장음표시 사용
281쪽
1 6 De modo coniunctionis Concursuum Dei
tentiam operandi, addit quendam veluti ordinem seu Conatum, ut aliqui vocant , ad operationem; estque praecedens quaedam actualitas, S praeparatio proxima ad Operandum. Secundo, nomine Motionis praeuiar & applicationis qua urg tur Voluntas nostra ad Oper dum, D. Thomas aliquando intellexit excitationem illam quae consistit in ami ali propositione obiecti
ab intellectu frim, propter quod dici solet voluntatem nostram determinari obiective ab intellectu ; & quidem, si obiectum suetit
pietati,ac saluti nostrae consentaneum , motio illa tribuitur speci liter Deo , utpote quam ipse nobis speciali cura,& benignitate prouiderit. Tertio; interdum intellexit excitationem illam quae fit per motus subitos, atque in deliberatos intellectus , & voluntatis, qui, tametsi eliciantur a potentiis nostris,cifect iud,Vitaliterque operanti bus, dicunt ut tamen a Deo nobis immitti , & fieri ab co ut Aucto renaturae, aut gratiae in nobis sine nobis; hoc est, nobis humano modo,& cum libertate minimc pro tunc operantibus,& hi quidem actus voluntatem pulsant,mouent, sollicitantque ad consensum t berum; suntque postea rationes consulendi deliberandi,& eliget di,neque ullo modo libertati nostrae praeiudicant.
Quarto; intelligit aliquando Motionem illam quae fit ad actus
supernaturales per gratiam,sive nomine gratiaeqntelligamus actus illos vitales de qunbus paulo ante M in quibus communiter Theologi docent consistere gratiam excitantem, scilicet illustrationem intellecthis,& inspirationem piamque affectionem voluntatis ; siue intelligamus qualitatem illam supernaturalem quam requirimus in potentiis nostris ad hoc ut sint comprincipia ad eliciendos actus
Quinto, intelligere potuit Motionem illam, qua Deus, ut finis vltimus,ac summum bonum, cuius quaedam participatio in quolibet fine ac bono particulari resplendet, voluntates nostras ad se trahit;quo sensu dicunt morales philosophi summum bonum illudes e quod omnia appetunt,& propter quod omnia operantur Isc licet quia operamur ex appetitu stelicitatis, ac beatitudinis, vel abstractae in uniuersali, vel concretae in aliquo speciali bono.
Denique, saepenumero intellexit nomine Motionis, directionea illam
282쪽
Creatura , m. Para IV. Caput III. 2 7
illam supremique artificis intentionem , & artem in creaturis existentem velut in instrumentis, ad eum modum quo dicimus,artem es e in instrumento quo artifex utitur dum ex arte operatur tametsi enim instrumentum non sit capax artis, aut intcntionis propri Edictae tamen ex directione artificis operatur eadem omnino ratione , ac si praeditum esset arte & intellectu; propter quod dicit S. Thomas attem esse in instrumento artis, non secundum esse reale, sed secundum esse intentionale,& incompletum;ad eum stremodum quo colores dicuntur esse in aere; Itaque sicut artifex dirigit instrumentum quo utitur ad hoc ut consequatur productionem effectus a se intenti;ita Deus infinita sua arte, ac sapientia, omnes,&singulas creaturas,earumque operationes in aliquem finem honestissimum dirigit modo unicuique creaturae conuenienti ; quasdam enim actiones procurat fieri, ut bonas a quasdam totum permittit fieri,ut malas; quas tamen omnes dirigit in finem principaliter intentum , scilicet in manifestationem gloriae suae ; unde Au- gust. lib. 3. de Trinit. cap. q. Voluntas Dei, inquit, est prima, ct sium causa ominum corporalium specierum atque morioum nihil enim si visibialiteris siensibiliter quod non de interiori,inuisibili, atque intelligibili aula
Summi Imperator is,aut iubeatur,aut permittatu secundum ineffabilem tu uitiam praemiorum, atque pinnarum gratiarum, o retributionum in tri. t tim creaturae amplisi a quadam,im nensque republica.
Sed rogas , an ista Motio , seu directio Dei ponat aliquid in VII.
creatura operante distinctum realiter ab ipsa,aut ab eius operati0ner Respondeo distinctione, sicut enim quaedam sunt instrumenta, quae,ut agere possint ex arce recipere debent impetum aliquem ab artifice quemadmodum securis, ut ex arte lignum scindat, imp tum quendam motumque localem debet accipere, priusquam in locum ligni penetrando subintrare possit&diuisionem in illo facere: Alia vcro sunt quae agunt per propriam' virtutem, formamque naturalem in illis permanentem, solumque indigent directione artificis dispositionem aliquam praeuiam facientis, qua rite a lata actio fluit a propria, & naturali virtute instrumenti; quemadmodum ignis dum ab Alchim ista dirigitur ad aurum fictilium conflandum, nullam praeuiam motioncm ac realitatem ab artifice
recipit; sed certo quodam loco & quantitate,tum ipse ignis,tum ea
283쪽
1 8 De modo co iunctioriis Concursuum Dei
circa quae agere debet ex arte applicantur,&disponuntur;&tuna actio sequitur ex virtute illius propria ac naturali: Et dum aqua ad irrigandas varias plantas artificiose dirigitur, Hortulanus nullum motum,aut impetum in ipsa aqua producit ; sed dispositis qui Ddam fossulis decliuioribus aquam in minutos rivulos diuidit,ean que deducit quo vult , urgente nimirum naturali grauitate elementi;estque in aqua intentio,ars,& directio Hortulant, absque eoquδd aliquid in ea producat realiter ipsi inhaerens, & ab ea distin -ctum: Ita plane quaedam sunt actiones ; ad quarum productionem nihil est opus voluntatem nostram quidquam distinctum recipere, ut sunt actiones ordinis naturalis quas producimus libere; quae, si bonae sint per prouidentiam approbationis sunt; si malae, per prouidentiam permissionis: Aliae sunt ordinis supei naturalis; ut actus chapitatis, contritionis, visionis beatificae; ad quarum productionem necesse est nos prius a Deo moueri receptione qualitatis supernaturalis,quae esse possit idoneum principium effectivum istius
modi operationum : eo Vero principio accepto , nccesse non est Deum ultra nobiscum elicere actus illos Concursu immediato, Mindistincto.
Denique, aliae sunt actiones, ad quarum productionem Deus concurrit Concursu identificato, absque eo quod necesse fuerit eum aliquid praeuium in creatura quae ad huiusmodi actionem eleuatur produxis ervi si verum est Deum uti sacramentis, S sono verborum ad productionem gratiar, vel Corporis Christi Domini;
Tunc enim non est necesse quod Deus in sono verborum realit tem aliquam corporalem,aut spiritualem imprimat, quae sit principiti gratiae aut corporis Christi productivii; sed sufficit quod Deus
per potentiam obedientialem activam creaturam eleuet, assuma
que ad eandem secum actionem, S terminum seu effectum producendum: fic patet, applicationem in actionabus nostris primi, de secundi generis nihil praeiudicare posse libertati nostrie, aut diuinae sanctitati, eo quod Deus non nisi remote ac mediate a d eas dem concurrat;Illas autem quae sunt tertij generis non esse res dtia nostri liberas, sicut neque vitales,clarius est quam ut probari
VIII. Rogas secundo, quis sit terminus istius diuinae motionis, & ap- plicationis
284쪽
plicationis 8 Respondeo, si applicatio sumatur pro actione Dei
externa; terminum habet ipsam inclinationem voluntatis,quς est ipsa voluntas ut procliuis ,& proxime tendens ad operationem, seu procliuitas ad operandum formalis autem effectus istius procliuitatis,& propensionis est,Voluntatem applicatam esse,inclinatam, motamque S procliuem ad operandum. Itaque ex dictis liquet, voluntatem cum non sit sibi primum mouens,& agens 1, prae moueri a Deo, vel per collationem S conseruationem virtutis activae, Vel per naturalem propensionem , Minclinationem in bonum, qua Deus illam mouet tanquam uniuersalis motor ad obiectum uniuersale, vel per motus primo primos,vel per nouam obiecti propositionem, vel per gratiam excitantem , vel per habituum infusionem, vel per diuinam directio nem,qua ordinatur, atque in certos fines destinatur, aut aliis ni dis relatis ex D.Thoma,& cum libertate nostra,ac Diuina Sanctitate facile cohaerentibus.
Sed rogas tertib; An non verum sit quod cepe B. Thomas tra- IX didit,Deum in omnibus opcrari immediate,immediatione virtutis ac suppositi: Respondeo, verissimum esse in hoc sensu , nimirurum, ubicumque Deus operatur, immediatione suppositi opera tur; quia inter diuinum suppositum, & creaturam in qua operatur , nulla distantia est, eo quod immensitatis diuinae plena sunt omnia; ipse autem in omni parte spatij aliquid operatur immediatione suppositi,quia nulla est pars spatij rcatis,in qua non sit albqua substantia spiritualis, aut corporea; quam Deus immediatd conseruet: Operatur quoque immediatione virtutis, id est, non per virtutem ab alia superiore causa derivatam, sicut prima principia dicuntur immediata, quatenus a nullis prioribus principiis illorum veritas oritur ac demonstratur. Caeterum inde non sequitur, Deum,quotiescunque Operamur, eandem indivisibilem operationem proximὰ & immediate nobiscum producere ; potest enim ad substantiam nostram con γ. uandam immediate concurrere;& ad actus nostros, praesertim vero prauos, mediate solum,ac remote.
285쪽
Demodo coriiunctionis Concursuum Dei CAPUT IV.
In quo amplius ostenditur, S. Thomam non stetisse a partibus Concursus simultanei , proximi indistincti, sexplicantur aliqua ieitu te monia Mi
CVm s. Thomas plurimis omnino locis enumerauerit omnes modos quibus prima causa cocurrit cum creaturis ad earum Operationes , neque unquam meminerit Concursus simultane proximi, & identificati, qualem defendunt Assertores Scientiae Mediae; neque Praedeterminationis physicae necessario inferentis effectum necessitate antecedente ; qui erant duo tantum possibiles modi concurrendi Concursu proximo,& identificato ; perspi- liquet eum a partibus istiusmodi Concursus non stetisse ; sed potitis in ea fuisse sententia quam nos amplectimur; scilicet, In fluentiam Dei,& Concursum generalem, esse collationem, conseruationemque virtutis agendi,& propensionem,applicationem, motionemque,per quam ipse applicat, mouetque uniuersam creaturam ad operandum; motione qua non obstante, etiam in sensu composito, poni potest negatio operationis ; & quam proptereaeuidens est distingui realiter ab actu nostro, minimόque identili cari cum illo ; sed esse aliquid ab eo separabile, antecedensque cum .non modo natura, sed etiam ut plurimum tempore. Nihilominus tamen, ut istius propositionis veritas luculentius adhuc appareat: S. Thomas interdum ait causas secundas a Deo moueri & dirigi in suos fines, eo modo quo sagitta destinatur ad scopum , sagittante: & in I.pati. quaest ios. art. t. ad 3. discrimen constituit inter sagittam emissam , & causam siccundam operantem ; quod sagitta recipit impulsum ab illius natura distinctum, eidemque superadditum: At vero id quod causae secundae a Deo recipiunt dum mouentur ab eo in suos actus& fines, est earum natura, scilicet inclinatio illa naturalis A intrinseca, per quam in suas
286쪽
sias operatibnes tendunt; S quae ipsis indita est a Deo; &quam
Deus illis continuo conferre dicitur, quia eam perpetuo con
Vnde patet motionem illam Dei, quae est Concursus generalis, iuxta D. Thomam, non esse aliquid realiter distinctum ab ipsa creatura quod de nouo in ea producatur; quod ipsum etiam confirmari potest ex opusc. 9. quaest. 38. ubi S. Doctor ait propositionem illam, Deus nou agit in anima risi per nouum influxum talisian esse. arissumes enim,inquit,quὸd Deus in anima agit,non solὰm causando in ea aliquem habitum , puta gratiae, aut virtutis, sed etiam inclinando liberum arbitrium ad hoc, vel ad Ugis,quod non proprie iacitur infuere, sed
nimis mouere adactum: haec ille. Porro inclinatur liberum arbitrium ad bonum incommuni, absque co quod aliquid de nouo a Deo recipiat, quemadmodum idem S. Doctor ait quaest.22. de veritate art. 8. Sicut enim, inquit, et ipsa natura quam Deus voluntati dedit inclinatur voluntas in aliquid volendum , ita ex aliquo superaddito ,sicut ingratia, vel vinus, inclinatur ulterias ad volendum aliquid aliud ad quod prius non erat inclinata nat rati inclinatione; ex quibus verbis inferre icet ; Voluntatem, qua do mouetur a Deo ad actus ordinis naturalis, nihil de nouo recipere immediate a Deo, quod sit realiter distinctum a sua ipsius
natura S quae sane omnia probant Concursum Dei remotum, ac mediatum duntaxat in actus ordinis naturalis. Rursumque idem S. Doctor I. part quaest. Ios. art. 4. ad I. Sicut gra ' inquit, cum mouetur deorsum a generante nou cogitur c Deus m μωdo volumalem, non cogit ipsam; quia das ei propriam eius inclinationem ; quibus verbis ostendit voluntatem nostram eatentis a Deo
moueri ex S. Thoma; quatenus ab eo accipit propriam inclinationem ad agendum ; sicut grauia 55 leuia dicuntur moueri a generante , quatenus in instanti generationis acceperunt ab eo formam & inclinationem naturalem, atque adeo potentiam com-- pletam, qua in propria loca moueantur, absque eo quod eorum motus proxime immediatE,& identificd a generante producatur;& Cofirmatur ex responsione ad secundum,ubi S. Thomas ostem dit,ide csse voluntate nostra moueri Deo,& accipere ab eo prim
287쪽
212 De modo coniunctionis Concursiuum Dei
sit: Dicendum,inquit,quod moneri voluntaris, es moueri ex se, id ea, a principio intrinseco, sed isiud principium intrinsecum potes esse ab alis principio extrinseco , ct sc moueri ex se non repugnat ei quod mouetur ab alio; ubi probat voluntatem habere in seipsa potestatem mouendi se ; tametsi ista potestas sit illi a principio extrinse
co , puta Deo : S cum dicturus videretur, & sic moueri ex se, non repugnat ei quod es ab alio principio extrinseco; dixit, non repugnat ei quod mouetur ab alio; nimirum significans ident esse moueri a Deo, & recipere ab eo potestilem mouendine: quae verba , eorumque interpretatio prorsus consentanea sunt modo loquendi Augustini dum tam saepe dixit Jacere Deum visciamus, id est,mouere nos, & concurrere nobiscum ad faciendum , praebenda vires e caris imas voluntati ; quae quidem utriusque Doctoris verba manifeste exprimunt Concursum Dei esse aliquid distinctum re liter ab actu nostro.
Amplius , S. Doctor in quaestionibus disputatis de potentia
quaest. 3. art.7. in s. & . argumento, & eorum solutione;siapponit concurrente Deo cum Creatura diuersias esse actiones causae primae atque secundae; sic enim eum intellexit, ac retulit Didaciis Ruiet de Scientia Dei disput. 69 sect. Io. numero z. dc facilE patet legenti : Cum enim eo articulo disputaret ex professo ; viri Deus operetur in operatione naturae;& in argumentis dixisset, non videri quod Deus nobiscum operetur cadem actione: Respondet tertium dicendum, quod in operatione qua Deus operatur mouendo naturam, non operatur natura; sed i a naturae operatio, ea etiam operatio virtutis diuinae sicut operatio in rumenti est per virtutem agentis principatu. Itaque dum D.Thomas docet, naturam non operari in oper tione qua Deus mouet naturam ; seu quod idem est , in motione naturae,quae est generalis Concursiis Dei cum agente aliquo naturali: sequitur Concursum, seu motionem Dei non esse eandem indivisibilem entitatem, seu actionem, a Deo simul,&a Crea tura indivisim procedentem, sed potius aliquid praeuium, & antecedens operationem creaturae,seu agentis naturalis;quod etiam
clare confirmari potest ex pr claro illo discursu quem habet idem
288쪽
e ' Creatura , c. Pars IV. Capiat IV. 3
Sciendum es, inquit),quod actionis alicuius re res alia dici potes causa multipliciter: Uno modo,quia tribuit ei virtutem operandi; se hoc modo Deus agis omnes actiones naturae: Alio modo conseruans virtutem dicitur facere actionem sicut dicitur quod medicinae conseruantes visum faciunt si aeresed quia num res per seipsam mouet, vel agito φρ mouens non mo-ium deo tertio modo dicitur una res esse causa actionis alterius, inquam tum mouet eam ad agendum, in quo non intelligitur costitio, os conseruatio sinutis acti sed applicatio virtutis ad actionem;Je post pauca, Sequitur de nece ate quod Deus sit causa action- cuius bet rei naturalis,ut mouenso applicans virtutem ad agendum; Rursumque paucis interiectis. Auarto modo,unum est causa actionis alterius Put principale agens est causa actionis instrumenti, hoc modo etiam oportet dicere,quod Deus est causa omnis actionis rei naturalis. Itaque iuxta S. Thomam , creatura non dicitur agere perseipsam, neque per virtutem propriam quia mouet mota, id est, mouet per virtutem Dei; scilicet,quia ipsa creatura est quaedam vi tus Dei,participata;ad eum serE modum,quo calor dicitur esse virtus ignis ad calefaciendum tametsi per propriam entitatem calefaciat;Deus autem mouet & applicat creaturam ad agendum, Concursu,seu motione in qua creatura ipsa non agit, sed duntaxat recipit,ergo Concursusseu causalitas Dei non est ipsa δctio creaturae; siquidem creatura in sua ipsius operatione,vel potius sua ipsius
Quid sit autem illa applicatio, vel motio, qua Deus mouet, Mapplicat creaturam, & cum ea concurrit ad operandum, dictum est supra capite praecedentii plurimumque id nobis contulit ad mentem doctoris Angelici plenius synceriusque explicandam, nobis sufficit in praesenti ostendere,D.Thomam in quaestione de potentia non stare a partibus Concursus proximi, immediati,& indistincti ; dc nihilominus apud eum operationem naturae dici & vocari operationem Dei,scilicet, quia creatura quidquid operatur, facit per virtutem Delicum ipsa sit etiam virtus quaedam Dei non mouens nisi mota , motione quae distinguitur ab ipsa naturae ope
insuper, Idem D. Thomas do malo quaest. 3. de causa peccati II arti v .multa habet, quae aperte ostendunt eum non stetisse a parti-
289쪽
21 De modo coniunctionis Concusuum Dei
bus Concursus identificati,& indistincti, siquidem in corpore articuli: ecessee I enim, inquit,cmnes motus causarum secundarum causaria primo mouente sicut omnes motus inferiorum corporum causantur amotu caeli; Dem autem essprimus mouens resterita omnium motuum, unde chmacIm peccati sit quidam motus liberi arbiis, necesse es dicere quod actus peccati , inquantiιm es actus,si a Deo:Sed tamen attendendum est, quod motus primi mouentis non recipitur uniformiter in omnibus mobili ου , sed in unoquoque secundum proprium modum, post pauca: Cum enim ali quid est in debita dispositione ad recipiendum motionem primi mouentis, consequitur a AZio persecta fecundum intentionem primi mouentis seo non si in debita dispositione,o aptitudine ad recipiendum motionem primi m ueniis equitur acito impe=fecti Et tunc id quod est ibi actionis, reducitur ad primum mouessicut in causem:quod autem es ibi de defecta,non reduc, tur ad primum mouens sicut in causam ; quia talis defectus consequitur inaictione ex hoc quod agens deficit ab ordine primi mouentis, & post pauca Sic ergo dicendum,qu)d cum Demst primum principium motionis omnium,
quaedam sic mouentur ab ipso quod etiam ipsaseipsa mouent sicut qua habent liberum arbitrium quae uerint in debita disso itione, es ordine debito ad
recipiendum motionem qua mouentur a Deo sequentur bonae actiones, quaero aliter reducuntur in Deum sicut in causam autem desciant a debito oridine sequetur actio inordinata,quae es actiopeccati. Ex quibus verbis duo resultant argumenta clari s lima pro nostra sententia. Primum estiquia sicut motio,seu influxus, ac Concursus Coeli, vel Solis, una cum homine hominem generantis ; aut aliud quidpiam in his inserioribus producentis, non est ipsissima actio, seu Concursus hominis,aut alterius agentis sublunaris; sed aliquid distinctum,pramium,& antecedens :& tamen motus omnes inferiorum corporu dicuntur causari a motu Coeli: ita Concursus Dei' non est identificatus cu actione,& Concursu creaturae;sed aliquid ab eo distinctum, praeuium,& antecedens eumde S tamen omnes motus & actiones creaturarum dicuntur causari a Deo, unde antiqui omnes scolastici,ac Patres, dum utuntur similitudine ducta ex Concursu Solis,aut Coeli ad explicandum modum quo Deus concurrit cum creaturis,citari possunt,ac debent pro nostra sententia, .l l exceptis tantum illis si tamen erunt aliqui qui forsitan contratium aliquid expresserint. - - . . v. i l secundum
290쪽
creatura , Sc. pars IV. Caput IV. 11s
secudum argumentum est; quia sicut idem influxus Coeli poterat determinari ad pullulationem rosae, vel liiij, vel cuiuscumque
alterius plantae noxiae, aut salutaris; ita eadem motio, seu Concursus Dei potes a createra detorqueri, vel in bonam, vel in malam actionem ad libitum; ex quo sequitur euidenter, Concursum Dei non identificari realiter Concursui creaturae, neque esse ipsissimam illius actionem, eandemve indivisibilem entitatem , sed aliquid ab ea longE diuersum: Nam Concursus indistinctus ab uno actu, non posset inseruire ad alium actum tametsi eiusdem speciei, unde multo magis sequitur eum non posse inflecti seu detorqueri adactum oppositum, aut ab eo esse indistinctum. Amplius, idem Angeliciis Doctor in secundo sententia rurn
dist. 37.quaest.2.art.1.clarissime docet, actionem peccati reducendam esse in Deum, aliquo tali modo qui sufficiat ut ipse dicat uxprima,& uniuersalis causa omnis entitatis, de boni quod in illo actu reperitur qui procedit a Deo mediante voluntate , qui locus
cum citari soleat contra nos ab aduersariis, operaepretium fuerit verba illius huc adducere: Quaerit igitur in titulo articuli; utrum actio peccati,inquantum actio,iit a Deo'& respondens,ait. Circa hanc quaestionem tanguntur a Galagi o duae opiniones quaru adicen omnes actus nquanti m actus su ex Deo essesta inquantum deso mitatem habent a Deo non unota ab homine, i diabolo io horum rati nei supra 3i dis prosecutus es. Alia opinio dicebat s actus peccatorum nullo modo,nec etiam in quantum actus sunt, a Deo esse ; se haec opinio tangitur is
prae eisti distinctione, quam adpraesens nulli vel pauci tenent, quia propinquissima es errori duplici. Primo, quia ex ea videtur sequi quo sint plura prima principiar hoc enim es de ratione primi principij, ut agere positi sine
auxilio prioris agentis, o in entia eius, undesi voluntas humana a Zionem aliquam posset producere cuius Auctor Deus non esse , lautas humana rationem primi principi, haberet. 2uamuis hoc seruere nitantur dicentes,
quod Oolun s , etsi per ρ ρ is actionem producere sine influentia prioris agentis, non tamen habet astes, sed ab alio, quod etiam exigere ur ad rationem primi principi, Sed hoc miritur inconueniens, ut, quod a si e non habet, ast agere possit, cum etiam per se durare . nox possit, quod a si non
est. Omnis etiam virtus ab essentia procedit cr operatio a sinu er V decim esseniis ab alis es, oportet quod vinus est operatio.ab aliost op t