장음표시 사용
191쪽
te uita singulari,astera plurali libentius dicere sole a genus enitum g nus subliniturum, genus animalium genus qualitatum, genus colorum nequis inquam miretur hunc nostrum pro strendigeneris modum, tanquum num statum ac ortasse etiam fulsum idusin memoriam reuocari uolumus, quod supra dictum fuit a nobis ac probatum, nempegenera omnia rerum proprienib aliud esse, si multitudines quodam ex singularibus et indiuiduis compositas, et nominagenerum no aliter se nomina collectitua quam nomen exmercitus et nomen populi et propterea putamusgenerum naturam magis promprie ignificari ais explicari, si duabus uocibus, ut dixi, prostrantur ad
hunc modum, genus rerum, genus entium, genus hominum,genus arborum, genus berbarum, quam sit una tantum uoce hoc modo res, ens, homo,arbor herba, et caetera similiter: nam superior iste proferendi generis modus 1 Eproprius, hic uero pollarior improprius et Iuratus in quo et una res, pro omnibus rebus, et unum ens pro omnibus entibus, et unus homo pro omnibus bominibus et hic in alijsponitur et intelligiturpe figuram illum quam Graecis necdochen Latini intellectionem uocant: cum scilicet uel ab uno omnia, uel a parte totum, uel contra significatur:quem loquendi modum, non solum Poetae, sed etia Oratores steqVenter surpant. Ne quis igitur miretur, ut liximus, hunc nostrum pro irendigeneris modum, nos hoc pactogenerare irum magis proprie mariss uere pro irri arbitramur, si dicamus, genus rem rum quam rem, et genus entium quam ens , eigenus animalium qum anisimul, eigenus hominum quam homine et eode modo caetera. Atq; bis de cautasset rationibus unum tantum et verum et summum etgeneralissimum sive
genus, jsiue transcendens, siue categoriari, siue praedicamentsi magis apperulare placet, cor tituimus caeterac omnia rei cimus et explodimus, quae uel ab Ari)ktelefasso et inutiliter et Aine ulla necesistate introducta, uel ab illiussos sectatoribus imperite ac temeete receptafuerunt, et approbata. Quorsi falsitas tametsi ex ijs, quae hactenus dicta unt, nonpositi esse obscura, tamen ex ijs etiam quae deinceps dicentur,et maxime ex descriptione arboris nostrae mericae, magis clare apparebit. Sed iam venio adpraeclara illa et toto orbe terrarum celebrata Arijbtelis Praedicamenta, ut unius horae spatio diruam. ae destruam id totum, quod in duobusprope missibus annorum uix fuit con aestim, et constructum.
192쪽
Qu su ob leuem causam riistotelis categorias,
bime praedicamenta decem ponenda xytimarit et quam non recte tria tantum et lia saluerit, etsimulqtio pacto nos arborem genericam , Dorpbriana longe diuersim sciendam arbitramur
fra H rerutri natura summum et generali)funum et ueri)Firi S LAI num arbitramur, genus eriι, continens complectens sua immensa et pene infinita multituisl ni iti omnia alia instriora et minora genera situ mira
litores multitudines rerum icut solum sit supremor et generali; Iimum, nec omnino habeat par aut aequaαle, intelligendo tamen semper genus proprie, ut ianantea multoties diximus , nihil aliud esse nisi multitudinem singularium , et totum quoidam discretum. Quae quidem multitudo generis rerum, quemad modumsupra docuimus, in prima rerum ac nominum diuisione, stirim diuidiatur in duu partes, hoc est in resper bellantes, et res in alio exis,ntes, siue in sub Antias et qualitates quas uti,nomine accrdotia fere uocari diximus ut infra probabimus in capite de Onalitate. Mim eadem inrisionem etiam Dialectici et Philosopbifaciunt: qirare non eget probatione. Sed quod aluteus, et rem, et caetera transcendentia non posse esse uera genera, quia praedi cantur de rebus non univoce, sed equivoce uel analogice: haec quos obiecta tio iam sublata est, Iublatis, ut supra uisum est, univocis, tunsuersesib sisne quibus univoca necesse, nec stire possunt. Itas iam sine uda controuer sa res silue graius rerum in suprema et generatu ima quor sede collocatum, prima diu)sone secatur in partes duas in sub tintius et qualitates, tanquam exercitus quidam militum in turmas et legiones. Quibus ita conjtitutis, ut omnem dubitationem cupientibus scire ueritatem adimamus , iunc breuitero liniamus quae causa mouerit Ar 1Ltelem, ut tam absurde cum unum tantaueris imum et general imum genus rerum sis, ipse tamen decem posuerit: et post Ar ij telem, ques impus rit ut imis suum lasectica, ut non decem,
quemi modum Athloteles, sed oliuione Ari)titelica destructa, tria tantum praedicamenta statuenda eximinarit, hoc est, substititiam, qualitatem, ciadi cra
193쪽
sECUN DV sactionem. V enim explicatis nulla cuiquam omnino superesse dubitatio p erit,quin uera in ea quae diximus Ergo Aristoteles, ut recte inquit assa, praedicamenta decem constituit, assectato magis quam necessario numero sccutus uel Architam nescio quem Pilbagoreum, qui ipse quos antea librum decem praedicamentorum scripserat , uel certe unitatus praeceptorem fuit in Platonem , quem constit orbagorae inprimis Ib diosum fuissee: ata idcirco omniafre de numeris esse constituta uoluisse. Nam Pith goras, et Pribagorare omnes cum omnes alios numeros uehementer colibant et pr dicabunt, tu inprimis denarium uis hinc primo Architas, deinde Aristiteles numerum decem praedicamentorum umpsit , ut existimat Boethius in Arithmetica campite XLI. cum uerba haec unt, Inde etiam in Arisbtelica,atq; Arcbita demcem praedicamentorum descriptione, thagoreum denarium numerum manim
fili est inueniri,quando quidem et Plato bilio fimus othagorae secund ἔea disrutationem diuidit, et Architas pythagoricus ante Aristotelem, licet quibusdam sit ambiguu decem haec praedicamenta constituit. Haec Boe bius, ex quibus apparet siue Architas, sue Arisbteles horum praedicamentorum author fuerit, ea non quidem ulla redita ratione, sed ad imitationem P thagorarici denari numerifuisse constituta perinde quasi necesse esset tot esse fumαma,tgeneralijsima rerum genera, quot unitates in denario numero inuenim rentur: sed hoc, ut dixi, absurd fimi est, et ab istis uiris,quamlibet magni fine ulla probabili ratione factum. Quorum error etiam tum magis apparem bit, cum o Fn erimus omnia allagenera me praedicamenta, praeter substinαtiam, sub qualitate contineri, et uere qualitatis essestecies id quodfaciemus insequenti capite. Ac de denario Aristitelis praedicamentorum numero, hactenus fatis. Quod autem pertinet ad triplicem illum Valla praedicamenditorum diuisionem , dico illum multo re trus sin spe, uel pctius multo minus errasse quam Arisbtelem Arisbtelis enim pinitio prorsio est absurda nec ullam habet fultem probabilem rationem. At illa Vassae usq; adeo uerisimilis uititur, ut mihi quoq aliquando maxima fecerit difficultatem, came, si mimbifalsa uidebatur, tamen nec eam satis refutare polyem, nec ab eo fine aliqua magna ratione discendum arbitrarer sed tandem anima citeri postic nem uos illius nullo pacto posse estndi, et uti torrem Icut reliqua crania uocidentia sis qualitate esse collocandum, ut gen s rerum prima seditione non in tres partes, ut ille putat, sed tu duas tanti remaneat diuisum .eit sufflantia et qualitatem, et tam actio quam reliqua omnia accidentium praedicamenta sub qualitate ub ciantur, quemadmodum con tibiipartime capite de Qualiis tute, in quo probabimi cet nomen etgensi s qualitatis no solii actioni et pastora
194쪽
Descripti iij ra uera arboris generum ac uectearum, a Porphyriana longe differens.
Genus general imum Genuirerum proprie, Resfigurate.
Genio substititiarum proprie substintia Durate
Genus uiuentu proprie Vivens figurate Genus sentientiumproprie Animal figurate
Genus rationalium proprie Rationale figurate
Genus mortalium proprie Homo figurate
Genus Romanorum proprie Genus qualitatum proprie Qualitas figurate
Genus incorporeorumproprie spiritum figurate Genus uita carentium proprie Vita carens figurate Genus sensu caret tium proprie Planta figurate Genus irrationalium proprie Brutum figurate Genus ivimortalium proprie Deus figurate
Priamus, Hector, Paris. Induiidua
196쪽
tuniun: loquent consuetudine . In qua describenda in primo ac supremo loco progenere generat imo posuimus gerim rerum proprie situ rem figurate, hoc ot o unes res mutis singularessimul ac semel accepta . Id enim iligniαficare uolumus, cum dicimus genus rerum proprie situ quod idem est eius gurate, ut supra docuimus, cu de nominibus proprie velfigurate ponendi loriquebamur Deinde generis ipsius rerum duas ficimus partes, genus sub Eu
iturum proprie, siluesub tintiam figurate et genus summum quesitatum proiprie, siue qualitat ut genus est, figurate Deinceps ingenere substititiarum a1fidue subdiuidendo descendimus per omnia genera et pecies intermedias, usis ad indiuidua, hoc rit, adspecies pecialij inas qua ita vocamus, ut supra diximus , quia nullas in alias 'pecies amplius nec diuisit Ies, nec indivis, biles diuidi queunt. Qua in diuisione illud animaduertendum est, tam genuηgeneralijsimum quam omnia alia genera in striora, nihil aliud esse, et niuilaliud diuidi, nisi multitudines quas iam rerum singularium sed minores quato mugstud in riora descenditur, maiores uero quato magis ad superiora itastensus sit ut genus rerri sit multitudo singulariu loge omnium maxima: ideoq; a nobis genus generalis imi recte appellat i quippe supra quod nu ires genus is ut indiuidua, quae in infima parte arborispo ita sunt pse quos sint species diectat imae, quippe insa quis nussu est; recies et denis generegenerali uno reru incipiat discretoru omniti diuisio, quae o idue discedes cum ad indiuiduaperuentum est. Hinatiuis ubi desiluit discretorum diuisti,
ibidem hoc est, ab indiuiduis continuoru partitiosumat initium. Nam Priaαmus uel Antenor, cum fit individuum et continuum quoddam, non amplius indiscreta, neq; in species, sed in partes continuas uel quas continuis diduciαtur et hoc modo in urbore nostra vel, ut ante diximus, arbore naturae, fit non solum generum ordinatio, sed etiam diuisito tam discretorum qu i5αtinuorum istic ut ubi desinit discretorum diuisio, ibidem continuorim partitio incipiat. Praeterea illud quos non ignorari uolumus, arbores, et herbas, et caeteras stirpes, non sine magna et iusti causa in parte uiuentium inanimato, rum a nobis possit assiisse. Nam etsi stirpes omnes uitam habeant, et uere trucantur uiuere ac mori, tamen no solum sensu sed etiam anima carent, eo prompterea auimata dici non possunt animatum enim dicitur ab anima, an iura aurulem a uento et piratione quando qui se ingraece i o nibi aliud jὶ nisi ventus, achuritus . ..ire non recte ab Ara1btele, et a Peripateticis;tirpes
197쪽
aperte omnia quae gignuntur e terra, ut arbores et herbas, ingenere inaniminatorum ponit, ita scribens, Partim inanimata, ut aurum et argentum, ut ea quae gignuntur e terra, ut alia eius Iemgeneris partim animilia. Quibus verbis aperte Cicero inanimata et animalia inter se tanquam contraria ponit,
et interea ibit mediumstituit. Quod idem quos Pliniusfacit, qui licet alibimbussit contrariam sensisse tamen libro X cap. LXIIII ubi demolumi lierum loquitur, ita inquit, Molside quibus ante diximus, gigni putant, ubi
mulier non ex inare, uerum ex semet ipsa tantum coceperit, ideo nec animari,
quia non sit ex duobus,altricenis habere per se uitam,quae sutis arboribuq
contingit. Quo in loco animaduertendum est, quod ait Plinius fata arbore jhabere uitam, non animam cum nemini dubium sit, quin uere et uitum baberaant, et uita praedita sint, si quidem et mori et uiuere recte dicuntur. At aristaribas et reliquis stirpibus animam inesse, et eas animatus existere neminem unquam inueni recte loquentem qui dixerit, nisi forte aut Arithtelis opiniorinem inconsiderate secutum, aut aliquem ex Poetis, qui Hamad Has ingui esse Deus. et quasi animas arborum. Quomodo enim; times animam baseant aut animatae sint, quae non sentiunt nes pirant sat eodem uitam tabere, et ut ita dicam, vitatas esse, quando et mori et uiuere recte perbibentur, nemo negat. Quam ob causam Aristiteles, ut opinor, quod in fecundo de Anima dixerat, stirpes animam babere, et anima tute e rursus ipse quos uel per imprudentiam a ueritate eoactus, uel dedita opera, ut se ipse et errorem fusi eorrigeret in octauo demisbria animalium ita scriptum reliquit, μετὰ γὸ το τῶν ἀψυχων γένος, το των σπῶν Εροίατονε πιοῦ κο τουτωνεπιζον αρος ἐτερον διαφέρει, βράλλον δοκειν ατέχειν ωκα ολον δελτο γενος αξ ρ μεν Ἀλλα σο μοπα ψάινετο σχεδον, σαερ ε απψυχρη ωροσδε το aψυχον. Haec Arisbteles, quae quoniam a Theodoro Gaeta huius libresinterprete fuerunt corrupta, nam ubi Arithteles didicit, τῶν ἀψυχων, ipse uertit, animantium: siue id icit, quia mendosum baribuit codicem, silue ut Arisbtelem feruaret, ne sibi ipse contrarius esse uideretur, idcirco ideliter trans frenda censui hoc modo Nans postgenus inanismatorum, genus plantaru primum est, et earum alia ab alia dideri, eo quod uita magis uidetur particeps, uniuersum autemgenus comparatione quidem corporum aliorum uidetur ire tanquam animatum,at comparatione unimalis inanime, et quae equuntur. Haec est enim uera uerborum Aristiteli senteistia, in quibus)istirpes uere essent animata: quid opus erat dicere, eus coma paratione aliorum corporum esse talis am 'imatas, coparatione autem uni.
198쪽
3 Rinsis inanimatas ' Praeterea fistirpes uere animum haberent, cur Aristoteles ex eis alius magis quam aliis uitae uideri participes dixit potius quam anivrum cur eo in loco uitae uocabulu usurpauit, animae praetermisit mi mihi qui censent Aristotele putassestirpes uere animam habere nunquam poterunt rationem ullum sutis probabilem ut re cur Aristoteles ita loqui maluerit. At ego ueri yimumstatim et expediit, ima reddam, quia scilicet putauit iropes habere uita non animari et quod in secundo de Anima uisus est attribueαre anima stirpibus, eo in loco G ψυχήν, hoc est, animam re si hoc est, pro uita posuit. Nans et animam pro uita, et ulcisit in uitam pro animina quantos apud Graecos poni, illud est uel euidentu imum argumentum, quia quod nos animal ab anima nominamus, id ipsiι Γον, eodem modo icta oτης ωγ uocant, hoc est, ab unima quae quidem uocum permutatio non ita procedis apud Latinos, apud quos uita longe distri ab anima lita enim est qua uiuimus, anima uero quas iramus et dicta est an maια του νέμου, hoc est a uento siue a1piritu quanquam non me latet animam quandos pro uita usurpari bed figurate in are non ubis AriJloteles pro certo dixit stirpes esse animatas, sed etiam alicubi dubiisse uisus est, ut in eo quem dixi loco degeneratione unimalium it rarsus in quinto Topicoru ubi ait Ammalis esse proprium animam habere, quasi anima solis animalibus tributa sit, non alijs uiuentibus roc est, arboribus et herbis, ut existimat Alexander Aphr
di tensiis, qui ne Aristoteles uideatur negasbe, animum esse in stirpibus, siue stirpes esse animata K et sibimet aduersari putat illum locum esse mendosum, et ubi legitur, ἐμψυχα, legendum esse , οί σξιτικα, quoniam sensus solis
animalibus, non autemstirpibus sit attributus. Quo in loco nec Aristoteles uerum dicit, nec Alexander recte Ari)hielem exponit, Errat enim Ar θαteles, quoniam habere animam, etiam si alicui alteri conueniret, praeterquianimali, non propterea tamen minus esset animalis proprium nihil enim
pedit, quominus aliquid sit proprium alicuius etiam si sit alteri commune, intelligendo tamen de proprio, ut oppostitur iron comuni, sed separabili, quod proprii itis arabile supra diximus appellari, in capite de Proprio Nescit quid dicat Alexander, quia falso putat eo in loco pro alitinato legendum esseesei ilitum, im in omitibus codicibus ita scriptum sit, ,ψυχα, et cum ibαrumsit, habere animam esse proprium animalis toti priuatu sed inseparabile. Ex quo etiam deprehetiditur alia quaedam rudis Alexandrrinscitia, quae taumen est eicion Aristotele Haeresiarcha suo commiιnis putat enim Alexanαder, hoc quod est, habere tumum, si uti praeter quam animal conueniat, no
polbe ube proprii in tum iis,quo non ea elidan propria esse possint,quae Mar
199쪽
pes omnes habere quidem tum et esse uiuentes e non habere animum nee esse animulac et hoc affirmo motiis primum ea ratione, quia cum non irent non p4punt Ube animatae deinde authoritate Ciceronis, et Plinii ex aeterisbus Latinis, ut ante dixi, ex recentioribus autem Laurenti Vulta, in primo Dialecticae suae libro Cap. X. qui uehementer reprehendit Arelatetem ob hoc, quod animam dat arboribus et herbis et Ercismi itero da mi in libello de Copia rerum et iterborum, qui pro rens exempla metaphora ab inanimato
ad inanimatum, tu inquit, Vt j qui Hluum scutere dicat, quod est litium, aut odium suppullulascere, quod est si uticum. Quibus uerbis Erasmus perte ignificat . Diuus et frutices esse inanimatas in 'ure qui cete philosophari
cupiunt ita de stirpibus et plantis omnibus teneant, ut nos diximus, et Psiuradophilosophorum opinionem hac in re contemnant ac derideant. Sed ut redea ad arborem nostram substititiae, in ea quos generis rationalium 1 3eciem Ircis miti deum siue genu deorum, quia sic antiqui putabant, deos esse unimalia rationalia immortaliaci et quia sic etiam dicit Porph rius in capite de specie. Thebanum alitem et Troianum idcirco1 ecies hominis substituimus, quia hienos docuit Cicero in primo de nitentione, et quia uerum est hominem quidecum ad superiora st editat, solummodo esse 1 eciem, cum uero ad instriora cori uertitur, stitim esticigenus, et tanquam uerus 1 ecies continere sub se Troiam nos et Thebanos qui licet ad essentium hominis nihil pertineant, nihil proripterea tamen impediuntur, qim minus pH in esse uerae Decies hominis,si noessentiales at certe accidentales nam cum fine ulla dubitatione Troiani et Thebani sint in genere hominum,quomodo possunt ijdem generis homintim no
esse 'pecies ,siquis forte dicat aliquid posse esse in genere, quod non siit pe
cies lilius, quod est falsiij unum sic enim non in genere erit sed in aliquo alio toto discreto, quod non fit genus ut in populo, in exercitii iti grege in armmento nihil enim proprie est in generent i 1 ecies, ut supra dixi, nec quieri quam proprie est genus ullius alterius, si specie , lini species etgenus sint, quemadmodum uocant, correlativa, et alterrem in alterius definitione ponam tur . Sed causa quare Pseudophilosophi negant Troianum et Thebanimi He1pecies hominis est quia nunquam in statio annori pene duum in sit .m inaetelligere potiterunt,non omnes ii 'ecies pertinere ad 4bentiam gelu ris, sed fori Ium essentiales , nec omnia genera est de si sistitia pecierum, sed tanti substititialia Ads non soli /ilia Cicero ac rei tu Scriptores ueteres ita esse demonstrant, sed etiam quia communis omnium loquetidi consueticio cn irismi. Ad haec arbor nostra generica substititiae, in eo quos ab illa
200쪽
sed quale quidluum fotis sub diutias primus, hoc est, singularia sub tintiae, hoc aliquid esse dicunt et non sunt insubiecto, sed praedicantur desubiecto:
idq; non aequivoce sed univoce Postremo uero aiunt haec quos sub tintiis omitibus communia esse, ut nihil sit eis contrarium, ut non recipiant magis et minim, utinae eaedemq; cum sint, contraria succe Due recipiant. Ex his inαquam composita est, et halbabet proprietates arbor sub tintra Dialecticora, ut ipsi tradunt At nostra arbor sub tintiae, multo maxime ex parte contra se habet, Constit enim strine tota ex generibus et1peciebus non uniuersalibus et falsiis, ut illa, sed uniuersiis et ueris, ut supra probauimus nec ullas habet diderentias, aut secundas sub tintius quae cum uniuersalia a Diale licis discantur, non polyunt ipse quos una cum uniuersalabra non esse falsae Deinde continet species no solum diuisibilestae etiam indiu: ibiles eth eciali imas: quae ut 'pecies sunt, semper sursum pediant ad sua genera, nunqua deorsum. Atq; ideo de nullo dicuntur nec univoce nec aequivoces idem a faciuntgenex ru, non quia non deorsum aspiciunt, sed quia res sunt non uoces, quarum proprium est dici. Tum praeterea quicquid est in ea, id omne 1 hoc aliquid hoc est, uel unasingularissub tintia, quae est 'pecies 1 ecialty ima, uel una inuis titudosingularium sub titillarum, nec quicqua in ipsa reperitur, quale quid, quod non uere u hoc aliquid cum nihil prorsus existit in rerum natura,
quod positi esse quale quid, quin idem etiam necessariosi hoc aliquid, hoc est,
una aliqua numero singularis et indiuidua quali tui etsi non siit hoc aliquis, ne in rerum quidem natura ullo pudio esse queat, nil fidium et commentititnu. Id quod mani rite deprehenditur esse uerum, non solum ex eo, quia per in tela lectum humanum percipi ac comprehendi non potet is hid quale quid , mi sit, hoc aliquid sed etiam quia in generali no tra diu ijione rerum nihil rit, nisi singulare aut multitudo lagularium, ut supra probautinus . tas qui illud quale quid Ariitotelicu uoluerit destndere, ut niuideatur esse chimoicu necesse habebit pruis impugnare illam diutjionem no tram, et uniuersalia rear Ita probare esse uera, quod nemo unquam 'le facere poterit. At inquit Aristi teles, aliquis homo, et aliquis equus sunt prima sui lautiae, et hoc aliquid homo uero et animal sitne ulla adiectione u ut secundae sus tintiae, et quale fui s. Qtabus uerbis Arritoteles tanti uim ac potestate tribuit huic particula