장음표시 사용
231쪽
T eo quae refutetur. Nam per Deos inimorteses quae mam ratio est, ut res Logis taedicamur entia rationis aut entia a rationefacta, quam res Ethicae et Poaliticae s tam enim egent ratione Ethica et Politica ui sint, quam Logica et tam parum sine ratione esse possunt Ethicae Politica, quam Logica Quare qui ita dicunt, prorsus uni ridendi et contemnendi. Nec me latet Hermogeαnem ita diuidere constitutiones sua rhetoricas, ut alias faciat λογικας, hoς est, rationales alius oμmας, hoc est, legales, siue legitimas Sed eo in loco
λογικο στάσεις recte interpretantur non sermocinales nec orationales, ut supra diximu3, sed rationales, αα του λο ου, cum non sermonem nec ora
rationem, sed rationem significat et per rationem in re, et de re aliqua est quaestio, non in scripto aut descripto aliquo. Quibus opponuntur νομ)κα, quae contra non in re aut de re aliqua, sed in scripto et de feripto aliquoia bent quaestionem. Vt in diuisitonestatuum pene idem sit OA , quod in philosophiae partitione λογικη, utras enim ad uerba et ad compositionem oram taenis restretur. Hoc igitur modo, ut diximus, errauerunt tam j, quisceurunt antiquam istam Philosophiae diuisionem, quam qui eam non recte sunt interpretati. Et propterea nos eandem uere ita faciendam esse censemus, ut in prima parte, quemadmodum illi, ponamus P sisten in secunda politicen, vitae , in tertia Logicen ais ut Politice postea diuidatur in Potacen ut steciem, et E ibicen, et alius, ques dixi supra Tum ut Logiceio, ad ratio nem, sed a sermonem orationemq; restratur et non rationalis, sed uel ora toria uel sermocinalis appelletur: nomine potius nouato et facto, qu falso et male accommodato. Hoc enim modo etfacta et intellectu uetus illa Philo omphiae diuilsio uera erit et sumptu fuerit a materi hoc est, a rebus de quibus est. xt in quibu uersatur Philosophia Nam ut uere inquit Aristoteles, scientiae secantur, quemadmodum et res de quibus sunt. Post Zenonem uero, et Platonem, Aristotelas, et cum eo omnes Peripatetici 'preta illa Antiquiore,qui diximus ibito os viae diuisione, nescio quo modo aliam quandam magna ex parte et abiga et a ueritate diuersam, introduxerunt. Nans ut alios omitutam, Boethius uoles diuidere omnes scientias et artes, statim non omnium fietiarum et artium,sed totius Philosophiae diuisonem fefacturum est pro sur
tanquam Philosophiae nomine omnes scientiae et artes intelligantur et dixit lotim Pylosophis duas primas esse partes, unam qIae Graece θεωρικ .Latine uero contemplatiua, siue tipe tiva dicaturi, eo quia tantum uerseis tu in cognitione et contemplatione rersm alterum quae item Grece ici exisκr , Latine uero ad ua, siue factiva nuncupetur propterea quod, o totum
an cognoscendo et sciendo, scieti in agendo iacesciento aliqui posita u:
232쪽
gium quae reconditas et obscuras rerum naturalium cum materia et motu,
prorsu coniunetarum causas ehPctu Is in restiget Mathematicen, quae inter has duas superioa es qua si medrisiit, et de rebus cum materia Virem ei motu, secundion esse, ut ipsit dicunt, coniunctis sed per intellectus actionem a viat riu et motu abji actis, pertra fiet Nes uero Theorices duis: in b, tres
sola partes defluit, sedilis ologiam in quasdam alias minutiores partes diguiserunt, qu.re nunc referre non est opus matbematicae autem subiecerunt quatuor has partes, Arithmeticam, Nasica n Geometriam, et A Prologia, quas omnes simul appellauerunt Quadrivium, quasi una lux j earum sit tuum quam uia per tun qui non transit,et scala per qua qui no ascendit, adsum,mum Philosophis cui neu non post it peruenire. Ais hoc modo cum Theori, cen philosopbia in haec tria membra secuissent, denuo alterius partis, hoc j practice siue adflux totidem partes icerunt etei subdiuiserunt in Ethica, hoe est,moralem v qua te uirtutibus et viiij omninos de hominum moribus ageretur Politicen hoc est, ciuile, quae eguberna uda et regenda republiae disserit. Oeconomicam, hoc est de re familiari ac domestica bene ac recte administranda . Sed quoniam ad perfectam horum omnium cognitionem, tu dicit Boethius necessirium est sub idium rationis ais orationis eius qua quid uerum, quidue falsum fit discernatur, idcirco ad duas illa Dperiores Philosophiae primas partes Joc est,Theoricen et Pradiiceri,adiunxerunt etiaeam, quae graece γ hoc est Logice latine autem tum rationalis tunisermocinalis quibusdam dicitur ut in summa totius Philosophiae tres sine primariae partes, Theorie siue peculatiua Practice siue hiua, Logice fuerationalis situ uermocinalis Nec contenti bac tam numerosa iubisne, ut nihil non Philosophiae, quam ipsit profitentur,subjcerent denuo hanc tertia
partem, quam Logicen uocari diximus, in alius tres partes subditiiserunt, Grammaticam Dialecticam, et Rhetoricam uis ut scribunt cum alij multiιum maxime Rodulpbus Agricola libro se uio de diale lica inirentione, cap. XVIJ Grammaticae attribuerunt emendationem fermonis, Dialecticae probationem dictionis, Rhetoricae ornatum elocutionis. Ais ita diui isrum trium artium et scientiarum mater sit osticiis inodo suo, perbellam quidem et rotundum, sed non ueram, totius Pbilosophiae iussionem rcerunt, ut os iidemus . Haec tus 1lj rc communis omitium tam ueterum quam neote ricor
233쪽
tem, quae non contineatur, aut quae non fallem ad eam aliquo modo reducam
tur. Nam et Medicinam ad PD aeen et lusciuile ad Politicen Peupectiva et Architecturam et alias quasdam ad Mathematicen restri i dicunt. Sed nobis isti quos diuisio multis uidetur scatere uitijs, et pluribus esse obnoxia rem prehensionibus quod ut omnes aperti)fim pHyint intelligere nos quos prius exponemus nostram scientiarum et artium diuisionem Gonge abba
quam diximMs, i rentem, et multo, ut arbitramur, ueriorem eamq; con firmabimus et argumentys et aut boritatibus. Deinde examinabimus diligenm ter illum Peripateticorii detegentes identidem et demonstrantes omnia illius uitia et ante omnia flandentes inter artes et scientias, nullam es Dialectis
caemes Metapis cae posse esse locum, to ideo ambas tanquam fassas et inmutilas et non necessarias ab omniscientiarum et artium numero exterminanradas . Primum igitur nos diuisitone nostra paulo altius repetitu ita dicimus: In omni doctorum et iterutorum hominum numero in summa esse duo maxima et praeclari)fima nomina, quorum unum est Philosophorum, alterum Oratorirum et similiter in omni scientiarum uis artium ambitu exture duas omnia praestanti)fimas et eminentij imas appellationes , unam Philosophiae, alterum
Oratoriae. Ex quibus Philosopbia, ut antiquis imi et sepientifimi homines uoluerunt, nihil aliud est, nisi sapientiae is uirtutis Oratoria uero ni facundiae et eloquentiaestu drum etibilosophinibiIaliud nisi apientia is uiris
tutem, Oratores nisi facundiam et eloquentiam profitentur . Osae quidem due acultates omniu quae ctis inter homines reperiuntur, citra cotrouersia maximae et generat mae, omnium prorsius quaecunq; in mundo sunt, rerum, cognitionem, tractationemque sibi uendicant, ut insta demonstrabimus. Sed non quentii modum bis temporibus nostris, sic quondam ante Socratem et Platonem erant separatae et di tinctae, veru ita corunctae et copulatu interse, ut
non diuersae Ged una eadema ex duabus conflatu essee projyio atqj ijdem prorsus haberentur et sapientiae et eloquentiae profissores Nans, ut inquit M. Tullius in tertio de Oratore libro, Vetus quidem illa doctrina eadem uiridetur et re tefaciendi et bene dicendi mugyba nes sancti doctores, sed ijdem erunt et uiuendi praeceptores et dicendi, ut ille apud Homeru Phoenix, qui a Peleopatre Achilli iuueni comitem se datum dicit ad bellum, ut ilium Urifceret oratorem uerborum adlorems rc um. Et paulo ito a rursus ita inriquit, sed quod erant ijs multi, qui alit in republica propter ancipitem , quae
234쪽
ut Pericles, ut Theramenes aut qui minus ipsi in republica uersarenturAedui huius tamen eius de sapientiae doctores essent, ut Gorgias, Thra simachus, Isocrates, inuenti sunt, qui eum ipsi et doctrina et ingen s abundarent , a re autem ciuiti atq a negotij animi quodam iudicio abhorrerent , hanc dicendi
exercitationem exagitarent ais contemnerent. Quorum princeps Socrates fuit, is qui omnium eruditorum et totius iudicio Graeciae , cum prudentia, et acumine, et uenu late, et subtilitate tum uero eloquentia uarietate, copia,
quam se cutis in partem dedisset, omnium facile princeps, ijs, qui ho quae
nos nunc quaermus, tractarent, agerent, docerent, cum nomine appellarenαtur uno, quod omnis rerum optimarum cognitio et in his exercitatio Philino, phia nominaretur, hoc commune nomen eripuit, prudenters sentiendi et ornate dicendi scientiam re cohaementes dis utationibus huis separauit cuius ingerunium uarioys sermones immortalitati scriptis suis Plato tradidit , cum ipse Iiterum Socrates nullam reliquisset. Hinc dij idium illud extitit qua ilinguae dis cordis absurdum sane et inutile et reprehendendum, ut ali nos spere ut dicere docerent. Haec sunt Ciceronis uerba in eo, quem dixi libro scripta, ex quibus aperte licet cognoscere ante Socrate et Platone non diuersam, sed eande prorsus extitisse, et recte faciendi et ornate dicendi scietia, hoc est, PhiIUopbium et Oratoriam, nec istunditos et distractos,quemadmodi nunc sunt, fuisse Oratores et Philosi bos, cum ijdem prorsus et dicendi et sapiendi praeaeceptores essent lias egimus tot praeclaros et praestitites uiros in utras, hoe est, inibilosophia et Oratoria, temporibus ictis antiquioribus floruisse : sed poska nescio quo aduerso humanogeneri fato natus est Socrates, qui una cum Platone, tum pulchram illa Philosophiae et Oratoriae societatem, Philosophodirum et Oratorum coniunctionem disiunxit at sit recte inquit Cicero, diis
fidiu illud inuexit,quos linguae ais cordis: quod qua ipsi uideretur, absurdu,
inutile, et reprehendendum, ipse etiam alio loco, non ita multum infra declarurat, bis uerbis. Haec autem, ut ex appennino flumina, sic ex communi sapiemtiae iugo sunt doctrinarum facta diuortia, ut Philosophi tanquim in superum mare Ionium defluerent, graecum quiddam et importuosum, Oratores autem in instrum hoc Thustum et barbarum scopulosum et in pum delaberentur, in quo etiam ipse Vis te errauerit et paulo ius a Nam, ut ante dixi, Vete es illi usq; ad fici utem omnem omnium rerum , quae a mores , quae Id ultum, quae a uirtute, quae ad rcp.ptineret cognitione et cientia cuuic odi ratione iungebant be post a cum dissociati petit, ut exposui diserti a doctis primum a Socrate, dein te a Socraticis te omnibus, Philosophi eloquentiam de ex eorunt, Oratores sapientiam nec quicquam ex alterius parte tetigeruiit ni i
235쪽
si permanere in pristina communione uoluissent. Sed ut potisces ueteres prompte scrificiormn multitudinem tres uiros epulones esse uoluerunt, cum es
sent ipsi a Numa, ut aud etiam ludorum epidare scrificium facerent usti tumii: sic Socratici a se causarum adtores uis a communisipientiae nomine sepaςrauerunt, cum ueteres et dicendi et intelligendi in mycum societatem este, tuis erit. Atq; haec rursus furit uerba Ciceronis iterum quasi deplorantis fas damissum Philosophiae et Oratorie sapientiae et eicquentiae separationem a Socrate Socraticijs facitam Ova quidem nihil nec ueritatis amatoribus mamgis contrarium, nec bonaruin iterarum sapientiae quesbidiosis magis damnosum feri potuit. Haec enim et multorum et magnorum malorum causa fuit , quae a nobis in i a demonstrabuntur. Nunc tantum illud et ueterum authoritate, et Ciceronis testimonio constire uolt inus, Philosophiam et Oratorium non duas esse facultates separatus, sed unam eandemq; ex rebus et uerbis tanquam animinantem quodam ex corpore et anima compositum , cui asapientia rerum cuuirtute coniuncta Philosopbia , ab artificio verborum et dicendi, Oratoriae nonren fuit impostum nec enim Philosophia sine uerborum adiumento , nec
Oratoria sine rerum quasi fundamento perfecta es se potest. Sed ex duobus imperfectis per se, si unum quoi corpus doctrinae per cli ,quod nullius artis aut scientiae particularis proprium est, sed omnit simul Num quicunq; Phis
Issophiam, ut Oratoriam dicit, is uno uerbo omnium artium et scientiaram cognitionem pro Hylonems nominat hoc enim etiam aperte confirmat Clincero in eoiem supra citato de Oratore libro bis uerbis. Nunc siue qui ueαlit eum Philosophum, qui copiam nobis rerum orationys tradat , per me ampellet Oratorem licet, siue hunc Oratorem, quem ego dico sapientiam habere iunctam eloquentiae bilosophum appellare Melit, non impediam, dummodo hoc conflat, nec infantiam eius, qui rem norit, sed eam explicare dicendo non queat, nec inscitiam illius cui res non suppetit, uerba non desunt, esse laudanis dam quoruni sis alterum sit optandum malim quidem in disertum prudentium, quam h Itum loquacitatem: in querimus quid unum excellat ex omnibus, ometo Oratori palma danda est. Quem sit patiuntur eunde esse Philosopbum suis lata controuerilia est ijsin eos di fungent , hoc erunt instriores, quod in ruritore perfecto inest omnis illorum scientia mibilosophorum autem cognitione non continuo inest eloquentia, quae quamuis contemnatur ab illiε, necesJe ob tamen aliquem cumulum illorum artihm a Pa re uideatur . Haec cicero, ex cuia sententia clari,si me constit, perlictum Oratorem et per ictum Oratorii
aperfecto Philosopho et a pedicta Philosophia nullo pacto 6b d fluit tum,
236쪽
et fi di iungantur, ut initio dixi, Philosopbu Oratore, et Philo opbim oro
toria multis partibres instriorem imperfeci:ori inq; ore. Sed hic mibi fortasiis occurrent Philosophi dicentes, talem Oratorem, qualem describit Cicero, boeest, perfretum, nec unquam anteafuisse, nec a praesentia esse, nec po thac finre. Quodsi mihi sic occurretur otitim re pondebo, uerum quidem illos orritasse dicere, sed retorquebo argumentat: ouem in eos, etsi militer dicam, nuis Iuni per ritum Philosophum aut antea fuisse, aut nunc esse, aut posthacfuturarum esse et cum ut in bi. kndent Philosophum omni ex parte perstilium, ego quos uici in illis Oratorem undecunq; consumatum inueniam et si rursus illi pro irent nobis Platonem et Ari)ktelem tanquam persectos Philosi bos, inos illis quos uicis im objciemus Demostbenem et Ciceronem tanquam perre fictos Oratores. Atq; ita nunquam illi perfiditionem ullam haber e reperientatur, quam nos quos non uti parem uel etiam superiorem habeamus : si quide cicero praeterquam quod Orator praestini 1ssimus fuit, deibilosopbia etiam quampit rimascripsit lectu dignis una At ex Philos bis neminem reperies cuius quide fcr:pta extent, qui ad dicendu in foro et apud populsi idoneus Usse uideatur num Pilatonis et Aristotelis oratio licet multu a Cicerone laudetur, tamen si uerum dicere uolumus et oratorio illo piritu et frensibus neruiue cariret. Ses in Plato et Arisbteles, quantum placet Philosopbis magni et grauues Oratores, quod nos non grauate concedimus, modo ut illi uicij im nobis quos concelant Demosthenem et Ciceronem esse Philosophos, nee sibi fotu omnis Philo Dpbraescientiam et totius sapientiae studium uendicent. Nam comstit et Demosthenem Philosophiae perstudiosumfuisse, et Platonem aliquamdiu audiuisse et Ciceronem non solum dedisse operam'bilosopbiae, sed de Philota sopbiae etiam ita copiose ornates scripsisse, ut non immerito quodam in loco glorietur, se Philosopbram ex Graecia in Italiam attuls et Latinis literis illu)trasse. Nec quicquam restri quoi nostrorum temporum Philosopbi eum in numero Platos borum non babent, nec philosophum appellare solent, si
id non ex uera et recta aliqua rationefaciant, sed ex praua in titutione et tua dici peruersiitate, quam partim ex barbarie linguae, partim ex fallit ite dorictrinae suae contraxerunt. Hanc igitur, de qua bactenus locuti umus, Philosophiam et apientiam cum Oratoria et eloquentia coniunditam, ut Antiqu se fini illito, Cicerone uoluerunt, nos ni bil aliud esse dicimus, si omnia iterararum studia, et uniuersam rem iterariam, et omnino totam eam facultatem et pro Hylonem, quam Graeci ἐγκυκλοχαδίαν, Latini uero circulam milium doctrinarum uocant. Et ut iam a generalem nostram artium et stimentiarum duιli 0tiem uentam, hanc ipsam facultatem viri amplari tam late
237쪽
patentem, ut omnes ficientias, omnes artes et uno uerbo , omnia quaecunstra ita sunt in literis et scriptis magnitudine siti complectatur, prima diui;
one secamus in partes duas maximus. Quarum unam, quae ad res uere coragnoscendas rectes agendus pertinet,ueteres imitati Philosophia et aptenta nominamus, alteram uero quae1pectat ad uerba et ad totam orationis compo aesitionem appellamus Oratoriam et eloquentiam . Et rursus priorem barum partium, hoc est, philosopbium 1siue sapientiam subdiuidentes, eivi partes poαnimus duas, bdilicum lue naturalem, et Politicam situ ciuilem oratoria tem hoc loco relinquimus indiuifam. Ut in summa tres sint maximae totius sitiiij iterari partes P sica, Politica, et Oratoria: at sit nostru baec oramnium artium et scientiarum diuisio in omnibus conueniat et concordet cum illa ueterum, quamsupra diximus, si quod, ut ibidem monuimus et probauiminus, quam illi Ethicen uocant, non Politicen appellandam putauimus: et rursus quam isti graece Logicen dicunt, nos latine interpretamur oratoriam. Sed reuertetes rursus ad duas illas dimidias et maximas totius en clopediae
partes, hoc est, ad philosopbiam et oratoriam, siue sapientiam et eloquentia, dicimus eas partim conuenire inter se partim esse differentes. Ac conueniat quidem primo , qgia quemadmodum totus homo compositus est ex corpore et anima, sic uniuersum iterarum studium constit exibilossopbia et oratoria, siue sapientia et eloquentia, tanquam ex duabus maximis partibus fuiS. so fit, ut quemadmodum corpus et anima totius bominis, sic philosophia et orarutoria, siue sapientia et eloquentia totius studij iterari ex aequo dimidiae par- aes sint Et rursus, ut quemadmodum corpus ab anima separatum Imper est imperfectum, sic philosophia ab oratoria siue sapientia ab eloquentia separata nunquam per dia esse po fit. Quocircape silme et de iteris et de literatis mnibus meriti esse putandi sunt socrates, et Plato, et quicunq; ali tam pulmcbram ab antiquis factum diremerunt philosophiae et oratoriae situ sapientiae
et eloquentiae societatem. Praeterea conveniunt etiam eo quod ambae prosurubiecto ais materia, in qua uersentur , generaliter sibi sub ciunt omnes res mundi nulla prorsus excepta Si quidem nulla omnino res est, quae subterfuαgere positi, quin aliquando sub ciatur officio uel philosophia etsapientiae, uel oratoriae et eloquentiae, hoc est, quam non et uere cognoscere ac scire, et si sit aut fieri potest, etiam recte agere et facere, quantum inserit, contingat: quod est oprium; bilosophiae et sapientiae officium et de qua non et sermone habere, benes dicere liceat: quod similiter est proprium oratoriae et Hoquetiae munus. Ex quosequitur postremo utrario harum essefacultatem et proin Asionem non particularem nec si 'ecialem, sed generalem et uniuersesenti
238쪽
particularis rei scientia aut alitio sed ommunici et cum prostri u Oratoria
et eloquentia similiter nullius pecialis rei ars, sed plane omniu intestigatur Ars ita conueniunt inter se philosophi et oratoria, finesapientia et eloquemtia, Dilfrunt autem, quod quamuis ita fit, boc est, quamuis utras idem baαbens totum sist, ut ita dicam, idem toto, et omnibus in rebus tanquam in promprio subiecto uis materia uersetur tamen distini partibus, et sunt diuerse partes totius studi literari , et rei iterariae, et diuerium habent coictum Num ut dixi, philosophiae et sapientiae proprium munus est, uere cognoscere ac scire, et de agere ac fucere: oratoriae autem et eloquentiae non solum de ciuilibus, sed etiam de naturalibus rebus bene loqui et dicere. Quocirca quatum di tit cognoscere et scire, agere ac facere, a loquendo et dicendo, tantum philosophia et sapientia differt ab oratoria et eloquentia . In testigendo tamen semper tu prima parte philosiopbiae et sepientiae, hoc est, in P silca, quae proprie est scientia non ars, et theorica non praetica, non duas diuersas res, sed uuam eundems rem esse effficium etfinem, hoc est, cognitionem et scientia rerum. Adiunc enim inem in hac parte philosophamur , ut cognoscamus et sciamus, at scideo sapientiam hunc non propter aliud, sed propter ipsam fa- .plentiam quaerimus. In Philosophia autem et sapientia politica et adtina, si
esse Osficia siue duos fines, hoc est, non solum cognitionem et scientiam reru, sed etiam actionem et factionem rectam. In bac enim, ut perstetistit, non foritum cognoscere et cire, sed etiam agere et facere necessarium 1L Adbaec ei illa quos inter edidi Merentia, quod philosophia et ipientia , ex ea tantum
parte qua HVica est, hoc est, peculativa, proprie solumodo scientia est nouars, quandoquidem id quoi est scientiae proprium, in cognoscenio tantum et sciendo occupatur, nec nisi ex ea partae qua politica est et activa, quicquam
agit aut facit operis externi oratoria uero et eloquentia tota simul etscientia et ars recte dicitur, sed scientia comuniter, ars uero proprie existit, eo
quia non solum cognoscit ac scit praeceptu ex quibus coniti. et omnia ea uequibus loquitur, quod est icientiae, sed etiam ex praeceptis et documentis illiseogultis et scitis,quo est artis,agit et molitur aliquid operis exterioris, hoc est, et recte loquitur et bene dicit. His itas tot modis partim conueniunt in ter se, partim disterunt bae duae maximae etgem realij ima omnium ficultates, hoc est, philosophia et oratoria sim sapientia et eloquentia. Ex quo faciJelicet intelligere, quam ob causam nulla alia facultas ac re duo , praeter bas duas, post esse generalis et uniuersalis His enim duabus exceptis nulla alia reperitur, cuius consideratio sit tumgeneralis tum, ad ommutertinens ut
239쪽
Geographia non sint scientiae generales frit a non omnia sunt astru et motus astrorum, in quibus solis uersatur Astrologus nec omnia fiunt prouincia et Ioca terrae, quae sola cotisiderantur a Geograpbo Deinde in artibus pectum libus iterum quaero quam ob causam Medicina et Arebite tura non sunt artes uniuersales quia, omnes res aegrotant nec curantur, uisub cipo finio fescio Medicinae nec item aedilicari et construipossunt, ut ad Architecti ostici si pertineant. Quorunihil tres de philosophiae silue sapientiae, es de oratoriae
ue eloquentiae sticio uere dici potest. Crnae est enim tam absconditu tamchubstrusa res, quam non et uere cognoscere, etsi agi potest,etiam re te agere, quantum in se est et praeterea de qua non et recte loqui et bene dicere liceat spro icto nulla. Quod usq; adeo uerum est, ut uideamur etiam cognoscere aescire ea, quae non sunt, ut diametrum esse incommensurabile lateri, et de eis dem uerba facere, ut Mathematici, cum problema illud uerum Ube probant. Canare iam audacter confitendum est, et fine ulla dubitatione lirmandum,
philosophia situ sapientia esse facultatem et pro ijsioneingeneralem et unimversitem, non solum cognoscendi ac sciendi, sed etiam agendi et faciendi oritnnes res mundi, tum diuinisquam humanas, tam caelestis qui ii terrestres, quantum quidem humano ingenio assequi licet,et rerum ipsarum natura patiis tur Oratoriam autem et eloquentiam esse artem similiter generalem et uniis versalem bene loquendi ac dicendi de omnibws rebus mundi, tam diuinu quam humanis, tum caelestibiu quain terrestribus, cum illa tamen eadem coditione, quantum, scilicet, humanum ingenium consequipotest, et res ipsa dicendi de se copiam defacultatem praestitit. Caeteras uero omnes scientia et artes praeter baiduas esse facultates et pro ijsiones, non generales nec uniuersales, sed particulares et 1l eciales , et non in omnibus rebus, ut bae duae, sed in uno tantu certo ac determinato rerugenere uersari. Nec inibi qui qua bis objiseia Aristotelem et Peripateticos, quipraeter bas, quu dixi, duas etiam alias facultates ponunt generales et uniuersales 3oc est, Dialecticam et Netapbαycum, quam uocant. Nam ego infra obiectioni huic ressondebo, cum probabo utrans earum esse uel falsam, uel superuacuam, uel inutilem, uel denis ab
omni artium et scientiarum numero ei ciendam. Atq; hoc modo nosgenera,
leni omnium artium et scientiarum dimisionem primo bipartitam Ymu iκPbili sophiam et Oratoriam, deinde rursus Philosophiam subdiuidentes in P ficum et Politicum: Oratoriam uero ita indiuisam relinquentes,und cum Antiquis idi: etpropter rationes istas, quos et quM supra diximus toti M
240쪽
Itidi litet iri siue enoclopedis partes facimus tres P sica siue fiaturuse,
Politicina siue ciuilem, Logicens ue Oratoriam. Ac denuo utrunquans humrum trium partir subseciuites, etsingulis multu alius partes sub cientes nitabit omnino nec artium nec scientiarum nec adeo scriptoru relinquimus, quod non huic nostrae diuisioni upponatur, aut certe quod non ad eam aliquo modo restratur. Ad P sicam enim reducuntur Theologia, Meteorologia, Geoqgraphia, et reliquae omnes physiologiae partes Ad Politicam generalem reis: uocantur ethica politica1ipecialis oeconomica, ociuile, et caeterae artes ad ciuitate pertinentes Ad Logice silue Oratoria retrabuntur, Grammatica, Rhetorica, Poetica Hisbrice, et si quae aliae sunt buius generis. Sed animas uertendum est in hac reductione artium et scientiarum stre omnes tam eas, quas dixi, quam quascunq; alias, quales sunt Medicina, Arithmetica, Mum
fica Geometria, et caetera Mathematicae uel cum Nathematicis quandan
habentes coniunctionem, ut Arcbitectura, pictura pla)tice, et aliae similes et postremo omnes tum Mechanicae appellatae quAn Liberales stre in quam omnes non ad unam partem tantumsed ad duas et quandos etiam ad tres eri erri. Naex ea parte qua cognoscunt et sciunt, si materia, in qua cognoscendo et sciendo uersantur est naturalis, ad bdificam, si ciκilis ud politicam si oratoria adoratoriam rediguntur. Qua uero parte agunt uel faciunt aliquid, s a tio et factio earum non ad loquendum nec ad dicendum, sed ad regendum et gubernandum, aut aliquid aliud moliendum pertiuet , ad politicam baud dubie rediguntur. Sin uero ad loquendum et dicendum, hoe est, ad sermon Ebubendum et orationem faciendam pectat, non ad politicam, sed ad Logica fuι Oratoriam L Rhetoricam sunt reduceni e . Atq; binc si meteriam arαtium et scientiarui rectes, libri Ciceronis de Natura deorum, exempli gratia sunt ph fici de Legibus et de Osticijs politici de Oratore et de Arte Rhetorica, Orator . Sin non materiam sed actionem uel fa tionem collidem res libri Ethicorum, politicorum, Oeconomicoriιm Arithtelis sine dubio sunt politici, etsi militer omnes ali quarimcuns actionum et D ionum sint, modo non ad orationis artificimn pertineant, indubitanter ad politicam sunt reserenii Sedetpbdistici libri, et politici, et oratori omites s inluctιiuscivas generis existitit et quacunq; in materia uersentur, et de qtialibet actione alie Dei e loquantiιr, sit et orationem eorum cultum, et eruditum scribendi armi fictim intueare et contempleris, omites inquam rion ad p ilicam, nec adpo liticum, sed ad logicum, siue oratorium siue rhetoricum facilitatem pertinet. Atq; in hanc fiet tentiam Dite Egei su 1 desiti itio idtra Rhetoricae cim dim sis, Rhetoricam esse arteinpetie diceridi de ominbus rebus mundi, tu na