Opuscula

121쪽

DE DIFFER ΕΝΤΙΑ habet, quia in ipsa repetitione copulae alia figura, anadiplosin dico, inest:

aI Quare diligenter caverunt Graeci poetae ne duo opitheta, quae quidem nihil nisi ornarent rationem, copulae auxilio coniungerent. Bene enim intelligebant, hanc rationem non Oeseos, sed prosae orationis propriam esse. Quo certius de hac re constet, exemΡla quaedam Aeschyli, quae iii contrariam partem asseni Possunt, corrupta esse ostendam. Horum duo iam alibi emendavi, unum, quod

est in Septem ad Thebas v. 3Is in observationibus criti licis p. 46. ubi pro verbis languidissimis, ἀνδρολετειραν καὶ τα ρίφοπλον ταν, ita scribendum esse docui, ἀνδρολετειραναταν, ρίψοπλονέταν:alterum, quod est in extremis Choephoris, alio Ioco, ubi

in his, παιδοβοροι ιεν πρωτον πῆρξαν

μοχθοι ταλανές τε Θυέστου, verba τἐ Θυέστου, ut manifeste ex interpretatione orta, omittenda censui. Sed alios nunc locos addam. Igitur in Prometheo v. 403. ubi recentiores critici ediderunt,

προπασα δ' ἡ Ἀτονυεν λέλακε χωραν

μεγαλοσχημιον καρχαι- οπρεπῆ στενουσα ταν σαν ξυνομαιμονων τε τίμαν,

quis non sentia quam anguide et frigide addita si copula pSed bene est. Nam aliter Aeschylum scripsisse non solum Iectio librorum μεγαλοσχημον τ αρχαιοπρεπῆ , sed etiam verba, quae sunt in stropha, λειβομένα et τεγξα,

122쪽

PROSA ET POETICA ORATIONIS. IIa

quorum alterum iniuria eiecerunt, alterum mutarunt critici,

clare demonstrant Accedit quod in plurimis libris non στένουσα est, sed στενουσι. Quare, ut brevi comprehendam, tantum abest, ut in stropha aliquid eliciendum sit, ut in antistropha id, quod verbo illi male eiecto respondit, exciderit. Itaque servata librorum lectione , --pula ab epitheto ad verbum transseretur, hoc modo: μεγαλοσχημον τ' αρχαιοπρεπῆ στένουσι ταν σαν ξυνομαιριονων τε τίμαν. Credibile est nomen populi cuiuspiam interiisse quamquam ne στένουσα quidem damnandum est, si quidem non gentis nomen, sed verbum ad χώοα pertinens excidit. Paullo post similis Iocus est de Atlante,

κραται ὀ ουρανιον τε πολον

νωτοις υποστενάζει.

In quibus verbis non modo haec κραταιον Ουνάνιον τε πυλον, merito displicebunt, sed reliqua etiam omnia quo pacto e construenda sint, vel intelligi queant, haud facile quisquam explicaverit. Neque enim dubitari potest, qui haec ita corrupta sint, ut sine librorum novis auxiliis vix queant sanari. Equidem ne in loco saepius laustra

tentato nimium tribuere coniecturis videar, non tam me dare eum, quam emendandi viam ostendere conabor. ADque illud primum facile persuasero iis, qui tragicorum

1ectione exercitati sunt, verba πέροχον σθένος, quum Sequantur haec υρανιον τε πολον, de Atlantis robore, non detondere caeli esse intelligenda. Quo magis nomine aliquo, vel etiam verbo, opus est, quod et regat e ba ista, et aliquo modo ad ipsum Atlantem spectare indicet. Eius verbi sedem ut in nomine,Dαταιον quaerendam arbitremur, duobus adducimur, iisque non levibus argumentis. Nam et metrum carmen enim antistro i- cum est Vocem illam corruptam esse arguit, et, si aliud vocabulum reΡonitossit, copulae usus, qui nunc ineptus est, reprehensione caruerit. Atque haec ipsa copula su-HEnM. P. I.

123쪽

spicionem oblitterati alicuius participii, quam universa huius loci ratio excitat, magalopere videtur confirmare, siquidem Aeschylus, ut ad Vigerum P. z53. docui, copulam inferre post participium consuevi Certi quidem nihil in tanta Ioci corruptione assere potest, sed litterarum vestigia sequentibus videndum erit, ne hic lateat partici-Ρium verbi καρταίνειν, quod ex Hesychio in lexicaci ceptum, sed nondum in quoquam alio scriptore repertum

gaest. Illud certe crediderim, si omnino istud verbum vitio caret, explicationem κρατεῖν, quam Hesychius et Favorinus adscripseruut, ut a forma verbi alienam, corruptam esse, et in κρατυνειν mutari debere. Vtcumque est, ii hitur enim haec venia, ut certe in exemplum emendationis ut participio utamur hanc propemodum loci istius formam fuisse probabile est. Ἀτλανθὼ ς αἰἐν περοχον σθενος καὐταίνοον, υράνιον τε πολον

νώτοις ποστεγά Alia exempla in Choephoris exstant, quorum unum, quod erat in v. 389 in editione Glasguens novissima sublatum est Sed restant tres alii loci. 3. 58δ.

πτῆν τε καὶ πεδοβά

αἰγίδων φράσαι κοτον. Vbi quis adeo erit invenustus, qui vel verbo monitus copulas istas ferri posse sibi persuadeat prae hic quidem locus emendationis nullam habet difficultatem. Scribendum ita: πτῶνα δἐ καὶ πεδοβάμον - ἀνεμοεντων αἰγίδων φρασαι κοτον. Hic καὶ non copula est, sed ad verbum pertinet, ἀπ' ἀνεμοέντων autem hoc facilior est correctio, quia in codice Guellarbutan ita scriptum est: πεδοβάμον ἀκάνεμοέντων. Sequitur hic locus v. 22.

In huius loci emendatione verum est ποστεγαυι caetera hodie aliter constituenda puto.

124쪽

PROSAE E POETICAE ORATIONIS. II 5νυν γαρ ἀκμάζει Πειθω Maia ξυγκαταβῆναι, χθόνιον δ' ' μῆν

Nilni prosecto Digidius potuit neque anguidius dici, quam χθονιον Ἐρμῆν καὶ τον νυχιον ). At adeo manifesta hic sunt interpretationum indicia, ut ne dubitari quidem Posse Putem, quin ita scripserit Aeschylus: νυν γαρ ἀκμάγι Πειθὼ δολίαν a ξυγκαταβῆναι, νυχιον θ' Ἐρμῆντουςδ ἐφοδευσαι ξιφοδηλήτοισιν ἀγῶσιν. χιος enim idem est, quod magis usitatum χθόνιος, ut ἐννυχίων Pro χθονίων , et εννυχον δαν pro χθόνιον dixit Sophocles Oed Col. 1556. Trach. 50I. Porro me-

indus est in Choephoris haec v. 802. τοδε καλως ταμενον , ὁ μέγα ναίων στομιον ευας άνιδειν δομιον ἀνδρος, καί νιν ἐλευθερίως λαμπρ o τ' δειν φιλίοις ομμιασιν δνοφερας

In his non solum insolens verbum ἀνιδειν, Praesertim sequente statim ίδειν, omninoque nexus verborum, sed etiam illa, ἐλευθεριως λαριπρως τε, quae satis manifestam prosae orationis speciem habent, lectori creant molestiam. T quidem in duabus veterrimis editionibus et codice Guellaristano abest. Sed amplius progredi debet emendatio. Nam utrumque adverbium, et ἐλευθερίως et λαμ- πρως, interpretati est alius adverbii, νε ν, quod scri-- Non minus putidum est, quod apud Euripidem legitur Iph.

T. 399. τὸν υυόρον ex δονακόχλοα ποντες υρώταν necto vero duo codd. omittunt καί corruptam autem Vocem emendavit E sleius.

125쪽

ii DE DIFFERENTIA ROSAE ET POΕΤICA ORATIONIS. piura depravatione mutatum sui in ἀνιδειν Argumenta huic coniecturae satis Iuculent tum Suidas et Favorinus, tum Eustathius ad Homerum . 68, 36 suppeditant. Quanto iam omnia non modo facilius, sed etiam elegantius rocedunt:

τοδε κο λως κτάμενον , ὁ θα ναίων στομον, εὐχος ἀνεδρὶ δοριον ἀνδρος καί νιν δειν φιλίοις

126쪽

Denique ad elocutionem adgredimur. Nam quum oratio anis haec sit natura, ut cogitata vocis auxilio significentur, non solum ea sunt in vocibus consideranda, quae hominum arbitrio usuque ad cogitatorum rationem indicandam constituta sunt, inam haec etiam in alio signorum genere locum habitura essent sed illa etiam respicere convenit, quae Propria sunt vocis, neque ad argumentum et materiam cogitationum, sed ad vim spectant modumque, quoad animi sensum accipiantur. Tanta enim inter cogitationes est vocemque necessitudo, ut non modo in sermoniabus, quos audimus, convenientiam quamdam vocis et sententiarum requiramus, sed etiam in iis, quae tacite legendo cognoscimus, si quid occurrat, quod ad vocis sonum in pronunciando aut ingratum esset aut insigniter

suave futurum, statim aut offendamur, aut maiorem in modum delectemur. Sunt autem hae vocis consorinationes, quas elocutionis nomine comΡrehendimus, quattuor generum. Primum genus Pro ipsa sonorum natura constituitur secundum in modulatione vocis positum est tertium numeros complectitur quartum denique ad assae vocis et concentus discrimen spectat.

127쪽

IIS PARS II. D DIFFERENTIA Ac primo, quod ad ipsam vocum naturam attinet,

eius duae sunt formae, urea, quae cantus Vocatur, altera, quae expers cantu est. Harum sive quis diversam ad ani mos vim, sive eam, quae ipsarum est conditio, sΡectet, cantum fateatur necesse est ad poesin, Vocem quae sine cantu est ad prosam orationem reserendam esse. Apertum

est enim, sine cantu eos loqui, qui cognosci aliquid ab

aliis volunt cantum autem ea esse vi praeditum, ut unice ad suavitatem atque oblectationem factus videatur. Quinetiam ipsa vocis quae est sine cantu, et eius quae cantus

dicitur diversitas, qui sit utriusque finis, clare indicat. Nam si quidem ego aliquid in hac re video, vocis, quae

non habet cantum, ea est ratio, ut sonos confusius, neque accurato et aequabili aeris pulsu distinctos proserati Quare quae sic ronunciantur, in his satis habemus, si illa vocum discrimina notari possunt, quae ad vocabulorum significationem et vim percipiendam audiri atque discerni necesse est. Id vero est eius orationis, quae ad cognitio nem composita est quae quia nihil curat aliud, nisi ut notitiae rerum animo comprehendi queant, omnem vim suam in eo expromit, ut has quam enicacissime mentibus insinuet. Aliter se res habet in cantu. Hic quoniam voces ediaequabili aeris pulsu discretas, non tam ad id, quod vocibus significatur, animum subigit attendere, quam puritatem earum et discriminata certis proportionibus i tervalla observare. Itaque, ut ipsa natura ad suavitatem factus, intus ad animi oblectationem adhibetur. Unde Ρroprius est poeseos. Sed est hic nobis ad duas quaesti ne respondendum. Nam etiamsi haud temere quisquaam dubitabit, quin cantus ad poesin, Vox cantu expers ad Prosam orationem pertineat, erunt tamen seriasse, qui id usui magis et consuetudini, quam necessitati cuidam tribuendum esse existiment. Hi igitur neque cur rosa oratio semper et ubique cantum adspernari, neque cur Poesis non esse sine cantu debeat, intelligere sese fatebuntur. De utraque re nos aliter sentimus. Atque a rosa quidem oratione cantum abesse debere hoc facilius vic rimus, quod id vel suus quemque sensus docet. Canius

128쪽

PROSA ET POETICA ORATIO XIS. I senim non est naturalis vox, sed arte composita, neque ad res significandas; sed ad pulcritudinem conformata, neque

ad negotia vitamque apta, sed in lusu posita Quare qui

eant uteretur ad hunc finem, ut cogitata sua aliis nota si redderet, is non solum alienum adhiberet adminiculum, quippe quod a cognitione rerum ad sensum pulcritudinis avocaret animos, sed etiam sq ipsius consili repugnaret, qui rem seriam in Iudum, veritatem in oblectationem, vitae negotia in otiosam contemplationem vertere Similis estio eos sine cantu recitatae ratio. Quamquam enim, si sententiae, si dictio satis ad pulcritudinem elaboratae sunt, cantus videtur omitti posse, praesertim quum etiam in iis carminibus, quae tacite legimus, absit est tamen quaedam non levis caussa, quare eum in carminum recitatione necessarium iudicemus. Etenim in pulcris artihus omnia, quae carent pulcritudine, quum eam admittant, non solum non augent vim assectumque artium, sed, quia pulcritudo desideratur, turbant eum atque imΡediunt. Itaque quemadmodum poesis, a qua metrum abest, oesis quidem est, sed minus perfecta, quia pulcritudinem sententiarum dictionisque detractio pulcritudinis numerorum laedit, ita cantu misso offensionem facit hoc, quod, quum caetera sint ad ulcritudinis sensum consormata, sola vox a fine Oeseos recedat, et cognitionem magis quam voluptatem curare videatur. mi quoque optima ad veritatem dux natura est Una enim cum cantu orta poesis, cantoresque dicit Primitus, quilostea, divisis a sum ossiciis, discriminatim poetae Vocabantur. Secundo loco in iis rebus, quibus prosa elocuti a poetica disseri, modulationem vocis posuimus. Ea appellatione sic utimur, ut comparationem syllabarum in quovis vocabulo, quam Graeci vocant prosodiam, intelligamus. Atque huius duae sunt formae. Nam in pronunciandis vocabulis aut solam syllabarum mensuram notamus , aut Praeter mensurae significationem etiam accentum adiicimus. Vtra harum sit formarum ad Oesin, utra ad prosam orationem accommodata, non Potest obscurum

esse. Accentus enim non modo hanc vim atque hunc

129쪽

2 PARS II. DE DIFFERENTIA usum habet, ut significationes vocabulorum discernat, et qua quidque potestate dicatur indicet, sed etiam tali temper

mento cum mensura confunditur, ut severitatem mensurae at-sque accuratam proportionem minua Itaque quum ex una

Parte ad cognitionem rerum atque intelligentiam spectet, ex altera parte autem pulcritudine illa, quae in mensurarum aptis comparationibus est, careat, rosae orationis, non Po eos est. ensura vero non solum quod accentu, qui verborum significationis demonstratio est, caret, sed etiam quia d rationem sonorum certis proportionibus indicat, a cognitione eorum, quae verbis denotantur, ad ipsam vocis co siderationem, et contemplationem pulcritudinis, quae est in iusta temporis dimensione, animos avoca Inde Pro-Pria Poeseos ea pronunciatio est, quae mensuram neglecto accentu exprimit. Confirmantur ea, quae diximus, e Perientia exemplisque inguarum. Ac Graecos quidem Latinosque in prosa oratione accentum, in poesi solam mensuram sequutos constat. Quorum de Latinis certior foret clariorque disputatio, nisi interpaucis tantum, hulis accentus, quo in communi sermone utebantur, vel egrammaticorum testimoniis notus esset, vel probabili co iectura posset exputari. Vt exinde, de quo Servii habemus auctoritatem, et infinitivi praeteritorum activorum, qui contractionem admittunt, ut amavisse, quorum accentum e contractione divinare lice In Graeca vero lingua certa res est quae simulatque in duas formas divisa est, oesicam et rosam, rosa accentum conservarit,

poetica lane reiecit Antiquissimis enim temporibus, nondum illo discrimine constituto, accentus etiam in poesi aliquam dominationem habebat quod in Homero et II

siodo plurimis potest et luculentissimis documentis Cognosci. Inde vero muliae verborum consormationes, in qui-hua mensura propter accentum neglecta esset, deinde ut Iegitimae manserunt atque in epicum sermonem recestae

sunt. De his in libro primo de metris poetarum Graecorum et Romanorum explicatum est Eadem, quae tum fuit Graecae linguae ratio, nunc Germanicae est. Sequimur enim sere accentum etiam in poesi sed veniet alia

130쪽

PROSAE ET POETICA ORATIONIS. 2Iquando, si recte auguror, tempus, quum certior mensura negligere accentum, et oeticam quamdam Pronunciationem constituere docebit. Initia certe huius rei quaedam

videre iam nunc licet, ut apud Κlopsinckium, welas diauch, Ieim, nota, Die, O undurat si Tuon allan Mngem: quod ineptus laret, qui ob neglectum accentum reprehenderet.

Tertia prosae et poeticae elocutionis disserenti Ροώ-ta est in numeris. Atque hoc quidem in promptu est, neque indiget demonstrationis, metrum Pomeos eme, numerum metro solutum prosae orationis. Sed quid sit, quo metrum ab oratoriis numeris disserat, nondum quisquam ex tot tamque praeclaris rhetoricae artis doctoribus satis videtur explanasse. Nam quae e Graecis Aristoteles, Demetrius, Dionysius Halicarnassensis, Longinus, aliique, ex Romanis autem inprimis Cicero et Quinctilianus de hac re disputarunt, iis vereor ne Perturbaverint magis hunc locum, quam expediverint. Depromam quaedam ex his. Atque Aristoteles ita de numero oratorio scribit: το δε

ρανθαι μέν, μὴ μέτορ δέ ἀηδες χἀ καὶ ἄγνωστον τοἄπειρον περαίνεται δε αριθυρ πάντα ὀ δἐ του πη- ματος τῆς λέξεως αριθμος ρυθμος εστιν, ου καὶ τὰ μέτρα τμητά. διο ρυθυον δελεχειν τον λογον, δερον δὲ ριχὶ 'οἰηυα γαρ εστας ρυθυον δε μῆ ἀκριβως' ουτο διέσται, ἀν μεχρι του Apertum est, alia in his

salsa, alia ambigua esse. Ac satium est, quod metrum dicit illum esse numerum, qui recurrat. Hoc enim ut fiat in versibus heroicis, in anapaestis, in iambis, in carminiatius antistrophicis, at num etiam in iis metris, quae Oeantur άπολελοιμένα In quibus quum versus omnes inter se sint dissimillimi omnique repetitione numerorum destituti, oratorios existimare hos numeros, ex Aristotelis quidem