Disputatio quadripartita de modo coniunctionis concursuum Dei et creaturæ ad actus liberos ordinis naturalis; praesertim autem ad prauos; adversus præ determinantium & assertorum scientiæ mediæ modernorum opiniones. Auctore r.p.fr. Ludouico a Dola ..

471쪽

436 De modo coniuncZionis Concursiuum Dei

sentit inspirationi diuinae, ac conuertitur: & tunc accipit habitus supernaturales infusos, quibus instructa non videtur indigere amplius qualitate illa stuente, cuius munus erat vi csset principium essectivum supernaturale; quo quidem munere deinceps habitus supernatui alis fungitur: vel abiicit vocationem resistendo , dc di uertendo animum ad alia ; S tunc cessante illo actu vitali in quo consistebat gratia excitans,ipse etiam qualitas fluens evanescit,eo quod non postulet conseruari sicut habitus, sed solum durate actu vitali ad cuius productionem ordinabatur. X. Quod si alicui placuerit sentcntia Molinae existimantis cogniationem intellectus estective concurrere ad actum voluntatis;nulla erit opus qualitate fluente in voluntate recepta, quia Vt producatur motus subitus supernaturalis in voluntate; sufficiet cognitio intellectus praeuia, quam tamen oportebit fuisse silpernaturalem, consequenter habuisse principium aliquod effectivum superna turale;nimirum,vel Deum ipsum immediate, proxime concurrentem,quod fieri posse admisimus,co quod actus ex una parte sit honestus, ex stera autem non sit liber, sed necessarius, vel qualitatem fluentem supernaturalem,de qua hactenus: Vel si non placuerit eiusmodi qualitatem admittere, viderint quibus ea non arriserit, An forte inclinare maluerint in corum sententiam, qui di cunt intellectum, ac voluntatem nostram cleuari posse per solum imperium diuinum ad primos istos, Sc quoscunque alios actus supernaturales producendos, Deo non concurrente ad eos immediate;neque habitu ullo, aut qualitate; vel alio principio superna turali,ob potentiam obedientialem activam,quae in qualibet creatura est ad quamlibet operationem ad Dei nutum producendam. Caetera praetereo quae de huiusmo di qualitate fluente possitnt inquiri ; ut exempli causa, An sit una, eadeisque speci ac numero in intellectu, V voluntateran vero diuersae in diuersis potentiis; An quemadmodum habitus fidei, cum sit unicus in unico homine ψncurrit tamen ad actus fidei diuersos circa obiecta materi lia diuersissima ; ita etiam unica qualitas fluens suiscere possit ad quoscunque actus stupernaturales, tametsi diuersarum sint specierum; An vero idem dicendum sit de ea quoad hoc, quod dici solet de habitibua acquisitis scientiarum qui variis partibus csistant; l quarum

472쪽

s Creatur c. Pars IV Caput XVIII

quarum aliae versantur circa unam conclusionem, & aliae circa aliam ; ea enim quae hactenus dixi sufficere videntur ut concludam, ludd cum diuina cooperatio proxima siue praedcterminans, siue simultanea, ob supernaturalitatem actuum non sit necessasta; sed potissimum introducta fuerit ab eiusdem Assertoribus propter essentialem subordinationem causae secundae ad prin ara, atque ob indeterminationem voluntatis, & ob Dominium Dei in actus nostros; cumque euidenter ostendi possit eam ob nullam ex dictis rationibus esse necessariam i sed potius in plerisque actibus

nostris esse impossibilem, S: stante illi sententii plurimas difficultates esse insolubiles quae in nostra facillime explicantur ; ω-quitur nostram sententiam in Scholas Theologorum, unde quorundam iniuria immerito exulauerat, essς reuocandam i quod ipsum luculentius adhuc apparebit ex selutione argumentorum quae duobus capitibus sequentibus supersunt proponenda Sed rogas; Vtrum in nostra sententia dicendum sit actus istos supernaturales subitos produci 1 Deo immediate, si non propter supernaturalitatem eorum,bat saltem ex alio quopiam capite,seu propter aliquam aliam rationem; An verb tantum remotόρ Reipondeo, quandoquidem isti actus sunt supernaturales, ac hone sti, de obiecto bono,aolicito, non repugnat ex parte Diuinae sanctitatis quod Deus coniungat se nobis ad eos efficiendos Concursu proximo, de identificato; Neque id similiter repugnat ex parte nostrae libertatis, quandoquidem apti non debent e s. actus liberi; sed indeliberati, ac subiti, utpote in quibus potissimum gratia actualis consistit, & per quos hurnanum cor cati itur, excitatur, ac praeuenitur: Tamen nihil etiam necesse est eos produci a Deo Concursu proximo , &ridentificato; quandoquidem ad uorum productionem potentiae nostrae sussicienter excitantur occursu obiecti, vel actione phantasiae, aut aliis modis; roborantorque' infusiohe uari tatis seu conaprincipi; supernaturalis , sine quo producere non posi's mus actus Supernaturalis, sed illos inferioris gradus qui propo tionem haberent cum naturali virtute agendi potentiarum.

CAPUT

473쪽

38 De modo coriiuncti is Concusuum Dei

in quo restiuntur ans quaedam rationes adferri soli

contra nostram siententiam.

I. Ecimo tertio argumentantur Aduersarij in hunc modum: L Communis plurimorum Theologorum sententia est, in omni creatura dari potentiam obedientialem activam, per quam eleuari possit a Deo ad operandum quidlibet non implicans contradictionem: atqui non potest id melius explicari, quam si dicarimus eam csso in quovis ente creato subordinationem ad Deum, - ut eo principaliter. agente & mouente , creatura quidlibet simul cum eo operari possit, Deo illam ad consortium eiusdem secum operationis quantumui, miraculosa: . assumente, & eleuante et hoc autem explicari & defendi non potest ab impugnatoribus simulta nei, R identificati Concursus. Respondeo; non negamus possibile es. Deum concurrere immediato, & identificato influxu cum creaturis ad quasdam earum actiones,sive illae per potentiam naturalem, siue per obedientialem cocurrant,sed asserimus impollibile esse ut Deus ad quasdam alias actiones immediata,& identificata operatione concurrat nimirum ad intrinsece malas ;& ad eas quibus nostra libcrtas exercetur, ob. rationes quas supra per varia capita adduximus: Quod si aliquando contingeret illum assumere,& eleuare voluntatem nostram,aut etiam actum nostrum volendi ad productionem, exempli causa, Angeli, vel lapidis per potentiam obedientialem activam, de qua sola potest esse quaestio, quod fieri posse admittimus : Tunc dicimus in eo casu abripi voluntatem nostiam,&i necessitari ad agendum, proptereaque argumentum contra nos nihil concludere, qui fatemur Deum posse nobiscum identice concurrere adactus nostros qui neque sint liberi, neque praui. II. Dices;posset contingere ut Deus tunc reuelaret mihi se eleuare,& assii

474쪽

Creatura, Sc. Pars IV. Caput XIX. 439

& assumere volitionem meam ad miraculosam istius Angeli , vel lapidis productionem; & tunc voluntas mea posset de huiusmodi eleuatione gaudere ; dc liberam complacentiam habere: Ergo tunc illa productio Angeli esset mihi voluntaria,& libera: Ergo fieri potest ut aliquis actus idem numero simul a Deo, SI a mea voluntate procedat,qui sit utrique nostrum libe ac voluntarius. Respondeo; in eo casu essent duae actiones; quarum una esset libera,altera,necessaria;vna a Deo simul Δ a creatas voluntate proce deret,altera procederet a sola creatura immediath: Nam productio Angeli ad quam Deus miraculose me eleuaret,esset eade numero

actio Dei, de mea i sed Deo libera; mihi necessaria; & quidem ipsa

eadem actio escte posset volita a me per modum obiecti cuiusdani iucundi,&delectabilis; sed tamen non esset libera respectu mei, neque etiam immanens,nec vitalis: aliter dici posset, esset obiecti-ue volita,sed non elicitive; At vero ille glter actus gaudij, & com placentiae erga dignationem illam diuinam; sicut esset actus quidam reflexus vitalis,& immanens;posset cliam iiii hi esse liber, ac . voluntarius; sed Deus ad illum minimE cooperaretur Concursu identificato,& simultaneo, Aliud exemplum esse potest in Sace dote qui peccaret mortaliter consecrando corpus Christi ob prauum finem,aut in statu peccati mortalis: ibi enim duae interueniunt actiones,scilicet voluntas consecrandi non obstante peccati mortalis conscientia,quae est actus illicitus a solo homine pro se ctus,& non etiam a Deo immediate, & ipsa transsubstantiatio, seu consecratio,quae proxime δί immediate fit tum a Deo, tum etiam a creatura , iuxta probabilem sententiam eorum qui existimant Sacramenta concurrere effecti vh physice , dc non tantum moraliter ad effectus supernaturales: volitio consecrandi est actus liber.&prauus moraliter;sicut & prolatio verborum sacramentalium quibus consecratio ipsa perficitur: At ipsa conuersio panis in corpus Christi,quae est effectus quidam miraculosus,dc supernaturalis monpendet amplius a mea voluntate,quippe quae non potest impedire ne sequatur transsubstantiatio positis omnibus illius causis, unde neque est etiam in se peccatum 'Et sic patet argumentum in obiectione propositum nihil nobis nocere, quia lacuc explicamus quomodo creatura eleuetur a Deo

475쪽

ή o . in modo coniunctionis Concursi m Dei

ad actus improportionatos, M superantes virtutem illius natur tem , nam primo cuni huiusmodi actus semper sint honesti; neque enim Deus potest nuraculose nos adiuuare ad peccata committenda) Cumque ut plurimum sint in deliberati δί necessarii; non repugnat ex parte Diuinae sanctitatis, aut humanae libertatis quin producantur a Deo nobiscum immediate, & identificE concurrente Secundo, potest Deus cntitati naturali creaturae superaddere qualitatem supernaturale nai, qua roboretur , dc eleuetur ad pioducendum miraculose quemlibet effectum, modo aliqua specialis ratio impossibilitatis non obstet. Tertio, dici potest creaturam eleuari per extrinsecam Dei voluntatem, & imperium nulla superaddita entitate creata ad quidlibet producendum, modo nulla speciali contradictione implicetur: Ad cum fere modum quo mul ii dicunt voluntatem Dei extrinsecam, seu permissionem eius esse conditionem necessariani vi creatura raperetur actum suum tametsi naturalem & proportionatum. I ' Decimo qua ab; esse Angelorum pendet ab immediato influxu conseruati Dei; Ergo& illorum operari ab immediato influxu cooperativo; Prgo a fortiori aliae creaturae imperfectiores, quantum ad esse,& operari pendebunt ab immediato influxu Dei: Conse quentia pri a patet ex illo communi d Eho Operari sequitur esse ; secunda non eget probatione; Antecedens autem probatur; quia alias explicari non posset; quomodo Deus possit Angelum anni-hilare cum enim id praestare non possit producendo positive aliquid illi contrarium,aut existentiae ipsius incompossibile; eo quod ρubstantia nibit sit contrariam ;& substantia Angelica a nullis prae viis ac neces artis dispositionibus dependeat ; superest ut annihi lare cum possit conseruatiuum Concursum suum Angelicae su

stantiae amplius non conferendo. N.

Respondeo ue esse Angelorum pendet ab immediato influxu Dei conseruatiuo concedo antecedens: Ergo & illorum operari ab immediato; dc identificato influxu cooperativo nego Consequentiam: & ad probationem qua dicitar operari sequitur ese; Respondeo primo retorquendo in Aduersarios i Esse Angeli distinguitur realiter is esse Dei ; Ergo operatio Anguli distinguitur realiter ab operari Diuino;qQia operari sequitair,dc itiaitatur esse: Ergo Ange

476쪽

Jus ad operandum non requirit necessat Dei Concursium Venutificatum,& simultaneum. vel secundo Resitandeo, o rari . tur ,h6c eth, imitatur;totali seruarat proportione, nego;ctim ali- . VI qua, concedo εἴ cst instantia,qvia calor inhaerens igni iumediate pendet ab igne ,qu, a Sole birites lectu intellactibmeo non pondet immediate ab igne sed naedianto palore, stre sqluti linatiό , Sole ista mediat mi interueiatu lucis Marisens ecprocliictio habitus ab alitellectu mirii lato pendet sed Hediate aliuvitali; forma etiam ignis pendeta imateria immediath in essendo, S tamen Fateria non aeoncurrit immediath ad actiones formae igni; . hi V t:cri lumis iL: ido iuioli iti xt Respondeo tertio Axioma se intelligi; eratio uniuscuiusque

ti erct diuersas arguunt essentius ς' nii, sirum quando operationes proueniunt a natura specisca ra sono alicuius proptietatis 'esse, tialis;quomodo ridere prouenit a natura pecifica hominis qua de re videri potest R. P. Gratianus meus in Phile,sephia , no Tli Glo. Vgia Magisteriri Hismatibus philosophidis Isterio ' i vitii si I, Porro Irati negationis editi uentiae priuii, siriumentiare o lectione propositi est uti cum neque Ari elus neque vata ere tu.ra habeat virtuteria alse producendum i aut i seruillidum dilective directe: nequi clani Deo simu Iconcurienteneni Aduersariordiar Etiam nosti oriun sententiam, Cumque nulla

verh idem Angelus, & aliae ctiam creaturae acceptam h bent a Deo virtutem ad producendas alis as actiones, aut cinctiis realiter a se diuersos. . . i. . . iadis V ὶ non ibus non

m Ad probationem an re is hiam sitimus Dei; t. annihil ate φbsse Angelum, si V elisi Dbtractione Colaesit s

477쪽

hi in modo iunctionis Concusum Dei

incompatibilis cum illa actione conseruatiua,aut alio modo, tametsi fortunobis occulto.

IV. Decimoquinto; In omni operatione producitur aliquid ex nisibilo,quia id quod producitur, antea nihil erat; At impossibile est creatura liquid producere ex iiihilq, nisi Deo simul cum illa

Restancla p ii NU Qq in ovim operatione produci aliquid ex nihilo simpliciter; forma enim quae educitur ex subiecto , quam-tus antea non extiterit nisi in potentia materiae & subiecti;non fit tamen ex nihilo simpliciter, sed solum ex nihilo sui ; non autem ex nihilo sui, de subiecti simul. Non potest quidem creatura sola produςere aliquid ex nihilo sui,& subiecti simul de potentia ordinati Deo Mn operante immediate, dcidentic ut sic loquar potest tamen aliquid producere ex nihilo sui bsque Concursu Dei identificato,& simultaneo; id est, educere ex subiecto aliqua formam quae antea nihil esset actu,sed solum in potentia. V. Decimosexxo;Tribueptium cst Dco, inquiunt, perfectissimum dominium, & summa potestas quae animo concipi potest in cre turas omnes: Creaturis Rutem sutnma subiectio, & dependentia: atqui multo crit persemus dominium Deli& potestas imaiorque creaturae subiectio, & dependentia , si haec nihil sine immediato illius influxu physico possit operari: Ergo statuendum est ipsam in omnibus diuinae opis egere,praesertim cum ipsum operari,& pro ducere sit res valde mirabilis ; adeo ut aliqui Doctores negarintereaturam posse aliquid producςte, putantes Deum pinnia operari ad praesentiam Creaturae.

Rςspondeo ; Nos non debere csse fatuos adulatores Dei, qui non indiget nostris laudibus falsis, quemadmodum monent Sa ω, neque obemus existimare maiorem perfectionem aliquam sore in Deris possit omne opus nostrum proprioc per se operari, tam potius inpugnet eum ita operari maximam partem operum nostrorum, scilicet omnes actus prauos quos permittit ut Perpe- mus. Et quidςm tametsi operari,ac producere sit res valde mirabilis; nihilominui tamen potui Deus virtutem operandi communicam creaturinita ut ipse talae prod icero aliquid possint ; neque pr

478쪽

pterca verendum est ne non satis causalitati, dominio, ac prouidentiae Dei subiectae sint; quin potius in communicatione huius tantae virtutis facta Creaturis a Deo,elucet infinita Dei virtus, atque potentia; quam Aduersiarij dum maxime amplificare satagut, eidem multum detrahunt;ac praesertim purissinaae illius Sanctit ii ; ipse autem,ut dixi,mendaciis nostris non indiget. Caeterum; quomodo actus nostri subiiciantur Deo,tametsi non concurrenti proxime,& immediate ad eorum productionem; dicetur in solutione sequentis argumenti,& iam ex parte dictum est, dum sermo nobis esset de Concursu Dei ad actus prauos cap. IO. huius . partis. Decimoseptim5 ; Si actio causae secundae immediate non pen- V Lderet a Deo,non posset Deus actionem entis creati impedire, nisi vel immittendo formam contrariam actioni, quod de plerisque actionibus contrario carentibus dici non potest, vel destruendo causam Sc principium actionis operativum, quod cum non comigruat plenissimo illi dominio quod Deus habet in rem creatam, tametsi non destructam, necessario fatendum est actionem creaturae pendere ab immediato influxu Dei; ti: hoc exigere imper fectam vim agendi creaturae innatam essentialiter subordinatam Deo , cui facillimum est omnes creaturarum actiones impedire absque ulla vi,aut earum laesione,solius sivi Concursus generalis imsensibili denegatione; qua etiam Concursus subtractione factum est, ut actio ignis Babylonici in pueros non saeuiret, sed in regios iministros; de ut Dominus Iesus subtraheret se aspectui Iudaeorum&c. Ergo Deus immediate solet concurrere cum creaturis; & siquandoque nolit concurrere,creaturae manent inertes, otiosae, Mab omni actu interdictae. Respondeo; Deus impedire posset actionem causae secundae, V Idestruendo illam, aut virtutem agendi quam habet: Quod si hoc sibi non videtur fatis esse ut Deus dicatur dominium habere in actiones causae secundae;adhuc potest impedire illam,tametsi non destructam, vel primd immittendo illi qualitatem incompossibilem cum actione & stupefactivam virtutis agendi; cuius rei his mus exempla in rebus naturalibus, sic enim docent Philosophi

Remoram piscem producere in naui cui adhaerescit qualitatem Kkk 1 incom

479쪽

4 4 . De modo coisiunctionis Concursumn Dei

incompatibilem cum motu locali, aut cum impressione impetus:

sic etiam dicunt magnetem impediri in attractione ferti, si alliis perfricctur: de omnino per sv ut is apparet crudibile posse Deum imprimem cuilibet Ouis secundae qualitates hebetantes, aut qua

si stupefacientes virtutem agendi iliarum ; atque adeo incompos sibiles cum actione alioqui ab illis emanaturae i quemadmodum etiam,imptimere eisdem potest i habituy, & qualitates urgentes, atque inclinδος pux entiam ad agendum. Vel secundo,impedire forsitan poslat actionernsiusdem causae secundar,non conferen- illi virtutem qua se determinare posui ad singularitatem , de indiuiduationem actionis; tunc enim quia perinde esset cauta J V creatae efficere quamcunque actionem ex infinitis quae intra singulas Decies cotinentur ι ω quia non posset determinare seipiam, nus m omnino essiceret Vel tertio, posset impedire voluntatem ne ageret, diuertendo 'nimum ad res alias, de obiecta alia proponendo. Vel quarto, impedire posset actionem, apponendo, dc augendo resistentiam in pasta, seu subiecto ; si tamen sermo sit de

actionibus quae transeunt in passum capax resistentiae. Vel quinto, si dicamus creaturas in operando pendere a permissione diuina, ut conditione necessario requisita, quemadmodum ignis ad comburendum pendet ab approximatione, poterit Deus impedire ne agant,nihil agendo in ipsis causis. neque etiam in passo sed solum nolando permittere ut cauis operentur: Vel denique aliis multis modis, tametsi forte nobis occultis, quanquam illi quos attulimus

abunde sufficiunt ad explicandum perfectissimum Dei dominium

sn actus nostros. Quemadmodum enim . actus vitalis non potest fieri a Deo solo, iuxta Aduersariorum sententiam ; sed a Deo, δίpotentia vitali fieri debet: & sicut actio quae fit a Deo de Creatu- ra simul concurrentibus, non posset eadem numero fieri a solo Deo, non modo eodem tempore, sedi nequc etiam successue; S tamen hoc non impedit quominus Deus dicatur habere persectis simum dominium in eiusmodi actiones; neque dicendum est perfectius adhuc fore dominium, proptereaque Deo tribuendum, si Deus posset eas adhuc illo altero modo producere, nimirum Vesolus eas produceret : Ita similiter non aduersatur perfectissimo. Dei dominio, etiamsi actis aliqua nostra non pendeat a Deo eo

480쪽

ta creatura, G. Pars IV. Caput XIX. 4 y .

modo quem imaginantur Aduerserij, scilicet proximὶ, immedia tE & identifice; nimirum quia ratio, dc natura nostrorum actuum liberorum; dc eorum qui sunt illiciti, non Patitur ut pendeant a Deo nisi illo modo quem nos asserimus; neque est necesse ut poΩ sint impediri a Deo subtractione sola Concursus sui proximi, de immediati; sed abunde sufficit quod aliis quibusdam modis possint impediri; ob candem scilicet rationem. Dccimo octaub; si aliqui effectus possent fieri a causis secundia VIII absque immediata cooperatione Dei; maxime id haberet locum in actibus vitalibus; ut in visione, intellectione, volitione, dc caeteris .hi enim videri possunt sufficienter pendere a potentiis a quibus eliciuntur, dc in quibus recipiuntur, Atqui id dici non potest, qui actim in huiusmodi actibus sita sit pexsectio naturae intelligentis, posset liaec naturalem suam persectionem, δί finem consequi, Deo ad id non concurrente nisi remote, quod est absurdum. Respondeo;fatemur actus vitales, sicut dc alios non vitales pro, duci posse a potentiis sufficienter in astu primo completis absque co quod Deus immediate, de proxime illos efficiat, neque ullum est inconueniens quod perfectio naturalis hominis, vel Angeli sic producatur; quia non desinet actio illa esse at Deo, aliquo tali modo qui sufficiat ut Deus dicatur causa uniuersalis, & prima,t

metsi remota, ac mediata huiuscemodi actionis. . . et . t mmcimonono, Si aliquaactio fieri posset a creatura, Deo non IX. concurrente proximo, de immediate Concursu identificato,& simultaneo, maximo id dicendum esset de actione peccati : Sed hoc dici non potest de actione peccati : Ergo multo miniis de quacunque alia: Maior patet; Probatur minor; Quia illud quod non est causa actus, non est causa effectus producti per actum;sed peractionem peccati aliqui effectus in esse producuntur;siquidem homines ex adulteriis generantur : Si ergo talium actionum Deus non esset causa, per cosequens nec hominu qui his actionibus generaturiquod est incoueniens:Nam inde sequeretur sic genitos noposse vocare Deum patrem, sed duntaxatrauum aut proauum Respondeo: Bene respondet Durandus, in adulterio quo quis generatur, aliquid produci ab homine Deo non concurrent ii mismediate, de proxime, & aliquid. a Glo Deo a illud osti voluntad