Disputatio quadripartita de modo coniunctionis concursuum Dei et creaturæ ad actus liberos ordinis naturalis; praesertim autem ad prauos; adversus præ determinantium & assertorum scientiæ mediæ modernorum opiniones. Auctore r.p.fr. Ludouico a Dola ..

361쪽

3i6 Demodo com ectionis Concursuum Dei

. qua videtur potius determinari ; quia inde solum sequi potest

eum non ex propria inclinatione operari actum prauum , sed i et o veluti inuitum, non tamen inde saluatur, quod Deus non sede terminauerit saltem ad complacendum, S obtemperadum crea- . . turae, ad hoc ut vere proprie , ac per se Operetur actum pratium quemadmodum saluare oporteret ad veritatem desinitionis Coim cilij; praeterquam quod etiam, per te, determinat se ut operetur actum bonum ad exigentiam creatura , &tamen non desinit operari actum bonum proprie, & per se. Contra testio , a ita saepe ipii etiam homines operantur acui; prauos,ad quos nulla inclinatione propendent; compelluntur tamen ad eos prςcibus importunis alterius,m inis,blanditiis, & caeteris huiusmodi, quae satis indicant eos non tam a seipsis ; quam ab

aliis determinatos,& compulsos flagitia perpetrasse,cum ipsi quantum est ex parte suae voluntatis optassent potius minime determinari ad talesoctus,& tamen non desinunt esse causae per se: ac proprie huiusmodi actuti: Ergo quod Deus ad exigetiam creatu cum repugnantia S auersione operetur actum prauum, optans potius operari contrarium opus bonum , non sussicit ut ipse siberetur a propria,& per se causalitate in opus prauum, si alioqui de facto a . parte rei idipsum operetur proxime, immediate,& identifice. Dices octauo cum Didaco Ruig de voluntate Dei disp. 32. sech. 7. num. 7. Aliud esse Deum effective concurrere ad materialen, actionem peccati, quam Deum eandem actionem operari propraeinc Hrle;Nam hoc secundum requirit quod Deus pro sua libera voluntate faci t nos facere materialem actionem peccati, de crini nando , aut saltem impellendo nos ad illam , Concilium autem

non damnauit illud prius,sed duntaxat posteri u S. . . ,

contra primo, Quia Suarca ubi supra ingenue fatetur idem esse operari aliquid directe.& immediate, quod operari illud pro

pric, & per se.Secundo,Quja c. i 3. huius quartae partis ostendimus Deum determinaturum nos ad singulos amas nostros, si ipse eos proxime S immediate essiceret. Tertio, Quia is qui peccati alicuius est socius , ac complex , non semper alterum impellit ad peccandum sed saepe ab illo compellitur; & tamen uterque di citur operatust je,actropia actum prauum.

. Denique

362쪽

a Deniqde obiicies; auia si quς hactenus a nobis dicta sunt vetitatem haberent; sequeretur Aduersariorum sententiam non esse tu tam , sed ut minimum erroti proximam; quod tamen dicere non licet Probatur sequela; tu ia illa sententia non modo non est tuta,

sed nequidem sustineri potest citra periculum erroris in fide, cuius contradictoria definita fuit in Concilio Tridentino: Atqui dςfinitum est in eo Concilio seis. 6. canone 6. Deum non operari proprie, ac per se actus nostros prauos, sententia. autem contra quam hic disputatur , asserit Deum immediatu , vere , propries, ac per se operari omnes ac singulos actus nostros,quorum multi solent esse praui, & mali, prout apparet ex Suario in opusculis lib. 2. de Concursu Dei cap. L. numero 22. Ergo,&c

. Porro,satis constat duas illas propositiones opponi contradicto-tie; scit icet Omnu actas humanu ,ac liber se a Deo ver proprie, ac persequam sententia Aduersariorum asserit, prout ex eodem Suario constat lib. I .de Concursu Dei cum voluntate cap. . num. 2. Et haec

altera, Aliqui amo humani nimirum praui& mali) non sunt a Deo p uri acpersese lumpermis iue,quemadmodum Concilium definiuit loco supra citato; aliquem enim actum nonsteri est non omnem actum : Respondeo;iudicent quotum interes Gnos enim ab omni exaggeratione, & censura abstinere debemus. ue ex hi& patet, quam immerito quidam obiecerit contra ref*rmatione quam molimur vulgati principij quo Concursus immediatus ad omnes actus nostros necessarius affirmatur. Primo; non tam cius reformationem, quam deformationem,& peruersio nem esse dicendam,qua principium illud ad solos actus necessarios restringitur. Secundo: regulas fidei & quae iis iunguntur, irreformabiles S immobiles esse , & erronum cito, atque habentium dcsormationem Religionis ; yirtutem autem eius abnegantium, moliri Armationem eorum quae bene sunt constituta;& quia cum fidei placitis sunt nexa, ne tentari quidem debuerant.

Imprimis enim respondeo id quod iam iterum dixi cap. a. primae partis fere initio: falso nobis attribui illam sententiae nostrae restrictionem ad actus liberos;cum sententia nostra negans Concursum proximum,& identificatum omnin0 extendatur tam ad actus liberos, quam ad necessirius, ad quos yniuerse asserimus sufficereia Concur

363쪽

Concursum Dei remotum, ac mediatum.

Tum deinde Respondeo. Regulam fidei immobilem & irresor. mabilem effeteum non Ucrari opera nostra praua proprie per se , tantum premi uer ita enim definiuit Ecclesia uniuersalis in Conci

lio Tridentino congregata scis. s. can. 6.quam sane regulam applicati simpliciter oportet ad utramque tententia macili eo Aduer sariorum, & nostram; ut synccre iudiccinus utra ex illis propius ad eam accedat, sirmiusque illi coniuncta sit: Itaque nostra sententia affirmat Deum non operari omnia opera nostra propraesc perse quod quidem optimc cohaeret cum Regula fidei supra allignata ;& neceisario ex ca sequitur , qui enim dicit Deum non operari praua, dicit non operari omnia, Aduersariorum vetd sentcntia affirmat Deum operari omnia opera nostra vere, proprae a persi, prout retulimus ex P. Suatio in opusc. lib. r. cap. q. qui sententiam illam sitam intelligittam de actibus malis,quam de bonis, di tam de necessariis, quam deliberis ut patere potest intuenti totum illud caput. At hoc sane videtur esse contrad:ctorium Regulae illi assignatae & ab ea alienis simum,tantum abest ut sit cum ea coniunctum: qui enim dicit Deum operari omnia dicit eum operari praua, quae sunt de numero omnium:ergo propositio Aduersariorum non est irresormabilis,

siue tanquam Regula fidei, sitie tanquam aliquid cum ea iunctum. sed potius est resormanda,atque ad normam definitionis Concilij reducenda, tanquam aliquid maxime a regula deflectens ac veluti distortum : Quod si sorte Rc formationis vocabulum displicet;pet me licet ut illius loco dicamus principium illud plus aequo inter

Modernos vulgatum,non reformandum;sed reiiciendum esse, ac refutandum, vel corrigendum;aut ut aliud quodcumque vocabulum idem significans usurpemus.

Porro ad id quod ex Sancto Cypriano libro de viait. Eccles.

num. I . in nos intorquet,erronum esse ,& habentium deformationem Religionis, virtutem autem eius abnegantium moliri resormationem S c. Nilial respondeo: memini enim me in patiendi potius,ac sustinendi quam in rixandi statione per Dei miserico diam esse collocatu spero autem futurum ut Deus Benedictus per piissimam gratiam suam quam humiliter deprecor a Doctrina, Minoribus nostris semper auertat , quicquid nomen, ac decus Verae

. . Religionis

364쪽

Ei Creaturae , dic. Pars IV. Caput IT. 3:9

Religionis tantisper imminuere, aut deformare posse videatur. Verisimilius in speciem obiicere posset aliquis: non debere nos unam veritatem manifestam reiicere ; tametsi ea alteri cuidam veritati videatur esse contraria; propterea solum quod ad equi novalemus rationem compossibilitatis inter utramque. Ergo propositio illa qua asseritur necessitas Concursus proximi,peri ,ac pro

prij ad omnia opera nostra bona,ac mala,tam libera quam necessaria tametsi non videatur definitioni Concilij Tridentini usquequaque consentanea, non est tamen ideo reiicienda : sed existi mandum potius latere aliquid occulti mysterij: exemplo Caieta ni,qui cum non posset intelligere qualiter libertas arbitrii cum ii initate prouidentiae Dei consisteret; utramque admisit veritatem, confessus se utriusque conciliationem non intelligeres sed in con fessione propriae ignorantiae velle quiescere; qua in re praceuntem habemus etiam D. Augustinum alicubi dicentem; nunquid ideo negandum quod apertum est, quia comprehendi non potes quod occultum ela, nunquid uquaim, propterea dictari sumus quod ita esseper sic usita non esse ; quoniam cur ita sit non possumus inuenireξ Respondeo: meritissime videri mihi commendandam humili tatem Caietani intellectum illum perspicacissimum,quo praeditus erat,captiuantis in obsequium fidei, quia ibi agebatur de conciliandis ad inuicem duobus articulis qui ambo in terminis omnino expressis erant ab Ecclesia definiti; S ratione etiam naturali Constabant : Veruntamen non est huiusmodi submissio in tellectus hocce in loco similiter postulanda;quas hic lateat aliquid occultimus erij: quia cum certum sit Deum non operari opera nostra praua per se, ac proprid, sed tantum permissiue; merit4 exigitur ratio, qua ostendatur simul etiam cum hoc verum esse posse, quod Deus operetur omnia Opera nostra, tametsi praua, proprie, ac per se,quod quidem neque est articulus fidei ; neque reperitur alicubi ab Ecclesia definitum ; neque in verbo Dei reuelatum , neque ratione naturali constat: proptereaque cum nulla istius concordiae ratio sufficiens afferri possit: Cumque ambae istae propositioncs exegione opponantur,&sint contradictoriae; merito altera firmiter est ri: tinenda; altera vero repudianda,& procul omnino ableganda esse videtur. m r

365쪽

33ω De modo coniunctionis Concurseum Dei .

Caeterlim, Augustinus nullo modo nobis est contrari s , quia dum negamus Deum concurrere ad singula opera nostra Concursu proximo & immediato; non inficiamur aliquid quod sit apereum, S quod ita esse perspiciamus 3 sed propositionem reiicimus falsam, quae nulla idonea ratione probari potest ; & cuius contradictoria firmioribus multo constat argumentis , 5c expressu in Concilio generali videtur esse definita. . . . i

CAPUT X.

In quo ontenditu alsitassententia asserentis nece Italem Concursus diuini proximi , is indistincti a singulo a tus nostros i ex eo quod Deum producere immediate, is proxime acti prauos, repugnet puri imai ii San Titati.

i Iximus supra sententiam quae asserit necessitatem Concur- sus diuini proximi,& immediati ad singulos actus nostrosici quae propterea radix,& scaturigo fuit controuersiae istius maximae quam diuino freti auxilio examinandam in praesenti tractatu suscepimus,lisdem prorsus argumentis, & rationibus uti ad probandum Deum ita concurrere ad actus bonos, & malos; unde sequi tur,ut si perspicue ostensum a nobis fuerit, Deum non modo non debere . sed nequidem omnino posse concurrere proxime dc imis mediate ad actus prauos, demonstratum quoque fuerit propos tionem illam Aduersariorum uniuersalem esse falsissimam, atque adeo corrigendam,&reformandam Cum enim actus praui,& illiciti maxima par, sit actuum humanorum, si committi possunt a nobis Deo non influente per Concursum proximum , 5 imme diatum, dc indistinctum;plane confectum crit huiusmodi Concux- sum Dei non esse indispensabiliter necessarium ad singulos actus

366쪽

Creaturae , S c. Pars IV. Caput T. 331

Itaque communis plurimorum Theologorum, ac Philosophorum, tum secularium, tum etiam regularium cuiuscunque ordinis , neque modo Catholicorum, sed de Haereticorum hac aetate sententia assirmat,i plicare contradictionem ut fieri possit a Deo creatura, quae vel minimam actionem siue bonam, siue mal in possit elicere absque proximo, immediato, oc identificato influxu Dei.

Nos verostrare conamur plurimos actus nostros esse hurusinodi, ut implicet contradictionem Deum eosdem nobiscum producere proximὰ,& immediatd; qua in re necesse nobis erit Catholicorum,Haeret corumque sententias simul referre,atque impugnare;non quidem co animo ut Catholicos cum Haereticis inuoluamus, aut ut C tholicorum sententiam Haereticam appellemus; sed quia utrisq; doctrina communis est quoad Concursum Dei proximum,& immediatum , tametsi dispar intentio, & consequens quod inde ab haereticis deducitur longe sit disiersum , quanquam fateor in praesenti materia noli partim ostendi falsitatem doctrinae Assertorum Concursus proximi, Se identificati siue illi sint Praedeterminantes, siue Assertores Scientiae Mediς vel ex eo qubd haeretici tam ape te existiment aliquot errores uos ex illo Antecedente demonstrari;vt inde occasionem sumpserint dicendi proditionem Iudae esse proprium opus Dei, non minus quam vocationem Pauli, quae fuit Melanctonis assertio in cap. 8.epistolae ad Romanos, damnata in Concilio Tridentino sess s.can.s de quo supra capite praecedenti. Dico igiturivi creata voluntas operetur,non requiri necessario Concursum Dei proximum,& immediatum, qui sit ipsissima, eademque realiter operatio a Deo simul, & a creatura procedens; quin potitis inest Deo impossibilitas ab intrinseca illius rectitudine, SI cssentiali sanctitate non modo praedeterminandi physichvoluntatem ereatam ad actionem intrinsece malam, sed etiam concurrendi ad eandem Concursi proximo, identificato, & m

inuitaneo.

Probatur primb , quia testimonia Scripturae quibus ostenditur Deum odisse iniquitatem, M mentiri non posse, nec scipsum n gare , & alia huiusmodi 'aperte clamant cum non posse coeffice-- T t α re

contra asserimus, atque in ptaesenti capite demon- II.

367쪽

33: De modo coni moriis Concursum Dei

re nobiscum actionem ullam intrinsece malam, atque ex obiecto turpem nec consequenter habere decretum,volitione:mque illius nobiscum producendae quemadmodum habere deberet ab aeter no , si verum esset cum concurrere in tempore influxu immediato , & indistincto ad omnem prorsus actum nostrum, bonum, ac malum: Neque enim potest Deus aliquid in tempore facere, siue solus,sue creatura cooperante, quin illud idem, eodemque modo

perficere ab aeterno decreuerit. I

Probatur secundo, quia opposita sententia videtur saltem implicite , & in aequivalente condemnata in Concilio Toletano , in quo damnati sunt qui dicerent Deum posse mentiri, siue per se,smuc per alium,id est,cum alio: siquidem odisse Deum per alium,siue Una cum alio, multo turpius est qui in mentiri per alium: Expressὰ autem videri potest in Concilio Tridentino magis uniuerse Co demnata quoad actus prauos sess. 6.can. , ubi damnantur, Qui diaxerint mala opera ita ut bona Deum operari non permissiue solum, sed etiam proprie M per se : Neque satisfacere videntur qui respondent ibi damnatos esse qui dicunt Deum operari proprie,

ac per se malitiam, oc formale peccati; non autem cos qui dicunt. Deum operati proprie,ac per se materialem actum peccati;Itύmque damnatos qui dicunt mala opera fieri a nobis, Deo suadente, aut cxhortante ad ea, non minus quam ad bona ; aut eos qui dic rent Deum vere quidem proprie,ac per se operari mala opera nostra;sed non eodem affectu,& studio quo operatur bona; aut deni, que cos qui dicerent Deum operari per se solum opera nostra mala,nobis active ad ea non concurrentibus; sed duntaxat passive eae recipientibus; siquidem ad istas omnes, & ad alias huiusmodi eu,siones responsum est a nobis supra capite praecedente. Probatur tertio Conclusio ratione;quiad inplicat Deum aliquid agere contra rectam rationem;qubdque sit repugnans, & contrarium infinitae Dei sanctitati, de amori quo seipsum prosequitur; at libere,dc voluntarie concurrere immediato, & identificato influxu physico ad actionem liberam intrinsece malam, est agere contra rectam rationem, & displicet infinitae Sanctitati Dei, estque contrarium amori eius: Ergo repugnat Deum id agere., Probatur minor 3 quia nulla sulficiens adfertur ratio; cur homo. is liberu

368쪽

' Creatura, o c. Pars IV. Caput a. 33;

liberξ essiciens actionem intrinsech turpem,aduersus rectam rationem,contra diuinum amorem, M sanctitatem agat: Deus autem Concurrens etiam proxime,& identifice effective ad eandem ipsam actionem illicitam,secundum omnem gradum ciuitatis, non modo geneticum,sed etiam specificum, & singularem, excuset ut ab iniquitate, & non agat contra rectam rationem.

Neque enim excusari potest primo,ex eo quod non sit causa li- Iubera nec moralis actus praui;sed naturalis & necessaria, quemad- modum aliqui dicere ausi sunt: Contra enim hoc est ; quia quam- .uis Deus non sit causa moralis actus praui in . hoc sensu, scilicet, quia ipse non praecipit,nec consulit, nec inuitat ad actum prauum tamen est causa moralis in alio sensu; scilicet, quia ipse est causa li- bera , quae nihil facit ad extra necessario , sed mere libere statuit ex aeternitate legem illam sit ulla talis est concurrendi proxime, Midentificὸ cum causis secundis,& libere concurrit in tempore ; vnde nρquit computari inter causas naturales, &necessarias, prout distinguntur contra liberas, & morales, quin potius laudem Rgratiarum actionem mereri dicitur quotiescumque concurrit nobiscum,quia praestat nobis vires ad Operandum,cum negare eas

posset,quemadmodum etiam de facto cum illi placet, Concursum

suum negat,& subtrahit. . Neque excusatur secundo,quod ipse bonum finem propositum Rhabeat, homo autem prauum; quia bonus finis non sufficit ut liceat ea facere quae sunt intrinsece inhonesta, nec sunt facienda mala, τι eueniunt bona teste Paulo;sic enim quamuis fingeremus alique velle uti opera Dae monis pio recuperanda sanitate ad ossiendendam sapientiam,& potentiam Creatoris,qui producere potuit, ac voluit tantae sapientiae, & potentiae creaturas, is non obstante bono fi- , ne illo nihilominus peccaret,inetq; causa malitiae in alis;nisi sorte per accidens ob ignorantiam inuincibilem, aut aliam similem causam excusaretur in At Deus neque ignorantia inuincibili, neque

ulli simili causa excusari potest. t.

Sic etiam docent Theologi; quod si aliquando liceret mentiri ob aliquem bonum finem , nutaret fides nostra, & dubij semper

essemus, nil forte Deus in Scripturis sacrisi& in ipsa mysteriorum reuelatione mentitus esset 'b altillimos,& iustissimos quosdam fi-.7... Tt, 3 . nes

369쪽

33 De modo conti Emonis Concursuum Dei

nes nobis incognitos,etiam tunc cum maxime dixit se mentiri noti posse. Ergo dantur aliqui actus adeo turpes ex obiecto, ut per nullam extrinsecam circunstantiam aut motivum,ac finem honestari posse sint;ergo si Deus aliquam huiusmodi actionem immediate produceret, non posset ab iniquitate excusari, praetextu finis honesti

quem intenderet.

Neque tertio excusari potest ea ratione,quod peccare sit contra legem obligantem agere; Deus autem nullam pollit habere legem

qua teneatur ,' cum tamen homo multas eiusmodi leges habeat:

contra enim hoc cst;quia excusatio ista solum procedere posset de lege positiva quae prohibet actus ex natura rei indisserentes at non de lege naturali quae prohibet actus intrinsece S ex se malos ; tametsi enim verum sit Deo nullam esse positam legem ab alio, sicut homini imposita est a Deo;tamen falsum est Deum non habere legem naturalem,sibi dictantem quid agendum,aut omittendum susiquidem ipsa bonitas,& natura Dci, est ipsi lex naturalis contra quam agere non potest, impossibilitate quae inest illi ab intrinsecoquantum ad actiori es intrinsece malas;& ipse obligatur sua essentiali rectitudine,& sanctitate ad non operandum contra praeceptum legis aeternae δί naturalis;qualis est de non peierando, de non mentiendo;de non violando promissiones,& pacta; te non agendo contra conscientiam;de non odiendo aut contemnendo Deo. Itaque superest inuestiganda ratio; cur non sit aliqua immuta bilis de aeternae rectitudinis lex qua ipse Deus ligetur de non cooperando alteri proxime,& identifice ad actiones intrinsece turpes atque illicitas; & quaerenda excusatio,quare non pugnet cum lege naturali Deum concurrere ad actum peccati;& tam ela cum illa pugnet unum imminem cum altero homine,aut cum Deo cooperari ad actum ita prohibitum. Sed neque etiam valet ad propositum ratio qua utitur cruditissimus Pater Maeratius tract.de peccatis disp. i l .sin. ii. k iE. & quae fere est eadem cum praecedente scilicet non peccare Deum tamet-s concurrat proxime ad actum prauum; auia ipse non obligatur adentitatem realem actionis malae non concurrere: Si quis enim, in quit,actionem realem cui malitia moralis annexa est cxercere posset eta

370쪽

Creatura, sci Pars IV. Cap. X. Ili

, set ex honesto aliquo motiuo,ex quo fieret ut licite posset ista actio ab eo elici; stante illo motivo is non obligaretur ad eam actionem non exercendam,nec raralamorqliter esse possςt: Atqui Deus concurrit proximὸ ad actionem nostram malam ex honestissimo motivo quod cum liberat ab omni obligatione non concurrendi ad

eam; Concurrit enim ut tueatur munus Creatoris erga creaturas

suas maxime prouidi, ad quem pertinet suis creaturis ea omnia concedere quae ipsae iure veluti suo postulant ratione naturae qua constant;omnes autem hae postulant inter caetera Concursum ipsius ad omnes actiones suas, cum nullam actione a absque hoc eius Concursu exercere possint ; posito ergo quod creaturas aliquas producere vellet;Consequens erat, ut ex sua prouidentia de beret illis cum agere vellent Concursum suum ordinariE non denegare,sed communiter tribuere; luod si hoc debet, profectb non potest habere debitum denegandi Concursum situm causis liberis ad actiones malas; quia istud debitum, & illud sibi inuicem

repugnant.

Respondetur enim huiusmodi rationem esse veram in nostra sententia admittente Concursum duntaxat remotum ; secundum quam concurrere ad actum prauum, est tantum permittere illum, quod quidem fieri potest,& re ipsa fit ex honestissimo motivo tuendi partes prouidi Creatori : At vero in sen ςntia. Aduersarior tum multiplicem patitur redargutionem. Primb, quia ipse idcin Auitor tractatu eodem disp. r i sect. r. num 6.fatetur nullam motivum honestum, nultam bonum fuem impedire posse quominu cax peccati volitiosi peccatum formaliter tum quia bonum ex integra causa , malum autem ex singulis deseritibus, tum quia alias non peccaret qui alium ad peccandum incitaret τι in eo Deus iusti

tiam sum manifestaret quod certissime falsum est, tum quia, inquit,

non possunt nisi cum peccato appeti,c, feri mala ut inde eueniani bona, i se Apsolo ad Romanos 3 . Ergo necpotest Deu sine peccato ob quod unque motivum veste effaciter peccatum: Haec ille ; Cum igitur ibi dicat nullum dari posse motivum honestum propter quod Deus licitE, & boneste possit velle,& facere aliquod malum; Ecce hic docet orpositum,scilicet Deum reipsa proprie,ac per se,immediate,& proxime facere opus miluui. ex honestissimo spe, ac motivo, quisi