Opuscula

131쪽

22 PARS II. I E DIFFERENTIA sententia, non Ροeticos oportebit. Deinde quam hoc est ambiguum, quod numeros oratorios esse quidem numeros, verum non plane, sed quadamtenus contendit. Id quidem ut velit intelligi, nusquam significavit. o vero alio modo sibi repugnat, ubi quum heroicos numeros, et iambicos, et trochaicos in prosa oratione improbasset, ita

εστι μετDOν των ρηθεντων ωστε μάλιστα λανθάνειν. Atqui, ut paeonici neque sint dactylici, neque iambici, neque trochaici numeri, metrum tamen constituent, et quidem notissimum et usitatissimum, atque ex iis metris, quae continua perpetuitate iterari solent. Quare Demosthenis illud , τοι θεοῖς ειχομαι πάσι καὶ πάσαις, comparatum est a Dionysio Halicarnassens p. 238. cum hoc

ησίοις ἐν ρυθμοις παιδα μελψώμεθα. Da hic versus legendus videtur, non, 'σίοις ἐν ρυθμοις παῖδα μελ ωμεν. Addit enim Dionustus, ἔξω νὼ του τελευταίου ποδος,

τα γε ἄλλα ἐν πάσιν ισα ρισται. inque si nota et usitata metra in prosa oratione vitanda sunt, laudatissimus ille Demosthenis locus non minus reprehendi debebit, ac si versum heroicum admisisset. Fortasse tamen Aristoteles non voluit pedem paeonem primum vel quartum consta ter servari, ut est in exemplis, quibus utitur, χρυσεοκομα κατε, παλλος ,

sed mixtos tuter se, ita ut in eodem membro uterque esset, usurpandos censuit. Ita certe mentem eius cepisse videtur Demetrius seci. XXXVIII. XXXIX. qui hoc exemplum e Thucydide affert: oξατο δέ τυ κακὰ ἐξ Αἰθιοπίας. Paullo propius verum accessisse videtur Longinusci quamquam hic quoque ita perplexe Ioquitur, ut magis obscuro quodam sensu, quam clara intelligentia rem videatur comprehendisse. Demosthenis Iocus est hic τουτο το

132쪽

PROSA ET OETICAE ORATIONIS. Iravisισμα τον τοτε τῶ πολε περιστάντα κίνδυνον παDελθειν ἐποίησεν, οἷςπερ νεφος Eum Longinus feci. XXXIX. dactylic numeris compositum dicit, de qua re nota est inepta uisputatio Claria ad Iliad. u. 53T. Neque enim hoc voluit Longinus, solo pede dactylo hunc omnem l

cum decurrere, sed regnare in eo et primarium esse daci Ium, si quis non mensuram, sed Pronunciationem accentutemperatam spectaret. Quamquam, si ultima Verba, ςπερ sνεφος, Pro Ionico a maiori, ut videtur, habuit, salsus est simili errore, ac Dionysius alicarnassensis, qui ubiaque, nulla accentus ratione habita, mensuras syllabarum respicit. Cuius ad exeinplum si Thucydidis verba, quae p. 136 asseri, ita dimetiri aliquis volet, ἐπαινου - τον

obsecro, numerus erit Neque rectius in hoc genere e satus eri Cicero, qui in lib. III de oratore cap. I. P S. quum Aristotelis sententiam commemorasset, a PaeoniC numero exorsum dicit Fannium, ι, Quirites, minas illius, qui quidem in prosa oratione non magis sunt numeritae nici, atque hi sunt heroici, urbem Romam a principio reges habuere. Sed Cicero quoque verum sensit, modo explicare scivisset. Nam ego, inquit, illud assentior

Theophrasto, qui putat orationem, quae quidem sit polit atque facta quodammodo, non adstricte, sed remissius numerosam esse oportere. Scilicet non est,iarum, si artis rhetoricae doctores, qui ad accentum non attenderent, rosae orationis numeros aioeticis non Ροωerunt satis accurate distinguere. Poeticus numerus hic est, qui neglecto accentu mensurae quibusdam varietatibus Continetur. Huius lex et ratio certis durationibus, certoque ordine sonorum comprehensa est. Neque is cognitioni, sed oblectationi inservit unde initia, fines, intercapedines non pro Verborum atque orationis distinctionibus, sedim ipsa mensurarum commoda distributione constitutas habet. Eaque ratio metrum vocatur. Diros autem oratione numeri accentu reguntur, qui quum nec tollere plane Ullabarum mensuram, neque ab ea ipse tolli possit, numeros emcit e duplici numeroruin genere, mensura aC

133쪽

IM PARS II DE DIFFERENTIA centuque, constantes, in quibus potiorem locum accenius, secundarium mensura inuet. Itaque imminuta mensurae severitate, unde oratorium numerum Cicero remissiorem, Aristoteles ρυ ον ιιέχρι του vocat, quod de pulcritudine metrici numeri detrahitur, rependi vis accentuum, ausita vocabulorum significationis potestate, et eo decursu e horum instituto, qui ad sententiae intelligentiam est Polemtissimus. Quamobrem diiunctiones non habet alias, nisi quae orationis quoque divisiones sunt. Ita iam explicare Iudicebit Longini de illo Demosthenis loco sententiam, in qua etiam Mopsinckius a vero aberravit. Nimirum dactylici sunt isti numeri maximam artem, si quidem metricorum numerorum nominibus in hoc genere uti licet τουτο

cabo horum rationem numerorum iis signis, quibus in m trica arte utimur, sed accentu prosa orationis, non metrico, notato:

Iia haec, si Quirites, minas illius, hunc habent nu

merum:

et haec urbem Romam a principi reges habuere,

hunc:

Propemodum intelligi ex his potest, quid sibi velit illud,

quod in prosa oratione verba ita collocari vetant, ut aut integri versus, aut artes certe versuum nasci videantur. Primum enim hoc non nisi de usitatissimis metris accipiendum est, quae quoniam ita sunt nota, ut neminem lateant, non sunt propterea Vitanda, quia numeri isti ad prosam orationem non sint apti, sed quod ob frequentem in poesi

134쪽

PROSAE ET POETICA ORATIONIS. Ira

usum etiam cogunt auditorem Pomeos recordari. Deinde vero sic tantum vitiosi sunt hi numeri, si etiam conse sente accentu poetici sun Nam si accentus facit, ut ne audiri quidem metrum, quod in mensura Ullabarum est, Ρ sit, quemadmodum incisis Fannii exordio, vel Tacili, aut hoc T. Livii, facturum operae pretium sim, ita metrum et numeri oetici occultantur, ut vix tenuissima eorum vestigia manem Quodsi etiam accentus ad poeium numeros ducit, ut in illo Ciceronis de oratore I. 10. instaret Academia, quae, quidquid durisses, id te ipsum scire ne Tet, ea negligentia scriptoris est, non satis a poeseos contagione sibi caventis. Caeterum uterque -- merus suas habet leges, non sane quod ad vim et pulcri-II tudinem attinet, nam hae utriusque communes sunt sed si vocabulorum conditionem, rationis complexiones, usum denique et consuetudinem spectes. Ut in quibusdam Versibus, Inaxime in anapaesticis, nihil offensionis habent plura contigua verba eiusdem longitudinis et

mensurae:

φρουμ πρεσβος, φρου&ι παιδε . In prosa autem oratione si plura verba parem et longitudinem et accentum habentia continuantur, ut haec ipsa Euripidis, intolerabilia sunt, praesertim in fine sententiae. Quare ibi si ponuntur, videndum, ut vim quamdam hic numerus habeat, quae non est in aliis numeris. Ut in Demosthenis illo, ςπερ νεφος Id recte observat Longinus nusquam Potuisse melius, quam in fine, collocari; nec perinde esse, utrum in νέφος, et vinερε νεφος dicatur. Ex his numeris melior certe esset hic, inερεὶ νεφος, quia etiam in antispastic exitu aliquod robur est; multo deterior alter, si νεφος, qui paene ad mollitiem amphibrachi accedit. Sed fortissimus omnium is est, quo usus est Demosthenes, ut asperrimus maximeque Praeruptus. Similis fere ratio in verborum complexionibus obtinet, in quibus cavendum, ne vel inter se nimis sint similes, vel me rorum pari conformatione lectorem defatigent. Contra in poesi haec similitudo numerorum sive

135쪽

I26 PARS II. DE DIFFERENTIA in membris eriodorum, sive in ipsis periodis fere legitima es Porro numeri oratorii lex est, ne ultra spiritum et latera producatur eaque lex ad periodos, earumque membra spectat. In poesi eadem sane, sed tantum inversuum longitudine, non etiam in complexionibus verborum 1ex est. Denique usus et in oratoriis numeris et in poeticis, non ille quidem temere, sed ob aliquam viri tem numerorum, certas quasdam consuetudines stabilivit. De qua re in oratorii numeris perobscura quaestio est, maximeque indigens vivae atque in ore hominum versantis

linguae. Certiores poeticorum unt numerorum consuetudines. Hi enim quia multo minorem habent, quam Prosae rationis numeri, varietatem, eamque ipsam certa 12 ratione in quaedam genera divisam, aliquanto facilius Poterit, qui aurem lectioneioetarum adsuefecerit, usitata ab insolentibus, ea quae potuerint usurpari ab iis quae non Potuerint, discernere. Quod qui fecerit, negabitis P to, huiusmodi versum a quoque tragico factum: τας δυστάνου Κολχιδος, nedum ut reponat usquam. Ita huiusmodi exempla in chori carmine, quod est in Euripidis Oreste v. 3I0 seqq.

reperiuntur. Eiusdem generis quaedam Versuum aesurae

sun in illo Aeschuli, και μην φίλοις ἐλεεινος koo ἐγώ. etiamsi ita legatur,

καὶ μὴν φίλοις ἐλεινος koραν ἐγώ,

erit tamen quod usitatam caesuram esse neglectam mireris. Quanto enim elegantius scripsisset,

καὶ μην ἐλεινος εἰςορα φίλοις ἐγώ.

Cur ergo non hoc reponimus Scilicet praetenditur caesura, quae vocatur ἐφθημιμερής, mulium illa, ut utant, usitata. Atqui si haec caesura ne est quidem ommno caesura, quid tum Equidem certe A schylum, quum osse legitimam aesuram levissima or linis verborum mutatione consequi, non arbitror id eum

136쪽

PROSAE E POETICA ORATIONIS. Ionon fuisse facturum. Verum, nisi fallor, alio modo eaesuram illam conservavit. Nam quum in duobus codicibus

φδοισιν legatur, ita eum scripsisse veri simillimum est: καὶ μην φίλοισιν οικτρος, οDαν ἐγώ.

Sed satis dictum de numeris. Reliquum est, ut de ultima prosae et poeticae elocutionis disserentia explicetur. Ea vero posita est in vi, quam vox Pro diversis rosae et poeticae orationis finibus ad animos hominuin habet. Ac quoniam rosae orationis hic est finis, ut rerum cognitionem atque intelligentiam asserat, id in primis curari in elocutione debet, ut clara sit vox atque distincta. Iam is autem quum ad sensum pulcritudinis referatur, atque ipsa quoque elocutione animos commovere studeat, operam dare poterit, ut etiam si nonnihil impediatur se tentiarum intelligentia, vox tamen quantum potestilena,

sonora, grandis, coagmentata, et Pene tumulivosa ad aurem accidat. Quamobrem prosa oratio assam vocem requirit, quam non modo sic intelligimus, ut sumphonia musicorum instrumentorum, sed etiam ut aliarum vocum concentus absit. Confunduntur enim coniunctae voces, neque exaudiri satis cognoscique id, quod quis loquitur,

sinunt. Poetis Vero, quae non ad cognitionem, sed ad oblectationem apta est, ac saepe cognita iam et Omnibus nota canitur, densatis vocibus et symphonia consertam vim in animos hominum effundit. Sed haec hactenus. Venio nunc ad id, cuius caussa haec altera pars disputationis de prosae etioeticae orationis differentia in lucem emissa es Indicenda est enim siseteratis huius urbis civibus in diem XII. Μartii solemnitas publicae orationis, qua demandatum nuper mihi munus Ordinariae Prosessionis Eloquentiae auspicaturus sum C ius muneris ratio quum his Praesertim temporibus, hoc maxime a me videatur exigere, ut studia antiquarum liti rarum, nimis illa iam contemni coepta, pro virili parte tueri, suumque iis honorem conservare adnitar ratione

illa, quid hoc sit, litteras humaniores colere, quamque vim habeat, conabor ostendere. Sed Praeter haec, quae

137쪽

im ΑRS II. DE DIFFERENTIA PROSA ET POET ORAT. ipsius muneris caussa mihi dicenda uis, etiam gratias agere oportet iis, quorum id consilio et Patrocinio consequutus sum. Ac sive ipsum beneficium respiciam, muneris dignitas, ossicii gravitas, honoris amplitudo largissimam gratulandi materiam praebent; sive eorum, a quibus tributum est, recorder, FRIDERI cI AVGusTI, Serenissimiis Principis, clementia, sapientissimorum eius amicorum auctoritas, amplissimi ordinis philosophorum gratia et commendatio, aliorum denique summorum virorum studium ac voluntas, ita mihi et exoptata et cumulata conligerunt, ut nihil neque ad pietatem sanctius, neque ad animi sensum antiquius gratiis agendis habere me osse arbitrer. Quo magis, , RECTOR ACADEMIAE AGNIFICUS,

PRINCIPES CELSISSIMI, COMITES ILLUSTRISSIMI, GRAVISSIMI UTRIUSQUE REI PUBLICAE PROCERES, NOBILISSIMI ET HUMANIsSIm Com-

ΜILITONES hanc rationem nostram praesentia sua et

frequentia celebrem reddere velint, qua pietate quoque studio decet, rogamus.

138쪽

OBSERVATIONES DE GRAECAE

LINGUAE DIALECTIS.

Graecae linguae cognitio his temporibus paucorum quNadem, sed eximiorum hominum studiis, eos progressus s est, ut doctrinae loco haberi posse incipiat. Doctrinam autem dicimus eiusmodi scientiam, quae et certis fundamentis nitatur, et Ieges quasdam habeat, quibus amplificari et perpoliri possit. Nam et multa, quae ante dubia

erant, nunc explorata habemus, et alia, de quibus ante nemo dubitabat, nescire nos scimus ita ut altera horum ignorare, altera scire turpe sit. Id quum nonnulli non videantur intellexisse, horum eos, qui sciunt quae sciri nequeunt Herumque nota nescire illos autem, qui nesciunt nota, scire quae non possunt sciri videas. A qua levitate, qua nihil litteris est perniciosius, ut dehortarer tirones, quibus haec destinata est scriptio, Visum est quaedam de Graecae linguae dialectis dicere, non illa quidem ignota, sed multis tamen neglecta. Est autem hic Iocus maximi momenti, quod sine accurata eius cognitione nullus de Graecis scriptoribus ita, ut par est, tractari Potes Patet enim latissime, neque in formis quibusdam et terminationibus vocabulorum consistit, sed in constructione verborum, in significatione, in collare totius orationis, in metris et mensura, multisque aliis in partibus versatur, ad quas animadvertendas illustrandasque diligentissima lectione, acutissimo iudicio, saepe etiam curiosa antiquitasis et HERM OP. I. I

139쪽

OBSERVATIONES

historiae pervestigatione opus est. Ondum exstitit, qui Graecae linguae dialectos eo studio, quo decebat, expli- earet, Praeteri Stephanum, qui quidem soli Atticae dialecto operam adhibuit, sed eam tanta cum cura, a laque cum eruditione, ut nihil postea, quod cum illo IN hro comparari posset, in hoc genere editum si Quamquam quae hic scripsit, non leviter aucta sunt quum aliorum, tum Dawesi diligentia cuius versilia, sed nimis

religiose, sectatus est Brunckius nostra autem aetate plurimas contulit atque egregias observationes R. Orsonus. Reliquas dialectos qui accurate Persequeretur, nemo in-Venius est. Nam praeter quasdam Hemstein ii et VHckenarii adnotationes,moenius a Gregorii libellum, more gentis suae, multas formulas congerere satis habuit, nihil generatim disserens; aitiairius autem veros Iabore, sed sine iudicio, promiscue bona mala collegit. Qui de Graecae linguae dialectis dicere instituebant, initium disputationis, mea sententia, ab ea lingua res iere debebant, ex qua istae diversitates, quae dialecti vocantur, ortae sunt. Enimvero qualis suerit ista lingua nescimus. Fateor verumtamen formis, quibus dialectici ter se disserunt, colligendis et comparandis non modo hoc emcitur, ut, quae sint antiquiores, quae recentiores, Ρ- pareat, sed etiam ratio intelligitur, qua quaeque dialectus in mutandis verborum formis usa sit. Sic vero ea quoque, quae prima specie levia esse videntur, idoneis indiciis, quid antiquissimum fuerit, aperiun Est autem interdum non arvi momenti, scire, quid commune fuerit

Graecae linguae, antequam temporum locorumque muta tionibus in varias formas distraheretur. Celebre memplum asseramus, digamma Aeolicum, quod alii in Homeri Hesiodique scriptis usurpatum contendunt, alii ab his scriptoribus abiudican Abhorret, inquiunt hi, ab Homero, scriptore Ionico, Aeolicae litterae usus. Id qui primus dixit, per iocum, opinor, dixit sed arripuerunt alii, et vel conviciis pro ea opinione pugnant. Quid vero ΘΜultis argumentis cognoscitur, ista littera non solos usos

esse Aeolenses, sed orienses omnes, et esse hunc usum

140쪽

adeo antiquum, ut initio universae Graeciae communis fuisse videatur. Quid ergo mirum, si hanc litteram etiam Iones antiquissimis temporibus usurpabant, donec ea Pauu Iatim ex usu et ore hominum emigraret Nihil huic coniecturae nisi nomen obstat. At quis non videt, quum Dorienses rudes essent litterarum, ii autem, qui Ioniam et i sulas Aeolicas tenebant, primi ad artes et poesin animum adiicerent, nomen litterae Aeolicae non ad sonum, sed ad soIam spectare notam, qua Aeoles sonum ab antiquis acceptum scribendo indicaverint. Orienses si prius scri-5Ρtis inclaruissent, Dorica vocata esset littera, qua Arcades etiam ante natam in caelo Iunam usi fuerant. Igitur quum soli Aeolenses digamma singulari nota indicarent, reliqui Graeci apud quos haec nota non erat in usu, alias litteras, ubi digamma scribendum esset, adhibebant. Et

quum digamma proprie triplici sono significando videatur inserviisse, uni 1 tali, qui apud latinos si apud nos est; alii, qui pene ad vocalem, accedit, ut Britann rum, terito gutturali, qui nunc asperior et plenior erat quam , nunc Propemodum ut o vel viroserebatur: hi soni, et qui ex iis orti sunt, Persi, ero, Per v Perr, Per Piritum Uerum, eris, Peri , et apud Romanos per u indicabantur. De litteris si, , , et spiritu aspero apud omnes constat. Cur reliquas addiderim i telligent, qui similia consideraverint, ut οικος, 'Onwς, Μουσα, aurarum, quoi, quem in quibus vocibus digammi vestigia aperiunt hae larinae, vicus, 'Lλευς Μῶλαυοάων οἱ Quoniam genitivi aurarum mentionem feci, qui manifesto Graecam originem habet, non abs re

esse puto, etiam secundae Latinorum declinationis genitivum tetigisse. Qui quum indicio sit, vetustissimos in cos o oων et similia dixisse, et inde ικωων et ικων exstitisse, dubitari poterit, an Homeri ἐάων et Hesiodi βλεφαρων απο κυανεαων, et quae horum exemPlo rece tiores poetae finxerunt, solis debeantur grammaticis. Ex antiquissima illa Graecorum lingua duas alias, Doricam et Ionicam, et harum ex Dorica Aeolicam, ex Ionica Atticam ortas esse, communis est opinio, nec falsa