S.Basilius,& eius interpres B. Eustathius Episcop. S. Ambrosius. S.Anastasius Antiochenus, Marius Uictor, poeta, Victorinus Pita bionensis, poeta, F. Ambros. CatarinuS, Ludovic.Fidelis Nervius. F. Hieronym. Uielmius, P. Ascanius Martinengus, qui peruenit tantum usque ad creationem Adae exclusive.
Ex Scholasticis egregie duo Societatis Patres, o Commentar. in I. p. . D. Tiam.
P. Ludovicus Molina, P. Gregorius de Valentia.
54쪽
Vi Netv Et priorum Veteris testat r. menti libroru,qui Hebraeis ian Thorah, Graecis Πεν Goι ιος nobis lex vel Riun. 'rque libri; auctor Moy ses , ut habetur Deu
teron.3I. 2 .nec ab alio quidquam mu- a latum vel insertum: quod, si contendas An quo adde Deuteron. cap. vlt. initio,&Nume R- 'ς
ror. 1 I. ver. Iq.& I s. illa ipsi Iosue,vel Esdret tribuenda non pugnabo, dummodo aequalis ista cum ceteris quae liquido a Moy se scripta auctoritatis esse fatearis. Quaecuque i hoc 3. GENEsis libro,veraci&simplici, qualis Historiam secram decet tilo traduntur, ea Moy ses hautdubie didicit partim nata fida maiorum ab ipso usque Adamo traditione, partim x xi Gςu Prophetici luminis illustratione ut Philotib. de mundi opi- si testatur. Quantus autem & qualis vir Moy ses fuerit, in ANTRO p Loci AE volumen reseruetur PraeciHial GE- 4. NE si M scribendi causa fuit,ut per ea quae visibilia sunt, in causa Sc cognitionem dcamorem in uili bilium rapiamur. Nam Deum nobis opera eius clarissime praedicant Psal. 18. I. Roma. I. 2 o. sed quia ad hunc caeli terraeque concentum plerique ob surduerunt sunt praeterea necessarij praecones alij, qui nos
55쪽
tum voce tum calamo iugiter admoneant, cauere,ne dum in hoc speculum oculos intendimus, tam celsarum & abditaru rerum contemplatione alucinemur, vanis philosephorum argutationibus praestricti, sed ut inoffenso nauigio ad Biblicam hanc Cynosuram cursum instituentes, in veritatis portum suaui Spiritus sancti aura impellente, perueniamus .ad CHRIs TvM nempe promissum Patribus Qui totius letu TORAH Moysis operum finis es ad iustivam omni credenti. Rom. Io. . Si D. Hieronymo credimus, cui multi assentiuntur, GENEs Eos finis est CHRIsTus , vult enim quod . Apostolo interprete Hebr. Io. 7.CHRISTvs
in psalmis dixit, In capite libri scriptum es de me, ps 39. 9. id
de veteris testamenti primo volumine, quod Genesis est, s. accipiendum. Magna libri dignitas caput totius sacri; scrip-
Dignitas li-turq,ut ordine, sic maiestat censeri. Non immerito cumae Meutar eius materia seu argumentum complectatur omnium um. rerum creatarum primos natales,hominis lapsum, foedus Screstitutionis promissionem magnitudinem diuinae iustitiae, erga Ecclesiam amorem , &m ea tuenda regendaque sollicitudinem terrae diluuium,linguarum & gentium diuisionem,& Patriarcharum res gestas usque ad obitum Ioseph historiam plus mille S trecentorum annorum, ut in Chronographico volumine docebo. g. Hebraeis inscriptio ritu patrio ducitur a prima libri vo-
Inseriptio. ce n a Berescith: L X X. vocarunt, L atini nomen retinent quasi dicat librum quo narratur rerum omnium creatarum generatiorae accepto vocabulo, ut etiam creationem proprie dictam includamus, Euangelistae dicerent librum generationis mundι, Hebraei 2 r3 an m hansepher Gor velsepher thaedoth.
56쪽
N PRINCIPIO creauit. Deus coelum; UERS.I. l , & terram. Terra autem erat in anis & 2.
Isti vacua, de tenebrae erac super faciem abys
si:& Spiritus Dei ferebatur super aquas. Di Xit- 3. quo Deus:Fiat lux .Et facta est lux. Et vidit Deus . luce quod esset bona:& diuisiit lucem a tenebris η 1. Appellauitque lucem Diem, & tenebras Noctem: factumq; est vespere,&mane, dies unus. Dixit 6. quoque Deus .Fiat firmamentum in medio aquarum:& diuidat aquas ab aquis. η Et fecit Deus fir- .mamentum, diuisiti aquas, quae erant sub firmamento,ab his, quae erant super firmamentum. Et factum est ita. Uocauiti Deus firmamentum, 8. Coelum: de factum est vespere & mane, dies secundus. η Dixit vero Deus:Congregentur aquae, quae s. sub coelo sunt, in locum unum: & appareat arida. Et factum est ita. Et vocavit Deus aridam, Ter- io. ram,congregationesque aquarum appellauit Maria.Et vidit Deus quod esset bonum. Et ait Ger- D. minet terra herbam virentem,& facientem semen, de lignum pomiserum facies fructum iuxta genus suum, cuius semen in semetipso sit seper terra. Et factum est ita. Et protulit terra herbam viren- Ia. tem,& faciente semen iuxta genus seu indignum. faciens fructum,& habens unumquodque sementem secundum speciem suam. Et vidit Deus quod F esset
57쪽
13. esset bonum. Et factum est vespere 3c mane, dies
Iq. tertius. η Dixit autem Deus: Fiant luminaria in firmamento coeli,& druidant diem ac noctem, dc sint 1 s. in signa de tempora, de dies de annos: η ut luceant in firmamento coeli,& illuminent terram. Et factu est ita. Fecitque Deus duo luminaria magnaqu- minare maius, ut praeesset diei: Zc luminare minus, 17. vr praeesset nocti: dc stellas. Et posuit eas in fir-I8. in amento coeli, ut lucerent super terram, dc praeessent diei ac nocti,dc diuiderent lucem ac tene-19. bras. Et vidit Deus quod esset bonum. Et factum a Q. est vespere dc mane , dies quartus. Dixit etiam Deus: Producant aquae reptile animi viventis, oc: i. volatile super terram sub firmam elo coeli. η Crca uiti Deus Cete grandia, dc omnem animam viue tem ais motabilem , quam produxerant aquae in species tuas,dcomne volatile secundum genus suu .
1 ff. Et vidit Deus quod csset bonum .' Benedixitque eis, dicens:Crescite, dc multiplicamini,dc replete aquas
23. mariS:auest multiplicentur super terram. Et fa-2q. ctum est vespere dc mane, dies quintus. Dixit quoque Deus: Producat terra animam vivente in in gen cre suo; iumenta, de reptilia, de bestias terrae, secundum species suas. Factumq; est ita. Et fecit
Deus bestias terrae iuxta species suas, dc iumenta, dc Omne reptile terrae in genere suo. Et vidit Deus
et si quod esset bonum, dc ait: Faciamus Homine ad imaginem, M similitudinem nostram, de praesit piscibus maris, de volatilibus coeli, de bestiis, uniuersiam terrae, omnis reptili, quod mouetur in terra. Σ . Et creauit Deus homine ad imaginem suam : ad imaginem Dei creauit illum, masculum lc femina 28. creauit eos. η Benedixitq; illis Deus, dc a in Crescite
58쪽
C A P v T . I. ' & multiplicamini, de replete terram,& subiicite ea, & dominamini piscibus maris, oc volatilibus coeli,& uniuersis animantibus,quae m qntur superacr-ra η Dixitq; Deus Ecce dedi vobis omne herba af - 19. feretem semen super terram, & uniuersa ligna quae habent in semetipsisse mentem generis sui, ut sint vobis in escam: η & cunctis animatibus terrae,Οm- Ο.nim v Nucri coeli, & uniuersis quae mouetur in rer- ra &in quibus est antima vivens,ut habeant ad vescendum .Et factum est ita. Uictitque Deus cun- 3i. cha quae fecerat:& erant valde bona Et factium est ves e re & mane,dies sextus. I ium libri aptissmὶ ducitur ab orbis creatione, hoc es sex r.
Herum opere , Hexaemeron Graece vocamius de cuius ex- ordo redit
plicanda dilicultate δ.Theophilis Antiocho. lib. 1. ad Aut βῆ. δ' ,, lycumscrabit ; Hexaemera ordinem vel iussositionem, nutum , hominem posse pro dignitate eloquι; nee si quis haberet decies
misti ora, totidemque tingu-,nes totidem annis, in hoc muna, do peregrinam vιueret, tantam esse excerentiam, magnisud is nem, o tantas diuitias diuinae Sapientia, in hae tractationeis latentes. J Idcirco Iudais ante sextum atatu lastrum hanc Geneseos partem legere non laebat. D. Hieronym. Prologo in Ezechiel.
59쪽
Inouo prin. cipio creatus mundus.
BARA seu creare quid significcL.
Mundi creatio, parrium etin diuisio, se ornatus: hominis
N PON et Ool primordio seu initio, non aeternitatis,nec aeui, sed temporis. Ram sem. I. Seueria ι σα si iter . desu . Tri . . Othol hoc est quando, mo hominum loquendo, tempus esse incipiebat: nam quoἱ circa temporis initium fit, id in principio temporis fieri recia dicituriseu, quod in eundem sensum recidit,in exordio munda, quando mundus es Ie coepit ua Philo tibiae Munds opimia. bro Cyr erius M. CREAvi TJ propriὸ & presse sumendum. Nam si non ex nihilo creauit; ante bmnia creata, seu in principio Omnium non secit. Alias SI a Bara, solet latius patere; pro uniuersim aliquid eiscere seu sormare. ut vers a I. O eauit Deus cete grandia. CREAvi T t autem iubendo, Fiat coelum & terra, sicut mox legitur de luce, Davitque Dem: Has lax docetur Ps. 3 2. v. 6. Verbo Domiam cabfirmari sunt de apertius 4. Eldr. s. Domne locutus es ab iis cra tura inpruno He dicem Hat telum ct terra, ct tuum verbum opus ρermctum Jomissio id a Moyse,ut intellectu facile,& in sequentibus exprimendum. Nec dici potest id repugnare sacrae Scripturae quod Vno loco expfessiim alio subintellectum, creauit ergo iubendo, i sit Ofelasium,&quide creauit solus,virtute propria Isai. 44. 24. Egosum Dom/usfacrem omnia,extendens Glos Iolin tabιsiem testam, or nullas m cum. D v s J 'I,N Elolam, comunis numeri est est D.Hieronum. epist. ad Marcet L quod & unus Dein, sic vocetur & plures:ad quam similitudinem caelum quoque appellatur,&- id est Scamaim. l len- sus est non hanc vocem esse quoque singularis numeri, quod quidam eum historia Scholastica errantes putant; sed quod licet sit numeri pluralis,vim tamen habeat significandi & plures,& unum.Nam& Scamaim hautdubie pluralis tantum est numeri, vim tamen Vnius quoque caeli denotandi possidetudeo subdit Sanctus Doctor,nos huius rei exemplum in lingua nostra habere, Athenas, Thebas Salonas, quas nemo dixerit,singularis esse numeri, sed tantum de unica urbe dici pluralem. Sic ergo Hebraei Eloiam, pro Angelis , & pro uno De captum,hoc discrimine, quod non pro uno Angelo: sed pro uno Deo eur an quia singuli Angeli messentia se numero seu persena singu-li: Deus unus estentia, sed personae tres de iudicibus numquam E L OH t M accipitur, nisi quatenus Deum repraesentant,ut eius vicem iudicando fimgentes,qua in re mihi videtur vocabulum,tunc Deum p
60쪽
tius quam homines iudices significare, sicuti cum dico iste est Achilles, de Petro;vel de plagoso,die huic Orbilio non continuo Achillis vel Orbilij nomen dico significare Petrum vel plagosum huc,sed indico similitudinem illorum, & morum conuenientiam. Singularena,s Euha rarissi inum est, habes tamen, Iobaa η. 2 36.1. Habac. I. H. ELOMA.or 3.3.frequentius est plurale:cui silet adiungi verbum singulare etiam cum de creaturis sermo est; ut facile intelligas id nullius mysterii gratia seri; sed ex natura sermonis Hebraei; qui hanc phrasim am t i Ebii; si
sic Genes. 1 .v. 9. Abraham Dominorum suorum , Vbi nos Donram si . mus verbuEXO. 2 I . q. no ,dederit Dominus uxorem. Hebraicd, ede, Domim. Esai. singui re eur'. 4. Domini duri, Hcbraei.dominorum dura. Exo. 32. IO. Domi seius.
Hebrai. domini euri. Res hodie nota. Si quid mysterii velis elicere, - illud conuenientius. Deum vocari in plurali Exo HlM, per excellentiam, non potentiam, seu potestatem,sed potetias,seu potestates; quia unus instar,& plusquam omnes potentiae ac potestates, omnium potentissimus: duplici emphas,prima, qua abstracto significatur concretum ; secunda, qua more Hcbraeo plurale signincat praecipuum quid & max irriti in eo genere, sicut BE H E MOTH, ponitur pro animate maximo quasi dicas maius multis simul animantibus: ita videri sibi inquiebat vir eruditus, At sensus Maldonatus ordinis D. Dom nici religiosus. CAELvM J puto. de solo hic empyreo, quae sedes 'Angelorum & beatorum accipiendum: quae sententia videtur olim f py-suisse B. Clementis Romani,ex ore D.Petri accepta, ex lib. I. Recognit. Philonis etiam lib.de mundi opificio, Origenis hom. 1 .in Genes.& a nongentis annis adeo recepta, ut communiorem vocet S. Bona- uentura, probatiorem Tostatus, verissimam Catharinus. sequor illam
cum Molina,nam quae obiiciuntur , haut dissicilia sunt. habes apud Pererium hic. Cum empyreo crediderim Angelos simul creatos spe- εciosae habitationis incolas futuros;vt asseru priaecedentis dicti de- Angelorum senseres Beda, Uictorinus,caeteri .Confirmant Epiphanius, & Cor creati Q. cilium Lateranense. Nam ille asserit post c um & terram , sed ante
sidera creato . tomo 2.lares. 6 3. Istud in d .c.firmiter,approbat sententiam Augustini, volentis Angelos non fuisse conditos ante ceteras omnes creaturas corporeas: & ideo cum aptiorem creationi illorum
locum, quam empyreum ; nec aptius momentum primo die in sex dierum loculiς, lubens in hanc sentcntiam discedo. Angelorum creatio a Moyse praetermissa quia corporatae dumtaxat creaturae idcoempyrei creatio non omissa) originem proponere statuerat, ne tam excellentium Mentium mentione, inuitus ad idololatriam propensis Iudaeis petram offensionis obiicerer,contentus ipsa domicilii mention 2 incolas indicasse. Cur non igitur & terrae commemorarione conisurus incolarum narrationem omisit Empyreo nihil ornamentorum post a accessit, ut torrae;& illius incolae simul creati, terrae postea iec in terrae in olis p riculum illud metuendum fuit. Er TERRA M corpus illud, quod post separationem diuisem ma- ' sit in elementa & caeloru orbes, cuius pars ima postea vocata ui titue 'G x . autem