장음표시 사용
371쪽
316 De in is c uiuis icinis Concor uum Dei
uetb actus esset turpior in appetitu , & voluntate, quam in exe citio.
Secundo sta ratio petit principium; Cum enim quaestio sit , An
Deus possit honeste,&licite concurrere immediate ad omnes actus nostros, tametsi prauos ; Respondetur affirmative,&adfertur pro ratione ipsa conclusio; nimirum,inquit, quia honestissimum est ut Deus ordinarie concurrat immediate ad omnes actus suarum creaturaru ratio rationis ad iugitur,quia alioqui creatura nihil posset operari,est autem honestissimum ut Deus illam permittat operari, nos autem potissimum tractatu isto inquirimus: An verum sit creaturam nihil posse operari Deo non concurrente proxime, Midentifice:ergo supponitur id quod probandum erat, S quod nos maxime contendimus esse salsum.
Tertio, Quia fatetur Auctor quod si quis actionem realem cui
annexa est malitia posset exercere ex motivo honesto, is non obligaretur ad eam non cxercendam ; sed posset eam licitε exercere, quod quidem argumentum verum est,sed in Auctorem suum cleganter conuerti potest ; si enim econtrario daretur aliqua, actioiquae esset intrinsece turpis, ea nullo fine motiuo , aut praetextu tametsi speciosissimo honestari posset;ac proinde omnes naturae limitellectuales cum libertate operantes ad eam omittendam obligarentur 3 Atqui dantur actus intrinsece inhonesti, ac turpes, ut suppono hic,& fatentur Aduersarij: Ergo Deus qui est nat irae intellectualissimae,ac liberrimae obligatur ad omnem huiusmodi actum omittendum: ergo non potest habere ius ad committendum, seu operandum illum proxime,immediate,& identis ce. . . Neque iustificatur quarto, responsione:illa qua dicitur peccatum formaliter consistere in priuatione seu desuctu; ac proinde non peccare eum qui non est causa huiusmodi priuationis, de defectus, propter quod Sancti, dum de causa peccati sermo illis est, dicere solent non essς quaerendam causam allius cilicientem, sed deficientem:hominem autem posse deficere non Deum. Contra enim hoc cst primo, Quia multi non improbabiliter existimant malitiam peccati , seu peccatum formaliter esse ipsum iactum positiuum prohibitum,qui suam et ciuitate sit inordinatus,& prauus: omodo igitur Deus non tam erit causa istius actus ι . . inordinati
372쪽
inordinati quam homo ξ Secundo dein tu ametsi concederetur peccatum formaliter in desectu, &priuatione consistere, ad se renda esset ratio cur Deus non sit aeque ac homo causa defectus M priuationis illius quae in actione prohibita reperitur, aut ad eam consequitur,si tam influat in actio'em, quam ipse homo peccans; Atqui homo peccans non aliter est causa istius malitiae moralis,ac priuationis , heu desectus, quam quia libero ciscit sundamentum positiuum malitiae, siue actum materialem priuationi substratum: Nam cum priuatio nequeat actionem posciuam terminare per se, ac directe causatur tantum siue a Dco, siue ab homine ad productionem alicuius positivi tanquam sui amenti sui ; neque chim aliter priuatio estici potest sicut tenebrς non aliter induci possunt, etiam a Deo,quam ablatione corporis lucid aut appositione opaci,neque priuatio vitae aliter quam remotione dispositionum quibus ablatis mors sequitur. Ergo si Deus id ipsum praestat circa malitiam moralem quod homo ; & homo ob solam actus illiciti pro ductionem peccat,& a lege deficit:quomodo Deus .eundem actu libere ciliciens non cst complex peccati, & non causat illam priuationem rectitudinis,& non descit a leget non dico positiva superioris, quem certum est cum habere non posse, sed naturali de aeterna qua ipse etiam constringitur; sicut si mentiretur, diceretur peccare, & deficere, non contra legem praeceptiuam, sed contra rectitudinem suaria naturalem quae est ipsi loco legis. Caeterum id quod Sancti dicunt, non esse quaerendam peccati causam eiiicientem j sed dcficientem, non ita accipiendum est, quasi actus prauus nullam habeat causam efficientem;habet enim causam voluntatem nostram: imo S ipsa deformitasseu priuatio rectitudinis suo etiam modo causam habet, sicut & tenebrae, Malij desectus : Sed significat nos multo magis sollicitos esse debere de cognoscendo,& per humilem poenitentiam expiando defectu nostro, quam de inuestigandis causis efficienter influentibus in nostros actus,quod verum est: Vel alio modo intelligitur, Deum csse quidem causam primam de uniuersalem, ac primordialem cuiuilibet actionis nostrae, tametsi prauae; sed non deficientem, seu peccantem, quia non est causa proxima, & immediata actus pra- ovi; sed solum remota, quod verum est.
373쪽
IX. Neque excusatur quinto, ex eo quod non concurrat Glusj sed
simul cum creatura, S ad exigentiam creaturae; cum tamen ipse optaret,& mallet oppositum facere: Contra enim hoc est,quia i cui non excusatur homo peccans ex eo quod non concurrat solus, sed simul cum Deo; ita neque excusatur Deus eadem ra
Et quemadmodum si quis non posset scelus aliquod exequi nisi
altero adiuuante; S iste primum quidem conaretur alium minis, aut precibus,aut promissis a prauo consilio deterrere M ad contrarium opus bonum inducere a videns tamen se nihil proficere,nora, let illi promissam cooperationem sitam ad scelus perpetrandum negare ; nemo dubitaret cooperatorem istum complicem fuisse ac ictum criminis ab altero admissi,tametsi per hunc non stetis. set quominus alter dimissa actione praua bonam cligeret;& sicut Pilatus reluctans,ac pene inuitus Christum Iudaeis tradidit,neque tamen propterea innocens fulta sanguine Domini Iesu, aut sicut Herodes Ioannem decollauit inuitus similiter ac tristis ad exigentiam saltatricis; neque tamen in hoc iustificatus, aut a culpa immunis suit: Ita etiam Deus non excusatur a formalitate peccat ea ratione quod concurrat proximo ad actum prauum ad exigen
Confirmatur; quia Theologi communiter docent Deum mentiri non posse nec per se,nec per alium,seu quod idem esicii alio, quid enim refert siue quis solus, siue cum alio, per alium mentiatur , ut sit mendacij reus Sane si non licet Deo impellere aliquem ad mentiendum, aut praecipere proprie ut mentiatur,mu ito minus licebit illi cooperari alteri ad mentiendum, maxime pro ducendo in ipso immediate volitionem mentiendi in iis circun- stantiis cum quibus impossibile sit mentiri quin eoipso peccetur. X. Neque excusari potest sexto,si dicas Deum non peccare, quia cooperando homini peccanti ipse utitur iure suo : Sic enim aliquiratiocinantur : ut in casu quo duo concurrunt ad aliquem acturi malum, prudenter iudicetur quis eorum excusandus sit, aut culpandus ; Regula uniuersalis est ut is sit excusandus qui ita concurrit, ut per ipsum non stet quin concurrat ad oppositum actum bonum; sed ideo concurrit ad actum malum,quia concurrit cum alio
374쪽
Creaturae , Sc. Pars IV. Caput T. 339
cuius Concursum non potest vitare,& cuius Concursu posito,ipsse non potest nec debet concurrere ad actum bonum oppositum: Accusendus vero sit is, per quem stat ut alius non 'concurrat adactum bonum ;imb qui est praeuia, & cffcax causa, ut alius non possit simul cum isse non concurrere adactum malum,S non possit concurrere ad actum bonum: Atqui Deus cooperando homini peccanti utitur iure suo, & exequitur munus suum, causae scilicet primae & uniuersalis,cuius partes sunt causis secundis liberis iuxta exigentiam illarum assistere, illisque cooperari non modo ad unualiquem acti ina, sed ad quamcunque astionem x9luerint, alioquin enim non cs cnt liber unde pon potest cis Concursum suum negare : Porib,vi tare cooperationem ad acti in peccati ad quem vitio suo causa secunda se determinat, Deo est impossibile non solum moraliter,sed etiam aliquo modo physice: soraliter quidem, quia id facere non potest absque maximo inconueniente , quandoquidem siccus agendo, porturbaret totum ordinem natura , Acausas libetas de medio, tolleret ; quibus si omnem Concursum negaret,ipis remanerent prorsiis inertes & otiosae; si vero offerrex Concui sum ad actiones dunt xat honestas,ipse cas saltem ex parte necessitaret,& exercitio libertatis spoliaret; neque offerret illis Concursum ad operandum conuenienter naturae suae, id est, cum libexi te indifferenter ad opposita physice quoquc est impos sibile. ut Deus vitet cooperationem illam ad a tum prauuin, quia supposita lege a se ordinata, qua voluit ab aeterno cum omnibus causis secundis iuxta illarum exigentiam regulariter, id est,paucis quibusdam exceptis casibus,concurrere; Impossibile est illi rati
ne suae immut bilitatis decretum illud rescindere, & cxςcutioni non mandare: Igitur in iis a cpoperasiqnς Pe s cst omnino ipn
Resipondetur, Deum excuseri non possu si concurrat immedia re ad actum intrinsece malum,quia nullana μra intellectualiis, sive creata, aut creabilis , siue increata potest habere ius, ac multo miniis debitum operandi actum iptrinsece malum,sive illum ope-xetur sola,atquς ex asses, hoc compi centi ςrga illum actum,sive occasionς si Opi ex peccato A n uitii altribis; loqui ille actus Dis diceretur intrinsece ni diuel ex. aliquo fine M motivo b v v Σ aestari
375쪽
nestari possiet; atqui actus de quo inquirimus eiusmodi est, ut ex principiis cius intrinsecis malitia oriatur, sitque illi adeo insep rabiliter, & indispensabiliter annexa, ut si ab aliquo sui compote, uilicienter aduertente malitiam exerceatur, per nullam alicii ius extrinseci appositionem,aut ablationem auferri possis. Porro; quod nulli naturae intellectuali ius esse possit ad huius modi actus faciendos,suaderi potest hac ratione Quia si Deus co-
tulisset supremo Angelo tantam virtutem, ut ab eo proxime,&identifice concurrento caeteri Angeli dependerent quoad suas omnes operationes,adeb ut nullam prorsus habere pollent ad qua iste proxime, & immediatia non concurreret, tametsi Deus nullo praecepto postiuo cum prohibuisset ne concurreret ad actus ii trinsece prauos, cuiusmodi est: odium Dei; tamen ipse lege nati tali censeretur obligatus ad non exercendam ullam talem operaritionem ob quodcunque imotivum; nequidem occasione sumpta ex nequitia, & mala voluntate alterius Angeli vel hominis, quin potius relinquere eos deberet in aeternu otiosos & inertes, quam cum illis concurrere ad tales actus,& si cum illis ita concurreret; . aut si se illis indifferenter exponeret ad huiusinodi Concursu naexhibendum,tam ad actus malos, quam ad bonos;ipse inique ag ret, M talis voluntas eius turpissima esset, neque ullo quantumvis specioso praetextu honesturi posset: Ergo signum est illam obligationem ex ipsa praecisona tura intellectuali aut ex lumine rectae rationis ortam esse, reon vero ex natura entis creati, aut ex aliqui lege politiva Dei.
Ergo dici non potesst Deum exequi munus suum, & uti iure suos cooperetur homini ita peccanti, eo quod ipse sit causa prima dc
prouisor uniuersalis; vel si haec ratio ad licite operandum actum prauum,ut cxempli causa,ad mentiendunt suffcit;sequitur reperi ri posse tandem aliquam causam,'5 aliqui,d extrinsecum, quod auferre possit malitiam,& turpitudinem ab actu deliberato naentiendi; quod si semeI admiserimus, dubitare licebit num fortEDeus ob altissimos fines nobis incognitos mentitus fuerit,quando Spiritu sancto inspirati locuti sint sancti Dei homines,Prophetae, Euangelistae,Scriptotes Canonici e nutabit fides nostra: Ergo dicendum elt,vel nullum dati actum qui sic intrinsece malus j atque
376쪽
U' Creatur c. Pars IV. Caput X. 3 r
, adeo mendacium non esse eius instili , quod est contra fidem, vel saltem contra communem veram Theologorum sententiam, etiam clarum contra quos disputamus, vel dicendum est Deum non concurrere immediato , dc identificato influxu physico adactum quo scienter,& deliberato proscitur salsum cum, intentione fallendi,quod nostra conclusio intendit. ii 'Neque valet excusatio dicentium Deum non potuisse vitare XI. huius nodi cooperationem; hoc cui in plusquam falsum est; quia sim cui Deus propositum habuit, etiam ex aduersariorum sententia, non concurrendi unquam cum humanitate Christi Domini adactiis ullos prauos, ne illa humaritas aliquando peccaret, & quia Deus statuerat nunquam permittere vz peccaret. Ita facile illi crat nolle concurrere cum vilis hominibus ad actus similiter prauos; qui tamen etiam tunc potuissent varios actus honestos liberrime operari,quemadmodum Christu in multis actionibus suis liberri mus suidi tametsi Deus decretum habuerit nunquam permittendi ut peccaret: Secundo potuit permittere VP homi des operarentur soli absque Concursu immediato Dui; quemadmodum multipIn citer ostendimus hac praesertim postrema parto:& nolinulli ex aduersariis incipiunt fateri non repugnare,ut Deus permittat creaturam operari solam, ut videre eth apud Maeratium disp. io. physic.
crgo potuit Vitare Cooperationem. l . . t d
. Neque verum esse potest quod ipsi obiicilint,ipsum sibi ab aeter no legem imposuisse immediat E concurtandi ad quoslibςt actus nostros,sive bono siue inalos, potius enim erat dimit da produ- l: Tetio,& gubernatio totius mundi quam sancienda liuilex Concussus Sc prouidentiae quae seruari hon poterae absquo iniquitate, S:
rea verius puto nulla extare po- sibili si ab aeterno necessitatem cum crearura in tempore adactus qui sunt ex natura rei turpes ;& non solum extrinseco mandato nobis prohibiti, sed & per legem natoralem iam Deo ipsi quam nobis suns illiciti ; quique proinde thonestari noti possunt ob ullam tametsi grauissimam causam, neque in nobis, meque in
. Quin imb potius ex opposita sententia sequeretui hominem v v s excusanlegis naturalis violatione,ac propictuisse hu iusmodi legum, qua Dόus'
iniecerit immediate concurrundi
377쪽
: 3 2 De modo tantandilonis Concursiuum Dei i
cxcusandum videri;quia ipse vitare non potuit Concursum illum &actionem diuinam indistinctam omnino ab actu qui imputatur homini ad peccatum: Probatur; Quia vel Deus ex seipso & antecedenter se resoluit ad producendum, exempli causa, actum odij Dei in tali homine, & cum illo simul atque indivisim concurrente
tali puncto ac momento temporis , vel occasione sumpta ex parte. hominis ipsius eundem actum operaturi Si primum, horro non potuit vitare actum illum; Nam Concursus Dei si hoc modo decretus ,& exhibitus esset abriperet secum hominem,& nccessitarct . illum ad operandum , quemadmodum fatentur expresse Suarca, Theophilus S: alij plerique Asertores Scientiae Mediae: Si secundum;Oporteret ostendere quidnam voluntas cre)ta rotcrat facere,
quod si fecisset, Deus statuisset non producere cum illa, S in illa istum actum odij, sed actum quendam oppositum bonum: At supposita illa sententia contra quam disputamus de in dispensabili, necessitate Concursus identificati ad quamlibet actionςm creaturae, voluntas nihil potest fabere,aut producere,quo posito , atque per Seientiam Mediam cognito, Deus obiective cxcitari possit ad concurrendum hoc potius quam illo Concursu, ut susius probatum reliqui secunda parte huius opus cuini: Igitur homo non potuit vitare quin operaretur, Deo volente producere immediate cum illoi actum prauum,quae ratio quia spectat ad libertatem reseruanda est in 'alium peculi rem locumscilicet in cap. i 3 hujus quartae partis.. Neque cxcusatur septimo,dicendo Deum sequi dictamen aeter XII. nae sapientim iudicantis melius esse.causam primam , & principium uniuersale sub ordinans sibi causas secundas concurrere cum creaturis , etiam ad actus peccaminosos , quam non con
Respondetur enim, potius in Deo esse dio men, & iudicium
.contrarium; cilicet,abstinendum potius esse a Creat one mundi, --l saltem permittendas creaturis suas ipsarum operationes, ita Viitotaliter M adaequale eas producant, quemadmodum cas Produ- cre posse contendimus, tuam coopςrandum ad actus adeo inho-mestos & legi naturali repugnantes;maximo clim peccatum, etiam minimum tantam malitiae contineat grauitatem, ut nullis operihus bonis quaintumuis multis: dc magnis ςpmpensari possit, S si
378쪽
mortale sit, Deus illud ipsum, atque illius auctorem tanto pros quatur odio,vi grauis limis illud suppliciis iisque aeternis puniat. Et vero sane idipsum confirmari potest instantia; quia si causa prima ex eo quod est principiam uniuersale subordinans sibi cauiam secundam,debet secundum dictamen rectae rationis praebere Concursum ad 0mnem actiam qui est in potestate causae secundat
sequitur,proportione seruata,voluntatem creatam debere ac posse secundum dictamen rectae rationis Concursum suum praebere potentiis executiuis sibi sub ordinatis,ad omnem actum qui est in potestate earum,adeoque ad exteriorem actum peccat nempe intellectui ad infidelitatem,aut aliam cogitationem illicitam ; sensui adsensationem vetitam;appetitui sensitivo ad omnem concupiscentiae motum,& potentiae motiuae ad homicidium, quod est omnino falsum: Neque iuuat dicere causam primam non teneri impedire prauam actionem causae . secundae subordinatae, quemadmodum creata voluntas impedire tenetur actionem illicitam potentiae instarioris sibi subordinatae, eo quod ipsa non si principium uniuersale sicut Deus, & quia voluntas creata lege expressa prohibetur ne i Concursum suum, aut consensum liberum praebeat potentiis inferioribus ad actus quos ipsa lex,& conscientia vetat.
Respondetur enim, Vol intatem creatam respectu potentiarum inferiorum esse principium uniuersale, sicut Deus respectu causa- rum secundarum,proportione tamen seruata;ac praeterea,sicut vo- luntas creata lege positiua,aut naturali prohibetur ne potentiis in-- 'ferioribus consentiat ad actus prauosata dicimus Deum sua ipsius essentiali rectitudine,ac tam litate, nec non lege etiam naturali strictius obligante quam sola lex praeceptiua prohiberi ne immediatu producat in ullo homine,vel Angelo actem qui sit ex obiecto, Mprincipiis suis intrinsecis inhonestus; & cum rἡcta ratione pugnas, vel adserenda est ratio cur voluntas ereata ad id lege positiva obligetur ; Deus autem lege naturali ad idem minis obligetur, qualis nulla ratio adhuc producta est. iNeque valet octaua excusatio quae est Theophili; quia, inquit, XIILctsi Deus causet materialiter & specificatiue actum malum ; non tamen sormaliter,& reduplicatiue, prout exigeretur ad denomi nandum Deum causam actus mali,siue peccati prui Deus eodem
379쪽
3 De modo coniunctionis Concursuum Dei
modo concurrit ad actu cum cst malus,&cum cst bonus,aut malitiae expers desectu aduertentiae, Sc libertatis, quod cui lentissimum, inquit,indicium cst,cum actus malus cst, non hoc habere ex Concursu Dei,& ex modo quo Deus se habet ad actum ; sed vitium habere ex sola voluntate creata ; quandoquidem posito eodeni Concursu Dei, actio cst non mala; posito autem codem Concursu creaturae sic vel sic sic habentis ad actum,contingit semper eam foedari. Respondςtur enim primu ,rnanifestaria videri petitioncm principij; Cum enim quaestio sit, An Deus producens SI causans immediate materiale peccati, Causset etiam se male eiusdem Responso ista dicit Deum non c us re formale peccati, & adscri pro ratione, quia, inquit, non causat formaliter es reduplicatiue actum malum, id est, non causat formale siue formalitatem peccati vitale est; nimirum ipsam malitiam quae actum illum constituit in
specie peccati; quod est probare idem per idem : Ad id autem
quod dicitur, posito codem Concursu Dei actionem modo esse malam,modb non malam: secus auscm csse de Concursu hominis, propter quod Deus excutitumhomo non item. Respondetur secundo, contrarium potius inde .suisse colligendum:Nam etiam si pe contingit ut cadem actio hominis exte na modo se mala,&peccaminosa, modo honesta , aut Gltem in
culpabilis defectu ljbertatis: Ergo idem Concursus hominis , qui
idem estaeum actione, potest esse malus,& non malus, non simul ac semel l sed diuersis temporibus: Ergo si Deus excusaretur a peccato ex eo quod concurrit eodem modo ad actum,cum est malus, de clim est non malus; eadem ratione excusaretur homo a peccato quia eius actio poterat esse sine peccato, si libertate caruisset: Insuper aliquando concursius homini, S actus eius non cst malus desectu aduςrtentiae, ibertatis,prout fatentur aduersarij: At Concursus Dei semper praestatur cum aduertentia turpitudinis existentis in actu;&cum persectissima libertate, ergo potius ex a I . cusaretur homo quam Deus. Denique on videtur sancta illa lex,& voluntas cooperandi αqualiter ud actus bonos & malos Nam illa lex aequitatem non
380쪽
Creatura , sc. Para IV. Cap. X. 3 s
stitueret , iniusta& iniqua esset, maxime quando ex aliis quos si mul comprehendit non potest compensari illa iniquitas, & inae qualitas, at si Deus statuisset se cocursurum duntaxat ad actus malos, illa Dei voluntas non esset iusta, nec sancta. Ergo nec ista tu sta cile posset qua statueret se concursurum ad bonos & malos actus indifferentur;ergo non sic concurrit ad malos. Confirmatur, quia propter hoc multi abhorrent ab illa sentcntia aliquorum,qui docent ideo damnatos esse obstinatos in nialo, quia Deus statuit nunquam concurrere cum illis ad actus bonos, ctiamsi praeuideretur facturi aliquem actum bonum sub conditione, si Deus cooperari vellet, indignum namque illis videtur di cere quod Deus qui tantopere abhorret ab omni peccato, contentus sit concurrere ad omnem actum turpem cum aliqua creatura rationalnminime autem velit concurrere cum illa ad ullum. actum qui sit honestus. Neque valet si dicas nono, hominem peccare, & esse causam XIV.
malitiae moralis non item Deum quia licet uterque concurrat immediate ad entitatem actus peccati;tamen voluimas creata, non
autem Deus, est formale principium determinatiuum communis actionis utriusque cauta ad actum peccaminosumquatenus scilicet causa secunda determinando se ad talem actum est ratio cui ctiam causa prima id praenoscens seipsam determinet ad eundem,ad quem mallet se non determinare,si per ipsam staret. Respondetur enim, multa hic dici quae sunt falsa; Primb cnim impossibile est explicare quidnam sit illud , ad quod Deus attendens videat, dc cognoscat conserendum esse Concursum homini ad unum actum potius quam ad alium , ut ex illa praeuisione, Scscientia determinetur,ut aperto ostendimus in secunda parte praesentis opusculi, ubi confutantur varij modi respondendi Asserto rum Scientiae Mediae antecedentis, dirigentisque decretum con
Secundo, potius sequitur ex opinione Aduersario iam , Deum determinare actionem hominis, tam quoad individuum, quam quoad speciem: Probatur quoad indiui suum, quia ipsi fer. communiter docent, causam secundam ex se indifferentem esse ad plures actus indiuidualiter diuersos intra eandem speciem amo- . .